1. ÜRÜN TANIMI ve ÇEŞİTLERİ Ürün Tanımı

Transkript

1

2 1. ÜRÜN TANIMI ve ÇEŞİTLERİ 1.1. Ürün Tanımı İnsan yaşamının olduğu her yerde istisnasız var olan boya, bir yüzey üzerine uygulandığında dekoratif ve koruyucu bir tabaka oluşturan veya bir maddeye karıştırılarak istenilen renkte olmasını sağlayan maddeler olarak tanımlanmaktadır. Boyaların büyük bir bölümü çeşitli nitelikteki yüzeylerin kaplanması amacıyla kullanılan kimyasal maddelerden oluşmaktadır. Boyanın uygulandığı yüzeyler genellikle duvar, ahşap ve metal malzemelerdir. Bunların yanısıra özellikle imalat sanayiinde üretilen mamuller ve çeşitli gıda maddelerinin renklendirilmesi işlemleri ve baskı sanayiinde de çeşitli nitelikte boyalar kullanılmaktadır Boya Çeşitleri Boyalar çeşitli açılardan sınıflandırılabilir. Yapısına göre; boyanın bağlayıcı (tabaka yapıcı) madde cinsine, kuruma mekanizmasına veya kullanım alanlarına göre sınıflandırma yapılabilmektedir. Bileşenleri ve Bağlayıcılarına Göre Boyalar - Sentetik ve yağlı boyalar, - Selülozik boyalar, - Emülsiyon (plastik) boyalar, - Tutkallı boyalar, - Mürekkepler, - Vernikler, - Bağlayıcı kullanılmayan boyalar. Boyalar teknik olarak yukarıdaki şekilde sınıflandırılsalar da ticari açıdan sağlıklı bir değerlendirme yapılabilmesi için boya sanayii yan ürünleri ile birlikte, kullanım alanlarına göre bir sınıflandırma yapmak daha isabetli olacaktır. Kullanım Alanlarına Göre Boyalar 1) İnşaat Boya ve Vernikleri, 2) Sanayi Boya ve Vernikleri, 3) Diğer Boyalar, 4) Diğer Vernikler, 5) Tinerler

3 2. DÜNYA BOYA PİYASASI 2.1. Üretim Dünya boya piyasasının büyüklüğü 60 milyar $ seviyelerinde olup, yıllık dünya boya üretimi 23,6 milyon ton civarındadır. Bu üretimin 2005 yılında 28,3 tona ulaşması beklenmektedir. Pazardaki en büyük payı ABD, Hollanda, Almanya, Japonya, Çin ve İngiltere almaktadır. Son yıllarda Hindistan ve Avustralya da boya pazarında önemli yer edinmeye başlamıştır. Hindistan özellikle hammadde açısından önemli bir potansiyele sahip durumdadır. Dünya Boya Üretimi (1000 Ton) Ülkeler 2000 Yılı Üretimi 2005 Yılı Tahmini Kuzey Amerika Batı Avrupa Çin Hindistan Japonya Avustralya Diğer Ülkeler Toplam Kaynak: The Freedonia Group Dünya Ticareti Dünya boya üretiminde olduğu gibi ticaretinde de önde gelen ülkeler Avrupa Birliği ülkeleri, ABD ve Japonya dır. İthalatta önde gelen ülkelerle ihracatta ilk sıraları alan ülkeler hemen hemen aynıdır. En fazla boya ithalatı yapan ülkeler sırasıyla ABD, Fransa, Almanya, İtalya, İngiltere; en fazla ihracat yapan ülkeler ise sırasıyla Almanya, ABD, Japonya, İsviçre ve Fransa gibi ülkelerdir. AB ülkelerinin dünya boya ithalatı içindeki toplam payı %60 tır

4 Boya pazarında faaliyet gösteren kayıtlı firma sayısı 10 binin üzerinde olmasına rağmen, uluslararası boya ticaretini pazarın % 40 ına hakim olan 10 büyük firma yönlendirmektedir. Bu 10 firmanın 5'i ABD, 2'si Hollanda, 2'si Alman ve 1'i de İngiliz firmasıdır. Cirolarına göre boya firmaları arasında yapılan sıralamada ilk 55 firma arasında yer alan tek Türk firması olan Yaşar Boya 140 milyon $ ile 51. sırayı almaktadır. Dünya boya piyasasında ilk 50 sırayı alan firmalar içerisinde 18 ABD, 8 Japonya, 4 Almanya ve 2'şer Avustralya, Danimarka, Hollanda, İsviçre ve Güney Kore firması bulunmaktadır. Listede bulunan firmaların ilk 13'ünün cirosu bil milyar doların üzerinde gerçekleşmektedir. Dünya Boya Piyasasının İlk 15 Firması Firma Adı Ülkesi Yıllık Cirosu Milyar $ 1. Akzo Nobel Hollanda 5, PPG Industries ABD 4, ICI Group İngiltere 4, Sherwin-Williams ABD 4, Henkel Almanya 3, Dupont Performance Coating ABD 3, Valspar ABD 2, BASF Coating Almanya 1, RPM, Inc ABD 1, Sigma Kalon Hollanda 1, Nippon Paint Japonya 1, Kansai Paint Japonya 1, H.B. Fuller ABD 1, Rohm and Haas ABD 0, Benjamin Moore ABD 0,824 Kaynak : Coatings World, Top Companies Report

5 3. TÜRKİYE BOYA PİYASASI 3.1. Üretim Boya üretimini her yıl düzenli olarak artıran Türk boya sanayii bugün Avrupa'nın 6. büyük boya üreticisi durumuna gelmiştir. Yıllık üretim miktarı toplam 400 bin tonu aşmış durumdadır. Ülkemiz boya üretimi büyük ölçüde inşaat sektörüne yönelik olduğundan, üretim miktarı mevsimlere göre farklılık göstermekte, inşaat çalışmalarının yoğun olduğu yaz aylarında diğer aylara göre iki kata yakın artmaktadır. SON ÜÇ YILA AİT BOYA ÜRETİM MİKTARLARI (Ton) % Değişim Su bazlı boyalar Oto boyaları Sanayi boyaları İç cephe boyaları Dış cephe boyaları Selülozik boyalar Plastik boyalar Sentetik vernikler Selülozik vernikler Çözelti boyalar Polimer boya ve vernikler Macunlar Çözücü ve incelticiler Matbaa mürekkepleri Kaynak: DİE İmalat Sanayii İstatistikleri.

6 Ülke ekonomisi 2001 yılında ciddi bir kriz yaşadığından, krizin etkileri boya sektöründe de ciddi bir şekilde hissedilmiştir yılı boya sektörünün de toparlanma yılı olmuş, ancak bir çok türde 2000 yılı rakamları yakalanamamıştır. Üç yıllık üretim dönemi içerisinde 6 ürün grubunda üretim artışı yaşanırken, 8 ürün grubunda üretim düşmüştür. YILLAR İTİBARİYLE BOYA SEKTÖRÜ ÜRÜNLERİ ÜRETİMİ Su bazlı boyalar Oto boyaları Sanayi boyaları İç cephe boyaları Dış cephe boyaları Selülozik boyalar Plastik boyalar Sentetik vernikler Selülozik vernikler Çözelti boyalar Polimer boya ve vernikler Macunlar Çözücü ve incelticiler Matbaa mürekkepleri Kaynak: D.İ.E Dış Ticaret Dış ticaret verilerine bakıldığında, Türkiye'nin boya ithalatçısı bir ülke olduğu anlaşılmaktadır. Boya sektörü alanındaki dış ticaretimiz çok büyük bir farkla ithalat ağırlıklı seyretmektedir. İthalat ile ihracat arasındaki fark o kadar büyüktür ki örneğin 1999 yılında yapılan ithalat ihracatın 7 katına yakın bir rakamla gerçekleşmiştir. İthalatın ihracata nazaran çok yüksek olmasının başlıca nedeni sektörde kullanılan ham maddenin yaklaşık %70'inin ithalata dayalı olmasından kaynaklanmaktadır

7 Yıllar YILLAR İTİBARİYLE BOYA SEKTÖRÜ DIŞ TİCARETİ (1000 $) İhracat % Değişim İthalat % Değişim Dışticaret Dengesi Kaynak: D.İ.E. Dış ticaret seyrine bakıldığında, dış ticaret dengesi sürekli açık verirken ithalat ve ihracatın yıllara göre inişli çıkışlı bir seyir izlediği görülmektedir. İthalat 1990 yılından başlayarak, 1994 yılı sonuna kadar dalgalı bir seyir izlemiş, 1997 yılı sonuna kadar sürekli artmış daha sonra tekrar dalgalı bir seyir içerisine girmiştir. İhracatın ise 1991 yılından itibaren 1998 yılına kadar az da olsa sürekli artış gösterirken 1998 ve 99 yıllarında düşme göstermiş, 2000 yılından başlayarak tekrar artış eğilimine girmiştir

8 BOYA DIŞ TİCARETİNİN YILLARA GÖRE SEYRİ $ İhracat İthalat Kaynak: D.İ.E İhracat Boya sektörü ihracatı 2002 yılında büyük bir artış göstermiş ve zirve noktasına ulaşmıştır. İhracat gelirleri ilk defa 1998 yılında 100 milyon doları geçmiş ve bu yıldan sonra ilk kez bu rakam geçilerek 2002 yılında 112, milyon dolar düzeyinde bir gelir elde edilmiştir. İhracatımız son on yıl içerisinde %328 gibi (3 katın üzerinde) büyük bir artış göstermiştir. Bu artışta üretim artışının yanında ürün kalitesindeki artışın da önemli bir payı bulunmaktadır. Türk boya sektörü büyük ölçüde dış pazarlara açılmış olup, çok çeşitli pazarlara ihracat yapmaktadır. Geçtiğimiz yıl içerisin serbest bölgelerden yapılanlar hariç, toplam 133 ülkeye ihracat yapılmıştır. Boya sektörü ihracatımızın en önemli pazarı başta Rusya Federasyonu olmak üzere, eski Doğu Bloku ülkeleridir. İhracatta Ortadoğu ülkelerinin da önemli bir yeri bulunmaktadır yılı ihracatının ülkeler itibariyle dağılımına bakıldığında ilk beş sırayı Rusya Federasyonu, Azerbaycan, Romanya, İsrail ve Ukrayna'nın aldığı görülmektedir. Bu beş ülkeye yapılan ihracat toplam ihracatın 1/3'üne yakındır. İhracattaki artış trendinin devam etmesine rağmen, boya dış ticaretindeki açığın önümüzdeki yıllarda kapanma ihtimali bulunmamaktadır

9 BOYA VE BOYA SEKTÖRÜ ÜRÜNLERİ İHRACATI Ülkeler ABD Doları İhracattaki % Payı 1 Rusya ,0 2 Azerbaycan ,7 3 Romanya ,7 4 İsrail ,3 5 Ukrayna ,3 6 Gürcistan ,7 7 Suudi Arabistan ,5 8 İran ,3 9 K.K.Türk Cum ,9 10 Çin ,8 11 Kazakistan ,6 12 Suriye ,6 13 İtalya ,5 14 Bulgaristan ,3 15 Mısır ,2 16 Türkmenistan ,2 17 Cezayir ,2 18 Avustralya ,6 19 İngiltere ,3 20 Güney Kore ,2 21 Almanya ,2 22 Macaristan ,1 23 Özbekistan ,1 24 B.A.E ,0 25 Diğer Ülkeler ,8 Toplam: ,0 Kaynak: Devlet İstatistik Enstitüsü

10 İthalat İthalat boya sektörü içerisinde önemli bir yer tutmaktadır yılı değerleri itibariyle toplam ithalat miktarı ihracatın 6 katından fazladır. İthalatta ilk sırayı alan Almanya'dan yapılan ithalat bile tek başına tüm ihracat değerinden fazladır. Boya sektöründeki ithalat büyük çoğunlukla Avrupa ülkelerinden yapılmaktadır. En çok ithalat yapılan ilk 7 ülke Avrupa ülkesidir. İthalatta Avrupa ülkelerini Uzakdoğu ülkeleri takip etmektedir. BOYA VE BOYA SEKTÖRÜ ÜRÜNLERİ İTHALATI Ülkeler ABD Doları İthalattaki % Payı 1. Almanya ,1 2. İtalya ,1 3. İngiltere ,2 4. Fransa ,2 5. Belçika ,2 6. İsviçre ,9 7. İspanya ,7 8. Hindistan ,2 9. Hollanda ,2 10. Çin ,8 11. Tayvan ,6 12. A.B.D ,1 13. Güney Kore ,4 14. Japonya ,3 15. Finlandiya ,1 16. Danimarka ,0 17. Endonezya ,9 18. İsveç ,8 19. İsrail ,8 20. Yunanistan ,7 21. Suudi Arab ,6 22. İrlanda ,5 23. Tayland ,4 24. Diğer Ülkeler ,1 Toplam: ,0 Kaynak: D.İ.E

11 3.3. Tüketim & Pazarlama Boya piyasasındaki talep mevsimlere bağlı olarak değişmektedir. Bunda sektörün lokomotifi durumunda olan inşaat sektörü faaliyetlerinin de mevsimsel değişim göstermesinin payı büyüktür. İnşaat çalışmalarının hızlandığı, binalardaki bakım ve onarım faaliyetlerinin yoğunlaştığı ilk bahar ve sonbahar aylarında talep zirve noktalarına çıkmakta, kış aylarında ise en düşük seviyelere inmektedir. İç piyasadaki boya talebi büyük ölçüde inşaat boyalarına dayanmaktadır. İç talep içerisinde inşaat boyalarının payı %56, ahşap boyalarının payı %17, otomotiv boyalarının payı %6 ve metal boyaları payı %5 seviyelerindedir. Piyasada inşaat boyalarından sonra, talebi yüksek olan diğer boya sektörü ürünleri mobilya boyaları ve sanayi mamulleri üretiminde kullanılan boyalardır. Sanayide kullanılan boyaların büyük bir bölümü beyaz eşya imalatı alanında tüketilmektedir. Ülkemizde boyar maddelerde üretimin çok büyük bir bölümü 7 büyük firma tarafından gerçekleştirilmektedir. Bunların dışında ayrıca, boyarmadde ithal ederek son hazırlama işlemlerini yurtiçinde yapan ve pigment dispersiyonları imal eden birkaç kuruluş mevcuttur. Yerli olarak üretilen boyarmaddeler sektör ihtiyacının ancak %15 ini karşılayabilmektedir. Geri kalan miktar ithalat yoluyla karşılanmaktadır. Üretilen boyar maddelerin yaklaşık %75 i tekstilde %15 i kağıt sanayinde ve %10 una yakın kısmı da deri sanayinde kullanılmaktadır. Sektörde yabancı sermayeli 11 firma mevcuttur. Bu firmaların bazıları tekstil boyaları üretmektedir. Sektörde yerli hammadde oranı %40 dır. Geri kalan ithalat yoluyla temin edilmektedir. Hammadde ithalatı üretim artışına bağlı olarak sürekli artmaktadır. Sektörde kullanılan ana hammaddeler üretiminin çoğunun çok uluslu büyük firmaların tekelinde bulunması nedeniyle yurt içinden temini bulunmamaktadır. Kullanılan hammaddeler çok çeşitlidir. İthal edilen hammaddeler ana başlıklarıyla; titandioksit, diğer organik ve anorganik pigmentler, bağlayıcılar, çözücüler (solventler) ve diğer katkı ve performans arttırıcı maddelerdir

12 4. SONUÇ Bugün Avrupa'nın 6. büyük boya üreticisi durumunda olan Türk boya sektörü, gelişme potansiyeli yüksek sektörlerimizden biridir. Sektör 1990'lı yıllarda ortalama olarak yılda %10 civarlarında büyüme göstermiş, ancak 2000'li yıllarda ekonomik krizin de etkisi ile önemli bir büyüme hamlesi yapamamıştır. Ülkemizdeki boya kullanma alışkanlığı geliştikçe bu büyümenin önümüzdeki yıllarda da artarak devam etmesi beklenmektedir. Halen yıllık kişibaşı boya tüketimi 5 kg civarlarındadır. Bu rakamın ileride Avrupa ortalaması olan kg düzeyine geleceği varsayıldığında, sektörün en az daha hızlı büyüme göstereceği düşünülebilir. Ülkemizde önemli miktarda konut açığı bulunmaktadır. Bu açığın giderilmesi hükümetin acil eylem planında da bulunduğundan, inşaat sektöründe önümüzdeki yıllarda ciddi canlanma beklenmektedir. Bu canlanma mutlaka boya talebini de artıracaktır. Diğer yandan yıllardır ülkemizdeki binalar büyük çoğunlukla sıvasız ve boyasız kullanılmaktadır. Depremden sonra bina yıpranmalarının önlenmesi büyük önem kazandığından, boyasız binaların boyanması yönünde etkili bir çalışma hissedilmektedir. Bu çalışmaların artması ile boya tüketiminin de artması beklenmektedir. Ülkemizde her türlü boya ve boyacılık ürünü kaliteli bir şekilde üretilebilmektedir. Gerek üretim miktarı gerekse kalite açısından yerli üreticiler iç talebi karşılayacak düzeydedirler. Buna karşılık sektörde kullanılan hammaddeler büyük ölçüde ithal edilmektedir. Üretimde kullanılan hammaddelerin %60-70 civarındaki kısmı ithal edildiğinden, Türk boya sektörü üretim açısından büyük ölçüde dışa bağımlıdır. Piyasa önemli ölçüde büyük üreticilerin kontrolünde olduğundan, üretimde kullanılan teknoloji gelişmiş durumdadır. Bu durum kaliteyi ve ülkemizin bu alandaki rekabet gücünü artırmaktadır. Sektörde faaliyet gösteren büyük firmalar piyasaya hakim olduğundan pazardaki rekabet güçleri de çok yüksektir. Bu nedenle piyasaya girmek isteyen güçlü yabancı firmalar bile piyasaya hakim bu firmalarımızla ortaklık yapma zorunluluğu hissetmektedirler. Sektörde faaliyet gösteren küçük ve orta ölçekli firmalar pazarın ancak %30'una hitap edebilmekte olup, çoğunlukla fiyatı ön planda tutan müşterilere hitap eden bu gruptaki firmaların pazarın genişlemesine paralel olarak büyümeleri ve ürün kalitesini geliştirmeleri beklenmektedir. Küçük ölçekli firmalar içerisinde kalitesi düşük ve ucuz boya üretenlerin boya kullanma kültürünün gelişmesi ile birlikte pazarda tutunmaları zorlaşacaktır. Türk boya pazarına büyük yabancı markaların ilgisi giderek artmaktadır. Özellikle hızla artan nüfusu, büyük ölçüde konut açığı bulunması ve Türk cumhuriyetleri başta olmak üzere BDT ülkeleri ile olan yakın ilişkiler içerisinde bulunulması bu firmaların iştahını daha da kabartmaktadır

13 Yabancı firmalar pazara girerken büyük firmalarla ortak çalışmayı tercih etmektedirler. Bu durum zaten pazarın önemli bir bölümüne hakim olan büyük firmaların gücüne güç katarken, pazarda tutunmaya çalışan küçük ve orta ölçekli firmaların yaşama şansını azaltmaktadır. Bu açıdan pazardaki büyük firma hakimiyetinin daha da büyümemesi için küçük ve orta ölçekli boya üreticilerinin de desteklenmesi gerekmektedir. Türk boya sanayii bugünkü üretim miktarı ve kullandığı teknoloji ile ülkemizin önemli sanayi kollarından biri durumundadır. Buna rağmen, boya sanayii başlı başına bir sektör gibi görülmemekte ve kimya sanayiinin bir alt kolu olarak değerlendirimkektedir. Sektörün kendine özgü örgütlü bir derneği bulunmamaktadır. Durum böyle olunca sorunlara yeterince sahip çıkılamamakta, sektördeki kuruluşlar arasında dayanışma sağlanamamaktadır. Boya sanayii artık kendini kanıtlamış sanayi kollarından biri olarak, imalat sanayimizin önemli sektörlerinden biri olarak kabul edilmelidir