DIŞ TİCARETTE REKABET GÜCÜ ÜRETİM FAKTÖRLERİ İTİBARİYLE DEĞERLENDİRME DR. CAN FUAT GÜRLESEL İSTANBUL, 15 KASIM 2012

Transkript

1 DIŞ TİCARETTE REKABET GÜCÜ ÜRETİM FAKTÖRLERİ İTİBARİYLE DEĞERLENDİRME DR. CAN FUAT GÜRLESEL İSTANBUL, 15 KASIM 2012

2 SANAYİ SEKTÖRLERİ LUĞU VE ÜRETİM FAKTÖRÜ İTİBARİYLE SINIFLANDIRMA SINIFI ( LUĞU) SEKTÖRLER ÜRETİM FAKTÖRÜ LUĞU REKABET UNSURLARI HAVACILIK VE UZAY SANAYİ İLAÇ VE ECZACILIK ÜRÜNLERİ YÜKSEK BÜRO MUHASEBE VE BİLGİ İŞLEM MAKİNELERİ RADYO VE HABERLEŞME CİHAZLARI BİLGİ BİLGİ TIBBİ HASSAS ÖLÇÜ VE OPTİK ALETLERİ ORTA YÜKSEK ELEKTRİKLİ MAKİNE VE ALETLER MOTORLU KARA TAŞITLARI VE ÇEKİCİLER KİMYASAL MADDE VE ÜRÜNLER DEMİRYOLU VE DİĞER TAŞIT ARAÇLARI MAKİNE VE TEÇHİZAT GEMİ İNŞA VE ONARIM KAUÇUK VE PLASTİK ORTA DÜŞÜK PETROL RAFİNERİ ÜRÜNLERİ, NÜKLEER YAKIT METALİK OLMAYAN MİNERAL ÜRÜNLER SERMAYE KALİTE-FİYAT ANA METAL SANAYİ METAL EŞYA SANAYİ DÜŞÜK AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İLE BASIM YAYIM GIDA İÇECEK TÜTÜN TEKSTİL HAZIR GİYİM DERİ AYAKKABI EMEK MALİYET-FİYAT KAYNAK: CLASSIFICATION OF MANUFACTURING INDUSTRIES BASED ON TECHNOLOGY INTENSITY, OECD 2

3 SANAYİ HAYAT EĞRİSİ SEKTÖRLERİN KONUMLARI AYLIK İŞÇİLİK ÜCRETİ DOLAR SANAYİLER SERMAYE SANAYİLER EMEK SANAYİLER TEKSTİL GIDA KAĞIT BASIM YAYIM DERİ AYAKKABI AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ HAZIR GİYİM BİLGİ SANAYİLER ANA METAL KAUÇUK PLASTİK METAL EŞYA METALİK OLMAYAN MİNERAL PETROL ÜRÜNLERİ GEMİ İNŞA MOTORLU KARA TAŞITLARI DEMİRYOLU TAŞITLARI KİMYASAL ÜRÜNLER MAKİNE VE TEÇHİZAT ELEKTRİKLİ MAKİNE VE EŞYA ECZACILIK ÜRÜNLERİ VE İLAÇ HAVACILIK UZAY SAVUNMA TIBBİ HASSAS OPTİK ALETLER BÜRO MUHASEBE BİLGİ İŞLEM MAKİNELERİ RADYO TV ALICILARI VE İLETİŞİM KİŞİ BAŞI MİLLİ GELİR DOLAR 3

4 TÜRKİYE DE SANAYİ SEKTÖRLERİ KATMA DEĞER PAYLARI YÜZDE GRUPLARI İTİBARİYLE 2011 GRUBU YÜKSEK 6.7 ORTA YÜKSEK 27.5 ORTA DÜŞÜK 28.5 DÜŞÜK

5 TÜRKİYE DE SANAYİ SEKTÖRLERİ İHRACAT PAYLARI YÜZDE GRUPLARI İTİBARİYLE 2011 GRUBU YÜKSEK 2.9 ORTA YÜKSEK 31.9 ORTA DÜŞÜK 32.7 DÜŞÜK

6 SANAYİ SEKTÖRLERİ LUĞU VE ÜRETİM FAKTÖRÜ İTİBARİYLE SINIFLANDIRMA SINIFI ( LUĞU) SEKTÖRLER ÜRETİM FAKTÖRÜ LUĞU REKABET UNSURLARI HAVACILIK VE UZAY SANAYİ İLAÇ VE ECZACILIK ÜRÜNLERİ YÜKSEK BÜRO MUHASEBE VE BİLGİ İŞLEM MAKİNELERİ RADYO VE HABERLEŞME CİHAZLARI BİLGİ BİLGİ TIBBİ HASSAS ÖLÇÜ VE OPTİK ALETLERİ ORTA YÜKSEK ELEKTRİKLİ MAKİNE VE ALETLER MOTORLU KARA TAŞITLARI VE ÇEKİCİLER KİMYASAL MADDE VE ÜRÜNLER DEMİRYOLU VE DİĞER TAŞIT ARAÇLARI MAKİNE VE TEÇHİZAT GEMİ İNŞA VE ONARIM KAUÇUK VE PLASTİK ORTA DÜŞÜK PETROL RAFİNERİ ÜRÜNLERİ, NÜKLEER YAKIT METALİK OLMAYAN MİNERAL ÜRÜNLER SERMAYE KALİTE-FİYAT ANA METAL SANAYİ METAL EŞYA SANAYİ DÜŞÜK AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İLE BASIM YAYIM GIDA İÇECEK TÜTÜN TEKSTİL HAZIR GİYİM DERİ AYAKKABI EMEK MALİYET- FİYAT 6

7 EMEK SEKTÖRLERİN REKABET GÜCÜ UNSURLARI 1. İŞGÜCÜ MALİYETLERİ 2. İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ 3. YÜKSEK KATMA DEĞERLİ ÜRETİM 4. MARKALAŞMA VE MARKALI SATIŞ 7

8 İŞGÜCÜ MALİYETLERİ (BRÜT ÜCRET ENDEKSİ 2010) ÜCRET ENDEKSİ TÜRKİYE=100 BANGLADEŞ PAKİSTAN VİETNAM SRİ LANKA ENDONEZYA HİNDİSTAN ÇİN İÇ BÖLGE MISIR ÇİN KIYI 1 DOMİNİK TUNUS FAS TÜRKİYE MEKSİKA POLONYA BREZİLYA ROMANYA KAYNAK: ILO VERİLERİNDEN HESAPLANMIŞTIR 8

9 İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ (ÇALIŞAN BAŞINA KATMA DEĞER 2010) İŞGÜCÜ VERİMLİLİK ENDEKSİ; TÜRKİYE =100 POLONYA MEKSİKA TÜRKİYE BREZİLYA ROMANYA FAS TUNUS ÇİN DOMİNİK HİNDİSTAN MISIS ENDONEZYA VİETNAM SRİ LANKA PAKİSTAN BANGLADEŞ KAYNAK: ILO VE UNIDO VERİLERİNDEN HESAPLANMIŞTIR 9

10 KATMA DEĞERLİ ÜRETİM VE İHRACAT; FİYAT KARŞILAŞTIRMASI ERKEK JEAN PANTOLON EURO, ,0 20,0 19,3 15,0 13,1 16,0 12,2 12,2 15,2 10,0 7,9 8,7 8,1 6,0 ERKEK DÜNYA ERKEK TÜRKİYE 5,0 0,0 FRANSA ALMANYA İTALYA İSPANYA İNGİLTERE KAYNAK: BM COMTRADE DATA BASE 10

11 KATMA DEĞERLİ ÜRETİM VE İHRACAT; FİYAT KARŞILAŞTIRMASI ,2 İNGİLTERE'YE ERKEK JEAN PANTALON İHRAÇ FİYATI EURO, ,7 9, ,8 6,4 6,2 5, TÜRKİYE MISIR KAMBOÇYA ÇİN SRİ LANKA PAKSİTAN BANGLADEŞ KAYNAK: BM COMTRADE DATA BASE 11

12 MARKALI SATIŞ; FİYAT KARŞILAŞTIRMASI SEÇİLMİŞ ÜRÜNLER, 2010 HAZIR GİYİM ÜRÜNLERİ TÜRKİYE KG/DOLAR İTALYA KG/ DOLAR İSPANYA KG/DOLAR DOKUMA KADIN/KIZ ÇOCUK İÇİN TAKIM, TAKIM ELBİSE, CEKET DOKUMA ERKEK/ ERKEK ÇOCUK İÇİN TAKIM,TAKIM ELBİSE, CEKET DOKUMA ERKEK/ERKEK ÇOCUK İÇİN GÖMLEK DOKUMAKADIN/KIZ ÇOCUĞU İÇİN GÖMLEK, BLUZ VS DOKUMA ERKEK/ERKEK ÇOCUK İÇİN PALTO, KABAN, ANORAK, RÜZGARLIK KAYNAK: BM TİCARET VERİ TABANI, TÜİK, DÜNYA TİCARET ÖRGÜTÜ VERİLERİNDEN HESAPLANMIŞTIR 12

13 SANAYİ SEKTÖRLERİ LUĞU VE ÜRETİM FAKTÖRÜ İTİBARİYLE SINIFLANDIRMA SINIFI ( LUĞU) SEKTÖRLER ÜRETİM FAKTÖRÜ LUĞU REKABET UNSURLARI HAVACILIK VE UZAY SANAYİ İLAÇ VE ECZACILIK ÜRÜNLERİ YÜKSEK BÜRO MUHASEBE VE BİLGİ İŞLEM MAKİNELERİ RADYO VE HABERLEŞME CİHAZLARI BİLGİ BİLGİ TIBBİ HASSAS ÖLÇÜ VE OPTİK ALETLERİ ORTA YÜKSEK ELEKTRİKLİ MAKİNE VE ALETLER MOTORLU KARA TAŞITLARI VE ÇEKİCİLER KİMYASAL MADDE VE ÜRÜNLER DEMİRYOLU VE DİĞER TAŞIT ARAÇLARI MAKİNE VE TEÇHİZAT ORTA DÜŞÜK GEMİ İNŞA VE ONARIM KAUÇUK VE PLASTİK PETROL RAFİNERİ ÜRÜNLERİ, NÜKLEER YAKIT METALİK OLMAYAN MİNERAL ÜRÜNLER ANA METAL SANAYİ METAL EŞYA SANAYİ SERMAYE KALİTE- FİYAT DÜŞÜK AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İLE BASIM YAYIM GIDA İÇECEK TÜTÜN TEKSTİL HAZIR GİYİM DERİ AYAKKABI EMEK MALİYET-FİYAT 13

14 SERMAYE SEKTÖRLERİN REKABET GÜCÜ UNSURLARI 1. SERMAYE VE FİNANSMAN OLANAKLARI 2. ENERJİ FİYATLARI 3. HAMMADDE VE ARAMADDE OLANAKLARI 4. TAŞIMACILIK VE LOJİSTİK OLANAKLARI 14

15 SERMAYE VE FİNANSMAN OLANAKLARI 1. YATIRIM KREDİSİ VE PROJE FİNANSMANINDA YURTDIŞI FİNANSAL KURUMLARA VE KAYNAKLARA BAĞIMLILIK 2. TÜRK FİNANSMAN SİSTEMİNİN UZUN VADELİ KAYNAK YARATMA KAPASİTESİ SINIRLI (TÜRK LİRASI VE UYGUN FAİZLER İLE) 3. SERMAYE (BÜYÜK ÖLÇEKLİ) YATIRIMLARIN TEŞVİKİ SİSTEMİ (SERMAYE OLANAĞI YARATMIYOR) 4. İHRACATIN FİNANSMANINDA UZUN VADELİ ALICI KREDİLERİ OLANAKLARI SINIRLI 15

16 ENERJİ FİYATLARI SANAYİ ELEKTRİK FİYATLARI DOLAR CENT/KWH 16,0 15,0 14,0 12,8 12,0 10,0 8,0 6,0 10,4 9,1 8,2 7,8 7,2 7,0 6,8 6,0 5,2 4,0 2,0 0,0 TÜRKİYE POLONYA ROMANYA BULGARİSTAN MALEZYA HİNDİSTAN GÜNEY KORE ENDONEZYA UKRAYNA MISIR ÇİN KAYNAK; EUROSTAT, IEA, INDUSTRIAL ELECTRICITY PRICE STATISTICS 16

17 HAMMADDE VE ARA MALI OLANAKLARI 1. HAMMADDE, CEVHER, HURDA VE ARAMALINDA DIŞA BAĞIMLILIK (PETROL, METAL CEVHERLERİ, METAL VE PETROKİMYA ARAMADDELERİ) 2. İTHALATTA KORUMACILIK EĞİLİMLERİ; ARAMALI- NİHAİ ÜRÜN REKABET GÜCÜ DENGESİ 3. GİRDİ TEDARİK STRATEJİSİ İYİLEŞTİRME VE REKABET GÜCÜ ARTIRMA ODAKLI OLMALI 4. GERİ DÖNÜŞÜM KAPASİTESİNİN ARTIRILMASI VE TEŞVİKİ 17

18 TAŞIMACILIK VE LOJİSTİK OLANAKLARI DEMİRYOLU ALTYAPI KALİTESİ LİMAN ALTYAPI KALİTESİ 10 GÜNEY KORE 5,6 20 GÜNEY KORE 5,5 17 MALEZYA 4,9 21 MALEZYA 5,5 22 ÇİN 4,6 59 ÇİN 4,4 24 UKRAYNA 4,5 63 TÜRKİYE 4,4 27 HİNDİSTAN 4,4 75 UKRAYNA 4 51 ENDONEZYA 3,2 79 MISIR 4 52 MISIR 3,1 80 HİNDİSTAN 4 53 TÜRKİYE 3,1 100 BULGARİSTAN 3,7 56 BULGARİSTAN ENDONEZYA 3,6 77 POLONYA 83 ROMANYA 2,4 2,2 108 POLONYA 137 ROMANYA 2,6 3, KAYNAK; WEF REKABET ENDEKSİ 2012 KAYNAK; WEF REKABET ENDEKSİ

19 SANAYİ SEKTÖRLERİ LUĞU VE ÜRETİM FAKTÖRÜ İTİBARİYLE SINIFLANDIRMA SINIFI ( LUĞU) SEKTÖRLER ÜRETİM FAKTÖRÜ LUĞU REKABET UNSURLARI HAVACILIK VE UZAY SANAYİ İLAÇ VE ECZACILIK ÜRÜNLERİ YÜKSEK BÜRO MUHASEBE VE BİLGİ İŞLEM MAKİNELERİ RADYO VE HABERLEŞME CİHAZLARI BİLGİ BİLGİ TIBBİ HASSAS ÖLÇÜ VE OPTİK ALETLERİ ORTA YÜKSEK ELEKTRİKLİ MAKİNE VE ALETLER MOTORLU KARA TAŞITLARI VE ÇEKİCİLER KİMYASAL MADDE VE ÜRÜNLER DEMİRYOLU VE DİĞER TAŞIT ARAÇLARI MAKİNE VE TEÇHİZAT GEMİ İNŞA VE ONARIM KAUÇUK VE PLASTİK ORTA DÜŞÜK PETROL RAFİNERİ ÜRÜNLERİ, NÜKLEER YAKIT METALİK OLMAYAN MİNERAL ÜRÜNLER SERMAYE KALİTE-FİYAT ANA METAL SANAYİ METAL EŞYA SANAYİ DÜŞÜK AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İLE BASIM YAYIM GIDA İÇECEK TÜTÜN TEKSTİL HAZIR GİYİM DERİ AYAKKABI EMEK MALİYET-FİYAT 19

20 SEKTÖRLERİN REKABET GÜCÜ UNSURLARI 1. ALT YAPISI 2. İNOVASYON KAPASİTESİ 3. ÖZEL SEKTÖR AR- GE FAALİYETLERİ VE HARCAMALARI 4. FEN BİLİM ADAMI VE MÜHENDİSLERİN VARLIĞI 20

21 SEKTÖRLERİN GENEL YAPISI ELEKTRİKLİ MAKİNE VE ALETLER YERLİ AĞIRLIKLI GELİŞTİRME ORTA-YÜKSEK MOTORLU KARA TAŞITLARI ANA SANAYİ YABANCI YAN SANAYİ YERLİ VE YABANCI GELİŞTİRME YÜKSEK KİMYASAL MADDE VE ÜRÜNLER YERLİ VE YABANCI GELİŞTİRME ORTA MAKİNE VE TEÇHİZAT YERLİ TEKONOLOJİ AĞIRLIKLI, KÜÇÜK ÖLÇEK GELİŞTİRME SINIRLI DEMİRYOLU VE DİĞER TAŞIT ARAÇLARI SEKTÖR YENİ GELİŞİYOR YERLİ 21

22 ALTYAPISI ARAŞTIRMA GELİŞTİRME KURUMLARININ VARLIĞI VE KALİTESİ KURUMLARI VARLIĞI VE KALİTESİ 12 SİNGAPUR 19 TAYVAN 24 GÜNEY KORE 26 ÇEK CUMH. 28 MALEZYA 34 GÜNEY AFRİKA 36 İSPANYA 39 HİNDİSTAN 43 İTALYA 44 ÇİN 45 POLONYA 46 BREZİLYA 49 MEKSİKA 56 ENDONEZYA 88 TÜRKİYE 3,4 4,6 4,6 4,4 4,2 4,2 4,1 4,1 4 3,9 4,9 4,9 4,9 5,2 5, KAYNAK; WEF REKABET ENDEKSİ

23 INOVASYON KAPASİTESİ; BULUŞ VE YENİLİKLERİN YENİ ÜRÜN VE SÜREÇLERE DÖNÜŞTÜRÜLMESİ İNOVASYON KAPASİTESİ 15 TAYVAN 17 MALEZYA 19 GÜNEY KORE 20 SİNGAPUR 22 ÇEK CUMH. 23 ÇİN 28 İTALYA 30 ENDONEZYA 34 BREZİLYA 41 GÜNEY AFRİKA 42 HİNDİSTAN 44 İSPANYA 48 TÜRKİYE 54 POLONYA 75 MEKSİKA 4,1 4,1 4 3,9 3,7 3,5 3,5 3,5 3,4 3,3 3,1 4,7 4,6 4,5 4,4 0 0,5 1 1,5 2 2,5 3 3,5 4 4,5 5 KAYNAK; WEF REKABET ENDEKSİ

24 ÖZEL SEKTÖR AR GE FAALİYETLERİ ÖZEL SEKTÖR ŞİRKETLERİNİN ARGE HARCAMALARI 8 SİNGAPUR 10 TAYVAN 11 GÜNEY KORE 16 MALEZYA 24 ÇİN 25 ENDONEZYA 28 ÇEK CUMH. 32 İTALYA 33 BREZİLYA 37 HİNDİSTAN 39 GÜNEY AFRİKA 48 İSPANYA 56 TÜRKİYE 59 MEKSİKA 88 POLONYA 2,9 3,6 3,6 3,5 3,5 3,3 3,2 3,2 3,9 3,9 4,1 5,1 4,9 4,9 4, KAYNAK; WEF REKABET ENDEKSİ

25 FEN BİLİM ADAMI VE MÜHENDİSLERİN VARLIĞI FEN BİLİM ADAMI VE MÜHENDİS VARLIĞI 7 TAYVAN 13 SİNGAPUR 16 HİNDİSTAN 18 İSPANYA 20 MALEZYA 23 GÜNEY KORE 41 TÜRKİYE 43 ÇEK CUMH. 45 İTALYA 46 ÇİN 51 ENDONEZYA 58 POLONYA 72 MEKSİKA 113 BREZİLYA 122 GÜNEY AFRİKA 3,5 3,4 4,5 4,5 4,5 4,4 4,3 4,2 4,0 5,3 5,1 5,0 5,0 4,9 4,9 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 KAYNAK; WEF REKABET ENDEKSİ

26 SANAYİ SEKTÖRLERİ LUĞU VE ÜRETİM FAKTÖRÜ İTİBARİYLE SINIFLANDIRMA SINIFI ( LUĞU) SEKTÖRLER ÜRETİM FAKTÖRÜ LUĞU REKABET UNSURLARI YÜKSEK HAVACILIK VE UZAY SANAYİ İLAÇ VE ECZACILIK ÜRÜNLERİ BÜRO MUHASEBE VE BİLGİ İŞLEM MAKİNELERİ RADYO VE HABERLEŞME CİHAZLARI TIBBİ HASSAS ÖLÇÜ VE OPTİK ALETLERİ BİLGİ BİLGİ ORTA YÜKSEK ELEKTRİKLİ MAKİNE VE ALETLER MOTORLU KARA TAŞITLARI VE ÇEKİCİLER KİMYASAL MADDE VE ÜRÜNLER DEMİRYOLU VE DİĞER TAŞIT ARAÇLARI MAKİNE VE TEÇHİZAT GEMİ İNŞA VE ONARIM KAUÇUK VE PLASTİK ORTA DÜŞÜK PETROL RAFİNERİ ÜRÜNLERİ, NÜKLEER YAKIT METALİK OLMAYAN MİNERAL ÜRÜNLER SERMAYE KALİTE-FİYAT ANA METAL SANAYİ METAL EŞYA SANAYİ DÜŞÜK AĞAÇ VE ORMAN ÜRÜNLERİ KAĞIT VE KAĞIT ÜRÜNLERİ İLE BASIM YAYIM GIDA İÇECEK TÜTÜN TEKSTİL HAZIR GİYİM DERİ AYAKKABI EMEK MALİYET-FİYAT 26

27 BİLGİ ÜRETİM FAKTÖRÜNÜN KAYNAKLARI YERLİ KAYNAKLA R YABANCI SERMAYE 27

28 TÜRKİYE DE SANAYİ SEKTÖRLERİ İÇİNDE YABANCI SERMAYENİN PAYLARI YÜZDE GRUPLARI İTİBARİYLE 2009 GRUBU YÜKSEK 10.9 ORTA YÜKSEK 51.4 ORTA DÜŞÜK 13.3 DÜŞÜK

29 YABANCI SERMAYENİN ÜLKEYE YENİ GETİRMESİ YABANCI SERMAYENİN YENİ TRANSFERİ 1 İRLANDA 4 SİNGAPUR 12 MACARİSTAN 15 MEKSİKA 16 MALEZYA 18 ÇEK CUMH. 24 BREZİLYA 25 ŞİLİ 38 GÜNEY AFRİKA 42 İSPANYA 44 HİNDİSTAN 58 POLONYA 61 ENDONEZYA 65 TÜRKİYE 77 ÇİN 6,4 5,8 5,4 5,3 5,3 5,3 5,2 5,1 5 4,9 4,9 4,8 4,8 4,7 4, KAYNAK; WEF REKABET ENDEKSİ

30 FİKRİ MÜLKİYET HAKLARININ KORUNMASI FİKRİ MÜLKİYET HAKLARININ KORUNMASI 2 SİNGAPUR 15 İRLANDA 20 GÜNEY AFRİKA 31 MALEZYA 48 MACARİSTAN 50 İSPANYA 52 ÇİN 56 ÇEK CUMH. 60 ENDONEZYA 61 ŞİLİ 63 HİNDİSTAN 67 POLONYA 75 BREZİLYA 77 MEKSİKA 86 TÜRKİYE 4,0 4,0 3,9 3,8 3,7 3,7 3,7 3,6 3,5 3,5 3,3 4,9 5,3 5,5 6,1 0,0 1,0 2,0 3,0 4,0 5,0 6,0 7,0 KAYNAK; WEF REKABET ENDEKSİ

31 YABANCI SERMAYE İÇİN YATIRIM ORTAMI YATIRIM ORTAMI 1 İRLANDA 2 SİNGAPUR 10 MALEZYA 12 ŞİLİ 34 ÇEK CUMH. 36 MEKSİKA 41 ÇİN 54 TÜRKİYE 61 GÜNEY AFRİKA 62 HİNDİSTAN 76 BREZİLYA 77 MACARİSTAN 78 ENDONEZYA 89 İSPANYA 104 POLONYA 6,6 6,3 5,5 5,5 5, ,8 4,7 4,7 4,6 4,6 4,6 4,4 4,

32 İHRACATTA REKABET GÜCÜ İÇİN ÖNCELİKLER EMEK SEKTÖRLER 1. ESNEK İŞGÜCÜ PİYASASI 2. İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİNDE ARTIŞ 3. YÜKSEK KATMA DEĞERLİ ÜRETİM 4. MARKALAŞMA VE MARKALI İHRACAT SERMAYE SEKTÖRLER SEKTÖRLER BİLGİ SEKTÖRLER 1. UYGUN YERLİ PROJE VE YATIRIM KREDİLERİ 2. ENERJİ FİYATLARINDA İYİLEŞTİRME 3. YERLİ HAMMADDE VE ARAMALI ÜRETİMİ 4. LİMAN VE DEMİRYOLU TAŞIMACILIĞINDA İYİLEŞTİRME 1. ARGE UZMANI VE MÜHENDİSLERİ YETİŞTİRME 2. ÖZEL VE KAMU ARGE ENSTİTÜLERİ VE KURUMLARI 3. INOVASYON KAPASİTESİNİ İYİLEŞTİRME 4. ÖZEL SEKTÖR ARGE HARCAMALARINDA GENİŞLEME 1. BİLGİ ODAKLI YABANCI SERMAYE YATIRIMLARINI ÖZENDİR 2. YATIRIM ORTAMININ İYİLEŞTİRİLMESİ 3. FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI İYİLEŞTİRME 4. ARAŞTIRMA VE BİLGİ ENSTİTÜLERİ KURULMASI 32