RİSK DEĞERLENDİ RME BÜLTENİ RİSK 2014 DEĞERLENDİRME BÜLTENİ. Sigorta Hasar Ödemelerinde Katma Değer Vergisi Değerlendirmeleri

Transkript

1 2014 RİSK 2014 DEĞERLENDİRME BÜLTENİ RİSK DEĞERLENDİ RME BÜLTENİ Tasfiye süreci, Tasfiye memurları görev ve sorumlukları değerlendirmeleri Sayı: 2014/04 Sigorta Hasar Ödemelerinde Katma Değer Vergisi Değerlendirmeleri S a y ı: Ekol Sigorta Ekspertiz Hizmetleri Limited Şirketi Mali ve İdari İşler Grubu Bülteni

2 TASFİYE İŞLEMLERİ Tasfiye Memurları, Görev ve Yükümlükleri Tasfiye memurlarının yerine getirmesi gereken görevler Türk Ticaret Kanunu nun ilgili maddelerinde belirtilmiştir. Tasfiye memurları kural olarak kendilerine kanun ile tanınmış yetkileri bizzat kullanır ve bunları üçüncü kişilere devredemez. Ancak belirli bir işin yerine getirilmesi veya bazı işlemlerin yapılabilmesi amacıyla, birden çok tasfiye memuru olması halinde memurlardan biri tarafından diğerine, ya da tasfiye memuru olmayan üçüncü bir kişiye temsil yetkisi verebilir (TTK m. 539/1). Tasfiye memurları, şirketi tasfiye ile ilgili konularda mahkemelerde ve dış ilişkide temsil ederler. Aynı çerçevede avukat atayabilir, sulh olabilir, tahkim yapabilirler. Tasfiye memurları tedbirli yönetici gibi hareket etmek zorundadır. İlk Envanter ve Bilanço Tasfiye memurları görevlerine başlar başlamaz, Şirket in tasfiyenin başlangıcındaki durumunu incelerler. Şirket mallarına değer biçmek için uzmanlara başvurarak, Şirket in malvarlığına ilişkin durumu ile finansal durumunu gösteren bir envanter ile bilanço düzenler ve genel kurulun onayına sunar. Envanter ve bilançonun genel kurulda onaylanmasından sonra, tasfiye memurları Şirket in envanterde yazılı bütün malları, belgeleri ve defterlerine el koyar. Alacaklıların Çağrılması ve Korunması (TTK m. 541) Tasfiye haline giren Şirket için, alacaklılarının daveti yapılır ve bu kişiler alacaklarını tasfiye memurlarına bildirmeye çağrılırlar. Tasfiye memurları, alacaklı oldukları Şirket defterlerinden veya ilgili belgelerden anlaşılan ve yerleşim yerleri bilinen kişilere taahhütlü mektupla, diğer alacaklılara ise Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ve Şirket in internet sitesinde birer hafta arayla yapılacak üç ilanla şirketin sona erdiğini bildirilir ve alacaklarını istemeye davet edilirler. Alacaklı oldukları bilinenler, bildirimde bulunmazlarsa da alacaklarının tutarı Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca belirlenecek bir bankaya depo edilir. Tasfiye memurları, Şirket in henüz muaccel olmayan ve hakkında uyuşmazlık bulunan borçları yeterli güvence ile teminat altına alınmadıkça veya Şirket varlığının pay sahipleri arasında paylaşımı bu borçların ödenmesi şartına bağlanmadıysa, söz konusu borcu karşılayacak tutarda parayı notere depo ettirir. Tasfiye memurları, bu hükme aykırı hareketleri nedeniyle haksız ödedikleri paralardan TTK m. 553 uyarınca sorumlu olurlar.

3 Diğer Tasfiye İşlemleri (TTK m. 542) Tasfiye memurlarının diğer tasfiye işlemlerine ilişkin yükümlülükleri kısaca aşağıda sayılır (TTK m. 542): Tasfiye memurları günlük işlere devam etmek, başlanmış işlerin sona erdirilmesini yapmakla yükümlüdürler. Tasfiyenin gerektirmediği yeni işlemler yapamazlar. Pay bedellerinin ödenmemiş kısmı tahsil edilir. Aktifler paraya çevrilir. Aktifleri teker teker veya gruplar halinde satma yetkisi tasfiye memurlarına aittir. Genel kurulda aksi kararlaştırılmadıkça tasfiye memurları aktifleri pazarlık yoluyla satabilirler (TTK m. 538/1). Borçlar ödenir, yükümlülükler yerine getirilir. Tasfiye memurları, aktifleri paraya çevirmek ve Şirket borçlarını, bu borçların ilk tasfiye bilançosundan ve alacaklılara yapılan çağrı sonucunda anlaşılan duruma göre Şirket malvarlığından fazla olmadığı belirlenmiş ise, ödemek zorundadır. Şirket in borçları malvarlığından fazla ise, bu durumu derhal mahkemeye bildirirler. Bu halde mahkeme iflasa karar verirse, tasfiye iflas hükümlerine göre yapılır. Tasfiye işlemleri, mümkün olan en kısa sürede bitirilir ve tasfiye memurları, işlemlerin düzenli yürütülmesi ve güvenliği için gerekli defterleri tutar. Tasfiye memurları, hesap verilebilirlik ilkesi bağlamında, tasfiyeyi 1 yıl içinde bitirememişlerse, tasfiyenin uzun sürmesi halinde her yılsonu tasfiyeye ilişkin finansal tabloları hazırlayacakları gibi, tasfiye sonunda tasfiye hakkında kesin bilançoyu düzenlemek ve genel kurula sunmak, soruları cevaplamakla yükümlüdür. Tasfiye sırasında elde edilen paralardan Şirket in süregelen harcamaları için gerekli olan kapsam dışında kalan paraları bankaya, Şirket adına yatırırlar. Vadesi gelmemiş borçları, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca kısa vadeli kredilere uygulanan oran üzerinden iskonto ederek derhâl öderler. Pay sahiplerine tasfiye işlerinin durumu hakkında bilgi ve istedikleri takdirde bu konuda imzalı belge verirler. Pay Sahiplerine Dağıtım (TTK m. 543) Borçlar ödenip pay bedelleri geri verildikten sonra genel kurul kararı ile pay sahiplerine ödedikleri sermaye ve imtiyaz hakları oranında dağıtım yapılır. Dağıtımın yapılabilmesi için alacaklıların üçüncü defa çağrılmasından sonra 1 yıl geçmiş olması gerekir. Ancak, alacaklılar için bir tehlike mevcut olmadığı takdirde mahkemeden 1 yıl geçmeden dağıtmaya izin verilmesi talep edilebilir. Tasfiye bakiyesi ilke olarak para olarak dağıtılır, ancak esas sözleşmede aynen iade öngörülmüş olabilir (TTK m. 543/3).

4 Defterlerin Saklanması (TTK m. 544) Tasfiye memurları tasfiye sonunda ticari defterler ve diğer belgeleri (tasfiye işlemleri de dâhil) TTK m. 82 kapsamında saklamakla yükümlüdürler. Tasfiye memuru, genel kurulda bu yönde karar aldırmalıdır ve defterler 10 (on) yıl süreyle Sulh Hukuk Mahkemesince saklanır. Ticaret Sicil Kaydının Silinmesi (TTK m. 545) Tasfiye memurları, tasfiyenin sona ermesi üzerine şirket unvanının sicilden silinmesi için ilgili sicil memurluğuna başvurur. Bildirimler Tasfiye memurları vergi dairesine, bankalara ve ilgili diğer resmi makamlara bildirim yapmalı ve tasfiye beyannamesi vermelidir. Tasfiye Memuru Sıfatı Sebebiyle Mali Mesuliyet Ek Tasfiye 6183 sayılı kanunun 33'uncu maddesi, tasfiye memurlarının sorumluluğunu düzenlenmiştir. Buna göre, tasfiyenin başladığını, üç gün işinde ilgili tahsil dairesine bildirmek zorunda olan tasfiye memurları, amme idarelerinin her turlu alacaklarını ödemeden veya ödemek üzere karşılık ayırmadan tasfiye sonucunda elde edileni dağıtamazlar veya bunlar üzerinde herhangi bir şekilde tasarrufta bulunamazlar. Yukarıdaki hükme aykırı hareket eden tasfiye memurları, tahakkuk etmiş ve edecek amme alacaklarından şahsen ve müteselsilen sorumlu olurlar. Bu sorumluluk, yapılan tasarrufların ifade ettiği para miktarını geçemez. Öte yandan tasfiye memurlarının ödedikleri borçlar için amme alacağı ödenmeden kendilerine dağıtım yapılmış olan kişilere rucü etme hakları vardır. MADDE 547- (1) Tasfiyenin kapanmasından sonra ek tasfiye işlemlerinin yapılmasının zorunlu olduğu anlaşılırsa son tasfiye memurları yönetim kurulu üyeleri, pay sahipleri veya alacaklılar, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki asliye ticaret mahkemesinden, bu ek işlemler sonuçlandırılıncaya kadar şirketin yeniden tescilini isteyebilirler. (2) Mahkeme istemin yerinde olduğuna kanaat getirirse, şirketin ek tasfiye için yeniden tesciline karar verir ve bu işlemlerini yapmaları için son tasfiye memurlarını veya yeni bir veya birkaç kişiyi tasfiye memuru olarak atayarak tescil ve ilan ettirir. GEREKÇE/Madde Madde, 6762 sayılı Kanunda bulunmayan, fakat uygulamanın ihtiyaçları nedeniyle öğreti ile yargı tarafından benimsenen ve uygulanan bir hukukî kurumu düzenlemektedir. Ek tasfiye, tasfiye işlemleri tamamlanıp tasfiyenin bitirilmiş olmasına rağmen, daha sonra başkaca tasfiye önlemleri alınmasının zorunlu olduğunun anlaşılması halinde başvurulan geçici bir tedbirdir. Bu yeni düzenlemenin esasları şu şekilde sıralanabilir;

5 Birinci fıkra: Ek tasfiye kararı geçici bir tedbir kararıdır. Ek tasfiye ile yeni bir hukuki durum meydana getirilmemekte, alınması ihmâl edilmiş tedbirler alınmaya çalışılmaktadır. Yapılması ihmâl edilmiş tasfiye işlemlerinin yapılmasını takiben, şirket yine sona erdirilecektir. (1) Ek tasfiye sadece tasfiyenin kapanmış olmasına rağmen halen alınması zorunlu ek tedbirlere gereksinim duyulması halinde söz konusu olabilir. Zorunluluk yoksa ek tasfiyeye gidilemez. Bu hüküm bağlamında şirketin yeniden sicile kaydedilmesini ve ek tasfiye yapılmasını zorunlu kılabilecek durumlar özellikle şunlar olabilir. a) Şirkete ait bazı aktifler, dağıtım sırasında dikkate alınmamaları nedeniyle, dağıtım dışında kalmışlarsa; (bu malvarlığı unsuru bilinmekle beraber unutulmuş olabileceği gibi, sonradan bir malvarlığı unsuru da olabilir). b) Anlaşmazlık konusu olan ve bu nedenle tasfiyeye ilişkin özel hüküm gereği tevdi edilmiş veya güvenceye bağlanmış bir borç, şirket lehine çözülmüşse ve söz konusu borçların karşılıkları boşta kalmışsa, c) Malvarlığının dağıtımı esnasında ilgili kanunî hükümlere uyulmamışsa, d) Pay sahiplerince haksız olarak alınmış olan tasfiye payları için geri verme davasının açılması gerekiyorsa, e) Organlara karşı sorumluluk davası açılacaksa, f) Şirket tarafından yapılması ve web sitesine konulması gerekli olan açıklamalar ve şirket tarafından kabul edilmesi zorunluluğu bulunan işlemler varsa, g) Şirketin yararına sonuç doğuracak bir davanın açılması, şirketin bir davada davalı olarak bulunması veya aleyhine icra takibi yapılması söz konusu ise. (2) Yeniden tescil isteğinde bulunulabilmesi ve ek tasfiye yapılabilmesi, üç ana şartın gerçekleşmesine bağlıdır: Bu şartlar yukarıda örnek olarak verilen hallerde aranır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir. a) Yeniden tescil isteği korunmaya değer bir menfaate dayanmalıdır (menfaat şartı). Korunmaya değer menfaatin varlığı inandırıcı delillerle açıklanmalıdır. İstemin ve ilgili delillerin inandırıcı olmaları yeterlidir. İspat şart değildir. b) Yeniden tescil isteği amaca ulaşmada kullanılabilecek tek yol olmalıdır (amaca ulaşma şartı). Bu nedenle amacın gerçekleştirilmesinin bir başka yolu varsa ve örneğin alacağın bir başka şekilde elde edilmesi imkânı bulunuyorsa yeniden tescil isteğinde bulunulamaz. c) Sicil memurunun şirketi sicilden silme kararına karşı; bir alacağın veya aktifin varlığı kanaat doğuracak bir şekilde belgelendirilerek, silme kararının iptali dava olunmalıdır. (3) Ek tasfiye, tasfiyenin gayesinde herhangi bir değişikliğe yol açmaz. Şirket yine tasfiye şirketidir ve şirket organları tasfiye gayesi çerçevesinde işlem yapmak zorundadır. (4) Ek tasfiyeyi talep edebilecek kişiler sınırlı olarak sayılmıştır. Bunlar, tasfiye memurları, son yönetim kurulu üyeleri, pay sahipleri ve şirket alacaklılarıdır. Ticaret sicil memurunun talepte bulunma yetkisi yoktur. O sadece ilgilileri talepte bulunmaya zorlayabilir.

6 (5) Ek tasfiye, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki mahkemeden talep edilir. (6) Ek tasfiye, şirketin sicile yeniden tescilini talep etmeye yöneliktir. İkinci fıkra: Mahkeme davada, talebin doğruluğunu inceledikten sonra, olumlu sonuca varırsa şirketin yeniden tesciline karar verir. Mahkeme gösterilen delilleri inandırıcı bulmazsa, yeniden tescil talebini reddeder. Davanın reddine karşı temyiz yoluna başvurulabilir. (1) Ek tasfiye kararının tescili bildiricidir. Zira, eksik kalan işlemler nedeniyle gerçekte tasfiye sona ermemiştir. Tescil üzerine şirket, tüzel kişiliğini yeniden kazanır ve organlar yeniden çalışmaya başlarlar. Ancak, bu durum şirketin sona ermiş olduğu gerçeğini değiştirmez. Şirket yine tasfiye şirketidir. (2) Ek tasfiye halinde yeniden alacaklılara çağrı yapılmasına ve bloke yılına gerek yoktur. (3) Ek tasfiye tamamlandıktan sonra, yeni bir kapanış bildirimi, tescil ve defterlerin korumaya alınması işlemlerine ihtiyaç vardır. (4) Ek tasfiye başlatıldığında tasfiye memurları yeniden atanmalıdır. Zira, önceki tasfiye memurlarının görevi sona ermiştir. Bu nedenle, mahkeme şirketin tescilini takiben tekrar son tasfiye memurlarını veya yeni kişi veya kişileri tasfiye memuru olarak atar. Davacı amaca uygun şekilde önceden şahsî bir öneri de sunabilir. Mahkemenin belirlediği tasfiye memuruna karşı temyiz yoluna başvurulabilir. (5) Atanan kişi ticaret siciline tescil ve ilân ettirilmelidir. Tescil, yeniden atanan tasfiye memurları tarafından gerçekleştirilir. (6) Ek tasfiyeye ilişkin prosedür emredicidir. Bu usulden sözleşme hükümleri ve genel kurul kararlarıyla ayrılmak caiz değildir. Tasfiye Memurlarının Sorumlulukları TTK m. 546/2 tasfiye memurlarının sorumluluğu hakkında anonim şirkette sorumluluğa ilişkin m. 553 e yollamada bulunur. İlgili hükme göre kurucular, yönetim kurulu üyeleri, yöneticiler ve tasfiye memurları, kanundan ve esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini kusurlarıyla ihlal ettikleri takdirde, hem Şirket e hem pay sahiplerine hem de Şirket alacaklılarına karşı verdikleri zarardan sorumludurlar. TTK m. 541/4 alacaklıların çağrılması ve korunmasına ilişkin ilgili maddede öngörülen hükümlere aykırı hareket eden tasfiye memurları, haksız ödedikleri paralardan TTK m. 553 uyarınca sorumlu olacaklardır. Ayrıca ihtilaflı bulunan alacakların karşılığını TTK m. 541/3 uyarınca notere depo etmeyen tasfiye memurları da alacaklılara karşı TTK m. 553 uyarınca sorumlu olur.

7 Maddede öngörülen sorumluluk kusur sorumluluğudur ve burada, tasfiye memurlarının görevlerini yerine getirirken özen yükümlülüğüne uygun davranıp davranmadıkları araştırılır. Buna göre, görev yüklenen kişi görevinin yerine getirilmesinde gerekli özeni göstermezse sorumlu olur. Tasfiye memurlarının kusurlu olduğunun ispatı davacıya aittir. İlgili madde uyarınca sorumluluk müteselsil olmakla birlikte, müteselsil sorumluluk ancak tasfiye memurlarının birlikte yönetim ve temsilinin söz konusu olduğu hallerde geçerli olur. Eğer, genel kurul kararı ile tasfiye memurları arasında görev dağılımı yapılmış ve tasfiye memurlarına münferiden işlem yapma yetkisi verilmişse, her memur kendi yaptığı işlemden bizzat sorumlu olur. Tasfiye memurlarının kanundan veya esas sözleşmeden doğan yükümlülüklerini ihlal etmeleri halinde şirket, pay sahibi veya şirketin alacaklıları sorumluluk davası açabilirler. Dava, zararın ve sorumlunun öğrenildiği tarihten itibaren iki ve herhalde zararı doğuran eylemden itibaren beş yıl içinde açılmalıdır. Bu sürelerin geçmesi ile dava zamanaşımına uğrar. Ancak zararı meydana getiren fiil 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu na göre suç teşkil ediyorsa ve daha uzun bir zamanaşımı öngörülmesi halinde, tazminat davası da bu zamanaşımı süresi içinde açılabilir (TTK m. 560). Yeni Türk Ticaret Kanunu nda Tasfiye Memuru nun Ödev, Sorumluluk ve Hakları A-Ödev ve Sorumlulukları 1- Ortakların kararlarına uyma zorunluluğu (Md.267) 2- Birlikte hareket (Md.278) 3- Devir yasağı ve vekil etme (Md.279) 4- Temsil Sorumluluğu (Md. 280) 5- Defter Tutma (Md.287) 6- Saklama Zorunluluğu (Md.290) 7- Paranın Paraya Yatırılma Zorunluluğu (Md.296) 8- Borçların ödenmesi (Md.297) 9- Tasfiyeden arta kalanın dağıtılması (Md.298) 10-Tasfiyenin sona ermesini Ticaret siciline bildirilmesi (Md.303) 11- Ortaklara hesap verme zorunluluğu (Md.301) 12- Basiretli tacir gibi davranma zorunluluğu (Md.286) B- Haklar ve Yasaklar 1- Ücret (Md.284) 2- Devir yasağı ve vekil etme (Md.279) 3- Alacaklarda Rüçhan Hakkı (Md.271) 4- Yeni işler yapma yasağı (Md.292) Tasfiye Halinde Vazifeliler Tasfiye Memuru 1- Limited Şirket 2- Eshamlı Komandit Şirket 3- Anonim Şirket 4- Kooperatifler Tasfiyeyi Yürütenler 1- İş Ortaklıkları 2- SPK Denetimine tabi Fonlar 3- İktisadi Kamu Kuruluşları 4- Dernek veya vakıflara ait İktisadi İşletmeler

8 TASFİYE MEMURUNUN İBRAZ, MUHAFAZA, CEZA-İ SORUMLULUĞU Tasfiyesi Sona Eren Şirketlerde Takip ve Tebliğ Usulü Kurumlar Vergisi Kanunu nun 17 inci maddesinin (9) numaralı bendine göre; tasfiye edilerek tüzel kişiliği ticaret sicilinden silinmiş olan mükelleflerin tasfiye öncesi ve tasfiye dönemlerine ilişkin olarak salınacak her türlü vergi tarhiyatı ve kesilecek cezalar, müteselsilen sorumlu olmak üzere; tasfiye öncesi dönemler için kanuni temsilcilerden, tasfiye dönemi için ise tasfiye memurlarından herhangi biri adına yapılır. Limited şirket ortakları, tasfiye öncesi dönemlerle ilgili bu kapsamda doğacak amme alacaklarından şirkete koydukları sermaye hisseleri oranında sorumlu olurlar. Şu kadar ki, bu fıkra uyarınca tasfiye memurlarının sorumluluğu, tasfiye sonucu dağıtılan tutarla sınırlıdır. 213 sayılı Kanunun 94 üncü maddesi tebliğ yapılacak kimseleri açıklamış olup bir ve ikinci fıkrası hükmünde, Tebliğ mükelleflere, bunların kanuni temsilcilerine, umumi vekillerine veya vergi cezası kesilenlere, tüzelkişilere yapılacak tebliğ, bunların başkan, müdür veya kanuni temsilcilerine, vakıflar ve cemaatler gibi tüzelkişiliği olmayan teşekküllerde bunları idare edenlere veya temsilcilerine yapılır. Tüzelkişilerin müteaddit müdür veya temsilcisi varsa tebliğin bunlardan birine yapılması kafidir denilmektedir. Tasfiyeye giren tüzel kişilerde gerek tasfiyeye girişten önceki ve gerekse tasfiyeye girdikten sonraki dönemlere ait vergi ve cezalara ilişkin tebliğin tasfiye memuruna yapılması, ancak tasfiyenin sona ermesi halinde bu durumun tescil ve ilanı ile şirketin tüzel kişiliği sona erdiğinden tebliğin şirketin ilgili dönemdeki kanuni temsilcisi adına yapılması gerekmektedir. (Tebliğata İlişkin) Tasfiye edilerek tüzel kişiliği ticaret sicilinden silinmiş olan mükelleflerin tasfiye öncesi ve tasfiye dönemlerine ilişkin olarak salınacak her türlü vergi tarhiyatı ve kesilecek cezalar, müteselsilen sorumlu olmak üzere; tasfiye öncesi dönemler için kanuni temsilcilerden, tasfiye dönemi için ise tasfiye memurlarından herhangi biri adına yapılır. (Tarhiyata İlişkin) Vergi Usul Kanunu nun 253 üncü maddesine göre, defter tutmak mecburiyetinde olanlar, tuttukları defterlerle üçüncü kısımda yazılı vesikaları, ilgili bulundukları yılı takibeden takvim yılından başlayarak beş yıl süre ile muhafaza etmeye mecburdurlar. Bu nedenle tasfiye sürecinin tamamlanarak ticaret sicilinden silinmesi nedeniyle ortada tüzel kişilik kalmadığından tasfiye öncesi dönemlere ilişkin defter ve belgelerin muhafaza ve ibraz ödevi tasfiye memuruna ait değildir. (Muhafaza ve İbraz Ödevi) * Defter ve belgeleri muhafaza sorumluluğu, mükellefe ve/veya vergi sorumlusuna ait olup, bu sorumluluğun vekâletname ile devrinin mümkün olmadığı ve esasen vekâletnamede muhafaza mecburiyetine değinilmediği, defter ve belgelerin yetkililere ibrazı için yapılan tebligatın usulüne uygun bulunduğu hususları gözetilmeden yapılan tebligatın usulsüzlüğünden bahisle sanığın beraatına karar verilmesi yasaya aykırıdır. (Yargıtay 11. Ceza Dairesi tarih ve Esas No: 2001/5241, Karar No:2001/6129) Tebligat, Tarhiyat ve İbraz Sorumluluğu Tasfiyesi Sonuçlanmış Şirketler Tasfiye öncesi dönemler için kanuni temsilci adına, Tasfiye dönemi için ise tasfiye memuru adına,

9 ÖRNEK: Öteden beri faaliyette bulunmakta olan Beyoğlu Vergi Dairesi Müdürlüğü nün (..) vergi numaralı mükellefi ABC Ltd.Şti nin şirket müdürü Yasin CEYLAN iken şirket, tarihinde genel kurul kararını ticaret sicil gazetesine tecil ettirmesi ile birlikte tasfiye sürecine girmiştir. Şirket ortağı olan Ahmet Kağan ER tasfiye memuru olarak atanmıştır. Tasfiye süreci tarihinde tamamlanarak tüzel kişiliği ticaret sicilinden silinmiştir. Vergi Müfettişi tarafından yapılmakta olan vergi incelemesi nedeniyle 2008 yılına ilişkin olarak yasal defter ve belgeler talep edilmiş olup ibraz ve muhafaza sorumluluğu yanında tebliğ işlemi ve tarhiyata ilişkin konularda sorumlu kimdir? ÇÖZÜM: Mükellef kurumun 2012 yılında tasfiye işlemi sona erdiğinden ortada tüzel kişilik olmadığından Vergi Müfettişi tarafından düzenlenen defter ve belge istem yazısı tüzel kişiliğe değil tasfiye öncesi ve sonrası döneme bakılarak muhatabın doğru tespit edilmesi gerekmektedir. Örneğimizce 2008 yılının vergi incelemesine alındığı görüldüğünden tasfiye memuru Ahmet Kağan ER e tebliğat evrakının gönderilmemesi gerekmektedir. Diğer taraftan tasfiye sürecinden önce kanuni temsilcinin Yasin CEYLAN olduğu görüldüğünden defter ve belge istem yazısının Yasin CEYLAN adına tanzim edilerek gönderilmesi, ibraz edilmemesi halinde 213 sayılı Vergi Usul Kanunu nun 359/a- 2 maddesi gereğince gizleme fiilinin gerçekleştiğinden bahisle kamu davası açılması gerekir. Vergi İnceleme Raporunda da tarhiyatlı işlem öngörülmesi halinde de mali nitelikteki cezanın şirket adına değil tasfiye öncesi kanuni temsilci olan Yasin CEYLAN adına tarh edilmesi, cezanın ise yine aynı şekilde Yasin CEYLAN adına kesilmesi gerekmektedir. * Tasfiyenin sona ermesinden sonraki bir tarihte verilmesi gereken 2005 yılına ilişkin Form Ba ve Form Bs bildirim formlarının verilmemesi nedeniyle ceza kesilmesi Kanun ve Tebliğ hükümlerine uygun olmakla beraber, gerek Türk Ticaret Kanununun ilgili hükümleri ve gerekse 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 10, 94 ve 333 üncü maddelerine göre özel usulsüzlük cezasına ait ihbarnamenin ilgili dönemde şirketin kanuni temsilcisi olan tasfiye memuru adına düzenlenerek yine aynı kişiye tebliğ edilmesi gerekmektedir. (Ankara Vergi Dairesi Başkanlığı tarih ve B.07.1.GİB /32 sayılı Özelgesi) * Davalı idarenin vergi alacağını tasfiye dönemine kadar kanuni temsilciden, tasfiye döneminde tasfiye memurundan isteyebilmesi mümkündür. Tasfiye döneminin tamamlanmasından sonra, tasfiyeden önceki döneme ait vergi borcunun, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 10 uncu maddesinin son fıkrası uyarınca kanuni temsilciden istenmesi gerekmektedir. Olayda ihbarnamenin yükümlü şirket adına düzenlendiği, bu ihbarnameye karşı şirket adına, tasfiye döneminden önce şirketin yönetim kurulu üyesi daha sonra da tasfiye memuru olan şahıs tarafından dava açıldığı anlaşılmaktadır. Bu tarihte hukuken şirketin varlığından söz edilemeyeceği gibi ihbarnamenin tasfiye memuru hakkında hüküm ifade etmesi, salınan vergi ve cezadan sorumlu tutulması mümkün değildir. (Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunun T E. 1998/159 K. 1999/154 kararı) * Limited şirket kaydının ticaret sicilinden silinmesinden sonra tasfiye dönemi için kesilen cezanın tahsili amacıyla şirket adına düzenlenen ödeme emrine karşı tasfiye memurunun açtığı davanın kabulü ile ödeme emrinin iptalinde hukuka aykırılık bulunmadığı hk (Danıştay Vergi Dava Daireleri Genel Kurulunun tarih ve 2003/311 Karar ve 2003/74 Esas) * Yükümlü şirketin tasfiye dönemi ve sonrasında bu döneme ilişkin yasal işlemleri süresinde yerine getirdiği, tasfiye memurunun görevini tamamlayarak defter ve belgeleri tasfiyesi sona eren şirketin ortağına teslim ettiği, bu hususların davalı idarenin bilgisi dahilinde gerçekleştiği, görevi ve sorumlulukları sona eren tasfiye memurundan istenen defter ve belgelerin ibraz edilmemesi nedeniyle yapılan tarhiyatta isabet bulunmadığı gerekçesiyle kaçakçılık cezalı katma değer vergisini kaldırmıştır. (Danıştay 11. Dairesinin tarih, Esas no: 1998/3229, Karar no: 1999/3437) * Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre, şirket tüzel kişilikleri, ticaret sicilinden silinmeleriyle sona erer. Bu tarihten sonra şirketin haklara sahip olması, borçlu kılınması, bunun sonucu olarak da münfesih şirket adına tarh ve tahakkuk işlemleri ile ihbarname düzenlenmesinin mümkün olmadığı hk. (Danıştay 9. Dairesi tarih ve Esas No: 2008/6803, Karar No:2010/5846)

10 * Yükümlü şirketin tasfiyesinin... tarihinde sonuçlanarak hukuki varlığını sona ermişse de, bu durum şirketin sona ermesinden önceki dönemlere ait vergiye ilişkin ödevlerden dolayı, o dönemde şirketi temsile yetkili olan kişinin sorumluluğunu ortadan kaldırmayacağı gibi şirketi temsile yetkili kişi olarak şirket adına dava açma hakkını da ortadan kaldırmaz. (Danıştay 11. Dairesinin tarih ve Esas No:1996/5119, Karar No.1997/3571) * Tasfiye dönemi tamamlandıktan sonra tüzel kişiliği sona eren münfesih şirket adına yapılan vergilendirme işlemlerinin hukuki geçerliliği olmadığından, düzenlenen ödeme emri hakkında bir karar verilmesi gerekirken, davanın ehliyet yönünden reddi kanuna aykırı değildir. (Danıştay 4. Dairesinin Esas No:2004/639, Karar No.2005/578) Tasfiyesi Devam Eden Şirketlerde Tebligat, Tarhiyat ve İbraz Zorunluluğu Tasfiye hâline giren şirket, ortaklarla ilişkilerinde de, 293 üncü madde hükmü saklı kalmak kaydıyla, ehliyeti tasfiye sonuna kadar bu amaçla sınırlı olarak tüzel kişiliğini korur ve ticaret unvanını buna tasfiye hâlinde ibaresini ekleyerek kullanmakta devam eder. (TTK Md. 269) Tasfiyenin sona ermesi üzerine, şirketin ticaret unvanının sicilden silinmesi ve bunun tescil ve ilanı için durum, tasfiye memurları tarafından ticaret sicili müdürlüğüne bildirilir. (TTK Md.303) Tasfiye, kurumun tasfiyeye girmesine ilişkin genel kurul kararının tescil edildiği tarihte başlar ve tasfiye kararının tescil edildiği tarihte sona erer. (KVK Md.17/1-a) Gerek Yeni Türk Ticaret Kanunu ve gerekse Kurumlar Vergisi Kanununda da görüleceği üzere, kurumların, tüzel kişiliğin sona ermesi ticaret sicilinden silinmesi ile olur. Bir başka ifadeyle, tüzel kişiliğin sona ermesi için, tasfiye işlemlerinin eksiksiz olarak tamamlanması gerekir. Genel kurulun karar almadan veya genel kurul kararın ticaret sicil gazetesinde tescil ve ilan edilmeden tasfiye hali sona ermez. Diğer bir ifade ile, kurumların tasfiyesinde, tasfiye işlemleri ortaklarla üçüncü kişiler arasında hukuken sona ermedikçe, tüzel kişiliğin sicilden silinmesi mümkün değildir. Bu anlamda, tüzel kişiliğin sona ermesi için, tasfiye işlemlerinin eksiksiz olarak tamamlanması gerekir. Bu bağlamda, tasfiye süreci devam eden kurumların kanuni temsilcisi bütün mal varlığı ile sorumlu ve temsil ve ilzama yetkili kişi olarak Vergi Usul Kanunu 10 uncu ve 6183 sayılı Kanunu nun mükerrer 35 inci maddesi gereğince tasfiye memurudur. Bu nedenle belirtmek gerekir ki, kanuni temsilci sıfatını taşıyan tasfiye memurunun muhafaza ve ibraz yükümlülüğü tasfiye öncesi dönem ve sonrası dönem ayrımı yapılmaksızın tasfiye memuruna aittir. Ancak, tüzel kişilerin tasfiye haline girmiş veya tasfiye edilmiş olmaları, kanunî temsilcilerin tasfiyeye giriş tarihinden önceki zamanlara ait sorumluluklarını kaldırmayacaktır. Tebligat Tarhiyat İbraz Sorumluluğu Tasfiyesi Devam Eden Şirketler Tasfiye memuru adına yapılması gerekir. Tasfiye Halindeki tüzel kişilik adına yapılması gerekir. Tasfiye memuru sorumludur.

11 ÖRNEK: Öteden beri faaliyette bulunmakta olan Beyoğlu Vergi Dairesi Müdürlüğü nün (..) vergi numaralı mükellefi ABC Ltd.Şti nin şirket müdürü Yasin CEYLAN iken şirket, tarihinde genel kurul kararını ticaret sicil gazetesine tescil ettirmesi ile birlikte tasfiye sürecine girmiştir. Şirket ortağı olmayan ve Ahmet Kağan ER dışarıdan tasfiye memuru olarak atanmıştır. Tasfiye süreci tarihi itibariyle devam etmektedir. Vergi Müfettişi tarafından yapılmakta olan vergi incelemesi nedeniyle 2008 yılına ilişkin olarak yasal defter ve belgeler talep edilmiş olup ibraz ve muhafaza sorumluluğu yanında tebliğ işlemi ve tarhiyata ilişkin konularda sorumlu kimdir? ÇÖZÜM: Mükellef kurumun Kurumlar Vergisi Kanunu nun 17/9 numaralı bendine göre, tüzel kişiliği devam ettiğinden tasfiye halindeki ABC Ltd.Şti nin kanuni temsilcisi tasfiye memuru Ahmet Kağan ER dir. Tasfiye memurunun şirket ortağı olup olmaması veya dışarıdan atanıyor olması bu durumu değiştirmez. Bu nedenle Vergi Müfettişi tarafından talep edilen 2008 yılına ait yasal defter ve belgelerin kanuni süre içerisinde mali idareye ibrazı gerekmektedir. İbraz ödevinin yerine getirilmemesi halinde 213 sayılı Vergi Usul Kanunu nun 359/a-2 maddesi gereğince Varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz edilmemesi, bu fıkra hükmünün uygulanmasında gizleme olarak kabul edileceğinden hakkında 18 aydan 3 yıla kadar hapis cezası istemi kamu davası açılması gerekir. Vergi Müfettişi tarafından 2008 yılı ile ilgili olarak vergi tarhiyatı yapılması ve ceza kesilmesi durumunda ise Vergi Usul Kanunu nun 333 uncu maddesi gereğince tasfiyesi devam eden tüzel kişilik adına yapılması gerekir. Ancak tüzel kişilikten tahsil edilemeyen ve edilmeyeceği anlaşılan amme alacağı kanunî temsilcilerin tasfiyeye giriş tarihinden önceki zamanlara ait sorumluluklarını kaldırmayacağından ödeme emrinin tebliği tasfiye öncesi kanuni temsilciye yapılması gerekir. * Tasfiye sürecinde dahi olsa kooperatifin yevmiye defterinin yılsonu kayıt kapatmasının yasal süre olan yılın ilk ayı sonuna kadar yapılmaması Tasfiye memuru konumundaki yönetim kurulu üyelerinin TTK 67/3 gereğince cezalandırılmasını gerektirir. (T.C. Edremit 2. Sulh Ceza Mahkemesi Esas No: 2011/204, Karar No: 2011/1102) Tasfiye İle İlgili Diğer Hususlar * Tasfiyeye Giren Şirketin Tasfiye Memurunun Ölmesi Halinde, Tasfiye Halindeki Şirketi, Ancak, Yerine Atanacak Yeni Tasfiye Memurunun Davalarda Temsil Edebileceği Hk. (Danıştay 7. Dairesinin tarih Esas No:2004/2350, Karar No:2006/2176) * Tasfiye halinde bulunan anonim şirketleri mahkemelerde veya hariçte temsil yetkisi, tasfiye memurlarına ait olduğundan; tasfiye memurunun ölmesi üzerine, tasfiye memuru olarak atandığı hususunda herhangi bir belge ibraz edilmeyen kişi tarafından verilen vekaletname ile vekil tayin edilen avukat tarafından imzalanan dilekçeyle yapılan temyiz başvurusunun incelenme olanağı bulunmamaktadır. (Danıştay 7. Dairesinin tarih ve Esas no: 2004/2350, Karar no: 2006/2176) * Tasfiye döneminde mal alım satım işlemine devam edilip edilemeyeceği hk. Kuyumculuk işi ile iştigal eden şirketinizin tasfiyesine karar verilmesi halinde, tasfiye süreci içinde tasfiye amacına yönelik (şirketin mal varlığının paraya çevrilmesi, alacakların tahsil edilmesi, borçların ödenmesi ve olumlu bir bakiye varsa bunun tasfiye hükümlerince pay sahiplerine dağıtılması ve şirketin kaydının sicilden silinmesi) işlemlerin yanı sıra tayin olunacak tasfiye memurunun şirketin ana sözleşmesinde yazılı

12 faaliyet konusuna ortakların ittifakı ile, feshe mahkemece karar verilmiş olması halinde ise ortaklar ittifak edemezlerse mahkemenin uygun görüşü ile muvakkat olarak devam etmesi durumunda, şirketinizin diğer vergisel yükümlülüklerinin yanında geçici vergiye ilişkin sorumluluklarını da yasal süresi içinde yerine getirmesi gerekmektedir. (Bursa VDB tarih ve B.07.4.DEF /KVK: sayılı Özelgesi) * Tasfiye halindeki mimarlık şirketinin proje hazırlamaya devam edip edemeyeceği, yarım kalan projelerin tamamlanıp tamamlanamayacağı hk. Şirketiniz tasfiye sürecinin herhangi bir aşamasında tasfiye faaliyetleri dışında ticari faaliyette (yeni proje çizimi gibi) bulunması halinde, bu durumun meydana geldiği tarihten itibaren tasfiye hükümlerinin uygulanmayacaktır. (İzmir VDB. 11/04/2011 tarih ve B.07.1.GİB sayılı özelgesi) SONUÇ: TTK uyarınca sona erme ve tasfiye sürecine giren şirkete tasfiye memuru atanır ve artık tasfiye bu memurlar tarafından gerçekleştirilir. Bu kapsamda tasfiye memurlarının önemli rolü olmakla beraber sorumlulukları da önemlidir. Önceki bölümlerde de açıklandığı üzere tasfiye aşaması, hukuksal süreç gerektiren ve şekli şartların eksiksiz tamamlanması ile tekemmül eden bir müessesedir. Tasfiye, kurumun tasfiyeye girmesine ilişkin genel kurul kararının tescil edildiği tarihte başlar ve tasfiye kararının tescil edildiği tarihte sona erer. Diğer bir ifade ile kurumların tasfiyesinde, tasfiye işlemleri ortaklarla üçüncü kişiler arasında hukuken sona ermedikçe, tüzel kişiliğin sicilden silinmesi mümkün değildir. Bu anlamda, tüzel kişiliğin sona ermesi için, tasfiye işlemlerinin eksiksiz olarak tamamlanması gerekir. Tasfiyesi sonuçlanmış şirketlerde tüzel kişilik hukuken ortada kalmadığından tebligat ve tarhiyat işlemlerinin tüzel kişiliğe değil tasfiye öncesi dönemler için kanuni temsilci adına, tasfiye dönemi için ise tasfiye memuru adına yapılması gerekir. Tasfiye süreci devam eden şirketlerde ise kanuni temsilci tasfiye memuru olduğundan muhafaza, ibraz yükümlülüğü yanında tebliğ işlemlerinde de tek yetkili kişidir. Tarhiyatın ise tüzel kişilik adına yapılması ancak tahsil edilememesi durumunda ise kanunî temsilcilerin tasfiyeye giriş tarihinden önceki zamanlara ait sorumluluklarını kaldırmayacağından vergi/cezanın tasfiye öncesi dönemler için kanuni temsilciden, tasfiye dönemine ait vergi ve cezaların ise tasfiye memurundan aranılması gerekmektedir. Tarhiyat Tasfiyesi Sonuçlanmış Şirketler Tasfiye öncesi dönemler için kanuni temsilci adına, Tasfiye dönemi için ise tasfiye memuru adına, Tasfiye Halindeki Şirketler Tasfiye halindeki tüzel kişilik adına Tasfiye öncesi dönemler için kanuni temsilci adına, Tebliğat Tasfiye dönemi için ise tasfiye memuru adına, Tasfiye memuru Tasfiye öncesi dönemler için kanuni temsilci adına, İbraz Yükümlülüğü Tasfiye dönemi için ise tasfiye memuru adına, Tasfiye memuru