ABD'nin Fransa'ya Reaper İnsansız Uçak Satışı ve Türkiye'nin Durumu 1

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "ABD'nin Fransa'ya Reaper İnsansız Uçak Satışı ve Türkiye'nin Durumu 1"

Müge Çakır
8 yıl önce
İzleme sayısı:

1 ABD'nin Fransa'ya Reaper İnsansız Uçak Satışı ve Türkiye'nin Durumu 1 Pentagon yetkilileri Fransa'nın talep ettiği Reaper tipi insansız hava aracı (İHA) veya dronların satışına yönelik olarak Kongre'de herhangi bir itirazın gelmediğini 15 Temmuz 2013 tarihinde açıkladılar. DSCA Kongre'ye Bildirdi, İtiraz Gelmedi ABD'nin savunma malzemelerinin ihracatıyla ilgili işlemlerin koordinasyonundan sorumlu Savunma Güvenlik İşbirliği Ajansı (DSCA) Fransa'nın talebiyle ilgili olarak 27 Haziran 2013 tarihinde Kongre'ye bildirimde bulunmuştu ve 15 günlük askı süresince Kongre üyelerinden herhangi bir itiraz gelmedi. Amerikan Kongresi'nin herhangi bir itirazda bulunmadığı taslak satış sözleşmesine ilişkin ilk bilgiler aslında 11 Haziran 2013 tarihinde Fransız Savunma Bakanı Jean- Yves Le Drian tarafından verilmişti. Bakanın verdiği bilgilere göre Fransa ABD'den toplam proje maliyeti milyon Avro arasında gerçekleşmesi beklenen 12 adet Reaper insansız uçağı almayı planlamıştı. Bununla birlikte DSCA'nın Kongre'ye yaptığı bildirimde 16 adete kadar MQ-9 Reaper insansız uçağının Fransa'ya satılabileceği, yedek malzemeler, eğitim ve lojistik destek kalemleri de dahil edildiğinde projenin toplam maliyetinin bir buçuk milyar Amerikan Dolarına ulaşabileceği ifade edilmektedir. 1 Bu yazı Agence France-Presse kaynaklı olarak 15 Temmuz 2013 tarihinde /article/ /defreg02/ /us-readies-sale-reaper-drones-france sitesinde ve Jorge Benitez imzalı olarak 21 Mayıs 2013 tarihinde acus.org/natosource/france-buy-two-us-reaper-dronesmali sitesinde yayımlanan haberler esas alınarak tarafından hazırlanmıştır. -1-

2 Fransa'nın açıkladığı rakamlarla DSCA'nın açıkladığı rakamlar arasındaki farkın ise proje kapsamında olabilecek ilave ihtiyaçlar için tekrar tekrar Kongre'nin onayına gidilmesine ilişkin bürokratik işlemlerin ortadan kaldırılmasına yönelik olduğu düşünülmektedir. Satışlar ABD'nin Çıkarına Uygun DSCA'nın bildiriminde bu satışın neden gerçekleşmesi gerektiği de açıklanmaktadır. Buna göre; bu satışla birlikte Fransa'nın kuvvetli ve her an hazır bir savunma kapasitesi kazanmasına ve bunu sürdürebilmesine yardımcı olunması ABD'nin hayati çıkarınadır. Çünkü bu insansız uçaklar Fransa'nın istihbarat ve keşif / gözetleme kapasitesini güçlendirirken aynı zamanda Amerikan ve Fransız ordusunun müşterek operasyon icra edebilmesini de sağlayacaktır. Niçin Amerikan İnsansız Uçağı? Fransa uçak üretiminde (Concorde, Airbus, Mirage vs) sahip olduğu teknolojik alt yapıya rağmen neden ABD'den insansız uçak satın alıyor? -2-

3 Bu sorunun cevabı da Fransız Savuma Bakanının daha önceki açıklamalarında yer almaktadır. Fransız Bakan Le Drian 21 Mayıs 2013 tarihinde itele TV kanalına yaptığı açıklamada "Bu insansız uçaklara şu anda acil ihtiyacımız var. Dünyada gerçek anlamda insansız uçak yapan iki ülke var. Bunlar ABD ve İsrail'dir." diyordu. Konuyla ilgili olarak dünya geneline baktığımızda 130 civarında ülke insansız uçak kullanabilmekte, 70 civarında ülkenin ise insansız uçaklar ürettiği bilinmektedir. Ancak özellikle askeri ihtiyaçları tam olarak karşılayabilecek nitelikte, yetenekte ve kapasitede insansız uçağın Fransız Bakanın da söylediği gibi ABD ve İsrail tarafından üretildiği de bir gerçektir. Daha önceki yıllarda Fransa'nın insansız uçak üretimi konusunda İsrail'den destek almak için anlaşma yaptığı da bilinmektedir. Satın alınacak Reaper insansız uçakları Fransız Silahlı Kuvvelerinin envanterinde bulunan ve teknolojik açıdan Reaper'lara nazaran daha az gelişmiş olan Harfang sınıfı insansız uçaklarının yerini alması beklenmektedir. Neden Acil Alım? Gözetleme yapacak insansız uçakların ABD tarafından Irak ve Afganistan'daki savaşlarda kullanılması harbin kurallarını etkilemiş ve ülkeleri bu bağlamda yeni projeler geliştirmeye zorlamıştı. Bunun yanında 2011 yılında Libya'da gerçekleştirilen NATO liderliğindeki hava operasyonları ve Fransa'nın Mali'ye yönelik askeri müdahalesine yönelik olarak Fransız yetkililerce yapılan alınan dersler kapsamındaki değerlendirmeler Fransa'nın gözetleme yapacak insansız uçak sıkıntısı çektiğini ortaya koymuştu. -3-

4 Mali'deki operasyon ülkenin kuzey bölümünü kapsayacak şekilde uzun süre havada kalabilen ve süratli insansız uçak ihtiyacını açığa çıkarmıştı. Fransa Mali'deki askerlerinin önemli bir bölümünü geri çekerek 1000 kişilik bir özel harekat birliğini Mali konuşlandırmayı ve direnişle mücadele operasyonlarında kullanmayı planlamaktadır. Direnişle mücadele operasyonunda ise insansız uçaklardan önemli istihbarat bilgilerinin alınması öngörülmektedir. Yukarıda kısaca özetlenen Mali'deki durum gözetleme yapacak insansız uçak konusunda Fransa'ya acil tedbirler alınmasını dikte ediyordu. Bu nedenle bir süredir ABD ile görüşmekte olan Fransa öncelikle iki adet Reaper insansız uçağının teslimini istemişti. Fransa'nın bu acil isteğine Amerikalı yetkililer iki ülke arasındaki dostluk ve işbirliğinin bir göstergesi olarak halen General Atomics Aeronautical Systems şirketinin San Diego'daki fabrikalarında üretim aşamasındaki iki adet Reaper insansız uçağının 2013 yılı sonuna kadar Fransa'ya teslim edilmesini sağlayacak şekilde hızlandırılmış üretim prosedürlerini uygulayacaklarını belirterek Mayıs 2013 ortalarında olumlu cevap vermişti. Diğer taraftan 29 Nisan 2013 tarihinde yayımlanan Fransız Savunma ve Ulusal Güvenlik Beyaz Kitabı'nda 12 adet Reaper insansız uçağının Fransız Silahlı Kuvvetlerinin envanterine katılmasının planlandığının yazıldığını da görmekteyiz. Bu gelişmeler zaten bir süredir Amerikan ve Fransız yetkililer arasında bu konuda bir mutabakatın olduğunu da göstermektedir. -4-

5 ABD'nin Fransa'ya Reaper İnsansız Uçak Satışı ve Türkiye'nin Durumu ABD'nin Fransa'ya Reaper insansız uçak satışının hem kısa sürede hem de sorunsuz olarak gerçekleşiyor olması Türkiye açısından dikkatle takip edilmesi gereken bir konudur. Türkiye terörle mücadele kapsamında istihbarat maksatlı olarak 1990'lı yılların başlarında insansız uçak kullanımını denemiş ancak az sayıda uçakla yapılan bu girişime süreklilik kazandıramamıştır. Tıpkı diğer ülkeler gibi Türkiye de ABD'nin Afganistan ve Irak'ta insansız uçaklardan elde ettiği faydaları görmüş ve insansız uçakları envanterine dahil etmek için girişimler yapmış, çalışmalar yürütmüştür ve yürütmektedir. Diğer taraftan Türkiye de 2007 yılından itibaren Irak'ın kuzeyine yaptığı sınır ötesi operasyonlarda (aynı Fransa'nın Mali'de duyduğu ihtiyaç gibi) insansız uçakların kullanımına ne kadar ihtiyaç olduğunu görmüştü. Fakat bundan sonraki süreç Fransa'nınkinden farklı gelişmiştir. Türkiye gerek satın almak gerekse kiralamak üzere defalarca ABD yönetimine başvurmasına rağmen olumlu cevap alamamış, ABD insansız uçakların kendi kontrolünde kalmasını sağlayacak şekilde istihbarat paylaşım mekanizmasını ön plana çıkarmış, Türkiye ABD'nin vereceği kadar istihbaratla yetinmek zorunda kalmış ve henüz operasyonel yetenek kazanamamış projelere (ANKA vs) yönelmiştir. Bununla birlikte ABD'nin Japonya ve Güney Kore'ye satması söz konusu olan Global Hawk'lar 1 da dikkate alındığında ABD'nin Başkan Obama tarafından 2010 yılında yayımlanan Ulusal Güvenlik Stratejisinde 2 belirtilen öncelikler çerçevesinde hareket ettiğini; ABD'nin insansız uçak satışı konusunda Türkiye'ye neden olumlu cevap vermediğinin bu stratejide gizli olduğunu söylemek mümkündür. 1 "Pasifik Göklerindeki Yeni Gözler; Global Hawk", Cahit Armağan DİLEK, Mart yeni_gozler.pdf,. 2 "ABD Ulusal Güvenlik Stratejisini Şifreleri ve Türkiye", Cahit Armağan DİLEK, Ocak 2013, Stratejisinin_Sifreleri_ve_Turkiye.pdf. -5-

Benzer belgeler

İNSANSIZ UÇAK PROGRAMLARINDA ZORUNLU DEĞİŞİKLİKLER ASSSA SAM ŞUBAT 2013. ASSSA Stratejik Araştırma Merkezi -1-

İNSANSIZ UÇAK PROGRAMLARINDA ZORUNLU DEĞİŞİKLİKLER ŞUBAT 2013-1- İNSANSIZ UÇAK PROGRAMLARINDA ZORUNLU DEĞİŞİKLİKLER 1 ABD'nin Yeni Ağırlık Merkezi; Asya-Pasifik Bölgesi Pentagon insansız uçak proje ve