ÇAMLIBEL ELEKTRİK DAĞITIM A.Ş

Transkript

1 OSOS (Otomatik Sayaç Okuma Sistemi) Kapsamına Dahil Edilecek Sayaç, Haberleşme Ünitesi ve Altyapı Asgari Teknik Özellikleri Haberleşme Üniteleri ile ilgili Genel Gereksinimler; Haberleşme Ünitesi daha önce orta ya da büyük çaplı halen çalışan bir OSOS projesinde kullanılmış olmalı ve belgelendirilmelidir. HÜ ölçü noktasında bulunan cihazlar ile AKM arasında çift yönlü haberleşmeyi desteklemelidir. HÜ üzerinde güç, GSM çekim gücü ve bağlantıları gösterir ledler bulunmalıdır. HÜ veri depolama belleği olmalı, AKM ile haberleşme olmadığında okuma verilerini hafızasında saklayabilmeli ve merkezle ilk haberleşmesinde bu verileri otomatik olarak gönderme özelliği bulunmalıdır. HÜ enerji kesinti durum bilgisini merkeze iletmeli, bunun için harici batarya vb. kullanılmamalı ve bu işlemi süper kapasitörler ile yapacaktır. HÜ klemens kapağı mühürlenebilir yapıda olmalı ve kapak açılma bilgisini merkeze iletebilmelidir. HÜ ne Statik ve dinamik ip ataması yapılabilmelidir. HÜ gerçek zaman saati olmalı ve zaman saatini AKM saati ile eşleştirmelidir. HÜ yazılımı merkezden güncellenebilir ve bu güncellemeleri log kayıtlarında saklayabilmelidir. IP adresi kullanan ekipmanlar dinamik IP ataması yapabilmelidir. Haberleşme üniteleri yazılım anormalliklerini otomatik olarak tespit edebilmeli ve işlemciyi sıfırlayarak cihazı tekrar başlatan iç zamanlayıcılar içermelidir. HÜ lerin şebekedeki dalgalanmalarına karşı darbe dayanımı en az 6 kv olmalıdır. Harici haberleşme ünitelerinde, RS 485, Cl veya (RJ45) istenen haberleşme metoduna göre tercih edilebilir. Ray üzerine ve askı şeklinde montaja uygun olmalıdır. HÜ ler -40 C ile +70 C arasında standart performansında faaliyet gösterebilmelidir. HÜ besleme gerilim aralığı V (AC) arası olmalı ve harici bir adaptör gerektirmemelidir. OSOS sistemine dahil olacak HÜ lerin şebekedeki dalgalanmalarına karşı darbe dayanımı en az 6 kv olmalıdır. Harici haberleşme ünitelerinde, RS 485, Cl veya (RJ45) istenen haberleşme metoduna göre tercih edilebilir. En az bağlı olduğu sayacın sapladığı çevre koşullarına uygun olmalıdır. Haberleşme ünitesi en az iki yıl garantili olmalıdır. GSM/GPRS Şebekelerini Destekleyen Haberleşme Ünitesi Standart internet protokollerini (TCP/IP vb.) ve bağlantılarını desteklemelidir. Tek bir haberleşme operatörüne bağımlılık olmamalıdır.

2 Kontrol merkezi yazılımı ile haberleşmede RSA, DES, 3DES, AES veya BLOWFISH veya uluslararası standarda sahip yüksek güvenliği olan güncel kriptolama algoritmalarından birini desteklemelidir. Harici modemlerde en az 1 (bir) adet sayısal giriş, 1 (bir) adet sayısal çıkış veya röle çıkış birimi olmalıdır. Haberleşme portu ve diğer bağlantı terminallerinin kapağı mühürlenebilir tipte olmalıdır. Kimlik doğrulama ve şifreleme yapılabilmelidir. Haberleşme ünitesi cihaz adresi ve şifresi doğru verilmediği takdirde, haberleşme modem tarafından kesilmelidir. Tanımlanan IP veya IP ler dışında başka bir bağlantıya izin vermemelidir. Bu amaçla, haberleşme yetkisine sahip kontrol merkezinin ve/veya diğer merkezlerin tanıtılması için, cihaza en az bir IP ve bu IP ler için TCP portları tanımlanabilmelidir. Yeni kurulacak OSOS sistemlerinde, dağıtım şirketi tarafından yapılacak planlama çerçevesinde haberleşme ünitesi ölçü noktası ile kontrol merkezi arasında çift yönlü haberleşmeyi desteklemelidir. Harici modemler üzerinde gerçek zaman saati olmalıdır. Gerçek zaman saatinin ve parametrelerinin değişikliği yerel ve uzaktan yapılabilmeli, bu işlem için şifre koruma özelliği olmalıdır. CE Sertifikasına sahip olmalıdır. GSM şebekelerinde kullanılabilmesi için ilgili kurumlardan gerekli izinler ve onaylar alınmış olmalıdır. Haberleşmeyi, ölçü noktaları ile AKM arasında, GSM/GPRS ve/veya EDGE 900/1800/1900 Class B haberleşme kanalı üzerinden sağlayabilmelidir. Üzerindeki RS232, RS485 veya Cl giriş/çıkış ara yüzleri sayesinde Ölçü Noktaları, haberleşme operatörü ve AKM ile ilgili tanımlamalar, yazılım güncellemeleri ve haberleşme protokolleri ile ilgili güncellemeler yerel olarak yapılabilmelidir. Ayrıca, haberleşme ünitesi üzerindeki bu tanımlamalar ve güncellemeler AKM den yapılabilmelidir. Sayaca bütünleşik haberleşme modülü kullanılması halinde sayaçların sertifikasyon mührü açılmadan ve sayaç yerinden sökülmeden haberleşme modülü değiştirilebilir olmalıdır. Haberleşme ünitesi vasıtasıyla sayaçlardaki standart OBİS verilerinin tamamı veya tercihe göre bir kısmı (tahakkuka esas veriler, günlük yük profili, olay kayıtlar, aktif-reaktif tüketimler, vb.) AKM ye transfer edilebilmelidir. Harici modemlerde haberleşme ünitesi, aşağıda tanımlanan olaylara ilişkin kayıtları tutmalı (event LOG), bu kayıtların oluşumunu AKM ye uyarı olarak iletebilmeli veya kontrol merkezinden sorgulanabilmelidir: -Uzaktan veya yerel program güncellemeleri ve parametre tanımlamaları, -Tanımlanan IP dışında yetkisiz IP den yapılmaya çalışılan erişimler, -Sayaç ve AKM ile yapılan haberleşmenin başarısız olduğu durumlar. En az bağlı olduğu sayacın/sayaçların sağladığı çevresel koşullara uygun olmalıdır. Enerji gereksinimi için bağlanacağı ölçü noktasının gerilim seviyesine uygun donanıma sahip olmalıdır. Enerjisini doğrudan şebekeden alabilmeli, besleme gerilimi için harici adaptör veya güç kaynağı gerektirmemelidir. Sinyal seviyesinin düşük olduğu ortamlarda sinyal seviyesinin yükseltilmesi için anten bağlanabilmelidir. Bu anten harici tip, en az 2 dbi kazançlı ve 5m kablo uzunluğuna sahip olmalıdır. Ölçü noktasında GSM şebeke sinyalinin yeterli olmaması halinde, GSM/GPRS modem anteninin GSM sinyal seviyesinin uygun olduğu gerekli mesafeye kadar uzatılması yüklenici sorumluluğundadır.

3 Haberleşme ünitesi üzerinde enerjinin, yazılımın, sim kartın mevcut bilgilerinin, GSM şebekesine bağlantı durumunun ve haberleşmenin yapıldığını gösteren uyarı göstergeleri olmalıdır. Önerilecek cihaz ve ekipmanlar, yazılımsal ve donanımsal olarak kabul görmüş ulusal veya uluslararası standartlara uygun olmalıdır. Haberleşme ünitesinin sağladığı bu standartların listesi ve belgeleri Şirket e verilecektir. Haberleşme ünitesi, sayaçla haberleşmede en az TS EN modc ye göre haberleşmeyi desteklemelidir. Haberleşme hızı, sabit veya değişken olarak seçilebilmelidir. Haberleşme hızı değişken olan sayaçlarda, sayaç ile HÜ arasında 300 baud ile başlayan bağlantı kesintiye uğramadan sayacın haberleşme hızına çıkacaktır. Haberleşme ünitesi 220 V (AC) ile beslenebilir olacak, primer ölçüm yapılan noktalarda kullanılacak haberleşme ünitesinin beslemesi 57,8/100 V (AC) olacaktır. Elektrik koruma sınıfı II olacaktır. Modem sayaçla bütünleşik ise, sayacın besleme gerilimi ile aynı olacaktır. Elektromanyetik alanlardan etkilenmeyecek bir yapıda olacaktır. 50Hz ve +/- %5 Hz frekans aralığında çalışabilir olacaktır. Kullanılacak haberleşme üniteleri, sayaçların haberleşme hızına uyum göstermelidir. Haberleşme ünitesinin haberleşme parametreleri (baudrate, parity, databit, stopbit, zaman aşımı süresi) ölçü noktasında bulunan sayaca göre değiştirilebilmelidir Haberleşme üniteleri haberleşmenin kesilmesi durumunda, problem oluşması durumunda veya ayarlanabilen sürede bir kendini otomatik başlatma (reset) özelliğine sahip olmalıdır. Bu reset işlemi enerji kesip verilerek yapılmalıdır (Donanımsal reset). HÜ reset işleminden sonra sisteme otomatik olarak yeniden bağlanabilmelidir. OSOS sistemine dahil olacak harici tip haberleşme ünitelerinde şebekedeki dalgalanmalara karşı darbe dayanımı en az 6 kv olmalıdır. Aynı tesis içinde bulunan birden çok elektrik sayacı donanım müsaade ettiği sürece aynı haberleşme arabirimine bağlanarak tek bir modemle izlenebilecektir. Haberleşme ünitesi bütünleşik yapıda olmalıdır ve tek bir markayı ihtiva etmelidir. Farklı markalara ait çeşitli donanımların (aynı kutu içerisine yerleştirilmiş GSM/GPRS modem cihazı, adaptör/güç kaynağı, RS232/RS485 çevirici vb. donanımların) bir araya getirilmesi ile oluşturulmuş çözümler kabul edilmeyecektir. Haberleşme Üniteleri sayaçların haberleşme protokolünden bağımsız olarak tüm marka ve model sayaçlarla birlikte çalışabilmelidir. Ayrıca haberleşme üniteleri sayaçtan ayrılabilir tipte ve Ölçü Noktasına tek başına monte edilebilir özellikte olabilir. Sayaçların haberleşme portu arada hiçbir dönüştürücü donanım kullanmaya gerek kalmadan doğrudan haberleşme ünitesinin haberleşme portuna bağlanabilmelidir. Haberleşme üniteleri haberleşme olaylarını, haberleşme kayıtlarını, GSM şebekesi ve haberleşme ünitesi parametre değişiklikleri ile ilgili önemli bilgileri belleğinde olay kayıtları olarak saklamalı ve uzaktan okunabilmelidir. Modemler dinamik IP adresi kullanımını desteklemelidir. İnternet üzerinde statik bir IP ye kullanıcı adı ve şifre ile bağlanabilmelidir. GPRS haberleşme için gereken sim kart mühürlü kapağın altında push-in / push-out (bas tak / bas çıkar) takılabilecek özellikte olmalıdır. Montaj için gerekli askı yapısı olacaktır.

4 PSTN Şebekesini Destekleyen Haberleşme Ünitesinin Teknik Özellikleri Haberleşme portu ve diğer bağlantı terminallerinin kapağı mühürlenebilir tipte olmalıdır. En az bağlı olduğu sayacın sağladığı çevresel koşullara uygun olmalıdır. Enerji gereksinimi için bağlanacağı ölçü noktasının gerilim seviyesine uygun donanıma sahip olmalıdır. Haberleşme ünitesi 220 V (AC) ile beslenebilir olacak, primer ölçüm yapılan noktalarda kullanılacak haberleşme ünitesinin beslemesi 57,8/100 V (AC) olacaktır. Haberleşme ünitesi üzerinde, şebekeye bağlantı durumunu ve haberleşmenin yapıldığını gösteren uyarı göstergeleri olmalıdır. Üzerinde gerçek zaman saati olmalıdır. Gerçek zaman saatinin ve parametrelerinin değişikliği yerel ve uzaktan yapılabilmeli, bu işlem için şifre koruma özelliği olmalıdır. PSTN şebekesine bağlanabilmesi için ilgili kurumlardan gerekli izinler ve onaylar alınmış olmalıdır. Haberleşme ünitesi, sayaçla haberleşmede en az TS EN mod C ye göre haberleşmeyi desteklemelidir. Haberleşme hızı, sabit veya değişken olarak seçilebilmelidir. Sayaca bütünleşik haberleşme modülü kullanılması halinde sayaçların sertifikasyon mührü açılmadan ve sayaç yerinden sökülmeden haberleşme modülü değiştirilebilir olmalıdır. Kullanılacak haberleşme üniteleri, sayaçların haberleşme hızına uyum göstermelidir. Haberleşme ünitesinin haberleşme parametreleri (baudrate, parity, databit, stopbit, zaman aşımı süresi) ölçü noktasında bulunan sayaca göre değiştirilebilmelidir Haberleşme üniteleri haberleşmenin kesilmesi durumunda veya ayarlanabilen sürede bir kendini otomatik başlatma (reset) özelliğine sahip olmalıdır. OSOS sistemine dahil olacak harici tip haberleşme ünitelerinde şebekedeki dalgalanmalara karşı darbe dayanımı en az 6 kv olmalıdır. PLC Şebekesini Destekleyen Haberleşme Ünitesinin Asgari Teknik Özellikleri Dar Bant (NPL) ve Geniş Bant (BPL) modülasyon yapabilmelidir. TCP/IP, DLMS/COSEM, SML protokollerini desteklemelidir. Çift yönlü haberleşmeye uygun yapıda olmalıdır. EN (CENELEC), IEC standartlarına uygun olmalıdır. Harici tip haberleşme ünitelerinde şebekedeki dalgalanmalara karşı darbe dayanımı en az 6 kv olmalıdır. RF Şebekesini Destekleyen Haberleşme Ünitesinin Asgari Teknik Özellikleri En az bağlı olduğu sayacın/sayaçların sağladığı çevresel koşullara uygun olmalıdır. 433, 868, 915 frekanslarından istenen frekansa göre tercih edilebilir olmalıdır. RS232, RS485 optik istenen haberleşme metoduna göre tercih edilebilir olmalıdır. Çift yönlü veri iletişimini sağlamalıdır. 2,4 kbps den başlayarak yükselebilen veri iletim hızına sahip olmalıdır. RF çıkış gücü program ile ayarlanabilir olmalıdır. Alıcı ve verici band aralıkları program ile ayarlanabilir olmalıdır. Program ile adreslenebilme özelliğine sahip olmalıdır.

5 İstenen modemlerde (node) tekrarlayıcı fonksiyonu olmalıdır. Merkezi ünite ile okunabilme özelliği olmalıdır. Güç tüketimi düşük olmalıdır. Ölçü Noktaları ve Sayaç Özellikleri Tasarım açısından bir HÜ ile birden fazla Ölçüm Noktasının AKM ye bağlanabilmesi durumu göz önünde bulundurulmalıdır. Ölçü noktalarında kullanılacak sayaçlar şu teknik ve fonksiyonel gereksinimleri karşılamalıdır: Sayaçlar yürürlükteki mevzuat hükümlerine uygun olarak gerekli testleri yapılmış ve sistem onay belgesine sahip olacaktır. Kullanıldığı Ölçü Noktasının durumuna göre elektrik piyasası mevzuatında öngörülen asgari özellikleri taşımalıdır. Sayaç üzerinde uzaktan haberleşmeyi sağlamaya yönelik dahili haberleşme donanımı bulunmalı veya harici haberleşme donanımı ile irtibatı sağlayacak, optik porttan bağımsız, Cl veya RS 485 elektriksel haberleşme portu veya ethernet (RJ45) haberleşme portu bulunmalıdır. Sayacın gerçek zaman saatini besleyen pilin ömrü imal tarihinden itibaren en az 10 yıl olmalıdır. Sayaçların zaman senkronizasyonu uzaktan yapılabilir olmalıdır. OSOS sistemine dahil olacak sayaçların ana terminalleri arasındaki darbe dayanım gerilimi ilgili standartlara uygun olarak en az 12 kv olmalıdır. Sayaçlarda demant bilgisi oluşturma ve sıfırlama işlemi, programlanan tarih ve saatte otomatik olarak veya mühür altındaki bir butona basılarak veya haberleşme donanımı üzerinden uzaktan yapılabilmelidir. Sayaçlar, ileri ve geri saat (yaz saati uygulaması) uygulamasını otomatik olarak kendisi yapabilmeli veya aynı zamanda uzaktan erişim sağlanarak saat ve gün değişikliği yapılabilmelidir. Mevzuat yönünden bu sisteme yeni takılacak olan sayaçlar T.C. Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Ulusal Tip Onay Belgesi'ne sahip statik (elektronik) elektrik sayaçları olacaktır. Dağıtım sistemine bağlı uzlaştırmaya esas veriş-çekiş birimi olan piyasa katılımcılarının sayaçları Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunca (EPDK) yayınlanan Sayaç Tebliğinin üçüncü bölümünde tanımlanan Dengeleme ve Uzlaştırmanın Gerektirdiği Haberleşmeyi Sağlayacak Elektrik Sayaçları olacaktır. Sayacın seri ve optik haberleşme portu üzerinden haberleşme parametreleri (baudrate, parity, data bit, stop bit) birbirinden bağımsız olarak ayarlanabilmelidir. Diğer Ölçü Noktalarında TEDAŞ asgari şartlarına ve EPDK tarafından yayımlanmış olan sayaç tebliğinin ikinci bölümünde tanımlara uygun, onay almış statik elektronik elektrik sayaçları kullanılacaktır.

6 Sayaçlara yeni yazılım yüklenmesinin veya sayaçlarda konfigürasyon yapılmasının, sayacın asıl sorumlu olduğu endeks okuma ve yük kontrolü işini hiçbir durumda aksatmaması gerekmektedir. Abonenin tüketimini sayaç üzerindeki bir elektronik gösterge aracılığı ile görüntüleyebilmesi gerekmektedir. Sayacın tek faz ve üç-faz üzerinden ölçüm yapabilmesi, üç fazlı sayaçlarda aktif, endüktif ve kapasitif ölçüm yapılabilmesi gerekmektedir. Sayaç en az 3 aylık tüketim verisini 15 dk lık periyotlarla üzerinde saklayabilecek hafızaya sahip olmalıdır. Sayacın ölçüm ile ilgili fonksiyonlarının güç kesintisinden etkilenmemesi gerekmektedir. Sayacın elektrik kesintisi ardından HÜ ye otomatik olarak tekrar bağlanması gerekmektedir. Güç kesinti ve teknik kalite istatistiklerinin tutulması ve ana istasyona raporlanması gerekmektedir. Sayaç pili ömrünün sayaç ömründen az olması durumunda, pil ömrünün azaldığının ve pil durumunun ana istasyona rapor edilebilmesi, pil değişiminin sayacın şebekeden kesilmeden yapılabilmesi gerekmektedir. Değiştirilebilir pil içeren sayaçlarda, sayacın pili kalibrasyon mührünün kırılmasına gerek kalmadan değiştirilebilmelidir. Pil değişimlerinin uygun bir süre içinde yapılması durumunda sayacın tuttuğu verinin kaybolmaması gerekmektedir. Sayacın günün belirli zaman aralıkları için farklılaştırılabilen tarifelere sahip olup bu tarifeler üzerinde ölçüm yapması gerekmektedir. Sayacın tasarımının kompakt ve güvenilir olması, taşımaya elverişli olması, şok ve titreşimlere karşı dayanıklı olması, sayacın dış yüzeyinde gerilim olmaması, sayacın iç parçalarına ulaşılmasını ve akım gerilim klemensine müdahaleyi engelleyecek şekilde mühürlenebilmesi gerekmektedir. Sayacın dış yüzeyinin, yüksek darbe direncine sahip ve yüksek izolasyon sağlayan, kimyasal maddelere, asit, tuz, UV radyasyonu gibi dış etkenlere dirençli malzemeden yapılmış olması gerekmektedir. Sayacın tüm ayarlarının elektronik olması ve sayaç üzerinde dışarıdan ulaşılabilecek ayarlama düğmesi vb. fiziksel parçanın olmaması gerekmektedir. Sayacın, ancak mührün kırılması durumunda iç parçalara erişim sağlayan bir mühürleme mekanizmasına sahip dış kapağının olması gerekmektedir. Sayacın dış kapağının ancak Şirket e tedarik edilecek özel tipte bir alet veya ekipman kullanılarak çıkarılabilecek şekilde olması gerekmektedir. Sayacın Türkiye de görülen tüm hava koşullarında, toz fırtınası, don ve sıcaklık gibi faktörlerden etkilenmeden, -40 C ile +70 C arasında standart performansını sürdürebilmesi gerekmektedir. Sayacın kapağının ve kasasının birbirine geçen ve toz, nem, böcek gibi yabancı maddelerin sayacın içine girmesini önleyecek conta sistemine sahip olması gerekmektedir. Sayacın ölçümün kesinliği açısından kwh başına belli bir sayıda yanıp sönen LED ışıklı göstergesi olmalıdır.

7 Sayacın TSE ve TSE standardında belirtilen veriler gösterecek, güvenli ve dışarıdan müdahaleye karşı korumalı bir tanıtıcı etiketinin olması ve etikette şu bilgilerin yer alması gerekmektedir: - Üretici adı - Tip Numarası - Seri Numarası - Akım - Voltaj - Hassasiyet / Doğruluk sınıfı - kwh başına yanan ışık adeti (flaş frekansı) - Frekans - Diğer (varsa) Sayacın bilgi ekranında sayacın kesik/açık olduğu net bir şekilde gösterilmelidir. Sayacın aşağıdaki güvenlik verilerini AKM ye raporlayabilmesi gerekmektedir: - 3-faz veya tek faz kesilmelerin sayısı, kesilme / geri gelme zamanları, - Tarih ve zamanın değiştirildiği tarih ve zaman etiketi, - Yük profili ve olay kayıtlarının sıfırlandığı tarih ve zaman etiketi, - Tarifelerin değiştirildiği tarih ve zaman etiketleri, - Terminal kapağının açılma tarihleri ve açılma sayısı, - Sayaç ana kapağının açıldığı tarih, - Sayaçta en son parametre değişikliğinin yapıldığı tarih, - Faz sırası hatası başlama ve bitiş tarihi, - Pil ömrü sayıcısı, - Sayaçta meydana gelebilecek dahili arızalar, - Hata kodları, - Manyetik müdahalelerin zaman etiketleri, - Enerji kalitesi ölçümleri. Sayacın iç hataları, ölçüm verisi silinmesini, yük profili hatalarını, sayaca bağlanma hatalarını, konfigürasyon değişikliklerini, düşük pil durumunu, kesilen/açılan fazı raporlayabilmesi gerekmektedir. OSOS Kapsamına geçiş için süreç öncesi lütfen Şirketimizde yetkili kişi ile irtibata geçiniz; Ahmet ÇELİK Elektrik Elektronik Müh. E-Posta: ahmet.celik@cedas.com.tr Dahili: Hüseyin AYDIN Elektrik Elektronik Müh. E-Posta: huseyin.aydin@cedas.com.tr Dahili:

8