Ortaokul_Kitabi:Mizanpaj :42 Page 1

Transkript

1 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :42 Page 1

2 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :42 Page 2

3 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :42 Page i AFETE HAZIR OKUL Bu kitap, Başbakanık Afet ve Aci Durum Yönetimi Başkanığı tarafından Afete Hazır Türkiye - Afete Hazır Oku Biinçendirme ve Eğitim Kampanyası kapsamında düzenenen Afet Biinci Eğitimeri Çaıştayı sonuçarı referans aınarak hazıranmıştır. Kasım 2013, Ankara Copyright 2013 Tüm hakarı sakıdır. Bu kitabın hiçbir böümü igii kurumar ve yayımcı kurumun yazıı izni omadan eektronik, dijita veya mekanik yoara çoğatııp dağıtıamaz. Bu kitap kâr amaçı kuanıamaz. i

4 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :42 Page ii AFET BİLİNCİ EĞİTİMİ (ORTAOKUL) Hazırayanar ve Katkıda Buunanar* Prof. Dr. A. Tamer AKER Doç. Dr. Ümit ALNIAÇIK Doç. Dr. Özgür ERDUR BAKER Prof. Dr. Şerif BARIŞ Özden TİMURLENK ÇELİK Yrd. Doç. Dr. Serpi GERDAN Doç. Dr. Esma BULUŞ KIRIKKAYA Dr. Büent ÖZMEN *Soyadı afabetik sırasına göre verimiştir. Redaksiyon Prof. Dr. Şerif BARIŞ Doç. Dr. Esma BULUŞ KIRIKKAYA Kapak Tasarım Sadık SAKA, Yusuf BUDAK Grafik Tasarım ve Uyguama Sadık SAKA, Yusuf BUDAK, Banu KÜÇÜKSARAÇ, Hakan KÜÇÜKSARAÇ Proje Yönetimi Başkan Dr. Fuat OKTAY Panama ve Zarar Azatma Dairesi Başkanı Mehmet Akif DANACI Afet ve Aci Durum Eğitim Merkezi Müdürü Mete MİRZAOĞLU ii

5 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :42 Page iii AFETE HAZIR OKUL Önsöz Afetere karşı bigi ie mücadee edebiiriz. Sevgii gençer, Ükemiz nüfusunun yaşadığı şehirerin bir çoğu maaesef deprem bögesinde buunmaktadır. Yaşanan depremerde ve diğer afeterde insanarımız hayatını kaybetmekte, çok sayıda vatandaşımız yaraanmaktadır. Afeter, sadece kendimize ve aiemize deği, çoğu zaman üke ekonomimize de onarımaz zararar verebimektedir. Bu zararardan kurtumanın çaresi ise en kısa sürede, afete hazır bir Türkiye hedefine uaşmamızdır. Bunun için de, Başbakanık AFAD, afetere hazırık ve afet duyarıığının artırıması amacıya bir eğitim seferberiği başatmıştır. Afeteri en az zarara atatmak, geeceğin yöneticieri oacak oan siz gençerin eindedir. Şimdiden aacağınız afete hazırık eğitimi, geeceğimizin daha güveni omasına büyük katkı sağayacaktır. Sevgii gençer; afetten en az zarara kurtuabimek için hazıranan bu kitaptaki bigieri öğrenin, arkadaşarınıza payaşın. Hayatınızın bir parçası gibi düşünün. Unutmayın ki, bigi hayat kurtarır. Öğrendiğiniz bigiere gerekirse, zaman zaman arkadaşarınıza tatbikatar yapın. Yapıan tatbikatara mutaka katıın. Afetere ne zaman, nerede karşıaşacağınız bei omaz. Afete hiçbir zaman karşıaşmayabiirsiniz, ama her an yaşayabiirsiniz de. Bunun için, eğitim seferberiğimize desteğinizin artarak devam edeceği inancıya, sizeri afetere hazır gençer oarak görmeyi ümit ediyor, çaışmaarınızda başarıar diiyorum. Beşir ATALAY Başbakan Yardımcısı iii

6 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :42 Page iv AFET BİLİNCİ EĞİTİMİ (ORTAOKUL) Başkan ın Mesajı Afetere karşı bigi ie mücadee edebiiriz. Sevgii gençer, Afeter, sizerin fizikse, sosya ve ekonomik kayıpara uğramasına neden oan, İnsan yaşamını ve faaiyeterini kesintiye uğratan, Yaşamı oumsuz etkieyen doğa kaynakı, teknoojik ya da insan kökeni oayardır. Başta deprem omak üzere; se, heyean, yangın, çığ gibi doğa oayarı ükemizde sık sık yaşanmaktadır. Afeter bizim başımıza gemez diye düşünmemeiyiz. Bir gün biz de bir afete karşıaşabiiriz. Bunun için mutaka hazırıkı omaıyız. Eğer hazırıksız yakaanırsak; afeter bizim aiemizin ve sevdikerimizin hayatında büyük zararara yo açabiir. Bu zararar bazen yaşadığımız evin, buunduğumuz mahaenin yıkıması ie karşımıza çıkabiir. Bazen de daha üzücü sonuçara sevdikerimizi aramızdan aıp götürebiir. Afet zarararını azatmak, kayıparı en aza indirebimek ise, en başta siz genç arkadaşarım omak üzere, hepimizin afet eğitimi aması ie mümkün. Bunun için, Başbakanık AFAD oarak bir kampanya başattık. Eğitim materyaeri hazıradık. Einizdeki bu kitapta afet türeri ve yapıması gereken davranışar detayı bir şekide anatımıştır. Sizden bekentimiz; afet öncesi, anı ve sonrasında neer yapmanız gerektiğini iyi öğrenmenizdir. Sevgii gençer, bu kitapta sizere anatıan ve hayatta kamaya yöneik bigierin afet anında; sizin, aienizin ve arkadaşarınızın hayata tutunmasını sağayacağını unutmayınız. Değeri genç arkadaşarım; afet kütürü ie yetişmiş bireyer oarak sizeri afetere hazırık çaışmaarımızda yanımızda görmek istiyor, çaışmaarınızda başarıar diiyorum. Dr. Fuat OKTAY AFAD Başkanı iv

7 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :42 Page v AFETE HAZIR OKUL İçindekier Giriş : 1 AFETLERLE İLGİLİ TEMEL BİLGİ VE KAVRAMLAR : 1 İk 72 Saat : 1 Tehike ve Risk : 2 Afet Yönetimi : 2 Oay, Aci Durum, Afet : 2 Afet Türeri ve Etkieri : 3 YAŞAM ÇEVREMİZDEKİ RİSKLER : 4 Ükemiz, İimiz, Mahaemiz ve Yapıarımızdaki Risker : 4 AFET BİLİNCİ KÜLTÜRÜ : 7 AFET HAZIRLIKLARINDA TOPLUMSAL GÜÇ BİRLİĞİ : 8 Afete Hazır Bir Topum İçin Kurumarın ve Bireyerin Sorumuukarı : 8 Afet öncesi, sırası ve sonrasında sorumuukarımız : 8 Afetere mücadeede bireyse hazırığın önemi : 9 YAŞAM ÇEVREMİZDEKİ RİSKLERİN AZALTILMASI : 9 Yapıara İgii Risker : 9 Afete Dirençi Yapıaşmanın Önemi : 10 YAPISAL OLMAYAN RİSKLERİ AZALTMAK : 10 Riski Eşyaarın Sabitenmesi : 10 AİLE AFET VE ACİL DURUM PLANI : 13 Afet ve Aci Durum Çantası : 15 Önemi Aie Bigieri : 16 Böge Dışı ve Şehir İçi Destek Kişieri : 16 Afet ve Aci Durum Bigi Kartarı (Yetişkin, Çocuk) : 17 Afet ve Aci Durum İetişim Bigieri Kartı : 17 v

8 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :42 Page vi AFET BİLİNCİ EĞİTİMİ (ORTAOKUL) İçindekier Aci Durumarda Aranacak Kurumar : 18 TOPLANMA ALANI VE BULUŞMA YERLERİ : 19 ÖZEL İHTİYAÇ VE ÖZEL İLGİ GRUPLARI : 19 EVCİL HAYVANLAR : 20 AFETLERDE DOĞRU DAVRANIŞ ŞEKİLLERİ : 21 Yaşadığımız Bögenin Afet Riskeri Doğrutusunda Davranmak : 21 AFET SONRASI İLK SAATLER : 34 Afet Sonrası Karşıaşıabiecek Tehike ve Risker : 34 Tahiye Bigisi : 35 Afet Sonrası Ruhsa Destek : 36 Afet Sonrası Teme İhtiyaçarımız : 36 KAYNAKLAR : 38 vi

9 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :42 Page 1 AFETE HAZIR OKUL Giriş Doğa yaşamımızın kaynağıdır. Doğanın bir parçası oan bizerin yaşam kaitesi bu gezegeni bizime payaşan tüm canıara bağıdır. Daha iyi bir yaşam ve geecek için doğayı korumamız gerekir. Doğa daima hareket etmekte ve değişmektedir. Örneğin yağmurar, rüzgarar, yer sarsıntıarı veya toprağın erozyona uğraması gibi oayar doğanın hareketine ve değişimine neden our. Depremer, seer, yangınar, fırtınaar, heyeanar ve vokanik püskürmeerin hepsi tıpkı güneş veya ay gibi doğanın bir parçasıdır ve bu oayar tüm gezegende meydana geir. İnsanar ik çağarda bu oayarı efsaneere açıkamaya çaışırardı. Biim, teknooji ve tarih bize bu oayardan korkmak yerine anamaya yardım etmektedir. Buna rağmen bu tür doğa oayarı bazen afetere dönüşebimekte, birçok insanı veya yeterince önem aınmayan dünyanın her köşesini etkieyebimektedir. Bu kitap ve eğitime ortaoku öğrencierinin afetere hazıranması, afeterden daha az etkienmeeri için yapması gerekener öğretiecektir. 1

10 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :03 Page 2 AFET BİLİNCİ EĞİTİMİ (ORTAOKUL) Afetere İgii Teme Bigi ve Kavramar İk 72 Saat Bir afet sonrasında o bögedeki insanarın aranması ve kurtarıması ie yapıacak aci yardımar için geçecek ik 72 saatik kritik süreyi ifade eder. Afet durumunda can kaybı, yaraanma, maddi ve manevi kayıparı en aza indirmek için afetin hemen ardından ik 72 saatte yapıacak etkin müdahae çaışmaarı çok önemidir. Bu nedene bir afet sonrasındaki ik 72 saatin ne kadar değeri oduğunu ifade etmek için atın saater kavramını kuanıyoruz. Afet sonrasında ik 72 saatte yardıma geener yakın çevremizdeki kişier, aie bireyeri ve komşuarımızdır. Ne tür afetere karşıaşacağımızı biir ve oma oasııkarını düşünerek hareket edersek, afetere hazırıkı omak mümkündür. Afetten sonra bazıarımız zarar gördüğü için Afetzede bazıarımız ise daha iyi durumdaysak yardım eden konumunda oacağız. Yardım eden ya da müdahaeci konumdaysak, afetin oduğu ik zamanarda uygun ve doğru davranışar göstererek hayat kurtarabiiriz. Unutmayaım ki; zaman çok önemidir! Afetin meydana gediği ik zamanarda afetzedeerin yanında yanızca afetten fizikse ve psikoojik oarak az etkienmiş kişier oacaktır. Profesyone ekiper gediğinde birçok kişi için geç kaınmış oabiir. Zamana göre hayatta kama oranarı atın saater oarak biinen ik 72 saatin özeike depremer için ne kadar önemi oduğunu açıkça göstermektedir. Afet sonrası ik 72 saat Atın Saater oarak adandırıır. Tehike ve Risk Tehike, insanar için can ve ma kayıparına veya yaraanmaara ekonomik düzenin bozuması veya kötüye gitmesine sebep oan, zarar verme ihtimai oan, oayarın tümüdür. Risk ise bir oayın meydana getirebieceği oumsuz sonuçarın tümüne denir. 2

11 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :03 Page 3 AFETE HAZIR OKUL Afetere İgii Teme Bigi ve Kavramar Afet Yönetimi Afet yönetimi kavramı afeterin önenmesi ve zarararının azatıması amacıya bir afet oayının öncesi, sırası ve sonrasında yapıması gereken çaışmaardır ve tüm kurum ve kuruuşarın kaynakarını bu ortak amaç doğrutusunda kuanmasını gerektiren çok geniş bir kavramdır. Oay, Aci Durum, Afet Oay İnsanarı igiendiren sosya, ekonomik, kütüre ve benzeri aanarda meydana geen, igi çeken veya çekebiecek her türü ouşumardır. Aci Durum Oabidiğince hızı müdahae etmeyi ve aci yardım faaiyeterini yürütmeyi gerektiren tüm oay ve durumarın karşıığı oarak kuanımaktadır. Afet Fizikse, ekonomik ve sosya kayıpar meydana getiren, norma yaşamı ve insan faaiyeterini durdurarak veya kesintiye uğratarak topuukarı etkieyen, uaşım, habereşme gibi var oan hizmeterin kiitendiği, kaynakarın yetersiz kadığı, doğa kaynakı, teknoojik ve insan kökeni oayara afet denir. Afeter, çeşiti nedenere tehikeye açık insanarı ve/veya coğrafi bögeeri etkier, odukça yaygın hasar, kesinti ve kayıpar ouşturur, etkiediği topumarda norma sistemerin çaışmasını engeer. 3

12 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :03 Page 4 AFET BİLİNCİ EĞİTİMİ (ORTAOKUL) Afetere İgii Teme Bigi ve Kavramar Afet Türeri ve Etkieri Afet Türeri Afeteri kökenerine göre doğa kaynakı, teknoojik ve insan kaynakı afeter omak üzere üçe ayırabiiriz. n Ouşumu engeenemeyen yağmur, yer sarsıntısı, vokanik etkinik gibi doğa oayarı sonucunda yereşim, üretim, at yapı, uaşım, habereşme gibi gene hayatın akışını bozacak öçüde aniden veya beiri bir süreç içerisinde meydana geen oayarın sonuçarına doğa kökeni afeter denir. Depremer, heyeanar, seer - su baskınarı, çığ ve fırtınaar, vb. doğa oayarı sonucu meydana geen afetere örnek oarak veriebiir. n İnsan eiye kasıtı veya hata sonucu ouşan, gene hayatın akışını bozacak öçüde sonuçar doğuran oayara insan kaynakı afet denir. n İnsan faaiyeteri ya da doğa oayarının tetikemesi sonucunda ouşan uaşım, endüstriye, maden, nükeer kazaar, kritik yapı çökmeeri, büyük yangınar, terörizm (kimyasa, biyoojik, radyoojik, nükeer tehditer) ie çevrese tehikeer gibi can kaybına, hastaıkara, sosya, ekonomik ve çevrese bozumaara neden oan afet ya da aci durumara teknoojik afet denir. Afeterin insanar ve yaşam çevresi üzerinde birçok oumsuz etkieri vardır. Yaraanma ve can kayıparına neden omaarı, buaşıcı ve sagın hastaıkar meydana getirmeeri, at yapıda bozukukar meydana getirmeeri, eğitim ve öğretimde aksamaara yo açmaarı, barınma ve besenme sorunarı ortaya çıkarmaarı gibi birçok oumsuz etki sayıabiir. 4

13 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :03 Page 5 AFETE HAZIR OKUL Yaşam Çevremizdeki Risker Ükemiz, İimiz, Mahaemiz ve Yapıarımızdaki Risker Ükemiz, jeoojik özeikeri, coğrafik yapısı ve ikimi nedeniye doğa kökeni afeteri sıkça yaşayan ükeerden birisidir. Doğa kökeni afeter neden odukarı can kaybı yanında önemi ekonomik kayıpar da meydana getirmektedir. Bu konudaki istatistiker inceendiğinde, doğa kökeni afeterin her yı ekonomimizde doğrudan ve doayı önemi kayıpara yo açtığını görebiiriz. Ükemizde başta depremer omak üzere se, heyean, çığ, orman yangınarı, kurakık gibi afeter süreki yaşanmaktadır (Pampa ve Özmen, 2009). Ükemiz, doğa oayarı sonucu ouşan başıca dört tip afete eğiimidir. m Deprem; Buunduğumuz coğrafi konum ve büyük pakaar arasında sıkışması nedeniye deprem etkiniği en yüksek ükeerden birisiyiz. Türkiye, dünyada deprem etkiniği açısından atıncı sıradadır ve Avrasya, Afrika ve Arap pakaarının etkisi atındadır. Anadou nun büyük bir kısmının yer adığı Anadou pakası, Avrasya pakasının küçük bir böümüdür. Nüfusunun %70 i deprem tehikesi çok yüksek bögeerde yaşar. Ükenin %66 sı aktif fay bögeerinde buunmaktadır. Geçen yüzyıda hasar gören binaarın %75 i ve topam afet kayıparının %64 ü depremer nedeniyedir. m Heyean (toprak kayması) Toprak parçasının yerçekimi nedeniye eğim aşağı hareket etmesi ie ouşur. Heyeanar, doğanın toprağı yeniden dağıtması, dengeye getirmesidir. Heyeanar yağmur, se, deprem, madenciik, eğim tesviyesi gibi insani ve doğa etkenere tetikenebiir. Ükemiz toprakarının %25 i heyeanara maruz kaır. Topam nüfusumuzun %11 i heyeanı bögeerde yaşamaktadır. Sırasıya en çok heyean oayı gözenen ier: Trabzon (1.123), Rize (1.049), Kastamonu (613), Erzurum (573) ve Artvin (471) ieridir. Parantez içindeki rakamar heyean sayısını göstermektedir. Topam afet zarararının %16 sı heyeanar yüzündedir. m Seer, aşırı yağmurar sebebiye ouşan ani su baskınarıdır. Toprakarımız, orman kayıparı, erozyon ve bigisiz geişmenin yarattığı etkiere seere karşı çok savunmasızdır. Topam afet zarararının %15 i se kaynakıdır. Yaygın oarak Karadeniz Bögesi nde ve bu bögeye komşu ierde görüür. Deprem Heyean Se 5

14 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :04 Page 6 AFET BİLİNCİ EĞİTİMİ (ORTAOKUL) Yaşam Çevremizdeki Risker m Orman Yangınarı ve Sanayi Yangınarı; Ükemizde her yı çok sayıda orman, işyeri ve konut yangını omaktadır (Sungur, 2004). Türkiye de Orman Gene Müdürüğünün sayfasındaki 2009 istatistikerine göre son 10 yıda çıkan orman yangınında hektar ormanın yandığı beirtimektedir. En büyük orman Yangın yangınarı da Ege ve Akdeniz bögeerinde yaşanmaktadır. İnsan kaynakı yangınarın büyük kısmı kasıt, ihma, dikkatsizik ve kazaardan kaynakanmaktadır. Öyeyse orman yangınarına sebep oabiecek bizerden kaynakanacak nedeneri en aza indirmek eimizdedir. Tüm duyarıığımıza oası hataar için çevremizdekieri uyarmak ve her zaman dikkati davranmak zorunda oduğumuzu unutmamaıyız. Ükemizde nispeten daha az görüen ve doğa oayarı sonucu ouşan diğer afet türeri de fırtına ve hortumdur. m Fırtına; rüzgarın çok yüksek hızarda (yakaşık 50 km/saat ve üzeri) esmesine verien gene bir addır. Her fırtına yıdırımar ouşturur. Yağmur üretmesine göre yağışı ve kuru fırtınaar omak üzere iki türü vardır. Iık ve nemi koşuar fırtına için uygun ortamardır. Fırtınaarın sadece % 10 u tehikei oarak sınıfandırımaktadır. Türkiye'de tropik kuşakardaki gibi veya okyanusardaki gibi çok şiddeti fırtınaar ouşmaz. Yağmuru ve fırtınaı havaarda ağaç atında bekenmemeidir. m Hortum; kuvveti rüzgararın hortum şekinde ouşturduğu dönen buutardır. Saniyede 300 metreik kuvveti bir hıza esen rüzgarardır. Dünyanın hemen her tarafında hortumar görüebiir. Geneike tropika ikimerde, ABD ve Japonya gibi ükeerde yaygın görüür. Su koonarı ve deniz üzerindeki küçük fırtınaar karaya doğru hareket ederek hortuma neden oabiirer. Dünyada birçok üke, buundukarı coğrafya, tehikeer, eğitim seviyesi ve ekonomik geişmişik seviyeerine göre birbirinden çok farkı afetere maruz kamaktadırar. Dünyada her kıta farkı türde afetere karşı karşıya kamaktadır. Artan şehir nüfusu ve dünya nüfusu, geişmekte oan sanayi, kürese ısınma ve çevre kiriiği gibi nedenerden doayı afeterin yarattığı hasarar son yirmi yıda artmıştır. 6

15 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :04 Page 7 AFETE HAZIR OKUL Yaşam Çevremizdeki Risker Şehrimiz Yaşadığımız şehrin/içenin/köyün karşı karşıya kadığı doğa ve insan kökeni afeter pek çok faktörden etkienebiir. Buna ek oarak bögedeki nüfus, yereşim, sanayi kuruuşarı ve geçiş yoarının durumuna göre zaman içerisinde yeni risker ortaya çıkabiir. Bu durumu günce oarak takip etmei ve oası tehikeerin kaynakarına göre bigierimizi günceememiz gerekmektedir. Mahaemiz Yaşadığımız mahaedeki yereşim, çaışma, sosya yaşam aanarı ve atyapı sistemerinin dağıımı, kuanımı ve bunarda ortaya çıkacak değişikikeri de yakından takip ederek, ortaya çıkabiecek yeni riskeri gözeyebiiriz. Bununa birikte, yakın yaşam çevremizdeki riskeri değerendirmek için önceike şu soruara cevap amaıyız: n n n n n n n n Evimizin Zorunu Deprem Sigortası (DASK) var mı? Oturduğumuz binada, sonradan bir değişikik yapımış mı? Oası bir afette evimizdeki eşyaar bize zarar verebiir mi? Bunu önemek için ne yapmaıyız? Yaşadığımız yerde, teknoojik afet riski ouşturabiecek bir tesis (petro doum tesisi-nükeer santra vb.) var mı? Bir kaza oması durumuna yöneik ne gibi önemer aınmış? Afet sırasında nası davranmaıyız? Bir afet sonrasında aie bireyeriye nası habereşeceğiz? Nası ve nerede bir araya geeceğiz? Okuumuzda afete hazırık çaışmaarı var mı? Aie büyükerinin çaıştığı işyererinde afete hazırık çaışmaarı var mı? 7

16 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :04 Page 8 AFET BİLİNCİ EĞİTİMİ (ORTAOKUL) Afet Biinci Kütürü Afet biinci, içinde yaşadığımız topumda ve bögede afet tehikeerinin getirebieceği zararar hakkında bigienmemizi, bunardan korunmak için hazırıkı omamızı ve bu biinci etrafımızdaki diğer kişiere de payaşmayı ifade etmektedir. Afet biinci ve hazırık, hem tek tek bizerin, hem de topumun afet biinci kütürünün önemi bir parçasıdır. Birey oarak kendimizin ve etrafımızdakierin yaşam kaitesini artırabimek için hayatın tüm aanarında ouşmuş ve ouşabiecek tehike ve riskerin farkında omaı, gereki tedbireri aarak yaşamaı, bireyse ve topumsa sorumuuk amaı, topumsa güç biriği ouşturarak, sorunun deği çözümün bir parçası oma yakaşımı ie çevremize duyarı hareket etmeiyiz. Bu bağamda, oası bir afet öncesinde ve sonrasında, kendimizin ve çevremizdekierin hayatını korumak ve güveni bir yaşam çevresi ouşturmak için gereki bigi ve becerieri eğitim youya kazanabiiriz. Afete Haz Hazırık zırık Küçük Adımar A Adımardan dan Oușur O $LOH $LOH DIHWH H DIHWH K KD]ÕUOÕN WRS SODQWÕVÕ WRSODQWÕVÕ \D DSPDN \DSPDN *DUGURSODUÕ *DUGURSODUÕ VDELWOHPHN <DWDNODUÕ < D DWDNODUÕ SH HQFHUHGHQ SHQFHUHGHQ X] ]DNODċWÕUPDN X]DNODċWÕUPDN <DWDĊÕQ \DQÕQGD HO < D DWDĊÕQ \DQÕQGD HO IH HQHUL D\DNNDEÕ IHQHUL D\DNNDEÕ YH H\D NDSDOÕ VDĊODP YH\D NDSDOÕ VDĊODP WH HUOLN YH Lċ HOGLYHQL WHUOLN YH Lċ HOGLYHQL EX XOXQGXUPDN EXOXQGXUPDN 8 % OJH GÕċÕ EDĊOD % OJH GÕċÕ EDĊODQWÕ DQWÕ NLċLVL EHOLUOHPHN N 6X GHSRODPDN 6X GH HSRODPDN

17 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :04 Page 9 AFETE HAZIR OKUL Afet Hazırıkarında Topumsa Güç Biriği Afetere Hazır Bir Topum için Kurumarın ve Bireyerin Sorumuukarı Afetere hazır bir topum için birçok çaışma yapıabiir. Ancak yapıacak çaışmaarda sivi ve resmi kurumarın yanı sıra bireyerin işbiriği içinde oması, daha da önemisi sorumuğu payaşması önemidir. Afetere hazır bir topumun gerçekeştiriebimesi için topumun tüm kurum ve kuruuşarının sahip odukarı oası imkân ve kaynakarını birbirini güçendirecek şekide aynı amaç doğrutusunda yönendirmesi şarttır. Bu nedene afetere hazırık; resmi otoriteerin, beediyeerin (yere yönetim), üniversiteerin, sivi topum kuruuşarının, öze sektörün ve bireyerin, yani topumun tüm kesimerinin sorumuuğundadır. Afetere hazır bir topumun gerçekeştirimesinde, başarı için yukarıda sayıan tüm bieşenerin ve topumunun içinde buunduğu bir ekip çaışması şarttır. Bu nedene devet görevieri, yere yönetimer, üniversiteer, sivi topum örgüteri, medya ve öze sektör kuruuşarı ve tüm bireyerin ortak hareket etmesi gerekidir. Afet öncesi, sırası ve sonrasında sorumuukarımız Afet öncesinde; afete neden oabiecek tehike ve riskerin beirenmesi, mümkünse önenmesi veya oası etkierinin azatıması ve oayara karşı eğitim ve tatbikatara tüm paydaşarın hazırıkı omasının sağanması ve afetere karşı biinçi ve dirençi nesier yetiştirimesi, bireyden topuma herkesin sorumuuğudur. Bireyer, kurum ve kuruuşar bu süreç içerisinde sorumu odukarı aanara ait faaiyeterini titizike sürdürmeidir. Afet sırasında; eğitim ve tatbikatara kazanımış doğru davranış biçimerinin uyguanması ve afet anında yük yerine katkı sağayan bireyer omak en büyük sorumuuğumuzdur. Afet öncesi çaışmaara destekenmiş arama- kurtarma, ik yardım ve güveni tahiye işemerinin aksatımadan uyguanması ise kurumsa sorumuukarın başında gemektedir. 9

18 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :04 Page 10 AFET BİLİNCİ EĞİTİMİ (ORTAOKUL) Afet Hazırıkarında Topumsa Güç Biriği Afet sonrasında ise; oaya zamanında, hızı ve etkii oarak müdahae ederek kayıparın en düşük düzeyde tutuması, oabiecek zincireme etkier veya ikinci afeterin önenmesi ve norma yaşama bir an önce dönüebimesi için gereken iyieştirme çaışmaarının hızı ve etkii oarak yürütümesinin sağanması önemidir. Bu süreçte yürütüecek çaışmaarın bir sonraki oası afet müdahaesinin başarısını etkieyeceği unutumamaıdır. Afetere mücadeede bireyse hazırığın önemi Bir afetin oumsuz etkierini ve yaşanacak zarararı azatmak konusunda herkesin önceike kendi aabieceği basit önemeri bimesi ve bunarı uyguaması gerekir. Buna evimizde Tehike Avı yaparak başayabiiriz. Ayrıca ik yardım eğitimerine katıarak kendimizi, aiemizi ve yakın çevremizdekieri biinçendirebiir ve afet sırasında da koruyabiir, onara yardım edebiiriz. Afet sonrası sorumuukarımızdan biri de düzenin sağanmasına ve hizmeterin yürütümesine yardımcı omaktır. 10

19 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :04 Page 11 AFETE HAZIR OKUL Yaşam Aanımızdaki Riskerin Azatıması Yapıara İgii Risker Yapının bieşeneri ie igii oan risker; taşıyıcı omayan yapı eemanarının hasar görmesi sonucu ouşabiecek risker (böme duvararının yıkıması, devrimesi, sıvaarın dökümesi, camarın kırıması) ve taşıyıcı yapı eemanarının hasar görmesi durumunda ouşabiecek risker (koon, kiriş, perde, teme, döşeme) omak üzere ikiye ayrıır.taşıyıcı yapı eemanarının hasar görmesi ie ortaya çıkacak zararar daha büyük oabiir. Yapısa zarararın çoğunuka insan hataarından kaynakandığı söyenebiir. Bu hataar; zemin özeikeri dikkate aınmadan, dere ve eski su yatakarına yapıan inşaatar, kaçak kat yaparak binaya iave yük getirmek, yönetmeiğe uygun omayan binaarın yapıması gibi birçok nedene bağı oabiir. 11

20 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :04 Page 12 AFET BİLİNCİ EĞİTİMİ (ORTAOKUL) Yaşam Aanımızdaki Riskerin Azatıması Afete Dirençi Yapıaşmanın Önemi İçinde yaşadığımız evimiz, ders dinediğimiz okuar, hastaneer, sinema ve tiyatro saonarı aışveriş için gittiğimiz mağaza ya da marketer, eğence ve kütür merkezeri ya da çaıştığımız işyereri, bir afet durumunda uğrayabieceğimiz zararı etkieyen en önemi faktörerden biridir. Bu durumda yaşam aanımızdaki tüm binaarın afet açısından ne gibi risker taşıdığını bimemiz önemidir. 12

21 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :04 Page 13 AFETE HAZIR OKUL Yapısa Omayan Riskeri Azatmak Riski Eşyaarın Sabitenmesi Afetere hazırıkta, binamız ve zemini ie igii aacağımız önemerin yanı sıra evimizde/okuumuzda da bazı önemer amamız gerekecektir. Binanın kendisi afette hasar görmemiş osa bie evin içindeki eşyaar, cihazar yaraanmaara, can kayıparına veya yangın gibi diğer istenmeyen sonuçara neden oabiir. Bununa beraber özeike yeni yapıaşma kütüründe sıkıka kuanıan dış cephe kapamaarı, oukar, mimari çatı detayarı, uydu ve habereşme sistemeri gibi unsurar da yapısa omayan eemanardır. Ükemizde depremerdeki yaraanmaarın en az yarısı yapısa omayan riskerden kaynakanmaktadır (AHEP, 2004). Bunar eşyaarın kuanımından doğan riskerdir. Bu nedene, evde, okuda, işyerinde vb., aınacak basit tedbirer (eşyaarın sabitenmesi gibi) afet sırasında yaraanmaarı öneyecektir. Afetere hazırıkı ounması ve yaşanacak zarararın azatıması konusunda önceike kendi evimizde ve okuumuzda aabieceğimiz basit önemer buunmaktadır. Aınacak önemere yaşadığımız ve ders çaıştığımız mekânarda TEHLİKE AVI yaparak başayabiiriz; Afet sırasında hareket edebiecek, kayabiecek, düşebiecek ve kırıabiecek her şey tehike yaratır. Her gün yaşadığımız aanara bu göze baktığımızda birçok riskin farkına varır ve yeni risker beireyebiiriz. Yapısa omayan riskeri azatmaya yöneik işeri yapmak için evde bir iş böümü beireyebiiriz. Tüm aie ferterine düşen bir görev omaı ve aienin oku çağındaki en küçük bireyinin de bu çaışmaara katıımı sağanmaıdır. Tehike avı yapmak ve güveni yereri saptamak için evimizin her odasının fotoğrafını çekebiir, sonra bu fotoğrafarın üzerinde güveni ve risk ouşturan yereri beireyebiiriz. 1. Tespit Edeim. Evimizdeki / okuumuzdaki tehikeer neerdir? 2. Riskeri Beireyeim. Yatağımızın yanında duran kitapık devriirse üstümüze düşer mi? Okudaki kütüphanede rafar sabitenmiş mi? Oturduğumuz odadaki TV sehpası hareketi mi? 13

22 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :05 Page 14 AFET BİLİNCİ EĞİTİMİ (ORTAOKUL) Yapısa Omayan Riskeri Azatmak 3. Sabiteyeim Özeike düşüp kayabiecek, devriebiecek ve bu nedene zarara neden oabiecek eşyaardan kaynakanan riskeri azatmak için en etkii yo, tekniğine uygun bir şekide sabitemektir. Sabitemeerin işinin ustası oan kişierce uyguanması önemidir. CIRT BANTLAR Kendinden yapışkanı cırt bantarın birbirerine bastırıdıkarında tutucu oan bir yumuşak bir de sert tarafı vardır. Kendinden yapışkanı arka yüzeyeri birçok değişik yüzeyde kuanıabiir. Cırt bant, gerektiğinde eşyanın koayıka çıkarııp tekrar yerine sabitenmesine oanak verir. Cırt bantar, farkı uyguamaar için değişik en ve boyarda üretiir. Kuanım aanarı: Açak faks makinaarı, yazıcıar ve benzer cihazar, video ve DVD oynatıcıarı, veya açak müzik seteri, teefonar, saater vb. ekipman. KAYDIRMAZ ÖRTÜLER Kaydırmaz pastik örtüer geneike önceden kesimiş kareer ya da ruoar hainde, büyük marketer, yapı marketer ve tekne mazemeeri satan dükkanarda satıırar. Bu mazemeer, doap içerindeki nesneerin kayma oasıığını azatmak için de kuanıabiirer. Kuanım Aanarı: Doap içeri, porseen tabakarın araarı, teefonar, küçük hoparörer, bigisayar kavyeeri. 14

23 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :05 Page 15 AFETE HAZIR OKUL Yapısa Omayan Riskeri Azatmak 4. Riski Konumdaki Eşyaarın Yererini Değiştireim Yapısa omayan riskerin azatımasında en teme ve aynı zamanda masrafsız yöntem, eşyaarın yererinin değiştirimesidir. Bu yönteme azatabieceğimiz risker tahmin edebieceğimizden de fazadır. En basit uyguamaar, uyuma ve çaışma yererinizi riski yererden uzakaştırmak oabiir. Sabiteme yapımamışsa veya güveni hae getirimemişse riski yerer cam ve pencere kenararı ie düşebiecek herhangi bir nesnenin atı oabiir (asma tavanar, aydınatma eemanarı kitapığımızdaki biboar vb.). Aie bireyerinin, öğrencierinizin veya iş arkadaşarınızın en çok nereerde zaman geçirdiğini düşünün İk etapta eşyaarınızın yererini değiştirerek de neden oabiecekeri tehikeeri azatabiirsiniz Oturmak ve dinenmek için çoğunuka tercih edien eşyaar pencereden, ağır ve yüksek mobiyaardan uzakaştırıabiir mi? Bu aanarda daha güveni başka bir yere taşıyabieceğiniz, ağır ve yüksek eşyaar var mı? 15

24 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :05 Page 16 AFET BİLİNCİ EĞİTİMİ (ORTAOKUL) Afet ve Aci Durum Panı Afeteri her zaman, her yerde yaşayabiiriz. Afette görevi kurumar afet sonrası sizin ihtiyaçarınızı hemen karşıayamayabiir. Afeterden zarar görmeden ya da en az zarara kurtumak için, afet öncesinde hazırık yapmak önemidir. Afet hazırığının temei; afetin öncesi, sırası ve sonrasındaki tüm uyguamaarın pananmasıdır. Afeterde ik üç günü, hayatta kamak için çok kritik bir süreç oarak adandırabiiriz. Bu süreyi kapsayan bir Aie Afet ve Aci Durum Panımızın oması gerekir. Aie Afet ve Aci Durum Panı afet ve aci durumarda bize ne yapmamız, nası davranmamız gerektiğini önceden panama fırsatı verir. Herkes ne yapacağını öğrendiğinde, yaşanabiecek karışıkıkar azaır ve zorukar karşısında daha dirençi ouruz. Neden afet ve aci durumara karşı bir Aie Afet ve Aci Durum Panı hazıramak önemidir? Çünkü; u u Afet ve aci durumar her zaman, her yerde oabiir ve korkutucu boyutar aabiir. Evimizi terk etmek zorunda kaabiiriz ve aie üyeeri ie ietişim kuramayabiiriz. u Afet sonrası igii kurumar bize hemen uaşamayabiir ve bizim ihtiyaçarımızı hemen karşıayamayabiir. Tüm aie üyeerinin katıımı ie bir aie topantısı yaparak Aie Afet ve Aci Durum Panını ouşturmaıyız. Bunu yaparken aie üyeerinin her birinin pan içinde yer amasına ve beirediğimiz işeri tamamamaya özen göstermeiyiz. Özeike aiedeki tüm bireyeri, afetin ne oduğu, afet sırasında nası davranıması gerektiği ve yapacağımız Aie Afet ve Aci Durum Panı konuarında okuda öğrendikerimize bigiendirmeiyiz. Okuda adığımız afet eğitimi ie igii bigieri aiemize payaşmaı, Aie Afet ve Aci Durum Panımızı, panda yer aan biginin değişmesi hainde (teefon numarası, adres bigieri) günceemeyi unutmamaıyız. 16

25 Ortaoku_Kitabi:Mizanpaj :05 Page 17 AFETE HAZIR OKUL Afet ve Aci Durum Panı Afet ve Aci Durum Çantası Afeterden hemen sonra ihtiyaç duyabieceğimiz mazemeerin buunduğu bir Afet ve Aci Durum Çantamızın hazır ve uaşabieceğimiz bir yerde oması önemidir. Afet ve Aci Durum Çantası sorumu oduğumuz kişi/kişier (bebeker, yaşıar, engeier) ve varsa evci hayvanarımız için gereki ihtiyaçarı içermeidir. Aie Afet ve Aci Durum Çantası içinde oması öneriebiecek mazemeer Çantanın hazıranması sırasında aktif ro amaı içinde neer oduğunu bimeiyiz. Aşağıda çeşiti önerier var. Ancak herkes kendi koşuarını düşünerek buunduğu bögenin özeikerine göre bu çantayı günceeyebiir. Gıda Yüksek kaorii, vitamin ve karbonhidrat içeren, su kaybını öneyen ve dayanıkı (çabuk bozumayan) gıdaar (Konserve, kuru meyveer, tahin pekmez, meyve suyu, vb.). Önemi bege fotokopieri ü Kimik kartarı (nüfus cüzdanı, ehiyet vb.) ü Tapu, sigorta, ruhsat begeeri ü Zorunu Deprem Poiçesi ü Dipomaar ü Pasaport, banka cüzdanı vb. ü Diğer (evci hayvan sağık karnesi, vb.) Giyeceker ü İç çamaşırı ü Çorap ü Yağmuruk ü İkime uygun giysier Su ü Her bir aie üyesi düşünüerek yeteri içme suyu amaıyız. Hijyen mazemeer ü Sabun ve Dezenfektanar ü Diş fırçası ve macunu ü Isak mendi ü Tuvaet kâğıdı ü Hijyenik ped Diğer mazemeer ü İk yardım çantası ü Uyku tuumu veya battaniye ü Çakı, düdük, küçük makas ü Kâğıt, kaem ü Pii radyo, e feneri ve yedek pier (dayanıkı/uzun ömürü pi seçimei) 17