İlk Osmanlı banknotları Abdülmecit tarafından 1840 yılında Kaime-ı Nakdiye-ı Mutebere adıyla çıkarılmıştır. Bugünkü dille Para Yerine Geçen Kağıt,

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "İlk Osmanlı banknotları Abdülmecit tarafından 1840 yılında Kaime-ı Nakdiye-ı Mutebere adıyla çıkarılmıştır. Bugünkü dille Para Yerine Geçen Kağıt,"

Gonca Tülay Benli
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 İlk Osmanlı banknotları Abdülmecit tarafından 1840 yılında Kaime-ı Nakdiye-ı Mutebere adıyla çıkarılmıştır. Bugünkü dille Para Yerine Geçen Kağıt, bir anlamda para olmaktan çok faiz getirili borç senedi veya hazine bonosu niteliğinde görülmüştür. Bu paralar matbaa baskısı olmayıp, elle yapılmış ve her birine de resmi mühür basılmıştır. Kaimelerin zaman içerisinde taklidinin kolayca yapılması ve kağıt paraya olan güvenin azalması nedeniyle 1842 yılından itibaren matbaada bastırılmasına başlanarak, el yapımı olanlarla değişimi sağlanmıştır. Osmanlı İmparatorluğu nda 1862 yılına kadar çeşitli şekil ve miktarlarda kaime ihraç edilmiştir. Osmanlı İmparatorluğu nda, 1856 yılında İngiliz sermayesi ile kurulan Osmanlı Bankası Bank-ı Osmani, 1863 yılında Fransız ve İngiliz ortaklığında Bank-ı Osmanii Şahane adıyla bir devlet bankası niteliğini kazanmıştır. Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı Bankası hükümetin avans ve banknot ihraç isteğini geri çevirmiştir. Bu anlaşmazlık, Banka nın savaş döneminde banknot ihraç ayrıcalığını kullanmayacağını açıklaması üzerine giderilmiş ve Osmanlı yönetimi, 1915 yılından itibaren altın ve Alman hazine bonolarını karşılık göstererek dört yıl boyunca, yedi tertipte toplam 160 milyon liranın üzerinde banknot çıkartmıştır.

2 Osmanlı Bankası ilk olarak 1863 yılında, istendiğinde altına çevrilmek üzere, Maliye Nezareti ve kendi mühürlerini taşıyan banknotları tedavüle çıkarmış, yılları arasında da çeşitli şekil ve miktarlarda banknot ihraç etmiştir. Osmanlı İmparatorluğu ndan intikal eden bu banknotlar, Cumhuriyetin ilk yıllarında para bastırılamadığından, 1927 yılı sonuna kadar tedavülde kalmıştır. Çanakkale Parası Tarihimizde, Çanakkale ye "zabit namzedi" olarak görevlendirilen Mehmet Yavuz tarafından taklit edilerek tamamen el işçiliğiyle oluşturulmuş 100 liralık kaime nin büyük bir önemi vardır. Vaka, Çanakkale savaşının hemen sonrasına yani sekiz ay süren kanlı boğuşmaların ve bombardımanların hemen hemen sona erdiği döneme denk gelmektedir. Çanakkale'deki birliklerin büyük kısmı, Kafkas, Irak ve Filistin cephelerine sevk edileceklerdir. Bunun için, Alay'ın kamyon ve otomobil lastiği ile diğer birtakım malzemeye ihtiyacı vardır.

3 Muzaffer, açıkgöz ve becerikli bir asker olduğundan, karargah gerekli malzemenin temin ve mubayaasına onu memur etti. İcap eden paranın kendisine itası için de Erkan-ı Harbiye Riyaseti'ne hitaben yazılı bir tezkereyi eline verdiler. O yıllarda İstanbul'da otomobil ve kamyon, nadir rastlanan vasıtalardı. Muzaffer aradı, uğraştı, nihayet Karaköy'de bir Yahudi de istediklerini buldu. Fiyatlar pek fahişti ama yapacak başka bir şey yoktu. Anlaşmaya vardı. Lazım gelen parayı almak üzere Erkan-ı Harbiye'ye gitti. Ancak, Erkan-ı Harbiye de görevli yaşlı bir kaymakam (yarbay), isteyeceği paranın miktarını sormadan, "Ne alınacak?" dedi. "Oto ve kamyon lastiği" cevabı verilince "Bana bak oğlum! Ben askerin ayağına postal, sırtına kaput alacak parayı bulamıyorum. Sen otomobil lastiğinden bahsediyorsun! Haydi yürü git, insanı günaha sokma. Para mara yok! deyince Mehmet Muzaffer gerekli olan parayı alamaz. Daha sonra, malzemelerin mutlaka lazım olduğunu düşünerek kendi kendine karar verir. Muzaffer, o dönemdeki evrak-ı nakdiye lerin basımında kullanılan kağıdın aynını Karaköy kırtasiyecilerinden tedarik etmiş, bütün gece oturmuş, çini mürekkebi ve boya ile gerçeğinden bir bakışta ayırt edilemeyecek nefasette taklit bir para yapmıştır.

4 O devrin orijinal paralarının üzerindeki yazılar arasında bir de şu ibare bulunurdu: "Bedeli Dersaadette altın olarak tesviye olunacaktır." Muzaffer, yaptığı taklit parada bu ibareyi şöyle yazmıştı: "Bedeli Çanakkale'de altın olarak tesviye olunacaktır. " Mehmet Muzaffer tarafından tertiplenen taklit paranın arka yüzünde, o dönemde mevcut olan 50 liralık kaimenin arka yüzünde yazılı olan ibareler (Latin ve Arapça yazılan 100 rakamları hariç) ve yetkili kişiye ait taklit edilen imza bulunmaktadır. Üç gün sonra, Yahudi tüccar elindeki yüzlük kaimeyi bozdurmak üzere Osmanlı Bankası'na gitti. Bozamadı...Zira elindeki para taklit idi. Yahudi tüccar bunu mesele yapmadı. Yapmak mı istemedi, yapmaktan mı çekindi, bilinemez. Ancak olay bütün İstanbul'a yayıldı. Dünyada emsali olmayan ve olmayacak olan bu hadise Şehzade Abdülhalim Efendi'nin kulağına kadar gitti. Şehzade hemen lalasını göndererek Yahudi tüccarı buldurdu. Yüzlük taklid evrak-ı nakdiye yi, bedelini altın olarak ödeyip aldı.

5 Çok zarif sedef kakmalı, içi kadifeli bir mücevher çekmecesine yerleştirip, İstanbul Polis Okulu'ndaki Emniyet Müzesi'ne hediye etti. 1917'den 1970'lere kadar bu müzede kaldığı biliniyor. 1970'lerde Polis Okulu Ankara'ya taşındı ve "Polis Enstitüsü" oldu. Daha sonra da 1977 yılında Kriminal Polis Laboratuvarları Daire Başkanlığı Grafoloji ve Sahtecilik Şubesi ne tevdi edildi. Şimdi de halen Ankara Kriminal Polis Laboratuvarı Müdürlüğüne bünyesindeki Belge İnceleme Laboratuvarında saklanmaktadır. (Kriminal Polis Labratuvarları Sunumundan Alınmıştır) Not: Canakkale parasi nin orjinali Ankara Kriminal lab sahtecilik bolumunde. Bakarken insanin ici titriyor. Ankara Kriminal Lab Müdürü Taner Bora ya teşekkürlerimizle. Prof.Dr.Hamit HANCI Hikayesi ek lerdedir Paranin Orjinali Ankara Kriminal Polis Labratuvarlari Adli Belge İnceleme Labratuvarindadir.

Benzer belgeler

Bilgi Raporu. KONYA TİCARET ODASI Etüt Araştırma Servisi. Tarih: 24.04.2006

Bilgi Raporu. KONYA TİCARET ODASI Etüt Araştırma Servisi. Tarih: 24.04.2006 KONYA TİCARET ODASI Etüt Araştırma Servisi Tarih: 24.04.2006 Bilgi Raporu Sayı : 2006/130/190-2006/135/95 Konu : Osmanlı Dönemi Merkez Bankacılığı Cumhuriyet Dönemi Merkez Bankacılığı ve TCMB nin Kuruluşu