Bilgisayarlar Nasıl Çalışır?

Transkript

1 ENF101 Bilgi Teknolojileri Kullanımı ENF102 Bilgi ve Đletişim Teknolojisi ENF103 Bilgisayar I Bölüm 1 Bilgisayarlar Nasıl Çalışır? Yrd. Doç. Dr. Fırat YÜCEL Akdeniz Üniversitesi Enformatik Bölümü

2 Ders Hakkında Dersin Adı : ENF101 Bilgi Teknolojileri Kullanımı (3+1:4) ENF102 Bilgi ve Đletişim Teknolojisi (3+1:4) ENF103 Bilgisayar I (2+2:4) Ders Đçeriği: Bilgisayar Donanımı Yazılım, Đşletim Sistemi (Windows 7) Đnternet, Güvenlik Kelime-işlem Yazılımı (Ms Word 2007) Hesap Tablosu Yazılımı (Ms Excel 2007) Sunu Hazırlama Yazılımı (Ms PowerPoint 2007) Web Sayfası / Materyal Oluşturma 2

3 Ders Đçeriği Değerlendirme: Mutlak değerlendirme (60 geçme notu) Değerlendirme Türü Katkı Oranı* Değerlendirme Türü Katkı Oranı** Ara Sınav %30 Ödev %10 Ara Sınav %30 Uygulama Sınavı %30 Yarıyıl Sonu Sınavı %60 Yarıyıl Sonu Sınavı %40 * ENF101 ve ENF103 için değerlendirme kriterleri ** ENF102 için değerlendirme kriterleri Web Sitesi : E-Posta : fyucel@akdeniz.edu.tr 3

4 Bilişim Teknolojisi Bilişim teknolojisi, bilgisayarların ve yazılımların aracılığıyla, Bilginin işlenmesi, Dönüştürülmesi, Saklanması, Korunması, Đletilmesi, Bilgilere güvenli bir biçimde erişilmesini inceleyen bilim dalıdır. 4

5 Bilişim Teknolojisi Araçları Bilgisayarlar, Mobil telefonlar, Kameralar, Projeksiyon cihazları, Yazıcılar, Tarayıcılar, Taşınabilir bellekler, Modemler, 5

6 Bilgisayar Bilgisayar, Kullanıcıdan aldığı verilerle aritmetik ve mantıksal işlemleri yapabilen, Yaptığı işlemlerin sonucunu saklayabilen, Sakladığı bilgilere istenildiğinde ulaşabilen elektronik bir aygıttır. Đşlemci Bellek G/Ç Birimleri 6

7 Bilgisayar Türleri 7 Sunucu Bilgisayarlar (Servers) Masaüstü Bilgisayarlar (Desktop PCs) Dizüstü Bilgisayarlar (Laptops) Tablet Bilgisayarlar (Tablets) Akıllı Telefonlar (Smart Phones) Mikrobilgisayarlar (Microcomputers) Nanobilgisayarlar (Nanocomputers)

8 Bilgisayarın Tarihçesi (I) M. Ö Paleolitik insanlar sayıları kullanmıştır. M. Ö Çinliler, hesap makinelerinin atası abaküsü icat etti Leonardo da Vinci tarafından geliştirilen mekanik hesap makinesi 8

9 Bilgisayarın Tarihçesi (II) 1622 William Oughtred tarafından icat edilen sürgülü hesap cetveli 1642 Blaise Pascal tarafından icat edilen ilk mekanik hesap makinesi Pascaline 1822 Charles Babbage tarafından icat edilen Fark Makinesi 9

10 Bilgisayarın Tarihçesi (III) 1890 Herman Hollerith tarafından geliştirilen Elektrikli Tablolama Makinesi 1904 John Ambrose Fleming tarafından vakum tüpünün icadı 1926 Đlk yarıiletken transistörün patenti alındı. 10

11 Bilgisayarın Tarihçesi (IV) 1936 Konrad Zuse tarafından ilk dijital, programlanabilir hesap makinesinin icadı ABD ordusu tarafından geliştirilen ilk elektronik bilgisayar ENIAC (Electronic Numerical Integrator and Computer) 1.5 ton ağırlığındaydı Harvard Üniversitesi tarafından IBM delikli kartlarını kullanan Mark 1 geliştirildi. 11

12 Bilgisayarın Tarihçesi (V) 1948 ENIAC geliştiricisi bilim adamları kontrol edilebilir ilk bilgisayar UNIVAC ı geliştirdi Texas Instruments ilk ticari silikon transistörü üretti Đlk seri üretim bilgisayar IBM

13 Bilgisayarın Tarihçesi (VI) 1956 Massachusetts Institute of Technology tarafından üretilen ilk transistörlü bilgisayar 1958 Jack Kilby tarafından beş elemanlı ilk tümleşik silikon devrenin üretilmesi 1965 Digital Equipment Company tarafından ilk başarılı mini bilgisayar PDP-8 Fiyatı: $18,000 13

14 Bilgisayarın Tarihçesi (VII) 1970 Xerox tarafından üretilen bilgisayar 1973 CP/M işletim sistemi oluşturuldu Đlk kişisel bilgisayar Altair

15 Bilgisayar Tarihçesi (VIII) 1976 Steve Jobs ve Steve Wozniak tarafından ilk Apple kişisel bilgisayarı üretti Radio Shack, TRS-80 modelini üretti IBM, Intel 16- bit, 8086 işlemciye sahip kişisel bilgisayarı üretti. 15

16 Bilgisayarın Tarihçesi (IX) 1981 MS-DOS (Microsoft Disk Đşletim Sistemi) geliştirildi Apple tarafından, fare ve grafik arayüzlü Macintosh bilgisayar geliştirildi Windows 3.x işletim sistemi geliştirildi. 16

17 Tümleşik Devre Teknolojisi Tümleşik devre (chip), yarıiletken maddeden oluşan (genellikle silikon) ince bir yüzey üzerine yerleştirilmiş ve küçültülmüş bir elektronik devredir. 17

18 Bilgisayarın Kısımları Donanım: Bilgisayarın fiziksel parçalarıdır. Örneğin; anakart, işlemci, sabit disk, ekran kartı, klavye, fare, Bilgisayar Yazılım: Bilgisayarda çalışan programlardır. Örneğin; Paint, Ms Word, Windows 7, Adobe Photoshop, Donanım Yazılım Temel Birimler Çevre Birimleri Đşletim Sistemleri Programlama Dilleri Uygulamalar Đşlemci RAM Sabit disk Ekran kartı Monitör Kasa Klavye Fare Yazıcı Tarayıcı Projeksiyon cihazı Windows Unix Linux Mac OS Android Symbian C Pascal Delphi Cobol Java Basic Hesap makinesi Paint Word Excel Powerpoint Photoshop 18

19 Bilgisayarın Çalışma Şeması Kalıcı Bellek Giriş Birimleri Merkezi Đşlem Birimi Çıkış Birimleri Geçici Bellek

20 Masaüstü Kişisel Bilgisayar Kasasının Đç Yapısı Güç Kaynağı Đşlemci RAM Fan Ekran Kartı Sabit Disk 20

21 Masaüstü Kişisel Bilgisayar Kasasının Arkası Güç Kaynağı Soğutma Fanı 1.Fare 2.Paralel port (LPT, yazıcı) 3.LAN ve USB portları 4.Ses çıkışları 5.USB 6. Seri port (COM) 7. Ses için optik çıkış. 8. Ses için koaksiyel çıkış. 9. Klavye Güç Bağlantısı PS/2 Klavye Girişi Seri Port VGA Portu USB Portları Mikrofon Girişi Ses Çıkışı Ses Girişi (Line-in) PS/2 Fare Girişi Paralel Port Kasa Soğutma Fanı 10/100 Mbps RJ-45 Ethernet (LAN) portu Genişletme Yuvaları 21 56K Modem Portları RJ11

22 Dizüstü Bilgisayarın Đç Yapısı Dahili Batarya Sabit Disk Sürücüsü Bellek Đşlemci, Soğutucu ve Soğutma Fanı 22

23 Tablet Bilgisayarın Đç Yapısı Gösterge ve cam Kamera modülleri Đşlemci NAND ve DRAM Baskı devre kartı Dokunma algılayıcısı Batarya paketi Wi-Fi ve GPS Baz bandı Algılayıcılar Konnektörler Kapak 23

24 Dokunmatik Ekranların Çalışma Mantığı PET Film Tampon noktası Üst devre katmanı Đletken kaplama Đletken kaplama Alt devre katmanı Cam veya akrilik arka panel Dokunma, anahtarın kapanmasında olduğu gibi direnç esaslı devre katmanlarının birbirine değmesini sağlar. 24 Denetleyici, X ve Y koordinatlarını belirler ve işlemciye gönderir.

25 Akıllı Telefon Anakartı (iphone 6) 25

26 BIOS Port Çıkışları PCI Express PCI Güney Köprüsü Chipset Đşlemci Soketi AGP DIMM (RAM) Slotları SATA CMOS Pili Disket (Floppy) IDE Girişi Güç Girişi

27 Mikroişlemci (Microprocessor, CPU) Aritmetik ve mantıksal işlemleri yapan elektronik entegre devre elemanlardır. Đşlemcilerin hızı, Hertz (Hz) birimi ile ölçülür. Intel, AMD, Önbellek (cache)?

28 Bellek Türleri Bellekler Geçici Bellekler Kalıcı Bellekler RAM Sabit Disk Saklayıcı Flash Bellek Önbellek CD/DVD

29 RAM (Rastgele Erişimli Bellek) RAM (Random Access Memory, Rastgele Erişimli Bellek), bilgisayar programlarının ve bilgisayarda kullanılan verilerin anlık ve geçici olarak saklandığı ortamlardır. RAM kapasiteleri; 512 MB, 1 GB, 2 GB, 4 GB, 8 GB, RAM hızları; 333 MHz, 533 MHz RAM türleri; SD-RAM, DDR-RAM 29

30 Sabit Disk 1. Plakalar 2. Disk motoru 3. Okuma ve yazma kafası 4. Sürücü devresi 5. Sürücü başlığı 6. Đz (Track) 7. Sektör (Sector) 8. Küme (Cluster) Bilgisayarda verilerin saklandığı kalıcı bellek ünitesidir. Đşletim sistemi ve uygulama programları Sabit Disk e yüklenir. Yardımcı bellek üniteleri arasında en yüksek kapasitede veri saklayan ve en hızlı aygıtlardır. 120 GB, 260 GB, 500 GB, 1 TB, 2 TB kapasitelerinde olanları yaygın olarak kullanılmaktadır. Sabit Disk te ikincil ölçüt olarak motor devir hızı önem taşır RPM, 7200 RPM, hızlı olanlar yaygındır.

31 Ekran Kartı Ekran Kartı (VGA), işlemciden aldığı bilgiyi ekranda göstermektir. Ekranda oluşacak görüntü; işlemci ile ekran arasında bir arabirim olan ekran kartı tarafından toplanır. Bilgisayarın oluşturduğu bilgiler, ekran kartı tarafından ekrana video sinyali olarak gönderilir.

32 Ses Kartı Ses kartı, bilgisayara ses girişi ve bilgisayardan ses çıkışını gerçekleştiren donanım kartıdır.

33 TV-Görüntü Yakalama (Capture) Kartı

34 Ağ (Ethernet) Kartı Cat 5 / RJ45

35 Modem Modem: Modulasyon + Demodulasyon Modulasyon: Bilgisayardan alınan dijital sinyallerin analog sinyallere dönüştürülmesidir. Demodülasyon: Bilgisayardan alınan analog sinyallerin dijital sinyallere dönüştürülmesidir. Harici ADSL Modem

36 Veri (Data) Veri, kendi başına bir anlam ifade etmeyen işlenmemiş (ham) bilgi parçacığıdır. Bilgi, verilerin işlenerek anlamlı bir şekilde bir araya getirilmesiyle oluşur. Veri 10 bilgisayar Bilgi Bilgisayarlar, verileri kullanarak işlem yapar.

37 Bit ve Byte Bit, en küçük bilgi birimidir. 0 veya 1 (sinyal var yada yok) olabilir. Byte 8 bitlik bilgi grubudur. Bir karakteri temsil etmek için bir byte kullanılır. Örneğin klavyeden A tuşuna bastığınızda aslında klavyeden işlemciye şeklinde ikili bir kod gönderilir.

38 Sayısal Veri Sinyali

39 Veri Kapasite Birimleri Tera Byte (TB) Giga Byte (GB) Mega Byte (MB) 1024 MB = 1 GB 1024 GB = 1 TB Kilo Byte (KB) Byte (B) 1024 KB = 1 MB 1024 Byte = 1 KB Bit (b) 8 bit = 1 Byte

40 Birimler mp3 = 3-5 MB floppy = 1.44 MB CD = 700 MB foto = MB DVD = 4.7 GB

41 Saklama Ortamları Kompakt Flash Memory Stick Secure Digital (SD) MultiMedia (MMC) xd SDR RAM DDR RAM Sabit Disk (Harddisk)

42 Lazer Yazıcıların Đçyapısı ve Çalışma Mantığı Lazer Odaklama aynası Silindir iyonizetörü 1. Silindir, pozitif şarj edilir. 2. Işık, pozitif şarjı ortadan kaldırır. Böylece, kağıdın bir kopyası elde edilir. 42 Silindir Toner Kağıt iyonizatörü 3. Negatif Lazer olarak 5. Toner kağıt üzerinde erir. 4. Pozitif olarak şarj edilen kağıt toneri çeker. şarj edilen toner silindire yapışır.

43 Tarayıcıların Đçyapısı ve Çalışma Mantığı Tarama Yuvası Orijinal Lamba Ayna CCD Resim tarayıcı Işık Yönü Bilgisayar Yönü 43

44 ATM Cihazlarının Đçyapısı Automated Teller Machine (Otomatik vezne makinesi) ATM Yazıcı CPU Kart okuyucu Banknot kutuları Her biri 2000 ila 2500 banknot taşır. 44

45 Ekran Çözünürlüğü Monitörler, piksel (pixel) adı verilen noktalardan meydana gelir. Monitörlerdeki piksellerin sayısı ise ekran çözünürlüğü (monitor resolution) olarak adlandırılır.

46 Uygulama Bilgisayarın donanım özelliklerini bulunuz. Đşlemci Marka ve Modeli Đşlemci Hızı Bellek Kapasitesi Ekran Kartı Markası, Modeli, Bellek Miktarı Ekran Çözünürlüğü Ses Kartı Sabit Disk Kapasitesi Çalıştır dxdiag

47 Đşletim Sistemi Temel Kavramlar

48 Đşletim Sistemi Đşletim sistemi (operating system), bilgisayar donanımını yöneten bir programdır. Ayrıca, uygulama yazılımlarının çalıştırılması için kullanıcı ve bilgisayar donanımı arasındaki etkileşimi sağlar ve bir köprü görevi üstlenir. Örneğin; Windows XP, Mac OS ya da Linux bir işletim sistemidir.

49 Bilgisayarın Bileşenleri Bir bilgisayar sistemi dört bileşene ayrılabilir: donanım, işletim sistemi, uygulama programları kullanıcı ya da kullanıcılar

50 Đşletim Sisteminin Đşlevleri Uygulama programlarının doğru bir şekilde çalışmasını sağlar. Bilgisayar sistemini kullanıma hazır hale getirir. Bilgisayar donanımının etkin bir şekilde kullanımını sağlar. RAM, sabit disk gibi sistem kaynaklarını yönetir. Đşlemcide gerçekleştirilecek işlemleri sıraya koyar ve zamanlamasını ayarlar. Programların çalışabilmesi sırasında oluşabilecek hataları engeller.

51 Đşletim Sistemi Türleri Đşletim Sistemleri Tek Kullanıcılı Đşletim Sistemi Çok Kullanıcılı Đşletim Sistemi Örnek: Windows 98, Windows XP, Windows Vista ve Windows 7 Örnek: Novell, Windows NT, Windows 2000, Windows 2003, Windows 2008, Unix ve Linux

52 Disk Sürücüsü Disk sürücüsü, bilgilerin kaydedildiği medyalara verilen isimdir. Bilgisayarlar, değişik ortamlara veri kaydederler: disket (floppy) sürücüleri, (A:, B:) sabit disk (harddisk) sürücüleri, (C:, D:, ) CD-DVD sürücüleri ve çıkarılabilir (örneğin USB bellek gibi) sürücülerdir.

53 Dosyalar Dosya, bilgisayar ortamındaki verilerin disk üzerinde saklanması için oluşturulan belirli büyüklükteki veri yapısıdır. Dosya, örneğin bir metin belgesi, bir hesap tablosu ya da bir program olabilir. Dosyalar, dosya adı ve araya nokta konularak dosya uzantısı şeklinde isimlendirilirler. DOSYA_ADI.UZT Dosya Adı Uzantısı Dosya adı, / \ *? : gibi özel karakterlerden oluşamaz.

54 Dosya Uzantıları Çalıştırılabilir program dosyaları Sistem dosyaları Metin dosyaları Ses ve müzik dosyaları Resim dosyaları Video dosyaları Elektronik yayın dosyası Hesap tablosu dosyası Sunu dosyası Web sayfası dosyaları exe, com sys, bat, ini txt, doc, docx, rtf wav, mp3 bmp, jpg, gif, png avi, dat, mpg pdf xls, xlsx ppt, pptx htm, html, php