16. ÜNİTE KUVVET DAĞITIM TABLOLARI YAPIM RESİMLERİ

Transkript

1 16. ÜNİTE KUVVET DAĞITIM TABLOLARI YAPIM RESİMLERİ KONULAR 1. Kuvvet Dağıtım Tabloları ve Bağlantı Şemaları 2. Pano ve Tablolarla İlgili Özel ve Teknik Şartnameler 3. Çizilen Projelere Ait Dağıtım Tablolarının Çizimleri

2 BU ÜNİTEYE NEDEN ÇALIŞMALIYIZ? Kuvvet dağıtım tabloları ve bağlantı şemaları hakkında bilgi sahibi olacak, Kuvvet dağıtım tabloları ile ilgili olarak özel ve teknik şartname hazırlayabilecek, Çizilen projelere ait dağıtım tablolarının çizimleri hakkında bilgi sahibi olacaksınız.

3 BU ÜNİTEYE NASIL ÇALIŞMALIYIZ? Ünite içerisinde yer alan tanım ve kavramları iyi öğreniniz. Ünite içerisinde yer alan konulara ait açıklamaları dikkatlice okuyunuz. Üniteye ait konuların içerisindeki bir bölümü öğrenmeden başka bir bölüme geçmeyiniz. Ünite sonunda yer alan özet kısmını mutlaka okuyarak değerlendirme sorularını yanıtlarına bakmadan dikkatlice çözmeye çalışınız. Çözümünü yaptığınız değerlendirme sorularını kitabınızın sonunda yer alan yanıt anahtarı ile karşılaştırınız. Yanlış cevaplarınızın nedenini bulup bu konudaki eksikliğinizi mutlaka tamamlayınız.

4 16.1 KUVVET DAĞITIM TABLOLARI VE BAĞLANTI ŞEMALARI Kuvvet dağıtım tabloları, kuvvet (motor) devrelerine enerji vermek için kullanılır. Bilindiği gibi motorlar atölye, fabrika ve işyerinde bulunduğundan bu tablolar, özellikle küçük güçlü ve linye sayısı fazla olmayan (3-5) yerlerde kullanılır. Şekil 16.1: NH Sigorta ile Yapılmış Bir Kuvvet Dağıtım Tablosunun Bağlantısı Kuvvet dağıtım tablolarında üç faz giriş için üç adet sigorta kullanılır. Proje hazırlanırken atölyenin kurulu gücüne göre sigorta ve pako şalterlerin, tipi ve amperajlan tesbit edilir. Pano ve tablolarda, linyeler (çıkışlar) için sigortalar, şalterler ve sinyal lâmbaları bulunur. Sigortalar genel olarak NH tipi sigortalar veya otomatik sigortalar kullanılır. Sinyal lâmbaları olarak (neon) ise 220 voltla çalışan ve dış koruyucu kısmı üç ayrı renkte olan sinyal lâmbaları kullanılır. 262

5 16.2 PANO VE TABLOLARLA İLGİLİ ÖZEL VE TEKNİK ŞARTNAMELER Elektrik pano ve tablolarının yapılışından, çalışmasını devamlı sürdürülmesine kadar, göz önünde bulundurulacak bir çok özellikler vardır. Bu özellikler, yazılı olarak bir arada ifade edilerek, işi yapan ve çalışma düzenini sürdüren arasındaki muhtemel ihtilaflar en aza indirilmiş olur. Şartnameler, uyulması gerekli hususları ve özellikleri yazılı olarak bildiren belgelerdir. Yapılacak elektrik pano ve tabloların, estetik ve teknik esaslarına uygun olarak istenen dayanıklılıklarda olması, hem işveren ve hem de işi yapan tarafından istenir. İşe başlamadan, iş verenle işi yapan arasında uyulması istenen hususlar özel istek şartnamelerinde belirtilir. Bu belge, her iki taraf arasında imza altına alınıp noter tarafından tasdik edilmesinde fayda vardır Özel Şartnameler Özel istek şartnamesinde; pano ve tabloların imalatında kullanılacak saçların kalınlıkları, boyanma şekli, rengi ve ölçüleri, montajında kullanılacak sigortaların, şalterlerin, klemenslerin, sinyal lambalarının tipleri ve özellikleri, baralann özellikleri varsa ölçü aletlerinin özellikleri, işe başlama ve bitiş tarihleri ile ödemenin şekli ve zamanı bulunur. ÖRNEK ÖZEL ŞARTNAME 1. Panoda kullanılan, sigortalar W anahtarlı otomatik sigorta tipinde olacak, şalterler pako şalter olacak, şebeke gerilimini gösteren dijital göstergeli ölçü aleti montaj yapılacaktır. 2. Pano, projesi özellikle dikkate alınarak imal edilecek, iç ve dış yüzeyler, iki kat gri renkte boya ile boyanacaktır. 3. Panonun ön ve arka kapaklan, kilitlenebilecek şekilde anahtarlı kilit montajı yapılıp en az iki adet anahtar teslim edilecektir. 4. Panonun yapımı, nakliyesi, gerekli her türlü araç, gereçler ve montajı yapımcı firmaya ait olacaktır. 5. Panonun yapım bedeli...tl. olacak, imalatı yapılan pano atölyeye getirildiğinde...tl. hemen peşin ödenecek kalan...tl. Pano çalışır vaziyete gelip denemesi yapıldıktan sonra ödenecektir. б. Panonun yapımı sırasında, teslim edilmeden önceki meydana gelebilecek her türlü kırılma ve bozulmalar yapımcı firmaya ait olacaktır. 7. Bu özel şartname yedi maddeden oluşmaktadır. 263

6 Teknik Şartname Pano veya dağıtım tablolarının teknik yönden bulunduracağı veya uyulması gerekli şartlan yazılı bildiren belgelere de teknik şartnameler denir. Uyulacak teknik hususlar, bu şartnamelerde belirtilir. Ülkemizde ki çalışmalar, Bayındırlık Bakanlığınca düzenlenen Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği ve Teknik Şartnamesi ve Kuvvetli Akım Elektrik Dağıtım Tesisatının Bakım, İşletme ve Yapımına Dair Talimatname ile disiplin altına alınmıştır. Pano ve tabloların yapımı, işletilmesi ve bakım, görev yetki ve sorumluluğu, elektrikle ilgili yetkililerce elektrik mühendislerine tanınmıştır. ÖRNEK TEKNİK ŞARTNAME 1. Panoda kullanılan bütün araç ve gereçler TS na uygun olacaktır.. 2.Pano montajında kullanılacak kablo renkleri. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği nde belirtilen renklerde olacaktır. 3. Her sigorta veya şalterlerin altında besledikleri yeri gösteren estetik etiketler kullanılacaktır. 4. Pano montajında kullanılacak bağlantılar, kablolarla şalterden şaltere veya sigortadan sigortaya yapılmayıp bakır baralar vasıtasıyla ayrı ayrı yapılacaktır. 5. Bakır baralar norm renklerde boyanmış olacaktır. 6. Panoda mutlaka topraklama barası bulunacaktır. 7. Panonun bağlantı şeması çizilip panonun bulunduğu odaya asılacaktır. 8. Panonun bütün metal gövdesi topraklama levhası ile irtibatlandırılacaktır

7 16.3 ÇİZİLEN PROJELERE AİT DAĞITIM TABLOLARININ ÇİZİMLERİ Üç Fazlı Sayacın Kutu İçerisindeki Bağlantı Şekli Bir Fazlı Sayacın Kutu İçerisindeki Bağlantı Şekli Üç Fazlı Sayaç Kutusunun Görünümü Bir Fazlı Sayaç Kutusunun Görünümü Şekil 16.2: Dağıtım tabloları 265

8 ÖZET Kuvvet dağıtım tabloları, kuvvet (motor) devrelerine enerji vermek için kullanılır. Bilindiği gibi motorlar atölye, fabrika ve işyerinde bulunduğundan bu tablolar, özellikle küçük güçlü ve linye sayısı fazla olmayan (3-5) yerlerde kullanılır. Kuvvet dağıtım tablolarında üç faz giriş için üç adet sigorta kullanılır. Proje hazırlanırken atölyenin kurulu gücüne göre sigorta ve pako şalterlerin, tipi ve amperajlan tespit edilir. Pano ve tablolarda, linyeler (çıkışlar) için, sigortalar, şalterler ve sinyal lâmbaları bulunur. Sigortalar genel olarak NH tipi sigortalar veya otomatik sigortalar kullanılır. Sinyal lâmbaları olarak (neon) ise 220 voltla çalışan ve dış koruyucu kısmı üç ayrı renkte olan sinyal lambamları kullanılır. Şartnameler, uyulması gerekli hususları ve özellikleri yazılı olarak bildiren belgelerdir. Yapılacak elektrik pano ve tabloların, estetik ve teknik esaslarına uygun olarak istenen dayanıklılıklarda olması, hem işveren ve hem de işi yapan tarafından istenir. İşe başlamadan, iş verenle işi yapan arasında uyulması istenen hususlar özel istek şartnamelerinde belirtilir. Bu belge, her iki taraf arasında imza altına alınıp noter tarafından tasdik edilmesinde fayda vardır. Özel istek şartnamesinde; pano ve tabloların imalatında kullanılacak saçların kalınlıkları, boyanma şekli, rengi ve ölçüleri, montajında kullanılacak sigortaların, şalterlerin, klemenslerin, sinyal lambalarının tipleri ve özellikleri, baralann özellikleri varsa ölçü aletlerinin özellikleri, işe başlama ve bitiriş tarihleri ile ödemenin şekli ve zamanı bulunur. Pano veya dağıtım tablolarının teknik yönden bulunduracağı veya uyulması gerekli şartlan yazılı bildiren belgelere de teknik şartnameler denir. Uyulacak teknik hususlar, bu şartnamelerde belirtilir. Ülkemizde ki çalışmalar, Bayındırlık Bakanlığınca düzenlenen Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği ve Teknik Şartnamesi ve Kuvvetli Akım Elektrik Dağıtım Tesisatının Bakım, İşletme ve Yapımına Dair Talimatname ile disiplin altına alınmıştır. 266

9 DEĞERLENDİRME SORULARI Aşağıdaki soruları dikkatlice okuyunuz ve doğru seçeneği işaretleyiniz. 1. Kuvvet dağıtım tablolarına fazların giriş bağlantısı hangi elektrik malzemesine bağlanır? a. kolon sigortalara b. pako şalterlere c. direk linye sigortanın ayaklarına d. çıkış klemenslerine şöntlenir 2. Taraflar arasında imza altına alman özel istek şartnamelerinde aşağıdaki bilgilerden hangisinin bulunmasına gerek yoktur? a. işe başlama ve bitiriş tarihleri ile ödeme şekli b. ham maddelerin, hangi firmalardan temin edileceği c. sigortaların, şalterlerin tipleri ve özellikleri d. pano ve tabloların şekli boya rengi ve estetik özellikleri 3. Pano veya dağıtım tablolarının imalat, montaj ve işletme ile ilgili hususlar hangi yönetmelik ve talimatname ile disiplin altına alınmıştır? I. Elektrik İç Tesisleri Yönetmeliği II. Kuvvetli Akım Elektrik Dağıtım Tesisatının Bakım, İşletme ve Yapımına Dair Talimatname III. Elektrik Tarifeler Yönetmeliği IV. Yerel Yönetimler Kanunu a. III-IV b. I II c. II-III-IV d. I-III-IV 267