Mühendislik Etiği (Ahlak Bilimi)

Transkript

1 Mühendislik Etiği (Ahlak Bilimi)

2 Ceng 1002 ders notları, orjinali için: ngineering-ethics/ Türkçe çeviri: Harun Fatih Özkal

3 Mühendis Yemini BANA VERİLEN MÜHENDİSLİK ÜNVANINA DAİMA LAYIK OLMAYA; ONUN BANA SAĞLADIĞI YETKİ VE YÜKLEDİĞİ SORUMLULUĞU BİLEREK, HANGİ ŞARTLAR ALTINDA OLURSA OLSUN ONLARI ANCAK İYİYE KULLANMAYA; YURDUMA VE İNSANLARA YARARLI OLMAYA KENDİMİ VE MESLEĞİMİ MADDİ VE MANEVİ ALANLARDA YÜKSELTMEĞE ÇALIŞACAĞIMA, NAMUSUM VE ŞEREFİM ÜZERİNE YEMİN EDERİM. ube=2#.uvkt9rx0yak

4 1954 yılında Amerikan Ulusal Profesyonel Mühendisler Topluluğu (NSPE) aşağıdaki açıklamaları Mühendis Yemini olarak kabul etti Bir mühendis olarak, profesyonel bilgimi ve yetilerimi insanların refahını yükseltmeye adıyorum. Azami performans sergileyeceğimi, Dürüst olmayan hiçbir kuruluşun içine katılmayacağımı, Yasalara bağlı olarak yaşayıp çalışacağımı ve yüksek standartlarda mesleki davranışlarda bulunacağımı, Hizmeti karın, onuru kişisel çıkarların ve halkın refahını her şeyin önüne koyacağımı, Tevazu ve ilahi rehberin yardımıyla taahüt ediyorum.

5 1997 yılında benzer açıklamalar Mühendisler Akreditasyon ve Teknoloji Kurumu (ABET) tarafından kabul edildi. Mühendisler, mühendslik mesleğinin namusluluğunu, onurunu ve itibarını aşağıdaki gibi tutar ve geliştirirler: Bilgileri ve yetileri insanlığın refahını arttırmada kullanma, Dürüst ve tarafsız olmak ile birlikte halka ve iş verenlere güvenilir hizmet verme, Profesyonel mühendisliğin yetki ve prestijini arttırmaya gayret etme, Kendi disiplinindeki profesyonel ve teknik toplulukları destekleme.

6 ethica Yunanca kökenli bir sözcük olup karakter anlamındadır Mühendislik etiği, mühendislerin kişisel davranışları ile ilgili olduğu kadar profesyonel yaşantılarındaki ahlaklı olarak ilerlemeyi desteklemesi, dürüstlüğü ve haysiyeti ile de ilgilidir. Bu davranış kurallarının bazı yükümlülükleri vardır Benlik İşveren ve/veya müşteri Meslektaşlar ve iş arkadaşları Halk Çevre

7 Önsöz Mühendislik ilerleme ve yüksek prensipler gerektirdiğine inanılan hukuk, tıp ve teknoloji uzmanlıklarından bir tanesidir. Bu mesleğin üyeleri olarak, bizlerden yüksek derecede dürüstlük ve ilerleme beklenmektedir. Mühendislik insanların hayat kalitesine direkt olarak hayati bir etkiye sahiptir. Bu çerçevede, mühendisler tarafından sağlanan hizmetler tarafsız, dürüst, yansız, halkın sağlığını, güvenliğini ve refahını koruyan hizmetler olmalıdır. Mühendisler en yüksek ilkelere sahip etiksel davranışları uzmanlığın standartları gereğince sergilemek zorundadır

8 1. Temel Kanunlar Halkın güvenliğini, sağlığını ve refahını üstün tutmak Yalnızca kendi yetki alanında hizmet vermek Kamuoyu problemlerine doğrucu ve objektif tavır sergilemek Aldatıcı hareketlerden kaçınmak Sorumlu, onurlu, etiğe uygun ve yasal bir şekilde davranarak mesleğin itibarını ve yararını arttırmak Mühendisler mesleki görevlerini yerine getirirken, yukarıda sıralananlar için söz vermelidir.

9 Mesleki Kurallar

10 1 Mühendisler halkın sağlığını, güvenliğini ve refahını üstün tutmalı Eğer mühendislerin sağduyusu hayati tehlike özelliği taşıyan koşullar altında geçersizse, onlar müşterilerine veya işverenlerine başka yetkilerin kendileri için daha uygun olabileceğini bildirmelidirler. Mühendisler yalnızca uygulanabilir standartlarındaki mühendislik dokümanlarını onaylamalıdır. Mühendisler, yasalar gerektirmedikçe bilgileri, verileri veya gerçekleri müşterilerin veya işverenlerin izni olmaksızın açığa çıkarmamalılar. Mühendisler isimlerinin yada ortaklıklarının dürüst olmadığına inandıkları kişi veya kurumlarca iş girişimleri için kullanılmasına izin vermemeliler.

11 2 Mühendisler yalnızca kendi yeterlilik alanlarında hizmet vermelidir. Mühendisler ödevleri yalnızca nitelikli olduğunda veya belirli bir teknik alanda deneyim içerdiğinde üstlenmelidir. Mühendisler imzalarını kendi kontrolleri altında yapılmamış veya yetkinlik eksikliği içeren plan veya dokümanların altına atmamalıdır. Mühendisler bütün proje koordinasyonunu kabul edebilirler ve proje giriş belgelerini imzalayabilirler ancak her teknik bölüm yetenekli mühendislerce oluşturulmalıdır.

12 3- Kamuoyu problemlerine doğrucu ve objektif tavır sergilemelidir. Mühendisler mesleki raporlarında, açıklamalarında ve kanıtlarında objektif ve doğrucu olmalıdır. Raporlarında, açıklamalarında ve kanıtlarında güncel ise tarih taşıdığını göstermeli ve ilgili ve alakalı bütün bilgiye sahip olmalı. Mühendisler, tüm mesleki raporlarda, tamamen objektif ve gerçekçi olmalıdır

13 4. Mühendisler, mesleki konularda, her işveren veya müşteri için güvenilir vekil olarak davranacaklar ve çıkar çatışmalarından kaçınacaklardır. Mühendisler, kendileri ile işveren veya müşteriler arasında anlaşmazlık oluşturacak herhangi bir anlaşmayı bilerek taahhüt etmemelidir. Mühendisler, ne aynı proje hizmetleri için ne de aynı projeyle ilgili farklı hizmetler için, tüm ilgili tarafların açık ve anlaşmaya dayanan şartları dışında ücret, mal veya benzeri şeyleri kabul etmemelidir. Mühendisler, kendi üretimlerini gerçekleştirmek için gerekli malzeme veya donanım dışında, ücretsiz mühendislik hizmetlerini içeren konularda maddi veya diğer değerlendirilebilir şeyler istememeliler ve kabul etmemelidir. Mühendisler, bir resmi komisyon üyesi, kontrolörü veya hükümet memuru olarak kendisi tarafından sağlanan hizmetlere karşı olan açıklamalara, etkinliklere, organizasyonlara veya mühendislik uygulamalarına katılmayacaklardır.

14 5. Mühendisler aldatıcı hareketlerden kaçınmalıdır Mühendisler, kendi akademik ve mesleki yeteneklerini tahrif etmeyecek ve bunların yanlış olarak temsil edilmesine hizmet etmemelidir. Tayinlerine ilişkin konularda veya sorumluluklarında yanlış beyanlar veya abartmalar yapmamalıdır. İş istemeye ilişkin broşür veya diğer gösterimlerde, işleri, üyelikleri, ilişkileri veya çalışmaları ve yeteneklerini artırmak amacı ve niyeti ile geçmişteki başarıları konularında yanlış beyanlarda bulunmamalıdır. Mühendisler, işi almak için doğrudan veya dolaylı olarak herhangi bir komisyon, politik destek, hediye veya diğer benzeri şeyleri ödememeli, ödeme teklifinde bulunmamalıdır.

15 III. Profesyonel Yükümlülükler

16 1. Mühendislerin tüm ilişkilerinde dürüstlük ve doğruluk rehberlik etmelidir a. Mühendisler kendi hatalarını kabul etmeli ve gerçekleri çarpıtmamalı ya da değiştirmemelidir. b. Eğer mühendisler bir projenin başarılı olmayacağına inanıyorsa müşterisini ya da işverenini uyarmalıdır. c. Mühendisler kendi normal düzenini bozacak herhangi bir ek işi kabul etmemelidir, eğer kabul edecek ise de işverenini bu konuda bilgilendirmelidir. d. Mühendisler yanlış veya yanıltıcı beyanlarla başka bir işverenin bir çalışanını çekmeye çalışmamalıdır. e. Mühendisler grevlere aktif olarak katılmamalı, grev sözcülüğü yapmamalı ya da diğer toplu eylemlere katılmamalıdır. (Sizce neden?) f. Mühendisler meslek onuru ve bütünlüğü pahasına kendi çıkarlarını teşvik etmemelidirler.

17 2 Mühendisler tüm zamanını halkın çıkarına harcamalıdır Mühendisler gençlere kariyer rehberliği, sağlık ve toplumun daha iyi olması için içinde bulunabilecekleri vatandaşlık hizmetlerini gözetmelidirler. Mühendisler mühendislik standartlarına uygun olmayan plan veya şartnameleri imzalamalıdır. Eğer müşteri veya işveren ısrarcı olursa uygun bir şekilde çekilmelidir. Mühendisler halkın bilgisini ve mühendislere olan takdirini arttırmak için çaba göstermelidir.

18 3. Mühendisler kamuyu aldatan tüm kurallardan ve uygulamalardan kaçınmalıdır a. Mühendisler yanlış bir bilgi içeren ya da bir gerçeği ihmal eden tabloların kullanımını önlemelidirler. b. İşverenlerin yukarıdaki gibi mühendisler için iş ilanı vermeleri onlar için faydalı olacaktır. c. Mühendisler teknik yazılar hazırlayabilir, ancak bu tür yazılar yazara kredi sağlamamalıdır.

19 4- Mühendisler iş meseleleri ile ilgili gizli bilgileri veya teknik süreci izin olmaksızın açığa vurmamalıdır. Mühendisler tüm tarafların rızası olmadan belirli bir mühendisin kazanmış olduğu yeni bir projeyi desteklememelidir. Mühendisler tüm tarafların rızası olmadan hakkında bilgi edindiği eski bir müşteri veya işveren ile rakip olarak karşılaşmamalı.

20 5. Mühendisler arasındaki çıkar çatışmaları profesyonel görevlerini etkilememelidir. a. Mühendisler projelerinde maddi çıkarlarından dolayı herhangi bir tedarikçinin şartlarını kabul etmemelidir. b. Mühendisler sorumlu olduğu iş ile ilgili olarak müşterilerinden, işverenlerinden veya diğer kişilerden, doğrudan ya da dolaylı olarak, hiçbir şekilde komisyon almamalıdırlar.

21 6 Mühendisler iş elde etmek için meslektaşlarını kuşkulu yoldan doğru olmayacak şekilde eleştirmekten kaçınmalıdır. Mühendisler karalarını etkileyebilecek komisyonları talep yada kabul etmemelidir. Mühendisler maaşlı pozisyonlarda yalnızca işverenin politikalarıyla tutarlı olan ölçüde ve etik hususlar doğrultusunda yarı zamanlı mühendisliği kabul etmelidir. Mühendisler işverenin rızası olmadan laboratuar veya ofis gereçlerini çalışma alanı dışında özel sebepler için kullanmamalıdır

22 7. Mühendisler asla, doğrudan ya da dolaylı olarak mesleki itibarını, olanakları, uygulamaları ya da diğer mühendislerin istihdamını engellememelidirler. Eğer diğer iş arkadaşlarının hatalı ya da yasadışı bir uygulama yaptığına inanıyorsa bu eylemi uygun makama bildirmelidir.

23 a. Mühendisler, uygulamalar sırasında aynı müşteri için diğer mühendis arkadaşlarının çalışmalarını yorumlamamalıdırlar. Böyle bir mühendisin, o iş ile veya işyeri ile bağlantısı kesilmelidir. b. Devlette, endüstride veya eğitim hizmetinde bulunan mühendisler, görevlerinin gerektirdiği zaman diğer mühendislerin çalışmalarını gözden geçirme ve değerlendirme hakkına sahiptir. c. Satış veya endüstri alanında çalışan mühendisler tedarikçilerin ürünlerini temsil etme veya kendi alanında karşılaştırmalar yapma hakkında sahiptir.

24 Mühendisler profesyonel aktiviteleri için kişisel sorumluluk kabul etmemelidirler. Ancak mühendisler kendi uygulamaları dışında ortaya çıkan ağır ihmallerden tazminat talep edebilir. Aksi halde mühendisin çıkarları korunmaz.

25 Mühendisler devletin yürürlülükte olan yasalarına uygun olarak mühendislik uygulamalıdır. Mühendisler mühendislik ile ilgili olmayan bir derneği veya kuruluşu etik olmayan bir davranış için paravan olarak kullanmamalıdır.

26 9. Mühendisler diğer mühendislerin çalışmalara şans ve özel ilgi alanlarına da söz hakkı tanımalı.

27 Eğer mümkünse mühendisler yaptıkları dizayn, icat, yazdığı bir yazı veya herhangi bir diğer başarısında kendisine yardımcı olan insanların ismini başarısında kullanmalıdırlar. Bir mühendisim müşterisi için yaptığı tasarım o müşterisine ait olduğundan dolayı başka bir projede kullanılamaz, kendisininmiş gibi satılamaz, izinsiz bir şekilde çoğaltamaz. Mühendisin tasarımı, verileri, kayıtları ve notları yalnızca işverenin belirlediği alanda kullanmalıdır. İşveren mühendisin bilgiyi kullandığı diğer alan için zararı ödemelidir. Mühendisler çalışma öncesinde başka kişilerle bağlantısı olan geliştirmeler, planlar, tasarımlar veya telif hakkı olan kişilerle anlaşmalıdır.

28 KAYNAKLAR: