Türkiye de Katastrofik Sağlık Harcamaları

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Türkiye de Katastrofik Sağlık Harcamaları"

Transkript

1 02/10/2014 Türkiye de Katastrofik Sağlık Harcamaları 1. Giriş Dünya Sağlık Örgütü raporlarına göre; hanehalklarının yaptığı sağlık harcaması, hanelerin finansal korumadan yoksun kalarak zorunlu ihtiyaçlarından fedakarlık etmelerine, mevduat hesaplarını kullanmalarına, varlıklarını satmalarına veya borçlanmalarına yol açabilir. Bazı ülkelerde yoksul hanelerin borçlanmasındaki temel sebeplerden biri sağlık harcamasıdır. Benzer şekilde sağlık harcamalarını karşılamak için kredi kullanılması, varlıkların satılması ya da sağlık harcamaları nedeniyle hanelerin gıda tüketiminden fedakarlık ettiği durumlar da söz konusu olabilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü bu tür durumları, sağlık harcamalarının yarattığı finansal katastrofi olarak nitelendirmektedir. Kısaca katastrofik cepten harcama genellikle sağlık harcamasının belli bir dönemde toplam hane geliri veya harcamasının belli bir yüzdesini aşması olarak tanımlanmaktadır. Son dönemlerde sağlık harcamalarının hanehalkları üzerinde yarattığı etkinin ölçülmesi konusunun gerek dünyada, gerekse ülkemizde önem kazandığı, çeşitli çalışmalar yapıldığı görülmektedir. Bu konudaki çalışmalardan en yaygın olanı, Dünya Sağlık Örgütü tarafından da yayımlanan Ke Xu nun metodolojik tartışma makalesidir. Ülkemizdeki duruma ışık tutmak amacıyla Kurumumuzda mevcut bulunan veriler üzerinden de bir çalışma yapılması öngörülmüştür. Bu raporda verilen katastrofik sağlık harcamaları kapsamındaki göstergeler, Distribution of health payments and catastrophic expenditures: methodology (Ke Xu, 2005) isimli makaledeki metodoloji dikkate alınarak, döneminde her yıl uygulanan Hanehalkı Bütçe Anketi nden elde edilen tüketim harcaması verileri kullanılarak hesaplanmıştır. 2. Metodoloji Veri kaynağı Çalışmanın veri kaynağı olan Hanehalkı Bütçe Anketiyle, hanehalklarının tüketim harcaması türleri, sosyo-ekonomik özellikleri, hanehalkı fertlerinin çalışma durumları, hanehalkının toplam geliri ve gelirin elde edildiği kaynaklar vb. konular hakkında bilgiler derlenmektedir. Hanehalkı bütçe anketinden elde edilen tüketim harcamaları bilgileri ile; tüketici fiyat endekslerinde kullanılacak maddelerin seçimi ve temel yıl ağırlıklarının elde edilmesi, hanelerin tüketim kalıplarında zaman içinde meydana gelen değişikliklerin izlenmesi, 1

2 milli gelir hesaplamalarında özel nihai tüketim harcamaları tahminlerine yardımcı olacak verilerin derlenmesi, yoksulluk sınırının belirlenmesi, asgari ücret tespit çalışmaları vb. diğer sosyo-ekonomik analizler için gerekli verilerin elde edilmesi amaçlanmaktadır. Türkiye İstatistik Kurumu, 2002 yılından itibaren her yıl düzenli olarak Hanehalkı Bütçe Anketi (HBA) uygulamaktadır. Araştırma, yer yıl 1 Ocak 31 Aralık tarihleri arasında bir yıl süreyle her ay değişen örnek hanehalklarına uygulanmaktadır. Ulusal Adres Veri Tabanı kullanılarak oluşturulan bloklardan yerleşim yeri büyüklüğüne orantılı olasılıkla anket yapılacak bloklar belirlenmekte ve bu bloklardan nihai örnekleme birimi olan hanehalkları sistematik olarak seçilmektedir HBA her ay değişen 800, yıl boyunca toplam 9600 hanede; 2003 HBA her ay değişen 2160, yıl boyunca toplam hanehalkında uygulamıştır yıllarında yapılan Hanehalkı Bütçe Anketleri her ay değişen 720, her yıl toplam 8640 hanehalkıyla yürütülmüştür. Hanehalkı Bütçe Anketi, 2009 yılından itibaren ise aylık 1104, yıllık toplam hanede uygulanmaktadır Hanehalkı Bütçe Anketi'nin tahmin düzeyi Türkiye, kent ve kırsal yerler ayrımıdır anketinden İstatistiki Bölge Birimleri Sınıflamasında kır/kent ayrımında 12 Düzey-1 bölgesi ve 26 Düzey-2 bölgesi bazında tahminler üretilmiştir yılından itibaren ise yıllık anket sonuçlarından Türkiye geneli ile kırsal ve kentsel yerler ayrımında tahminler üretilmektedir. Ayrıca 2004 yılından itibaren her yılın anket sonuçlarının önceki iki yılın anket bilgileriyle birleştirilmesiyle bölgesel düzeyde oransal tüketim harcaması tahminlerinin üretilmesi mümkün olmaktadır. Bu çalışmada hanehalkı bütçe anketinin sadece yıllık veri setleri kullanılmıştır. Hanehalkı gelirlerine ve tüketim harcamalarına ilişkin bilgiler, hanehalkı fertleriyle yapılan görüşmeler ve hanehalklarının bir ay boyunca yaptıkları günlük harcamaları tuttukları kayıt defterleri yoluyla derlenmektedir. Hanehalklarından bilgiler; görüşme, kayıt ve gözlem metodları kullanılarak derlenmektedir. Araştırmada kapsanan her bir örnek hanehalkı ayda ortalama 8 defa ziyaret edilmektedir. Anket ayı öncesi ilk ziyarette hanehalkının sosyo-ekonomik durumuna ait bilgiler alınmakta ve harcama kayıt defterleri bırakılmaktadır. Anket ayı içinde yapılan ziyaretlerde ise hanenin anket ayında yaptığı gıda, giyim, sağlık, ulaştırma, haberleşme, eğitim, kültür, eğlence, konut, ev eşyası vb. gibi tüketim harcamalarına ilişkin bilgiler derlenmektedir. Anket ayı bitiminde yapılan son görüşmede ise, hanehalkı fertlerinin anket ayı içindeki istihdam durumu ve elde ettiği gelir bilgileri derlenmektedir. 3. Hesaplama yöntemi Bu çalışmada Ke Xu nun Dünya Sağlık Örgütü tarafından 2005 te yayımlanan Distribution of health payments and catastrophic expenditures: Methodology isimli makalesinde sunulan yöntem ve tanımlar esas alınarak katastrofik sağlık harcaması yapan hanehalkı oranı ile katastrofik sağlık harcaması nedeniyle yoksullaşan hane oranı göstergelerinin dönemine ilişkin Hanehalkı Bütçe Anketi verileri kullanılarak tahmin edilmesi amaçlanmıştır. 2

3 Çalışmada esas alınan tanım ve metodoloji, Türkiye İstatistik Kurumu nun yoksullukla ilgili olarak gerek 2002 yılından itibaren ürettiği mutlak yoksulluk göstergeleri, gerekse 2006 yılından itibaren ürettiği göreli yoksulluk ve maddi yoksunluk göstergelerinin hesaplanmasında kullanılan tanım ve metodolojiden tamamen farklıdır. Bu çalışmada tanımlanan yoksulluk sınırı, gıda harcaması payına göre sıralı %45-%55 arasında kalan hanelerin, eşdeğer fert başına gıda harcamalarının ortalaması dır. Özellikle yoksulluk konusundaki analizlerde hanelerin yetişkin-çocuk bileşimlerindeki farklılıkları dikkate alınmakta; böylece farklı büyüklük ve bileşimlerdeki hanehalkları arasında karşılaştırmalara imkan sağlamaktadır. Buna göre, eşdeğerlik ölçeği olarak adlandırılan katsayılar kullanılarak her bir hanehalkı büyüklüğünün kaç yetişkine (eşdeğer fert sayısına) denk olduğu hesaplanmaktadır. Hesaplamada, her hanehalkının eşdeğer büyüklüğü, hanehalkında bulunan fert sayısının 0,56. kuvveti alınarak hesaplanmaktadır. Daha sonra hanehalklarının kendi eşdeğer hane büyüklüklerine göre yoksulluk sınırları belirlenmekte, hanenin harcaması, kendi eşdeğer hane büyüklüğüne göre belirlenen yoksulluk sınırından küçük olan haneler yoksul olarak nitelendirilmektedir. Yoksul hanehalklarının belirlenmesinden sonra hanehalkının katastrofik sağlık harcaması nedeniyle yoksulluk riskinin incelenmesi amacıyla, hanehalkının sağlık harcamasının ödeme kapasitesine (hanenin geçinme sınırı dışında kalan harcaması) oranı hesaplanmaktadır. Sağlık harcamasının ödeme kapasitesine oranı %40 ve daha büyük olan haneler, katastrofik sağlık harcaması yapan haneler olarak nitelendirilmektedir. Yoksul olmayıp sağlık dışında kalan harcaması, kendi eşdeğer hane büyüklüğüne göre belirlenen yoksulluk sınırından küçük olan haneler, katastrofik sağlık harcaması nedeniyle yoksullaşan haneler olarak belirlenmektedir. Hesaplama aşamasında tanımlanan göstergelerin anlamı ve formülleri Ek-1 de yer almaktadır. Ayrıca söz konusu göstergelerin değerlendirilmesinde, örneklem hacminin yeterliliğinin analiz edilmesi, istatistiksel olarak anlamlı ve tutarlı göstergelerin hesaplanması açısından önem taşıdığından hesaplanan göstergelere ilişkin örnek hanehalkı sayıları, CV değerleri ve güven aralıkları dikkate alınmalıdır. 4. Hanehalklarının sağlık harcamaları Hanehalkı Bütçe Anketi nin 2013 yılında elde edilen sonuçlarına göre; Türkiye genelinde hanehalklarının tüketim amaçlı yaptığı harcamalar içinde en yüksek payı % 25 oranıyla konut ve kira harcamaları alırken, harcamaların % 19,9 u gıda ve alkolsüz içeceklerden oluşmuştur. Türkiye genelinde yapılan harcamalar içinde en düşük paya sahip olan grup ise % 2,1 oranıyla sağlık harcamaları olmuştur. 3

4 Grafik1: Harcama türlerine göre hanehalkı tüketim harcamalarının dağılımı, Türkiye, 2013 Türkiye de 2013 yılında hanehalkları tarafından yapılan sağlık harcamalarının hanehalkı gelirine göre sıralı %20 lik grupları ayrımındaki dağılımı incelendiğinde; en düşük gelir grubu olan birinci %20 lik gruptaki hanehalklarının payı %9 iken en yüksek gelirli beşinci %20 deki hanehalkları, toplam sağlık harcamalarının %36,5 ini yapmıştır. Tablo1: Gelire göre sıralı % 20'lik grupların harcama türleri içindeki payları, Türkiye, 2013 TÜİK, Hanehalkı Bütçe Araştırması,

5 5. Bulgular Türkiye genelinde 2002 yılında gıda harcamalarının toplam harcama içindeki ortalama payı %32,8 iken sağlık harcaması ortalama payı %2,2 olarak; 2013 yılında ise gıda harcaması ortalama payı %23,6 ve sağlık harcaması payı %2,1 olarak tahmin edilmiştir (Tablo 2). Eşdeğer fert başına düşen harcamaya göre sıralanmış yüzde 20 lik dilimlerde gıda harcamalarına ayrılan paylar incelendiğinde, 2002 yılında birinci %20 lik grubun gıda harcaması ortalama payının %43,1 iken beşinci %20 lik grubun ortalama payının %20 olduğu; 2013 yılında ise aynı oranların sırasıyla %31,5 ve %14,6 olduğu görülmüştür. Sağlık harcaması ortalama payları ise gıdanın tersi bir yapı göstererek 2002 yılında birinci %20 lik grupta %1,5 ve beşinci %20 lik grupta %2,7 olarak; 2013 yılında ise birinci %20 lik grupta %2,1 ve beşinci %20 lik grupta %2,4 olarak tahmin edilmiştir (Tablo 2). Sağlık harcamalarının hanehalkının ödeme kapasitesine oranının 2002 yılında %3 olarak hesaplandığı, sonraki yıllarda %2 civarında seyrettiği ve 2013 yılında ise %2,6 olduğu görülmüştür (Tablo 2). Eşdeğer fert başına düşen harcamaya göre sıralanmış yüzde 20 lik dilimlerde sağlık harcamasının hanehalkının ödeme kapasitesine olan oranları 2002 yılında birinci %20 lik grupta %2,5 ve beşinci %20 lik grupta %3; 2013 yılında ise birinci %20 lik grupta %3,1 ve beşinci %20 lik grupta %2,7 olarak tahmin edilmiştir (Tablo 2). Tablo 2 : Eşdeğer fert başına toplam harcamaya göre %20 lik dilimler bazında gıda ve sağlık harcamalarının ortalama payı Yıllar Türkiye 32,8 33,7 32,3 30,5 29,5 27,9 26,9 26,8 25,4 24,5 23,6 23,6 1. %20 43,1 45,6 45,1 43,7 40,9 39,3 37,7 36,8 34,1 33,5 32,0 31,5 Gıda harcamalarının toplam harcamaya oranı 2. %20 38,6 38,6 36,2 34,4 32,5 30,7 30,0 28,9 27,3 27,1 26,2 26,5 3. %20 33,9 33,8 31,7 29,7 29,2 27,4 25,9 26,7 25,5 24,1 23,8 24,1 Sağlık harcamalarının toplam harcamaya oranı Sağlık harcamalarının ödeme kapasitesine (ctp) oranı TÜİK, Hanehalkı Bütçe Araştırması 4. %20 28,2 29,5 28,2 26,3 25,2 23,8 23,4 23,6 22,9 22,1 21,4 21,4 5. %20 20,0 20,9 20,2 18,6 19,9 18,4 17,4 17,9 17,4 15,9 14,6 14,6 Türkiye 2,2 1,8 2,0 2,0 2,0 2,1 1,7 1,9 2,1 1,9 1,7 2,1 1. %20 1,5 1,1 1,5 1,6 1,4 1,7 1,4 1,7 2,0 1,8 1,6 2,1 2. %20 2,0 1,5 1,9 2,0 1,9 1,8 1,4 1,8 1,9 1,7 1,6 1,9 3. %20 2,6 1,7 2,0 1,7 1,8 1,7 1,5 1,8 1,9 1,8 1,6 2,0 4. %20 2,0 2,0 2,1 2,1 2,2 2,1 1,9 1,7 2,0 1,9 1,9 2,0 5. %20 2,7 2,7 2,7 2,7 2,6 2,9 2,2 2,2 2,5 2,1 2,0 2,4 Türkiye 3,0 2,5 2,7 2,7 2,6 2,7 2,2 2,4 2,6 2,3 2,2 2,6 1. %20 2,5 2,0 2,6 2,7 2,3 2,8 2,3 2,5 3,1 2,6 2,4 3,1 2. %20 3,1 2,3 2,8 2,9 2,6 2,5 2,0 2,5 2,5 2,3 2,1 2,5 3. %20 3,6 2,4 2,7 2,2 2,3 2,2 2,0 2,3 2,4 2,3 2,0 2,5 4. %20 2,6 2,5 2,6 2,6 2,7 2,6 2,3 2,1 2,4 2,2 2,2 2,3 5. %20 3,0 3,1 3,0 3,1 3,0 3,2 2,4 2,5 2,7 2,3 2,2 2,7 5

6 Grafik 2: Sağlık harcamaların toplam harcamaya ve ödeme kapasitesine oranı, , Türkiye Grafikte, sağlık harcamalarının toplam harcamaya oranı ile ödeme kapasitesine oranının itibarıyla seyri incelendiğinde bu iki göstergenin yıllar itibarıyla paralel bir görünüm sergilediği dikkati çekmektedir. Ayrıca, her iki göstergede, 2003, 2008, 2011 ve 2012 yıllarında düşüşler söz konusudur. Tablo 3 de, katastrofik sağlık harcaması olan haneler ile katastrofik sağlık harcaması nedeniyle yoksulluk yaşayan hanelerin oranları verilmiştir. Tablo 3: Katastrofik Sağlık Harcamaları - Oranlar, Türkiye, Kent, Kır (%) Yıllar Türkiye 4,07 4,51 4,16 3,60 3,26 2,72 2,77 2,62 1,78 1,01 1,29 1,20 Yoksul Hane Oranı Kent 2,96 2,40 2,18 2,29 1,48 1,27 1,04 0,65 0,56 0,39 0,32 0,47 Kır 5,84 8,24 7,68 5,97 6,50 6,44 6,96 7,53 4,63 2,47 3,49 2,93 Türkiye 0,81 0,75 0,84 0,64 0,59 0,68 0,36 0,48 0,37 0,17 0,14 0,22 Katastrofik Sağlık Harcaması Yapan Kent Hane Oranı 0,60 0,53 0,72 0,60 0,36 0,48 0,33 0,27 0,27 0,12 0,14 0,19 Kır 1,14 1,13 1,06 0,71 1,00 1,21 0,42 0,99 0,63 0,29 0,13 0,31 Sağlık Harcaması Nedeniyle Yoksullaşan Hane Oranı Türkiye 0,43 0,25 0,28 0,23 0,34 0,19 0,17 0,22 0,15 0,15 0,07 0,15 Kent 0,26 0,09 0,12 0,10 0,10 0,05 0,11 0,06 0,04 0,06 0,02 0,10 Kır 0,69 0,53 0,55 0,45 0,78 0,53 0,33 0,63 0,39 0,35 0,19 0,26 TÜİK, Hanehalkı Bütçe Araştırması Bölüm 3 te de ifade edildiği gibi; gıda harcaması payına göre sıralı %45-%55 lik grup içinde yer alan hanehalklarında, eşdeğer fert başına düşen gıda harcamasının ortalaması bu çalışmaya özgü yoksulluk sınırı olarak tanımlanmıştır. Bu yönteme göre Türkiye genelinde 2002 yılında yoksul hane oranı %4,07 iken 2013 yılına gelindiğinde %1,20 olarak ortaya çıktığı görülmüştür. Katastrofik sağlık harcaması yapan hane oranı %1 in altında olup 2002 yılında %0,81 ve 2013 yılında da %0,22 olarak hesaplanmıştır yılında kentsel yerlerde yaşayan hanelerde katastrofik sağlık harcaması yapan hane oranı %0,6 iken kırsal yerlerdeki hanelerde %1,14 olarak hesaplanmıştır. Aynı oranlar 2013 yılında kent için %0,19, kır için ise %0,31 olarak bulunmuştur. Katastrofik sağlık harcaması nedeniyle yoksullaşan hane oranı ise 2002 yılında %0,43 ve 2013 yılında da %0,15 olarak hesaplanmıştır. 6

7 Gerek katastrofik sağlık harcaması yapan hane oranları ve gerekse sağlık harcaması nedeniyle yoksulluşan hane oranları söz konusu dönemde %1 in altında tahmin edilmiştir. Grafik 3: Katastrofik Sağlık Harcamaları, , Türkiye Grafikte, yılları arasında yoksul hane oranları ile katastrofik sağlık harcaması yapan hane oranları ve bu harcamaların yoksulluğa neden olduğu hane oranları incelendiğinde, yıllar itibarıyla iniş çıkışlar olmakla beraber son yıllarda bu üç gösterge birbirine yaklaşmaktadır. Bununla birlikte, söz konusu göstergeler, hanehalkı bütçe anketinin yıllık sonuçlarına dayalı olarak hesaplanmış olup sonuçların değerlendirilmesinde kısıtlı örnek hacmi dikkate alınmalıdır. 6. Sonuç Bu çalışmada Türkiye İstatistik Kurumu tarafından 2002 yılından itibaren her yıl uygulanmakta olan hanehalkı bütçe anketinden elde edilen tüketim harcaması verileri kullanılarak katastrofik sağlık harcamalarına ilişkin göstergeler tahmin edilmiştir. Çalışmada temel alınan yoksulluk sınırı; Dünya Sağlık Örgütü nün önerdiği metodolojiye göre gıda harcaması payına göre sıralı %45-%55 lik grup içinde yer alan hanehalklarında, eşdeğer fert başına gıda harcamasının ortalaması şeklinde tanımlanmıştır. Sağlık harcamasının ödeme kapasitesine oranı %40 ve daha büyük olan haneler, katastrofik sağlık harcaması yapan haneler ; yoksul olmayıp sağlık dışında kalan harcaması, yoksulluk sınırından küçük olan haneler ise katastrofik sağlık harcaması nedeniyle yoksullaşan haneler olarak tanımlanmıştır. Çalışma bulgularına göre 2002 yılında katastrofik sağlık harcaması yapan hane oranı %0,81; katastrofik sağlık harcaması nedeniyle yoksullaşan hane oranı ise %0,43 olarak bulunmuştur yılında; katastrofik sağlık harcaması yapan hane oranı %0,22 iken katastrofik sağlık harcaması nedeniyle yoksullaşan hane oranı ise %0,15 olarak tahmin edilmiştir. 7

8 EK-1 Katastrofik sağlık harcaması yoksulluk göstergelerinin anlamı ve formülleri Cepten Sağlık Harcaması (Out-of-pocket health expenditure, oop): Hanehalkı bütçe anketi kapsamında COICOP/HBS sınıflamasına göre sağlık grubunda yer alan harcamaların toplamıdır. Toplam hanehalkı harcaması (Household consumption expenditure, exp): Hanehalkı bütçe anketi kapsamındaki toplam hanehalkı tüketim harcamasıdır. Gıda harcaması (Food expenditure, food): Hanehalkı bütçe anketi kapsamında COICOP/HBS sınıflamasına göre gıda ve alkolsüz içecekler grubunda yer alan harcamaların toplamıdır. Eşdeğer hanehalkı büyüklüğü (eqsize): Hanehalklarının yetişkin-çocuk bileşimlerindeki farklılıkları dikkate alınarak farklı büyüklük ve bileşimlerdeki hanehalkları arasında daha doğru kıyaslamalar yapılmasına olanak sağlayan katsayılar, eşdeğerlik ölçekleridir. Bu çalışmada eşdeğerlik ölçeği aşağıdaki formülasyona göre beta katsayısı 0,56 olarak hesaplanmıştır: hhsize: Hanehalkında bulunan fert sayısı Yoksulluk Sınırı: (Poverty line, pl): Gıda harcaması payına göre sıralı %45-%55 arasında kalan hanelerin, eşdeğer fert başına gıda harcamalarının ortalaması yoksulluk sınırı (pl) olarak belirlenmektedir. Burada; w h : Nüfus ağırlık (kitle genişletme) katsayısı, eqfood: eşdeğer fert başına gıda harcaması (food/eqsize) foodexp: Gıda harcamasının toplam harcamaya oranı (food/exp). Daha sonra eşdeğer hane büyüklüklerine göre yoksulluk sınırları (subsistence expenditure, se) ve yoksullar belirlenmektedir: Buna göre; hanenin harcaması, kendi eşdeğer hane büyüklüğüne göre belirlenen yoksulluk sınırından küçük olan haneler yoksul olarak nitelendirilmektedir. 8

9 Hanenin ödeme kapasitesi (The household's capacity to pay, ctp): Hanenin geçinme sınırı dışında kalan harcaması olarak tanımlanmıştır. Buna göre; - kendi eşdeğer hane büyüklüğüne göre belirlenen yoksulluk sınırı, gıda harcamasından küçük ve eşit olan hanelerde yoksulluk sınırının dışında kalan harcama değeri, - kendi eşdeğer hane büyüklüğüne göre belirlenen yoksulluk sınırı, gıda harcamasından büyük olan hanelerde ise gıdanın dışında kalan harcama değeri, olarak tanımlanmaktadır: Sağlık harcamasının ödeme kapasitesine oranı (oopctp): Hanehalkının sağlık harcaması ödeme kapasitesine bölünerek elde edilmektedir. Katastrofik sağlık harcaması yapılıyor mu? (cata): Sağlık harcamasının ödeme kapasitesine oranı %40 ve daha büyük olan haneler, katastrofik sağlık harcaması yapan haneler olarak nitelendirilmektedir: Sağlık harcamaları haneleri yoksullaştırıyor mu? ( Impoverishment, impoor): Yoksul olmayıp (yani harcaması, kendi eşdeğer hane büyüklüğüne göre belirlenen yoksulluk sınırından büyük olup) sağlık dışında kalan harcaması, kendi eşdeğer hane büyüklüğüne göre belirlenen yoksulluk sınırından küçük olan haneler, katastrofik sağlık harcaması nedeniyle yoksullaşan haneler olarak nitelendirilmektedir: 9

10 KAYNAKÇA Ke Xu, Distribution of Health Payments and Catastrophic Expenditures: Methodology, 2005 Hacer Özgen, Sağlık Hizmetleri Finansmanında Cepten Harcama: Nedir? Neden Önemlidir, 2008 TÜİK, 2013 Hanehalkı Tüketim Harcaması Sonuçları Haber Bülteni TÜİK, Hanehalkı Bütçe Anketi Mikro Veri Setleri 10

TÜRK-İŞ Haber Bülteni

TÜRK-İŞ Haber Bülteni TÜRK-İŞ Haber Bülteni T ü r k i y e İ ş ç i S e n d i k a l a r ı K o n f e d e r a s y o n u Bayındır Sokak No: 10 Kızılay - Ankara Tel: (0.312) 433 31 25-29 Faks: (0.312) 433 85 80-433 68 09 facebook.com/turkiskonfederasyonu

Detaylı

Türkiye de Genel Gelir Dağılımının Analizi ve İyileştirilmesi. Yrd. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli

Türkiye de Genel Gelir Dağılımının Analizi ve İyileştirilmesi. Yrd. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli Türkiye de Genel Gelir Dağılımının Analizi ve İyileştirilmesi Yrd. Doç. Dr. Yeşim Kuştepeli Dokuz Eylül Üniversitesi, İşletme Fakültesi, İktisat Bölümü, Kaynaklar Yerleşkesi, Buca 35160, İzmir Tel: 0-232-4535042/3009

Detaylı

Türkiye de E itime Eri imin Belirleyicileri 1. türkiye de eğitime erişimin belirleyicileri

Türkiye de E itime Eri imin Belirleyicileri 1. türkiye de eğitime erişimin belirleyicileri Türkiye de E itime Eri imin Belirleyicileri 1 türkiye de eğitime erişimin belirleyicileri 2 Türkiye de E itime Eri imin Belirleyicileri türkiye de e itime eri imin belirleyicileri DR. OZAN BAKIŞ* DOÇ.

Detaylı

TÜRKİYE DE GELİR EŞİTSİZLİĞİ VE YOKSULLUK

TÜRKİYE DE GELİR EŞİTSİZLİĞİ VE YOKSULLUK Sosyal Siyaset Konferansları, Sayı: 59, 2010/2, s. 89 132. 90 ŞADAN ÇALIŞKAN ABSTRACT TÜRKİYE DE GELİR EŞİTSİZLİĞİ VE YOKSULLUK Yrd. Doç. Dr. Şadan ÇALIŞKAN* ÖZET Gelir eşitsizliği ve yoksulluk, tüm dünyada

Detaylı

Türkiye de Ekmek İsrafı Araştırması

Türkiye de Ekmek İsrafı Araştırması Türkiye de Ekmek İsrafı Araştırması TMO Her Hakkı Saklıdır. TMO nun izni olmaksızın çoğaltılamaz, ancak kaynak gösterilmek şartıyla alıntı yapılabilir. Ekmek Tüketimiyle İlgili Tutum ve Davranışlar ile

Detaylı

Başka Yerde Sınıflandırılmamış Makine ve Teçhizat İmalatı. Orkun Levent BOYA Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Müdürlüğü Kıdemli Uzman

Başka Yerde Sınıflandırılmamış Makine ve Teçhizat İmalatı. Orkun Levent BOYA Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Müdürlüğü Kıdemli Uzman 29 Başka Yerde Sınıflandırılmamış Makine ve Teçhizat İmalatı Orkun Levent BOYA Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Müdürlüğü Kıdemli Uzman Sektöre İlişkin Özet Bilgiler B.y.s. Makine ve Teçhizat İmalatı İçindeki

Detaylı

BİLGİ TOPLUMU İSTATİSTİKLERİ

BİLGİ TOPLUMU İSTATİSTİKLERİ BİLGİ TOPLUMU İSTATİSTİKLERİ Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı Bilgi Toplumu Dairesi Başkanlığı DPT Yayın No: 2826 BİLGİ TOPLUMU İSTATİSTİKLERİ 2011 Haziran 2011 ISBN: 978-975-19-5171-7 Devlet Planlama

Detaylı

Yurttaşların Cebinden Devletin Kasasına: Türkiye de Kim Ne Kadar Vergi Ödüyor?

Yurttaşların Cebinden Devletin Kasasına: Türkiye de Kim Ne Kadar Vergi Ödüyor? Yurttaşların Cebinden Devletin Kasasına: Türkiye de Kim Ne Kadar Vergi Ödüyor? Sonuç Raporu 31 Mayıs 2006 E. Ünal Zenginobuz 1 Gökhan Özertan 1 İsmail Sağlam 1 Fatoş Gökşen 2 1 Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi

Detaylı

YOKSULLARIN KENDİ ÖZEL DURUMLARI İLE FARKINDALIKLARINA DAİR BİR ALAN ÇALIŞMASI: DENİZLİ İLİ ÖRNEĞİÖZET. Hande ŞAHİN 1. Zuhal ÇİÇEK 2 ÖZET

YOKSULLARIN KENDİ ÖZEL DURUMLARI İLE FARKINDALIKLARINA DAİR BİR ALAN ÇALIŞMASI: DENİZLİ İLİ ÖRNEĞİÖZET. Hande ŞAHİN 1. Zuhal ÇİÇEK 2 ÖZET YOKSULLARIN KENDİ ÖZEL DURUMLARI İLE FARKINDALIKLARINA DAİR BİR ALAN ÇALIŞMASI: DENİZLİ İLİ ÖRNEĞİÖZET Hande ŞAHİN 1 Zuhal ÇİÇEK 2 ÖZET Yoksulluk, dünyada giderek derinleşen bir problem haline gelmektedir.

Detaylı

Türkiye de Bölgesel Gelir Eşitsizliği

Türkiye de Bölgesel Gelir Eşitsizliği MAKALE / ARTICLE Türkiye de Bölgesel Gelir Eşitsizliği Regional Income Inequality in Turkey Alpay FİLİZTEKİN, 1 Murat Alp ÇELİK 2 Bu araştırmada Türkiye İstatistik Kurumu nun 1994 ve 2003 Hane Halkı Gelir

Detaylı

TÜRKİYE DE EŞİTSİZLİKLER: KALICI EŞİTSİZLİKLERE GENEL BİR BAKIŞ

TÜRKİYE DE EŞİTSİZLİKLER: KALICI EŞİTSİZLİKLERE GENEL BİR BAKIŞ TÜRKİYE DE EŞİTSİZLİKLER: KALICI EŞİTSİZLİKLERE GENEL BİR BAKIŞ Haziran 2010 Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu Proje yöneticisi Yrd. Doç. Dr. Ayşen Candaş Proje danışmanı Prof. Dr. Ayşe Buğra

Detaylı

TÜRKİYE DE EŞİTSİZLİKLER: KALICI EŞİTSİZLİKLERE GENEL BİR BAKIŞ

TÜRKİYE DE EŞİTSİZLİKLER: KALICI EŞİTSİZLİKLERE GENEL BİR BAKIŞ TÜRKİYE DE EŞİTSİZLİKLER: KALICI EŞİTSİZLİKLERE GENEL BİR BAKIŞ Haziran 2010 Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu Proje yöneticisi Yrd. Doç. Dr. Ayşen Candaş Proje danışmanı Prof. Dr. Ayşe Buğra

Detaylı

KÜTÜPHAN-E TÜRKİYE PLANLAMA VE PİLOT UYGULAMA PROJESİ TÜRKİYE DE BİLGİ TOPLUMUNA DÖNÜŞÜM ÇABALARI VE SONUÇLARI DEĞERLENDİRME RAPORU

KÜTÜPHAN-E TÜRKİYE PLANLAMA VE PİLOT UYGULAMA PROJESİ TÜRKİYE DE BİLGİ TOPLUMUNA DÖNÜŞÜM ÇABALARI VE SONUÇLARI DEĞERLENDİRME RAPORU KÜTÜPHAN-E TÜRKİYE PLANLAMA VE PİLOT UYGULAMA PROJESİ TÜRKİYE DE BİLGİ TOPLUMUNA DÖNÜŞÜM ÇABALARI VE SONUÇLARI DEĞERLENDİRME RAPORU 01 TEMMUZ 2014 Bu rapor, Hacettepe Teknokent Teknoloji Transfer Merkezi

Detaylı

Araştırma Dairesi 6 Ar alık 2005 i

Araştırma Dairesi 6 Ar alık 2005 i BANKACILIK DÜZENLEME VE DENETLEME KURUMU BANKACILIK SEKTÖRÜ RİSK DEĞERLENDİRME RAPORU (Temmuz 2005 Dönemi) Araştırma Dairesi 6 Ar alık 2005 i Bu Rapor kamuoyunu bilgilendirme amaçlı olup, içinde yer alan

Detaylı

Türkiye de Kadınların İşgücüne Katılımında Son Dönemde Gözlenen Eğilimler

Türkiye de Kadınların İşgücüne Katılımında Son Dönemde Gözlenen Eğilimler Türkiye Cumhuriyeti Devlet Planlama Teşkilatı ve Dünya Bankası Refah ve Sosyal Politika Analitik Çalışma Programı Çalışma Raporu Sayı 2: Türkiye de Kadınların İşgücüne Katılımında Son Dönemde Gözlenen

Detaylı

DERNEK, VAKIF, SANDIK VE DİĞER KURULUŞLAR İÇİN HAZIRLANACAK AKTÜERYA RAPORUNA VE AKTÜERYAL HESAPLAMALARDA KULLANILACAK VARSAYIMLARA İLİŞKİN REHBER

DERNEK, VAKIF, SANDIK VE DİĞER KURULUŞLAR İÇİN HAZIRLANACAK AKTÜERYA RAPORUNA VE AKTÜERYAL HESAPLAMALARDA KULLANILACAK VARSAYIMLARA İLİŞKİN REHBER DERNEK, VAKIF, SANDIK VE DİĞER KURULUŞLAR İÇİN HAZIRLANACAK AKTÜERYA RAPORUNA VE AKTÜERYAL HESAPLAMALARDA KULLANILACAK VARSAYIMLARA İLİŞKİN REHBER 1. AMAÇ ve KAPSAM Bu rehberin amacı, üye, çalışan veya

Detaylı

YAYIN NO DPT: 2741 TÜRKİYE DE YAŞLILARIN DURUMU VE YAŞLANMA ULUSAL EYLEM PLANI

YAYIN NO DPT: 2741 TÜRKİYE DE YAŞLILARIN DURUMU VE YAŞLANMA ULUSAL EYLEM PLANI YAYIN NO DPT: 2741 TÜRKİYE DE YAŞLILARIN DURUMU VE YAŞLANMA ULUSAL EYLEM PLANI SOSYAL SEKTÖRLER VE KOORDİNASYON GENEL MÜDÜRLÜĞÜ 2007 ISBN 978 975 19-4115 - 5 (basılı nüsha) Bu Çalışma Devlet Planlama Teşkilatının

Detaylı

TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş.

TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. TÜRKİYE KALKINMA BANKASI A.Ş. DIŞ TİCARETTEKİ REKABET GÜCÜNE GÖRE SANAYİ SEKTÖRÜNÜN DEĞERLENDİRİLMESİ (1995-2005 DÖNEMİ, ISIC REVİZE 3 DÖRT HANELİ DÜZEY SINIFLAMASINA GÖRE) Oktay KÜÇÜKKİREMİTÇİ ESAM Müdürü

Detaylı

TÜRKİYE DE MESLEKİ GÖRÜNÜM

TÜRKİYE DE MESLEKİ GÖRÜNÜM Uluslararası Çalışma Örgütü TÜRKİYE DE MESLEKİ GÖRÜNÜM Hakan ERCAN ILO - ANKARA Copyright Uluslararası Çalışma Ofisi 2011 Birinci Baskı 2011 Uluslararası Çalışma Ofisi yayınları, Uluslararası Yayın Hakkı

Detaylı

TÜRKİYE DEKİ İLK HALKA ARZLARIN İLK GETİRİLERİ İLE UZUN DÖNEM FİYAT PERFORMANSLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ 1 Ayten TURAN KURTARAN 2

TÜRKİYE DEKİ İLK HALKA ARZLARIN İLK GETİRİLERİ İLE UZUN DÖNEM FİYAT PERFORMANSLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ 1 Ayten TURAN KURTARAN 2 TÜRKİYE DEKİ İLK HALKA ARZLARIN İLK GETİRİLERİ İLE UZUN DÖNEM FİYAT PERFORMANSLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ 1 Ayten TURAN KURTARAN 2 ÖZ Bu çalışmanın amacı, Türkiye de Ocak 1994-Aralık 2009 tarihleri

Detaylı

KAYITDIŞI EKONOMİ ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU RAPORU

KAYITDIŞI EKONOMİ ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU RAPORU SEKİZİNCİ BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI DPT: 2603 - ÖİK: 614 KAYITDIŞI EKONOMİ ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU RAPORU ANKARA 2001 ISBN 975 19 2812 5 (basılı nüsha) Bu Çalışma Devlet Planlama Teşkilatının görüşlerini

Detaylı

Sermaye Piyasası Faaliyetleri Temel Düzey Lisansı Eğitimi GENEL EKONOMİ MART 2004

Sermaye Piyasası Faaliyetleri Temel Düzey Lisansı Eğitimi GENEL EKONOMİ MART 2004 Sermaye Piyasası Faaliyetleri Temel Düzey Lisansı Eğitimi GENEL EKONOMİ MART 2004 Bu notlar; Türkiye Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Birliği tarafından () Lisanslama Sınavlarına kaynak oluşturmak amacıyla

Detaylı

TÜRKİYE ULUSAL ANNE ÖLÜMLERİ ÇALIŞMASI 2005

TÜRKİYE ULUSAL ANNE ÖLÜMLERİ ÇALIŞMASI 2005 Sayfa 1 TÜRKİYE ULUSAL ANNE ÖLÜMLERİ ÇALIŞMASI 2005 TEMEL BULGULAR Seçilen İller...2 Tanımlar...3 Kadın Ölümlerinin ve Gebeliğe Bağlı Ölümlerin Temel Özellikleri...4 Anne Ölümlerinin Seviyesi...5 NUTS-1

Detaylı

TÜRKİYE DE 0-8 YAŞ ARASI ÇOCUĞA YÖNELİK AİLE İÇİ ŞİDDET ARAŞTIRMASI

TÜRKİYE DE 0-8 YAŞ ARASI ÇOCUĞA YÖNELİK AİLE İÇİ ŞİDDET ARAŞTIRMASI TÜRKİYE DE 0-8 YAŞ ARASI ÇOCUĞA YÖNELİK AİLE İÇİ ŞİDDET ARAŞTIRMASI Mayıs 2014, İstanbul Bu araştırma Bernard van Leer Vakfı'nın finansal ve teknik desteği ile gerçekleştirilmiştir. Bernard van Leer

Detaylı

BELEDİYE HİZMETLERİNİN MALİYET ETKİNLİKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: ESKİŞEHİR ODUNPAZARI BELEDİYESİNDE BİR UYGULAMA

BELEDİYE HİZMETLERİNİN MALİYET ETKİNLİKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: ESKİŞEHİR ODUNPAZARI BELEDİYESİNDE BİR UYGULAMA Endüstri Mühendisliði Dergisi Cilt: 22 Sayý: 4 Sayfa: (35-47) ÜAS 2009 Özel BELEDİYE HİZMETLERİNİN MALİYET ETKİNLİKLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ: ESKİŞEHİR ODUNPAZARI BELEDİYESİNDE BİR UYGULAMA Zeliha KAYGISIZ*,

Detaylı

Türkiye de Çocukların Gözünden Çocuğun İyi Olma Hali Alanlarının ve Göstergelerinin Tanımlanması ve Değerlendirilmesi

Türkiye de Çocukların Gözünden Çocuğun İyi Olma Hali Alanlarının ve Göstergelerinin Tanımlanması ve Değerlendirilmesi Türkiye de Çocukların Gözünden Çocuğun İyi Olma Hali Alanlarının ve Göstergelerinin Tanımlanması ve Değerlendirilmesi Photo credit: UNICEF/Turkey/2014/Aldemir Türkiye de Çocukların Gözünden Çocuğun İyi

Detaylı

Türkiye de Kadın İşgücünün Görünümü

Türkiye de Kadın İşgücünün Görünümü Türkiye de Kadın İşgücünün Görünümü FEMALE LABOUR FORCE IN TURKEY Nurcan ÖNDER * Özet İşgücü piyasasında gerek çalışma şartları gerekse işgücüne katılımları açısından kadınların durumu ayrı bir incelemeyi

Detaylı

Türkiye de Sürdürülebilir Kalkınmanın Mevcut Durumu

Türkiye de Sürdürülebilir Kalkınmanın Mevcut Durumu Türkiye nin 2012 BM Sürdürülebilir Kalkınma Konferansına (Rio+20) Hazırlıklarının Desteklenmesi Rio dan Rio ya: Türkiye de Sürdürülebilir Kalkınmanın Mevcut Durumu -2012- Rio dan Rio ya: Türkiye de Sürdürülebilir

Detaylı