LİSANSÜSTÜ TEZ YAZIM KILAVUZU

Transkript

1 T.C. BALIKESİR ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ LİSANSÜSTÜ TEZ YAZIM KILAVUZU

2 İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER AMAÇ VE KAPSAM TEZLERDE KULLANILAN KAĞIT CİNSİ VE TEZİN SAYFA DÜZENİ Kağıt Cinsi Sayfa Düzeni Satır Aralıkları, Paragraf ve Sayfa Düzeni Sayfaların Numaralandırılması Bölüm ve Alt Bölüm Başlıkları Çizelge ve Şekiller Yazı Tipi ve Boyutu ÇOĞALTMA, CİLTLEME VE DAĞITIM TEZİN KISIMLARI Dış Kapak İç Kapak Tez Onay Sayfası Ön söz Türkçe Özet İngilizce Özet İthaf (Adama) İçindekiler Sayfası Çizelgeler ve Şekiller Listesi (Varsa) Kısaltmalar Metin Kısmı Görgül Araştırmalarda Metin Kısmının Bölümleri Kuramsal Araştırmalarda Metin Kısmının Bölümleri Klasik Yöntemde Metin Kısmının Bölümleri Kaynakça Ekler KAYNAK GÖSTERME VE KAYNAKÇA OLUŞTURMA Metin İçinde Kaynak Gösterme Dipnotlu Kaynak Gösterme Metin İçi Kaynak Gösterme Yöntemine Göre Kaynakça Oluşturma Dipnotlu Kaynak Gösterme Yöntemine Göre Kaynakça Oluşturma DİL VE ANLATIM EKLER EK 1: DIŞ KAPAK EK 2: SIRT YAZISI

3 EK 3: İÇ KAPAK EK 4: TEZ ONAY SAYFASI EK 5: TÜRKÇE ÖZET EK 6: İNGİLİZCE ÖZET Ek 7: İÇİNDEKİLER SAYFASI (GÖRGÜL ARAŞTIRMALAR İÇİN) Ek 8: İÇİNDEKİLER SAYFASI (KURAMSAL ARAŞTIRMALAR İÇİN) EK 9: İÇİNDEKİLER SAYFASI (KLASİK YÖNTEM İÇİN) EK 10: ÇİZELGE VE ŞEKİLLER LİSTESİ Ek 11: ÇİZELGE VE ŞEKİL ÖRNEKLERİ EK 12: KISALTMALAR

4 1. AMAÇ VE KAPSAM Bu kılavuzun amacı, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü ne bağlı anabilim dalları tarafından yaptırılacak olan yüksek lisans ve doktora tezlerinin yazımında standartlaşmayı sağlayacak ilke ve kuralları belirlemektir. Kılavuzun kapsamına, ilgili tezlerin yazımı, çoğaltılması ve Enstitü ye teslimine ilişkin hususlar girer. Kılavuz metninde tezler için geçerli sayılan biçimsel özelliklerin tümü, Enstitü bünyesinde yürütülecek olan seminer çalışmaları, araştırma raporları ve tezsiz yüksek lisansa ilişkin dönem projeleri için de geçerlidir. 2. TEZLERDE KULLANILAN KAĞIT CİNSİ VE TEZİN SAYFA DÜZENİ 2.1. Kağıt Cinsi Tez yazımlarında 1.hamur, en az 75 gr. beyaz kağıt kullanılır. Kullanılacak kağıdın boyutları, tez ciltlenip kesildikten sonra 20x28 cm. olacak şekilde seçilmelidir. Ciltlenen tezin bu boyutta olabilmesi için, çoğaltmada kullanılacak olan kağıdın en az A4 (21x29,7 cm.) boyutunda olması gerekir. Çalışma alanının gerektirdiği durumlarda, söz konusu boyutlar danışmanın onayı ile değişebilir Sayfa Düzeni Satır Aralıkları, Paragraf ve Sayfa Düzeni Tezin ciltlenmesinde kolaylık sağlamak amacıyla, her sayfanın sol kenarında 4 cm.; üst, alt ve sağ kenarında ise 2,5 cm. boşluk bırakılır. Tez metninde paragraf satırları arasında 1,5 satır (normal satır) aralık verilir. Ancak, çizelge, şekil, grafik vb. nin listeleri, başlıkları ile metindeki uzun aktarmalar, dipnotlar, içindekiler ve kaynakçada satırlar tek aralıklı yazılır. Metin içinde sözcükler arasında sadece bir boşluk bırakılır ve noktalama işaretleri önceki sözcüğe bitişik yazılır. Noktalama işaretlerinden sonra ve sözcükler arasında bir boşluk bırakılır. Tez metninde paragraf satırları iki yana yaslı biçiminde yazılır. 4

5 Kaynakça metinleri tek satır aralıklı yazılır ve kaynakçada paragraflar öncesi ve sonrası 12 nk paragraf aralığı boşluk verilir. Kaynak bilgileri sayfa başından başlatılır ve bir satıra sığmayan kaynak gösterimlerinde ikinci satır 1 cm. (4-7 karakter) içeriden yazılır Sayfaların Numaralandırılması Tezin giriş bölümünden önceki sayfa numaraları, Romen rakamları (i, ii, iii, iv, v ) kullanılarak verilir. Dış ve İç Kapak ile Tez Onay Sayfasında sayfa numarası gösterilmez. Numaralandırma iç kapaktan itibaren başlar; ancak numaraların gösterildiği ilk sayfa, Ön söz sayfasıdır. Bu sayfanın numarası, Romen rakamı ile iii tür. Tezin metin kısmı ise, Giriş ten başlayarak Ekler kısmının sonuna kadar 1,2,3,4 rakamları ile numaralandırılır. Bölümlerin ilk sayfasında sayfa numarası belirtilmez; ardından gelen sayfaya bir sonraki numara verilerek numaralama işlemi sürdürülür. Sayfa numaraları, birbirini izleyecek biçimde, tezin ön kısmında Romen rakamları ile sayfaların alt orta kısmına; tezin metin kısmında ise, sayfaların alt orta kısmına 12 punto olarak yazılır. Sayfa numaraları parantez, çizgi vb. kullanılmadan metin çerçevesinin alt orta kısmına alttan 2 cm boşluk bırakılarak yazılır Bölüm ve Alt Bölüm Başlıkları Tezde bölüm başlıkları (numarası ve adı), yazı alanının üstünden üç normal satır aralığı aşağıdan, ortada, büyük harflerle ve koyu puntolarla verilir. Bölüm numarası ile bölüm adı arasında bir normal aralık bulunur. Bölüm başlığı ile bölümün ilk paragrafı arasında ise, iki normal satır aralığı boşluk bırakılır. Bölümlerde yer alan alt başlıklar (büyük harfle yazılan bölüm başlıkları dışında), aşağıda belirtildiği gibi üç düzeyde düzenlenebilir: Düzey Orta Başlık I Yan Başlık Paragraf başlığı II III 5

6 Bir tezde, yukarıda verilen düzeylerden üçü de kullanılabilir. Orta başlık yazı alanının ortasında yer alırken; yan başlık yazı alanının sol kenarından, paragraf başlığı ise satırbaşından itibaren yazılır. Orta ve yan başlıklarda bulunan sözcüklerin tümü büyük harflerle başlarken, paragraf başlığında sadece ilk sözcük büyük harfle başlar. Orta ve yan başlıktan sonra metne satır başından devam edilirken, paragraf başlığında ise başlığın hemen bitiminde konulan noktadan sonra devam edilir. Metinde alt başlıklar ile bunların ilk paragrafları arasında iki satır aralığı (geniş), bu alt başlıklarla bir önceki paragraflar arasında ise üç satır aralığı (iki normal satır) boşluk bırakılır Çizelge ve Şekiller Tez metninde yer alan çizelge ve şekiller, (a)numara, (b) Başlık (ismi), (c) Çerçeve, (d) İçerik ve (e) Dipnot (varsa) öğelerinden oluşur. Çizelgenin numarası ve başlığı aynı satıra ve yalnızca sözcüklerin baş harfleri büyük olarak yazılır. Bu durumda çizelge numarasının bitimine nokta konur ve bir karakter boşluk bırakılarak çizelgenin ismi yazılır.(örnek: Çizelge 43. Öğretmenlerin Katılmayı Arzuladıkları Programın Türü) Bir sayfada bitmeyen çizelgeler, Çizelge 43-devam şeklinde yazılarak diğer sayfalarda da devam edebilir. Tez metnindeki şekillerin numarası ve ismi ise çizelgelerden farklı olarak şeklin altında ve yalnızca sözcüklerin baş harfleri büyük olacak şekilde yazılır. Tezde kullanılan fotoğraf, grafik ve resimler de şekil olarak adlandırılıp numaralandırılır. Çizelge ve şekillerde başka kaynaklarda alınan bilgiler varsa, bu bilgilerin kaynağı, ayrıca açıklayıcı bilgiler gerekiyorsa bunlar çizelge ve şekillerin altında gösterilmelidir. EK 11 de çizelge ve şekil örneklerine yer verilmiştir Yazı Tipi ve Boyutu Tezin ana metni, Times New Roman veya Ariel yazı tiplerinden birisiyle yazılır. Yazı boyutu olarak Times New Roman 12, Arial 11 punto olmalıdır. Dipnotlar için Times New Roman 10, Arial 9 punto, tezin ana bölüm başlıkları için 14 punto kalın ve diğer alt bölüm, çizelge, şekil, grafik vb. başlıklar için 12 punto kalın karakter kullanılır. Bu punto tipi ve boyutu, tezin bütününde standart bir biçimde uygulanır. Yazı siyah olmalıdır. 6

7 Metin içinde özel olarak vurgu yapılmak istenen ifadeler italik (eğik) karakter ile yazılır. Bunun dışında italik karakterler, Kaynakça yazımının bazı unsurlarında da kullanılır (Bkz. Kaynakça Listesinde Kaynak Gösterme). Tezlerin başlıkları ve özet (abstract) sayfaları, Tez Veri Tabanının taranabilir alanlarına yüklenecektir. Bu nedenle bu gibi metin alanları; italik yazı tipi, çizelge, şekil, grafik, matematiksel formüller, semboller, alt veya üst simge ve karakterler içermemelidir. 3. ÇOĞALTMA, CİLTLEME VE DAĞITIM Tamamlanan ve Enstitü tarafından sınav tarihleri onaylanan tezlerin bir nüshası, ciltlenmemiş olarak Enstitü ye ön kontrol amacıyla teslim edilir. Öğrenci, tezini teslim etmeden önce, ekte görülen Tez Yazımı Kontrol Listesini doldurup imzalamalıdır. Enstitü tarafından ilk kontrolleri yapılan ve yürürlükteki Tez Yazım Kılavuzunun gereklerine uygunluğu belirlenen tezler, yüksek lisansta altı, doktorada sekiz nüsha halinde, ciltlenmemiş olarak (her biri ayrı bir klasör ya da dosya içinde olmak kaydıyla), süresi içinde Enstitü ye teslim edilir. Teslim edilen tezlerin hiçbir kopyasında silinti, kazıntı vb. olmamalı; el yazısıyla veya başka biçimde düzeltme, ekleme ve çıkarma yapılmamalıdır. Her tez için Tezlerin Çoğaltılması ve Yayımı için İzin Belgesi doldurulur. Bu belge, telif hakkı tez yazarına ait olan tezler için adresinden; telif hakkı yükseköğretim kurumuna ait olan tezler için ise adresinden elde edilebilir. Her tez için, tez yazarı tarafından Tez Veri Giriş Formu, adresinden doldurulmalıdır. Savunmaya alınacak olan tezler, ilgili Jüri üyelerine imza karşılığı dağıtılır. Jüri tarafından kabul edilen tezler, 1 ay içinde ciltlenerek son şekliyle Jürinin imzasına sunulur. Ciltlenip imzalanan tezler, yüksek lisansta altı ve doktorada sekiz kopya ve iki adet CD ile birlikte Enstitü ye teslim edilir. CD ler, üzerinde, yazarın adı ve soyadı, tez başlığı ile tezin yılı ve türü (yüksek lisans ve doktora) bilgisayarla yazılmış olan etiketlerin bulunduğu CD kabı ile birlikte teslim edilir. Jüri tarafından onaylanan tezlerin dış kapakları beyaz parlak kartonla ciltlenir. Kapakta yer alacak olan bilgilerle ilgili açıklama, Tezin Kısımları bölümünde yer almakta ve Ekler kısmında da örneklendirilmektedir. 7

8 Tezin tam metni, Enstitü tarafından onaylanan kopyası ile aynı olmak üzere, tek bir pdf dosyası olarak hazırlanır. Word dosyalarının pdf dosyalarına dönüştürülmesi ile ilgili bilgiler, adresinden sağlanabilir. Tezin Türkçe ve yabancı dillerdeki özet (abstract) sayfalarının her biri ayrı birer pdf dosyası olarak CD de ayrıca yer almalıdır. Enstitü ye teslim edilen onaylı nüsha üzerinde hiçbir değişiklik yapılmayacağından dolayı; tez, bilgisayar ekranında görüntülendiğinde veya yazıcı çıktısı alındığında, asıl nüshası ile birebir aynı olması gerekir. Bu konudaki her türlü sorumluluk yazara aittir. Enstitü ye teslim edilen tezle ilgili dosyada sıkıştırılmamış ve şifresiz olmalı; farklı bilgisayarlarda sorun yaratılmaması için dosyalar isimlendirilirken Türkçe karakter kullanılmamalıdır. Veri tabanı için hazırlanan dosyalara isim verirken, yazar adı ve soyadının sonuna hangi bilgiyi içerdiği eklenir: Örnek: ad_soyad_tez.pdf ad_soyad_ozet.pdf ad_soyad_ozet_en.pdf Metin formatındaki tez ekleri, tam metnin bulunduğu pdf dosyası içinde yer almalı ve bunlar tez metninde olduğu gibi, pdf formatına dönüştürülmelidir. Ayrıca jüri üyeleri tarafından imzalanan tez onay sayfası bir tarayıcı yardımıyla taranarak pdf formatı içinde gösterilir. Karma tezler: Tez yalnızca metin dosyasından oluşmuyorsa, resim, harita, bilgisayar programları, görüntü veya ses kayıtları da kullanılmış ise bu durum Tez Veri Giriş Formunda ve özette dosya adları da verilerek belirtilmelidir. Resim, görüntü ve ses kayıtları için tercih edilen formatlar aşağıdaki gibi olmalıdır: Resim Formatları: GIF (.gif) PDF (.pdf) TIFF (.tiff) 8

9 JPEG (.jpeg) Görüntü Formatları: MPEG (.mpg) Quick Time-Apple (.mov) Audio Video Interleaved-Microsoft (.avi) Ses Formatları: Wav (.wav) MIDI (.midi) MP3 (.mp3) 4. TEZİN KISIMLARI Tezin kısımları, aşağıdaki sıraya uygun olarak düzenlenir: Dış Kapak İç Kapak Sayfası Tez Onay Sayfası Ön söz Sayfası Özet Sayfası (Türkçe) Abstract Sayfası (İngilizce) Adama/İthaf Sayfası (zorunlu olmayıp yazarın isteğine bağlıdır) İçindekiler Sayfası Çizelgeler ve Şekiller Listesi (varsa) Kısaltmalar veya Simgeler Metin Kısmı (Giriş, Bölümler, Sonuç) Kaynakça Ekler Tez kısımlarının hazırlanmasında, aşağıdaki ilke ve kurallara uygunluk esas alınmalıdır: 9

10 4.1. Dış Kapak Dış kapak; (a) Kurum (sırasıyla üniversite, enstitü, anabilim dalı), (b)tezin adı, (c) Tezin türü (yüksek lisans/doktora), (d) Tezi hazırlayanın adı ve soyadı, (e) Şehir adı ve Tarih, olmak üzere beş unsurdan oluşur. Dış Kapaktaki yazılar, (a), (b) ve (c) için 14 punto büyük harflerle; (d) ve (e) için ise 12 punto küçük harflerle koyu olarak yazılır. Tezin dış kapağının sırtına, yazarın soyadı, üniversitenin kısaltılmış adı, tezin tamamlandığı yıl ve tezin türü (yüksek lisans veya doktora) bilgileri 12 punto küçük harflerle koyu olarak yazılır. EK 1 de bir dış kapak örneği; EK 2 de ise bir sırt yazısı örneği verilmiştir İç Kapak İç kapak sayfasının içeriği ve düzeni, tümüyle dış kapağın aynısıdır. Ancak iç kapaktaki bilgiler, karton yerine tez yazımında kullanılan normal kâğıt üzerine yazılır. İç kapakta dış kapaktan farklı olarak, tezi hazırlayanın adı ve soyadından sonra, danışmanın adı ve soyadı yazılır. Dış kapak ile iç kapak sayfası arasında ve dış kapağın arkası ile tezin son sayfası arasında birer boş kâğıt bulunur. EK 3 de bir iç kapak sayfası örneği verilmiştir Tez Onay Sayfası Tezin tez savunma sınavı jürisi tarafından kabul edildiğini gösteren imzaları ve Enstitü Müdürü nün onayını gösteren imzasını içeren Tez Onay Sayfası, EK 4 te görüldüğü şekliyle düzenlenir. Jüri üyeleri arasında danışman olarak görev yapan üyenin adı ve soyadının yanına parantez içinde (danışman) yazılır. Tez Onay Sayfasında yer alan tüm imzaların mürekkepli kalemle atılmış olması gerekir; fotokopi kabul edilmez Ön söz Ön söz, tezin amacı, önemi, bilime katkısı, ele alınış nedenleri, kısaca kapsamı ile tezin hazırlanmasında maddi ve manevi desteği olan kişi ve/veya kurum ve kuruluşlara teşekkür vb. açıklamaları içerir. Ön söz metni iki sayfayı geçmemelidir. 10

11 Ön sözün en son satırından itibaren iki satır boşluk bırakılarak, metin bloğunun sağ tarafında bitecek şekilde tez yazarının adı ve soyadı yazılır Türkçe Özet Özette, tezin kapsamı en özlü ve yalın biçimde açıklanır. Özet sayfasında öncelikle tezin amacına, yöntemine, tartışma alanına, elde edilen bulgulara ve sonuçlara ilişkin kısa bilgiler verilir. Yazar özeti hazırlarken kendi ifadelerini kullanmalı ve hiçbir şekilde alıntı ya da kaynak aktarımı yapmamalıdır. Özette, ayrıca tezin ve yazarının adı, tezin türü ve hangi anabilim dalına ait olduğu, danışmanın veya eş danışman var ise danışmanların unvan ve isimleri, tezin yapıldığı tarih ve kaç sayfa olduğu, EK 5 te verilen örnekteki gibi gösterilir. Özet, en az 200 en fazla 300 kelimeden oluşmalıdır. Özetin altında teze ilişkin en az üç en fazla altı anahtar sözcük bulunmalıdır İngilizce Özet İngilizce Özet (Abstract), Türkçe Özetin çevirisi niteliğinde olup 4.5.te Türkçe Özetin yazılmasına ilişkin tüm kurallar İngilizce Özet için de geçerlidir. EK 6 da bir İngilizce Özet örneği verilmiştir İthaf (Adama) Bu kısım tamamıyla yazarın isteğine bağlı olarak düzenlenir. Yazar tezini birisine/birilerine/bir kuruma vb. ithaf etmek istediği takdirde, Özetten hemen sonraki sayfada sağ üst köşede belirtebilir İçindekiler Sayfası İçindekiler sayfasında, Ön sözden başlayarak tezde yer alan tüm bölüm ve alt bölüm başlıkları, sayfa numaraları ile birlikte sırasıyla verilir. Burada yer verilen tüm bölüm başlıkları Ariel 11 punto normal veya Times New Roman 12 punto normal ve büyük harfle; alt bölüm başlıkları ise baş harfleri büyük Ariel 11 punto normal veya Times New Roman 12 punto normal karakterle yazılır. 11

12 Tezin metin kısmındaki bölüm başlıkları, bölüm numarası verilerek yazılır. Bölüm adı tek satıra sığmazsa, aynı hizadan bir satır aralığı (sıkışık) verilerek devam edilir. Alt bölüm başlıkları, bölüm başlıklarından 1,5 satır aralığı (normal) aşağıdan başlar ve kendi aralarında bir satır aralığı boşluk bırakılarak yazılır. Her başlık kendinden bir üst derecedeki başlığa göre iki harf boşluğu içeriden yazılır. Başlıklar yazılırken hiçbir kısaltma yapılmaz ve bilgiler tek sayfaya sığmadığı takdirde, diğer sayfada yazı alanının üst kenarından başlanarak devam edilir. EK 7, EK 8 ve EK 9 da görgül, kuramsal araştırmalar ve klasik yöntem olmak üzere 3 içindekiler sayfası örneği verilmiştir Çizelgeler ve Şekiller Listesi (Varsa) Tez metninde çizelge, şekil, grafik, resim, fotoğraf vb. açıklayıcı veya belgeleyici unsurlar kullanılmışsa, bunlara ait listeler Çizelgeler Listesi, Şekiller Listesi vb. başlıkları, numaraları ve tezde bulundukları sayfaların numarası ile birlikte, her biri ayrı bir başlık altında ve ayrı bir sayfada belirtilir. Eğer her bir başlık altındaki unsurların sayısı 3 ten az ise, bunlar Çizelgeler ve Şekiller Listesi ana başlığı altında tek bir sayfada toplanabilir. EK 10 ve Ek 11 de Çizelgeler ve Şekiller Listesi örneği verilmiştir Kısaltmalar Kısaltmalar, Türk Dil Kurumu nun hazırladığı Yazım Kılavuzu esas alınarak yapılmalıdır. Arşiv belgelerinin kısaltmaları Başbakanlık Osmanlı Arşiv Kılavuzu nda belirtilen esaslara uygun olmalıdır. Ön kısımdaki kısaltmalar sayfası Ariel 11 punto normal veya Times New Roman 12 punto normal olmalıdır. Kısaltmalar, sayfanın soluna dayalı, tek satır aralık verilerek ve alfabetik sıraya uygun olarak sıralanmalıdır. EK 12 de bir Kısaltmalar sayfası örneği verilmiştir. 12

13 4.11. Metin Kısmı Bir tezin metin kısmı en önemli bölümdür. Çünkü tezin varsayım, inceleme, değerlendirme ve bütün bunlardan sonra varılacak sonuçlar bu bölümde ele alınmalıdır. Tezin metin kısmı Giriş, bölüm, alt bölüm ve sonuçtan meydana gelir. Giriş, araştırmanın ele aldığı ve çözümlemeye çalıştığı sorunun ortaya konduğu, kullanılan yöntemin veya yöntemlerin ve araştırmanın sınırlarının belirlendiği ve tanıtıldığı kısımdır. Bölümler ve alt bölümler tezde ele alınan ana düşünceyi destekleyen nitelikte olmalıdır. Bölümlerin numaralandırılmasında ondalık sistem kullanılır. Metin kısmı yapılandırılırken, tezin görgül (ampirik/uygulamalı/deneysel) veya kuramsal (teorik/kavramsal) olmasına bağlı olarak, iki ayrı yoldan biri tercih edilebilir. Bunlara ek olarak metin kısmının yapılandırılmasında klasik yöntem de kullanılabilir. Bu nedenle, aşağıda gösterilmekte olan metin hazırlama çerçeveleri, araştırma için hem ortak hem de farklı başlıklar ve örnekler içerecek şekilde düzenlenmiştir: Görgül Araştırmalarda Metin Kısmının Bölümleri 1. Giriş Problem Amaç Önem Varsayımlar Sınırlılıklar Tanımlar 2. İlgili Alanyazın Kuramsal Çerçeve İlgili Araştırmalar 3. Yöntem Araştırmanın Modeli Evren ve Örneklem 13

14 Veri Toplama Araçları ve Teknikleri Verilerin Analizi 4. Bulgular ve Yorumlar 5. Sonuç ve Öneriler Sonuçlar Öneriler Kuramsal Araştırmalarda Metin Kısmının Bölümleri 1. Giriş Problem Amaç Önem Varsayımlar Sınırlılıklar Tanımlar 2. İlgili Alanyazın Kuramsal Çerçeve İlgili Araştırmalar 3. Yöntem Araştırmanın Modeli Bilgi Toplama Kaynakları Bilgilerin Toplanması ve Değerlendirilmesi 4. Bulgular ve Yorum (Ana Tartışma) 5. Sonuç ve Öneriler Sonuçlar Öneriler 14

15 Klasik Yöntemde Metin Kısmının Bölümleri 1. GİRİŞ 1.1. Amaç 1.2. Yöntem 2. BİRİNCİ BÖLÜM 2.1. Birinci Derece Alt Bölüm İkinci Derece Üçüncü Derece Üçüncü Derece İkinci Derece 2.2. Birinci Derece Alt Bölüm 3. BÖLÜM 3.1 Birinci Derece Alt Bölüm İkinci Derece Üçüncü Derece Üçüncü Derece İkinci Derece 4. SONUÇ Giriş Giriş bölümünde, araştırmanın problemi tartışılarak tanımlanır; amaçları, önemi, sayıltıları ve sınırlılıkları ortaya konur ve önemli kavramlar ve terimler işlevsel olarak açıklanır. Aşağıda bu alt bölümler ayrıntılı bir şekilde yer almaktadır: Problem Bu başlık altında, araştırmanın problemi, genelden özele doğru ve aşağıdaki aşamalar dikkate alınarak tartışılır ve alt başlıklar kullanılmadan bu aşamaları içine alan bir bütün şeklinde yazılır: 15

16 Araştırmanın Kuramsal Temeli: Araştırmanın kuramsal temelinde, araştırmanın dayandığı kuramsal çerçeve, varsa konuya ilişkin kuramlar ve modeller ile ilgili alanyazın kısaca açıklanır. Kuramsal çerçevenin ayrıntılı araştırmalarına ise Kuramsal Çerçeve ve İlgili Araştırmalar bölümünün Kuramsal Çerçeve alt bölümünde yer verilir. Araştırma Konusunun Özgeçmişi: Burada, konuya ilişkin olarak geçmişten bugüne yapılan, araştırmaya dayalı ya da kuramsal nitelikte olan çalışmalar özet olarak yer alır. Bu açıklamaların ayrıntılarına da Kuramsal Çerçeve ve İlgili Araştırmalar bölümünün İlgili Araştırmalar alt bölümünde yer verilir. Problem İfadesi: Araştırmanın kuramsal temeli ve araştırma konusunun özgeçmişi tanıtıldıktan sonra, araştırmacının problemin çözümüne ilişkin yaklaşımları açıklanmaya geçilebilir. Geçiş aşamasında, araştırmanın ele aldığı ve açıklamaya yöneleceği temel problemin belirtildiği problem ifadesi yer alır. Problem ifadesi, ilke olarak soru cümlesi ile değil düz cümle ile kurgulanmalıdır. Örnek Problem İfadesi (Görgül Araştırmalar İçin) Araştırmanın problemini, ekolojik bakliyat ürünleri tüketicilerinin üründen sağladıkları tatmin düzeyinin belirlenmesi oluşturmaktadır. Örnek Problem İfadesi (Kuramsal Araştırmalar İçin) Araştırmanın problemini, Cumhuriyet dönemi Türk Romanında kadının toplum yaşamındaki rolünün belirlenmesi, oluşturmaktadır. Amaç Tezin amacı, konunun neden araştırıldığını ve araştırma sonunda elde edilecek sonuçlarla neyin hedeflendiğini ortaya koyar. Araştırmada amaç, genel amaç ve alt amaçlar şeklinde ifade edilmelidir. Alt amaçlar, araştırmacının yanıtını aradığı soru cümleleri veya sınamayı amaçladığı denenceler (hipotezler) biçiminde oluşturulabilir. Aşağıda temel ve alt amaçlara ilişkin iki ayrı örnek yer almaktadır. Örnek Amaç İfadeleri (Görgül Araştırmalar İçin) Örnek 1: Araştırmanın temel amacı, örgüt çalışanlarının algıladıkları ve karşılaştıkları örgüt içi şiddet düzeyi ile çalıştıkları örgüte olan bağlılık dereceleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Bu temel amaç doğrultusunda, aşağıdaki sorulara yanıt bulunmaya çalışılacaktır: 16

17 1. Örgüt çalışanlarının algıladıkları ve karşılaştıkları örgüt içi şiddet düzeyi ile örgütlerine olan duygusal bağlılıkları arasında anlamlı bir ilişki var mıdır? Örgüt çalışanlarının algıladıkları ve karşılaştıkları örgüt içi şiddet düzeyi, onların demografik özelliklerine göre anlamlı bir farklılık göstermekte midir?... Örnek 2: Araştırmanın temel amacı, bilgisayar destekli yabancı dil öğretiminin, geleneksel yabancı dil öğretimine göre, merkezi yabancı dil sınavındaki başarıya etkisini belirlemektir. Bu temel amaç doğrultusunda; aşağıdaki hipotez (denence) öne sürülmektedir: Bilgisayar destekli yabancı dil öğretiminin merkezi yabancı dil sınavındaki başarıya etkisi, geleneksel yabancı dil öğretiminin etkisinden daha fazladır. Örnek Amaç İfadesi( Kuramsal Araştırmalar İçin) Araştırmanın temel amacı, örgütlerde kültürel çeşitliliğin yönetimine ilişkin farklı bakış açılarının sınıflandırılması ve sistematik bir biçimde özetlenmesidir. Bu temel amaç doğrultusunda, aşağıdaki sorulara yanıt bulunmaya çalışılacaktır: 1. Örgütlerde kültürel çeşitlilik olgusu ne anlama gelir? 2. Örgütlerde kültürel çeşitlilik kaç boyutta incelenebilir? 3. Örgütlerde kültürel çeşitliliğin etkin yönetimi konusundaki farklı bakış açıları nasıl sınıflandırılabilir? Önem Önem kısmında, toplanan bilgilerin hangi sorunların çözümünde ve nasıl kullanılacağı; neden bu konunun seçildiği; yapılacak olan araştırmanın, kurama ya da uygulama alanına katkılarının ne olacağı, gerekçeleri ile açıklanır. Varsayımlar Varsayımlar; kanıtlanmasına gerek duyulmadan doğru olarak kabul edilen önermeler ya da denenmeyen yargılardır. Varsayımlar; araştırmanın yöntemine ya da problemine ilişkin olabilir; düz cümle ve geniş zaman kipi ile ifade edilir. 17

18 Araştırmada varsayımların mutlaka bulunması gerekmediği gibi, bunların gereksiz yere çoğaltılması da uygun değildir. Örnek Varsayım İfadesi (Görgül Araştırmalar Deney ve kontrol gruplarının bulunduğu bir deneysel çalışmada, denetim altına alınamayan değişkenler, deney ve kontrol gruplarını aynı ölçüde etkiler. şeklinde bir varsayım öne sürülebilir. Örnek Varsayım İfadeleri (Kuramsal Araştırmalar İçin) İlgili alan yazınından sağlanan bilgiler, birbirleri ile doğrulamaya dönük karşılaştırıldığında, güvenilir ve geçerli (sağlam ve dayanıklı) bilgiler sunar. Yazılı kaynaklar, konusunu betimlemeye yeterlidir. Sınırlılıklar Araştırmada ele alınan problemin değişkenlerine ve yöntemine ilişkin bazı sınırlılıklar ortaya çıkabilir. Bu sınırlılıklar; zaman, maliyet, kuramsal çerçeve, veri kaynağı, veri toplama aracı ve değişkenlerin kontrolüne ilişkin olabilir. Sınırlılıklar, aynı zamanda araştırmacının yapmak isteyip de çeşitli nedenlerle yapamadığı durumların gösterimidir. Örnek Sınırlılık İfadeleri (Görgül Araştırmalar İçin) Bu araştırma; kuramsal çerçeve açısından ulaşılabilen alanyazınla sınırlıdır. Bu araştırma veri kaynağı olarak, öğretim yılı Balıkesir ili merkez ilçesine bağlı tüm resmi İlköğretim okullarında görevli 85 Türkçe öğretmeni ve toplam 712 kişiden oluşan 6, 7. ve 8. sınıf öğrencisiyle sınırlı tutulmuştur. Örnek Sınırlılık İfadeleri (Kuramsal Araştırmalar İçin) Bu araştırma, veri kaynağı olarak, araştırma raporları, süreli yayınlar, makaleler, kitaplar, dergiler, lisansüstü tezler, bildiriler, konuşma metinleri, Internet veri tabanları ve sözlükler gibi yazılı bilgi kaynakları ile sınırlıdır. Bu araştırma, yılları arasında ulaşılabilen yazılı bilgi kaynakları ile sınırlıdır. 18

19 Tanımlar Tanımlar kısmında, araştırmanın temelini oluşturan; anahtar sözcüklerin, metin içinde sık tekrarlanan terimlerin ve aynı alandaki araştırmacı ve uygulamacılarda yanlış anlamalara ve yorumlamalara neden olabilecek kavramların tanımları verilir. İlgili Alanyazın Kuramsal Çerçeve Bu bölümde, araştırmanın dayandığı kuramsal temeller; araştırma konusu ile ilgili alanyazında yer alan bilgiler, tartışmalar ve değerlendirmeler, araştırmacının belirlediği çerçevede ve alt başlıklar halinde bütünleştirilip düzenlenir. İlgili Araştırmalar Bu bölümde, araştırma konusuna ilişkin olarak daha önce yapılmış olan kuramsal ve görgül diğer araştırmalar hakkında bilgi verilir. Bu amaçla, araştırılmakta olan konunun, o ana kadar hangi yönleri ile ve nasıl incelendiği; bu incelemelerin ne zaman ve kimler tarafından yapıldığı; hangi yöntemlerin kullanıldığı; bu çalışmalardan elde edilen en önemli sonuçların neler olduğu; yeterli düzeyde olup olmadıkları vb. bilgiler, araştırmacının belirlediği çerçevede ve sistematik içinde verilir. Böylece önceki araştırmalar ve bulgular üzerinde kuramsal ve yöntemsel bir tartışma sunulur; yapılan araştırmanın önemi vurgulanır ve bu tezin yapılma gerekçesi güçlendirilir. Yöntem Metin çerçevelerinde de görüldüğü gibi, araştırmanın Yöntem Bölümü, görgül ve kuramsal araştırmalar için farklı şekilde düzenlenmiştir. Aşağıda her iki tür araştırma için Yöntem Bölümü ayrı başlıklar halinde kısaca açıklanmaktadır: Yöntem (GÖRGÜL ARAŞTIRMALAR İÇİN) Görgül Araştırmalar; araştırmacının araştırma sorusuna uygun yanıt verebilmek için, veri toplamada, sayısallığa dayanan araçlardan (anketler, testler vb.), gözlem ve görüşme tekniklerinden, deneylerden vb. yararlandığı araştırmalardır. Bu tür araştırmalarda; sözü geçen veri toplama araçları, geçmişte ya da hala var olan bir durumu gözlemleyerek 19

20 varolduğu şekliyle betimlemek amacıyla kullanılabilir. Diğer yandan araştırmacı, nedensonuç ilişkilerini belirlemek amacıyla, doğrudan kontrolü altında olan ve gözlenmek istenen verileri deney uygulaması yaparak kendisi üretebilir. Araştırmanın Modeli Araştırmanın modeli (deseni), araştırma sorularına cevap vermeyi güvence altına alan, verilerin araştırmanın amacına uygun ve ekonomik olarak toplanmasını ve çözümlenebilmesini sağlayan koşulların düzenlenmesidir.bu başlık altında tezde kullanılan araştırma modeli ayrıntılı ve gerekçeli olarak açıklanır.tezin konusuna bağlı olarak kullanılan araştırma modeli değişebilmektedir.bu konuda ayrıntılı bilgi için alanda yazılan kitap ve makalelere başvurulmalıdır. Evren ve Örneklem / Araştırma Grubu Evren, araştırma sonuçlarının genellenmek istendiği elemanlar bütünüdür. Örneklem ise, belli bir evrenden belli kurallara göre seçilmiş, evreni temsil yeterliği olan bir kümedir. Araştırmacı, ekonomik, zaman ve kontrol güçlükleri gibi nedenlerle evrenin tümü yerine evrenden yansız olarak seçilen örneklem üzerinde çalışmak isteyebilir. Bu başlık altında; evrenin tüm özelliklerini yansıtan bir örneklemin oluşturulması için kullanılan örnekleme yönteminin (basit yansız örnekleme, tabakalı örnekleme, küme örnekleme vb.) ve öngörülen ya da hesaplanan örneklem büyüklüğünün ayrıntılı olarak açıklanır. Tanımlanan bir evrenden belli bir örnekleme yöntemi kullanılarak örneklem seçmenin mümkün olmadığı çalışmalar da söz konusu olabilir. Bu durumda araştırmanın katılımcılarının ya da deneklerinin Araştırma Grubu olarak tanımlanması daha doğru olur. Veri Toplama Araç ve Teknikleri Araştırmada ihtiyaç duyulan veriler çeşitli kaynaklardan, çeşitli araç ve tekniklerle elde edilebilir.bunlardan hangisinin seçileceği, araştırmanın amacına, verilerin özelliğine, veri kaynağının durumuna ve araştırmacının imkanlarına bağlıdır. Veriler; anket, çeşitli performans ve psikolojik testler uygulanarak toplanacağı gibi, görüşme ve gözlem yapılarak ya da çeşitli ortamlarda korunan dosya kayıtları veya bilgisayar ortamında saklanan bilgilerin incelenmesiyle de elde edilebilir.tezde kullanılan verilerin hangi kaynaklardan, hangi araç ve 20

21 tekniklerle elde edildiği bu alt başlık altında ayrıntılı olarak açıklanır.ayrıca bu bölümde, veriler daha önce kullanılmış, hazır bir veri toplama aracıyla elde edilmişse, bu aracın geçerlik ve güvenirlik çalışmalarına ve sonuçlarına,puanlamasına, aracın uygulanma biçimine ilişkin bilgilere; tezde araştırmacı tarafından geliştirilen veya uyarlanan bir veri toplama aracı kullanılmışsa, bu araç ile ilgili olarak yapılan geliştirme/uyarlama, geçerlik ve güvenirlik çalışmalarına ilişkin açıklamalara ayrıntılı olarak yer verilir. Verilerin Toplama Süreci Araştırma probleminin çözümü için seçilen araştırma modeli çerçevesinde verilerin toplanması, araç ve tekniklerin uygulanmasıyla ilgili tüm adımlar ayrıntılı olarak bu alt bölümde açıklanır. Bu kısımda bilgiler aktarılırken, Verilerin toplanması sürecinde izlenen her adım bir başka araştırmacının bu veya benzeri bir araştırmayı aynen tekrarlamasını sağlayacak açıklıkta olmalıdır. ilkesi göz önünde bulundurulmalıdır. Ayrıca veri toplama sürecinde, işlemlerin araştırma etik kurallarına uygun olarak yürümesi için ne tür önlemlerin alındığı da açıklanmalıdır. Verilerin Analizi Bu başlık altında; araştırmada toplanan verilerin nasıl analiz edildiği, hangi analiz tekniklerinin neden kullanıldığı, bu analizlerin mekanik mi yoksa bilgisayar ortamında mı yapıldığı, bilgisayar ortamında yapıldıysa hangi programların kullanıldığı ve sürüm numarası vb. bilgilerine yer verilir. Ayrıca verilerin analizinde kullanılan istatistiksel tekniklerin neden tercih edildiklerine ilişkin gerekçeler kaynaklara dayalı olarak açıklanır. Yöntem (KURAMSAL ARAŞTIRMALAR İÇİN) Kuramsal Araştırmalar; en genel tanımıyla, kuramsal bilgi alanına yeni bilgiler eklemek amacıyla yapılan ve bir araştırma konusunu veya sorununu istatistiksel testler kullanmadan inceleyen araştırmalardır. Bu tür araştırmalarda; anlama-tanımlama, neden belirleme, sınıflandırma ve ilke-kuram üretme vb. amaçlar gözetilir. Bu çerçevede; ilgili alanyazın ayrıntılı olarak incelenerek, olgular, nesneler, kişiler vb. belirli değişkenler açısından tanımlanmaya çalışılır; bu yolla elde edilen kuramsal nitelikli çıkarımlar, araştırmanın alt problemleri ile ilişkilendirilerek bütünleştirilir, yorumlanır ve sonuçlara ulaşılır. 21

22 Araştırmanın Modeli Araştırmanın modeli (deseni), araştırma sorularına yanıt vermeyi güvence altına alan, verilerin araştırmanın amacına uygun ve ekonomik olarak toplanmasını ve çözümlenebilmesini sağlayan koşulların düzenlenmesidir. Bu başlık altında, tezde kullanılan araştırma modeli ayrıntılı ve gerekçeli olarak açıklanır. Tezin konusuna bağlı olarak kullanılan araştırma modeli değişebilmektedir. Bu konuda ayrıntılı bilgi için alanda yazılan kitap ve makalelere başvurulmalıdır. Bilgi Toplama Kaynakları Bu bölümde; araştırmanın temel amacına ulaşmayı ve alt problemleri yanıtlamayı sağlayacak bilgilere ulaşmak için, hangi bilgi toplama kaynaklarından (yazılı, görsel, işitsel, elektronik vb.) ne şekilde yararlanıldığı açıklanır. Bilgilerin Toplanması ve Değerlendirilmesi Bu bölümde; bir önceki aşamada belirtilen kaynaklardan toplanan bilgilerin çözümlenmesinde ve yorumlanmasında nasıl bir yol izlendiği sırasıyla ayrıntılı bir şekilde açıklanır. Başka bir deyişle, elde edilen bilgi kaynaklarının araştırmacı tarafından hangi yollar izlenerek değerlendirildiği, ayrıştırıldığı, karşılaştırıldığı ve/veya sınıflandırıldığına ilişkin olarak ayrıntılı bilgi verilir. Bulgular ve Yorum (Ana Tartışma) Bulgular, yöntem bölümündeki aşamalar çerçevesinde elde edilmiş olan verilerin ve bilgilerin yorum yapılmadan sunulan ham sonuçlarıdır; başka bir deyişle bir araştırmanın sonucunda elde edilen gerçeklerin ortaya konulduğu bölümdür. Görgül araştırmalarda bulgular; araştırmanın problem ve alt problemleri ile ilgili verilerin olabildiğince sayısallaştırılıp, çizelge ve şekillerle desteklenerek istatistiksel olarak sunulduğu sonuçlardır. Kuramsal araştırmalarda da bulgular, aynı mantık çerçevesinde sunulmakla birlikte; görgül araştırmalardan farklı olarak istatistiksel olarak değil sözel ifadelerle verilir. Bulgular, okuyucunun olduğu gibi görebilmesi için öncelikle yorumsuz olarak sunulmalı; bunlara ilişkin yorumlar ise, bulguların hemen ardından verilmelidir. 22

23 Her iki araştırma türü için de yorumlar, bulguların irdelenmiş halidir; bu irdelemede öncelikle araştırmacı elde ettiği bulgulara dayanarak kendi yorumunu yazmalıdır. Daha sonra ise, aynı konuya ilişkin olarak diğer araştırmacıların yorumlarını usulüne uygun olarak kaynak göstermek suretiyle belirtmelidir. Sonuçlar ve Öneriler Sonuçlar Bu bölümde; araştırmanın bulgularına dayalı olarak elde edilen sonuçlara yer verilir. Sonuçlar, araştırmada izlenen yöntemle ortaya çıkan ve araştırmanın problem cümlesiyle alt problemlerini açıklayan bulguların irdelenmesiyle ulaşılan genellemeleri içerir. Ayrıca sonuçlar, bir araştırmada izlenen tüm yollar ve elde edilenlerin ışığında problem çözümüne getirilen katkıların ifadesidir. Öneriler Bu bölümde, araştırmada varılan yargılara dayalı olarak, problem çözümünü sağlamak ya da onu kolaylaştırmak üzere öneriler geliştirilir. Öneriler;araştırma sonuçlarının ışığında problemin kuramsal ya da uygulama düzeyinde çözümü için öngörülen değişiklikleri ve izlenmesi gereken yaklaşımları içeren uygulama önerileri olabileceği gibi elde edilen yeni bilgiler ve ortaya çıkan yeni durum ışığında problemin çözümüne katkı getirebilecek yeni araştırma projelerini içeren yeni araştırma önerileri de olabilir. Amaç (Klasik Yöntem İçin) Bu kısımda tezin temel amacı, yapılacak çalışmaya ve kullanılacak yönteme ışık tutacak şekilde belirtilmelidir. ayrıca varsa tezin alt veya diğer amaçları da ayrı ayrı açıklanmalıdır. Tezin amacı, konuyu her yönüyle kuşatıcı olmalıdır. Özelliğine göre amaç ve alt amaçlar, soru cümleleriyle de ifade edilebilir. Yöntem (Klasik Yöntem İçin) Tezin yöntemi, tezin hangi bilimsel yöntem ve teknikler kullanılarak yazılacağına ilişkin ayrıntılı açıklamaları içerir. Tezin yöntemi ile ulaşılacak sonucun, bilimsel olarak 23

24 yeterli olmasını sağlayacak araçların kullanılmasını ifade eder. Ayrıntılı yöntem bilgisi olmaksızın okuyucunun bilgileri değerlendirme imkanı yoktur. Yöntem başlığı altında verilen bilgiler, tezin içeriğine göre değişebilmektedir. Bu bakımdan tezi hazırlayan araştırmacı kendi araştırma alanı ve konusuyla ilgili yöntemleri ayrıntılı bir şekilde anlatmalı ve ayrıca bu yöntemi kendi çalışmasında nasıl uygulayacağını da izah etmelidir Kaynakça Tezin raporlaştırılmasında alıntı yapılan tüm eserler, kaynakça başlığı altında, yazar soyadına göre alfabetik olarak sıraya dizilir. Tezde yararlanılan ve metin içinde atıfta bulunulan tüm kaynaklar,kaynakça bölümünde yer almalıdır. Ayrıca kaynakçada yer alan tüm kaynaklara, metin içinde atıfta bulunulmuş olmalıdır. Kaynakça listesinin oluşturulmasında Kaynak Gösterme ana başlığının Kaynakça Listesinde Kaynak Gösterme alt başlığında yer alan kurallara uyulur Ekler Tezin bu kısmında; metin içinde yer verilmeyen çizelgelere, araştırmada kullanılan anketlere, ölçeklere, uygulama için alınan izinlere, kolay bulunamayacak belgelerin kopyalarına, fotoğraf, harita vb. gibi malzemelere yer verilir.eklerin her biri yeni bir sayfada başlatılır ve birbirlerini izleyecek biçimde numaralandırılır (Ek 1, Ek 2, vb.). Ayrıca her numaranın karşısına, Ek in içeriğini belirten bir başlık yazılır. 24

25 5. KAYNAK GÖSTERME VE KAYNAKÇA OLUŞTURMA Bu kısımda, tezlerde gerek metin içinde ve dipnotlu kaynak göstermede, gerekse kaynaklar listesinde kaynakların yazımında esas alınan kurallar ve ilgili örnekler verilmiştir: 5.1. Metin İçinde Kaynak Gösterme Tek Yazar, Tek Çalışma Yazarın soyadı ve eserin yayımlandığı tarih verilir. Aşağıda buna ilişkin olarak üç değişik örnek yer almaktadır: Öztek (2005) performans ölçümünde esas alınan ölçütleri incelediği çalışmasında,...dır. Performans ölçümünde esas alınan ölçütlerin incelendiği bir çalışmada,..dır (Öztek, 2005). Öztek in 2005 te yayınlanan çalışmasında, performans ölçümünde esas alınan ölçütler konusunda..dır. Son örnekte görüldüğü gibi, metin içinde, cümlede yazar ve yayın yılı belirtiliyor ise, ayrıca parantez içinde yazar ve tarih verilmez. İki Yazarlı Çalışma İki yazar varsa, her ikisinin de soyadı verilir. Sistem en genel anlamda.tanımlanır (Donnelly ve Gibson, 1996, 12). Donnely ve Gibson a (1996, 12) göre sistem,..dır. Üç, Dört ve Beş Yazarlı Çalışma Kaynağın ilk geçtiği yerde hepsi verilir. İzleyen yerlerde ise, birinci yazarın soyadı verilerek ve diğerleri bağlacı konur. O Mara, Hyland ve Chapman (1998)..ileri sürmüşlerdir. (İlk geçtiği yerde). 25

26 O Mara ve diğerleri (1998) tarafından yapılan bir araştırmada Altı Yada Daha Fazla Yazarlı Çalışma Metin içinde ilk belirtildiği yerde, ilk yazarın soyadı verilir, ve diğerleri diye devam edilir. Kaynakça listesinde, her yazarın soyadı ve ilk adlarının baş harfleri verilir. Akmut ve diğerleri (2003)... Gruplar (Yazar Olarak) Grup isimleri yazar gibi ele alınır (kurum, dernek, hükümet kuruluşları ve çalışma grupları). Genellikle metin içinde her geçtikleri yerde yazılırlar. Bazı grup yazarlarının ismi, ilk geçtiği yerde açıkça yazılır ve sonra kısaltılarak kullanılır. Bir grup yazarın isminin kısaltılmasına karar verirken, şu genel kurallar kullanılır: Kısaltmalar okuyucu için yeterince bilgi verecek şekilde olmalıdır ve kaynakçaya da hiçbir güçlük olmadan yerleştirilebilmelidir. İsim uzunsa ve eğer kısaltması kolaylıkla okunabilir ve biliniyor ise, ikinci ya da daha sonra geçtiği bir yerde kısaltma kullanılır. Eğer isim kısa ise veya kısaltma anlaşılmıyorsa, her geçtiği yerde açık adını yazmak daha yararlıdır. Metin içinde ilk gösterme: (Milli Eğitim Bakanlığı [MEB], 1991) Daha sonraki göstermeler: (MEB, 1991). Aynı Soyadlı Yazarlar Eğer kaynakça/kaynaklar listesinde iki veya daha fazla aynı soyadı olan yazar varsa, metin içinde ilk adları da verilerek kullanılır. Hatta yayın yılları farklı olsa bile böyle kullanılması gerekir. 26

27 N. Özdemir (1985) ve M. Özdemir (1990) tarafından yapılan çalışmalarda... Aynı Parantez İçinde İki veya Daha Çok Çalışma Yayın yılına göre sıralanarak, aynı yazarların iki ya da daha çok çalışması düzenlenir. Basımda olan çalışma varsa, bu en sona konulur. Önce yazarların soyadları verilir, ardından her bir çalışma için sadece çalışma yılları verilir. (Köklü ve Büyüköztürk, 1991, 1993). (Balcı, 1984, 1990, 1993, basımda). Aynı Yazarın Aynı Yıl Yaptığı Çalışmaları Yazarın birden fazla çalışmalarını ayırt edebilmek için yılların ardından a, b, c harfleri kullanılır. (Demir, 1990a, 1990b, 1990c; Yılmaz, 1992 basımda-a, 1992 basımda-b) (Amaratunga ve Baldry, 2002a, 2002b) Yazarları Farklı İki veya Daha Fazla Çalışma Bu tür çalışmalar aynı parantez içinde, soyadlarına göre alfabetik sıraya dizilerek ve birbirlerinden noktalı virgül ile ayırarak verilir. Örneğin; Çeşitli çalışmalar... (Başaran, 1984; Bursalıoğlu, 1987; Taymaz, 1984). 1996). (Wöber, 2002; Laws, 2004; Tse ve diğerleri, 2005; Evans, 2005; De Roos ve Corgel, Arşiv Belgelerine Atıf: Metin içi gösterimde kaynağın ilk olarak geçtiği arşiv belgesinin tam adı verilir. Daha sonraki kullanımlarda ise arşiv belgesinin kısaltması köşeli parantez içinde gösterilir. Belgenin tarihi, varsa dosya, yaprak veya sayfa numaralarından birisi belirtilir. (Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi [BCA], 1924: 123). (BCA, 1924: 125). 27

28 ...(Başbakanlık Osmanlı Arşivi [BOA]. Tapu Defteri [TD]: s. 30) (BOA, TD: 30) Mahkeme Kararlarına Atıf: Mahkeme kararlarında metin içi atıf yapılamaz. Ancak atıflar dipnotta gösterilir. 1 Danıştay 9. Dairesinin tarih ve 2011/1809 Esas ve 2011/1706 Karar sayılı kararı Aynı karara tekrar atıf yapıldığında ise; D. 9. D T., 2011/1809 E., 2011/1706 K. 28

29 5.2. Dipnotlu Kaynak Gösterme Bir Kaynağa İlk Kez Başvuru: 65. Rauf Arıkan, Araştırma Teknikleri ve Rapor Yazma, Ankara: Gazi Kitabevi, 2000, s. Aynı Kaynağa İkinci Kez Başvuru: Arıkan, s. 72. Aynı Yazarın Birden Fazla Eseri Olması Durumunda İkinci Kez Başvuru: Arıkan, Türkiye ve Avrupa Topluluğunda Tarımın Ekonomideki Yeri ve Tarımın Yapısı, s. 76. Aynı Soyadı Taşıyan Birden Fazla Yazar Olması Durumunda İkinci Kez Başvuru: Zeki Arıkan, s. 34. (Yazarın tek eseri olduğu durumda) Zeki Arıkan, Tarihimiz ve Cumhuriyet, s. 76. (Yazarın birden fazla eseri olduğu durumda) İkinci Kaynaktan Yapılan Başvuru: Pertev Naili Boratav, Zaman Zaman İçinde, İstanbul, 1958, s. 17 Aktaran: Saim Sakaoğlu, Gümüşhane ve Bayburt Masalları, Ankara: Akçağ Yayınları, 2002, s. 23. Tek Yazarlı Kitap: Ali Duymaz, Kerem ile Aslı Hikayesi Üzerinde Mukayeseli Bir Araştırma, Ankara: Kütür Bakanlığı Yayınları, 2001, s. 23. İki Yazarlı Kitap: İlk başvuru; Orhan Tuna ve Nevzat Yalçıntaş, Sosyal Siyaset, İstanbul: Filiz Kitabevi, 1976, s. 33. İkinci başvuru; Tuna ve Yalçıntaş, s. 45. Üç Yazarlı Kitap: 29

30 İlk başvuru; Erhan Afyoncu, Ahmet Önal ve Uğur Demir, Osmanlı İmparatorluğu nda Askeri İsyanlar ve Darbeler, İstanbul: Yeditepe Yayınevi, 2010, s. 15. İkinci başvuru; Afyoncu ve diğerleri, s. 43. Üçten Fazla Yazarlı Kitap: İlk başvuru; Nazan Aksoy ve diğerleri, Şiir ve Şiir Kuramı Üstüne Söylemler, İstanbul: Düzlem Yayınları, 1996, s. 7. İkinci başvuru; Aksoy ve diğerleri, s. 18. Yazar Adı Kurum Olan Bir Yayın: 33. Balıkesir Üniversitesi, Balıkesir Üniversitesi Haber Bülteni, Mart-Temmuz 2011, s. Yazar Adı Olmayan Bir Yayın: YÖK Mevzuatı, İstanbul: Alkım Kitabevi, 1996, s. 5. Çeviri Yayın: Emile Durkheim, Toplum Bilimsel Yöntemin Kuralları, çev.: Celal Baki Akal, İstanbul: Bilim-Felsefe-Sanat Yayınları, 1985, 15. Hazırlanmış Yayın: İsmail Hakkı Uzunçarşılı, Karesi Vilâyeti Tarihçesi, (Yayına Hazırlayan: Abdülmecit Mutaf), Balıkesir: Zağnos Kültür ve Eğitim Vakfı, 2000, s. 24. Tek Editörlü Kitap: Alan Dundes (ed.) Sacred Narrative: Readings in the Theory of Myth, Berkeley and Los Angeles: Universty of California Press, 1984, s İki Editörlü Kitap: Lowell Edmunds ve Alan Dundes (ed.), Oedipus: A Folklore Casebook, New York: Garland, 1983, s

31 Editörlü Kitaptan Bölüm: Mircea Eliade, "Cosmogonic Myth and Sacred History", ed.: Alan Dundes, Sacred Narrative: Readings in the Theory of Myth, Berkeley and Los Angeles: Universty of California Press, 1984, , s Tek Yazarlı Süreli Yayın: Mehmed Fuad Köprülüzâde, Oğuz Etnolojisine Dair Tarihi Notlar, Türkiyat Mecmuası, 1, (Ağustos, 1925), İstanbul, s İki ve Üç Yazarlı Süreli Yayın: Ali Berat Alptekin ve Esma Şimşek, Türk Destanlarının Motif Yapısı-I, Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, S. 65, (Nisan 1990), İstanbul, s Üçten Fazla Yazarlı Süreli Yayın: İrfan Çakın ve Diğerleri, "Türk Kütüphaneciliğinin Sorunları ve Çözüm Önerileri", Türk Kütüphaneciliği, VII/3, 1993, s Yazarsız Süreli Yayın: Economist, "Trade and Wages", 341(7995), 1996, s. 74. Sempozyumda Sunulan Yayınlar: Ali Rıza Önder, Mezar Taşlarında Halk Kültürü, III. Milletlerarası Türk Folklor Kongresi Bildirileri, V, Maddi Kültür, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, 1978, s Raporlar: W.F Burke, and G. Uğurtaş, Seismic Interpretation of Thrace Basin, TPAO Internal Report, Ankara, 1974, s. 8. Yazarsız Rapor: Türkiye Odalar Birliği, İktisadi Rapor 1992, Ankara, 1992, s. 10. Seminerler: Eric Lawrence, "Gelişmiş Ülkelerde Sermaye Piyasası ve Bankaların Fonksiyonu", Uluslararası Sermaye Piyasası ve Bankalar Semineri, Çeşme, Ekim 1983, s. 33. Standartlar: 31

32 TS-40561, Çelik Yapıların Plastik Teoriye Göre Hesap Kuralları, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 1985, s.6. Broşür: Balıkesir Valiliği, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü, "Balıkesir", Balıkesir 2009, s. 65. Gazete (Yazarlı): Doğan Hızlan, "Muğla Üniversitesi'nde IV. "Dünya Dili Türkçe Sempozyumu" Başlıyor", Hürriyet, 22 Aralık 2011, s. 17. Gazete (Yazarsız): Milliyet, "Mutfağın Lisanı Yok", 09 Ocak 2012, s. 19. Gazete (Yazarsız ve Başlıksız): Star Gazetesi, 20 Kasım 2011, s. 5. Ansiklopedi: Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi, V, İstanbul 1991, s. 26. Sözlük: Güncel Türkçe Sözlük, "Siyaset", Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2009, s Kutsal Kitaplar: Kuran-ı Kerim, Alak Suresi, Ayet 2. Yayımlanmamış Tez: Refika Bakoğlu, Orta Kademe Yönetimin Stratejik Rolleri İle Örgütsel Performans İlişkisi ve Stratejik Rollere İlişkin Uygulama Örnekleri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul 1999, s. 35. Mahkeme Kararları: Yargıtay H. G. K E. 4-39, K. 59 (Adalet Dergisi, Mart-Nisan 1964) s. 4. Kişisel Görüşme: Bahaeddin Yediyıldız, -Türk Tarih Kurumu Başkanı- "Osmanlı'da Vakıflar" konulu görüşme, Ankara: İnternet-Yazar Adı Olarak Bir Kurum: TCMB, Yıllık Rapor, 2001, (10 Eylül 2002), s

33 İnternet-İnternette Yayımlanan Dergi Makalesi: J. R. Brown and C. Dev, "Looking Beyond Revpar" Cornell Hotel and Restaurant Administration Quarterly, 40(2), (12 Şubat 2007) s. 23. İnternet-Süreli Yayının Elektronik Versiyonu: Saim Sakaoğlu, "Karaca Oğlan'ın Şiirlerini Nasıl Yayımlamalıyız?", [Elektronik Versiyon] Millî Folklor, 90, 2011, s. 15. İnternet-İnternette Yayımlanan Gazete Makalesi: Robert Barnes, "Justices are Skeptical of EPA Actions in Land Case", Washington Post, 10 Ocak İnternet-Yazarı Olmayan Doküman: The effects of television violence on children, 2001, (4Temmuz 2003). İnternet-Tarihi Olmayan Doküman: GVU s 8th WWW user survey, (t.y.) cc.gatech.edu/gvu/usersurveys/survey (6 Ocak 2001). İnternet-Bir Üniversite Programına ya da Bölümüne Ait Doküman: Lou Chou ve Diğerleri, Technology and Education: New wine in New Bottles: Choosing Pasts and Imagining Educational Futures, 1993, Columbia University, Institute for Learning Technologies, e1.html (8 Aralık 2002). Veri Tabanı: Lirong Jiang, "Comparison of the Difference between Chinese and Western Drinking Culture", Asian Social Science, 2011, 7(5), s. 251, Academic Search Complete veri tabanı, (11 Ocak 2012). Elektronik Posta: Karl Reichl, (k.reichl@uni-bonn.de) Epic, H. İbrahim Şahin'e kişisel e-posta, (hsahin@balikesir.edu.tr) (17 Mart 2008). 33

34 İnternet-Kişisel Görüşme: Paul Keiko, Kişisel Görüşme, Telnet://wold.sense media.net 1234 (30 Nisan 1999). Ulusal ya da Uluslararası Film ya da Video: Ulusal: Şükrü Avşar (Yapımcı), Çağan Irmak (Yönetmen), Babam ve Oğlum [Film], Türkiye: Avşar Film, Uluslararası: Jon Landou and James Cameron (Producer), James Cameron (Director), Titanic [Motion Picture], United States: Paramount Picture, Sınırlı Olarak Ulaşılabilen Film ya da Video: Ulusal: D. Aksoy (Yapımcı), Başkent Tanıtım Filmi [Film], (Başkent Üniversitesi Bilgi İşlem Daire Başkanlığı, Başkent Üniversitesi Bağlıca Kampusu Eskişehir Yolu 20.km Etimesgut/ANKARA), Uluslararası: M. Harris (Producer), M. J. Turley (Director), Writing Labs: A History [Motion Picture], (Purdue University Pictures, 500 Oval Drive West Lafayette IN 47907), Televizyon Programı: Ulusal: Muhammet Şimşek (Yapımcı), Derin Kökler [Televizyon Programı], Ankara: TRT (22 Ekim 2009). Uluslararası: I. M. Important (Producer), The Nightly news Hour [Television Broadcast], New York: Central Broadcasting Service, (1 November 1990). Ses Kaydı: Ulusal: Barış Manço, Mançoloji [CD], İstanbul: Emre Grafson Müzik. Uluslararası: 34

35 B. Taupin, Someone Saved My Life Tonight [Recorded by Elton John], Captain Fantastic and the Brown Dirt Cowboy [CD], London: Big Pig Music Limited, Video Kayıtları: Europe Union, 16 mm, 25 dak. England: NY Films,

36 5.3. Metin İçi Kaynak Gösterme Yöntemine Göre Kaynakça Oluşturma Bir çalışmanın sonunda yer alan kaynakça listesi, çalışmayı belgeler ve her bir kaynağın yeniden bulunması ve tanımlanması için gerekli bilgiyi sağlar. Yazarlar, anlaşılır bir biçimde referansları seçmeli ve bu liste sadece çalışmanın araştırılması ve hazırlanmasında kullanılan kaynakları kapsamalıdır. Kaynaklar, kaynakça listesinde yazar soyadına göre alfabetik olarak dizilir. Kitap ve dergi isimleri italik ya da koyu olarak yazılmalıdır. Kaynak bilgileri sayfa başından başlatılır. Bir satıra sığmayan kaynak gösterimlerinde, ikinci satır bir cm (4-7 karakter) içerden başlatılır. Süreli Yayına İlişkin Genel Form Yazarın Soyadı, Adının Baş Harfi ya da Adı. (Tarih). Makalenin Adı. Derginin Adı, Cilt (sayı), sayfa no. Dergi adı dışında derginin cilt numarası da italik ya da koyu yazılır. Yılda bir sayıdan fazla yayınlanan dergilerde cilt sayısı dışında bir de sıra sayısı veriliyorsa, cilt yanına parantez içinde derginin sayısı italik ya da koyu olmaksızın, yazılır. Kitaba İlişkin Genel Form Yazarın Soyadı, Adının Baş Harfi ya da Adı. (Yıl). Kitabın adı. (Baskı sayısı). Yayın Yeri: Yayınevi. Süreli Yayın Örnekleri Bir Dergide Tek Yazarlı Makale Acuner, Taner. (2001). Toplam Hizmet Kalitesi Yönetimi ve Müşteri Memnuniyeti Sağlamadaki Rolü. Pazarlama Dünyası Dergisi. Yıl: 15, Sayı: 88, Haveman, H.A. (1993). Follow the Leader: Mimetic Isomorphism and Entry into New Markets. Administrative Science Quarterly, 38, Bir Dergide Üç Ya Da Dört Yazarlı Makale Borman, W.C., Hanson, M.A., Oppler, S.H., Pulakos, E.D., and White, L.A. (1993, May). The People in Organization. Organizational Management, 41,