BES 221- BESLENME BİYOKİMYASI

Transkript

1 BES 221- BESLENME BİYOKİMYASI Dersin Kodu ve İsmi: BES Beslenme Biyokimyası Dersin Sorumlusu: Prof. Dr. Meral, Prof. Dr. Tanju Dersin Düzeyi: Lisans Dersin Türü: Zorunlu Dersin İçeriği: Beslenme biyokimyasının tanımı, konularla ilgili sıklıkla kullanılan terimler, makro besinlerin özellikleri, alınmaları, emilip, sindirilip, metabolizmaları ve atımları. Bunlarla ilgili çeşitli metabolik bozukluklar ve bu durumda yapılması gerekenler. Bunlardan enerji sağlanması ve bu enerjinin kullanılmasıdır. Bütün bunların beslenme ile değerlendirilmesidir. Dersin Amacı: Beslenmede ana yer tutan ve makro besinler olarak bilinen karbonhidrat, protein ve yağların alınması, taşınması, emilmesi ve metabolizmalarının, işlevlerinin biyokimyasal yönden işlenmesi ve değerlendirilmesi. Bu metabolik işlevlerde enzim ve hormonların rollerinin incelenmesidir. Dersten elde edilecek kazanımlar : Bu dersin sonunda öğrencilerin : *Bu makro besinlerin kaynaklarını, Yetersizliklerinde ortaya çıkan sorunları, Metabolik bozukluklarda görülen sorunları, Bunların metabolizmaları için gerekli koşulların neler olduğunu, Metabolizmalarındaki alternatif yolları, Metabolik tepkimelerin düzenlenmesinde ve değiştirilmesinde enzim ve hormonların işlevlerini öğrenmek ve beslenme ile bağdaştırmaktır. Dersin Süresi: 1 sömestr (haftada toplam 3 saat teorik) Eğitim Dili: İngilizce Ön Koşul: Yok Temel Öğretme Yöntemi: Anlatım Değerlendirme Yöntemi: 2 teorik ara sınav (her biri % 25) + 1 teorik final sınavı (%50) Önerilen Kaynaklar: 1-, M., Beslenme Biyokimyası, Hatiboğlu Yayınları, 2000, Ankara. 2-Gözükara,E., Biyokimya I, II., Nobel Tıp Kitapevi, 1997, İstanbul.

2 3-Champe, PC., Harvey, RA., Biochemistry, 2. eds,. Lipincott-Raven Publishers, 1994, Philadelphia. 4-Brody,T., Nutritional Biochemistry, 2. eds,. Academic press,1999, NY, Boston, Tokyo. AKTS Kredisi: 3 BES 221- BESLENME BİYOKİMYASI HAFTA ÜNİTE DERS SORUMLUSU 1 Giriş, Bilişsel düşünce, Biyomoleküller ve Tanımlar Prof. Dr. Tanju 2 Enzimler ve Kataliz Prof. Dr. Tanju 3 Karbonhidratlar, tanımları ve sınıflandırılması Prof. Dr. Meral 4 Karbonhidratların sindirimi, emilimi ve metabolizmasındaki başlıca yollar Prof. Dr. Meral 5 Karbonhidrat metabolizması ve kontrolü Prof. Dr. Meral 6 Proteinler ve amino asitlerin tanımı, sınıflandırılması ve özellikleri Prof. Dr. Meral

3 7 Proteinlerin sindirimi ve amino asitlerin metabolizması Prof. Dr. Meral 8 I. Ara Sınav 9 Amino grup asitlerin metabolizması ve kontrolü Prof. Dr. Meral 10 Lipit metabolizması, kullanım ve depolanması Prof. Dr. Tanju 11 Lipitlerin spesifik metabolik yolları Prof. Dr. Tanju 12 Lipit metabolizmasının kontrolü ve hormonlar Prof. Dr. Tanju 13 II. Ara Sınav 14 Nükleik asitler, sentezleri ve metabolizmaları, protein Prof. Dr. Meral sentezi BES 221 BESLENME BİYOKİMYASI DERSİNİN ÜNİTE PLANLARI: 1-Giriş, Bilişsel düşünce, Biyo-moleküller ve Tanımlar 2-Enzimler ve Kataliz 3-Karbonhidratlar, tanımları ve sınıflandırılması ÜNİTENİN AMACI Karbonhidratların tanımını, çeşitli kaynaklara göre sınıflandırılmasını öğrenmek, bunların beslenme ile ilişkilerini ve yararlarını tartışmak. ÖĞRENİM HEDEFLERİ İnsan sağlığı ve koruyucu sağlık önlemleri çerçevesinde beslenmedeki önemini kavramak, Farklı kaynaklara göre yapılan sınıflandırılmayı öğrenmek, Sınıflandırmada yer alan karbonhidratların özelliklerini öğrenmek, Bu özelliklerden beslenmede nasıl yararlanıldığını tartışmak. ÜNİTENİN ÖZETİ Beslenme biyokimyası beslenmede yer alan diğer derslerle herhangidir noktada kesişmektedir. Karbonhidratlar makro besinler olarak beslenme acısından önemlidirler. Bu önem onlardan en hızlı ve ekonomik şekilde enerji sağlamamızdan

4 ileri gelir. Hangi karbonhidrat çeşidinden ne şekilde yararlanabileceğimiz ve bunları nasıl ayırt edeceğimizin bilinmesi sağlık açısında gereklidir. 4-Karbonhidratların sindirimi, emilimi ve metabolizmasındaki başlıca yollar ÜNİTENİN AMACI Karbonhidratların vücuda alındıktan sonra nasıl sindirildiğini ve ne yapılarda emilip taşındığını sonra hangi temel metabolik yollardan geçtikten sonra yararlanıldığını öğrenmek. ÖĞRENİM HEDEFLERİ Karbonhidratların sindirimini ve burada yer alan enzimleri öğrenmek, Hangi karbonhidratın hangi yapıya dönerek nasıl emildiğini öğrenmek, Karbonhidratların nereden ve nasıl taşındıklarını sonra da hangi metabolik yollarla metabolize olacaklarını öğrenmek. ÜNİTENİN ÖZETİ Çeşitli kaynaklardan vücuda alınan karbonhidratların hangi enzimlerle sindirim sisteminde sindirildiklerini, sonra hangi yollarla nasıl emilip, nerelere taşındıklarını, taşındıkları yerlerde ne şekilde depo edildiklerini ve /veya hangi metabolik yollarla ne zaman, niçin metabolize olduklarını tanımlanarak tartışılmaları. 5-Karbonhidrat metabolizması ve kontrolü ÜNİTENİN AMACI Karbonhidrat metabolizmasındaki başlıca yolların tanımını ve yolların hangi basamaklardan oluştuğunu öğrenmektir.. ÖĞRENİM HEDEFLERİ Karbonhidrat metabolizmasındaki başlıca yollar, Bu yolların hangi metabolik basamaklardan oluştuğu ve birbirileriyle iletişimleri, Metabolik yollardan nekadar enerji sağlandığının hesabı ve bu enerjinin kullanılması ve/veya depolanması. ÜNİTENİN ÖZETİ Karbonhidaratlar emilip taşındıktan sonra organizma onları metabolize ederek yararlanma yoluna gidilir. Karbonhidratlarla ilgili başlıca metabolik yollardan ne kadar miktarda ve nasıl enerji elde edildiği, bu sırada ortaya çıkan ara metabolitlerin neler oldukları, bu ara metabolitler oluşumunda yer alan enzimler ve onların işlevlerini tanımlamak ve tartışmaktır.

5 6-Proteinler ve amino asitlerin tanımı, sınıflandırılması ve özellikler ÜNİTENİN AMACI ÖĞRENİM HEDEFLERİ Proteinlerin ve amino asitlerin tanımları, sınıflandırılması ve özelliklerinin öğrenilmesi.. Proteinleri tanımlamak ve sınıflandırmak, Amino asitleri tanımlamak ve sınıflandırmak,iş için Proteinleri ve amino asitlerin kimyasal yapılarını incelemek ve özelliklerini tanımlamak. ÜNİTENİN ÖZETİ Proteinlerin tanımlanmasını ve özelliklerini, sınıflandırılmasını öğrenmek, vücudumuzda nerelerde ne şekilde bulunduklarını tartışmaktır. Proteinlerin yapı taşı olan amino asitlerin kimyasal yapılarına ve işlevlerine göre tanımlanmasını, sınıflandırılmasını ve işlevlerini öğrenmek. Bunların özelliklerinde nasıl organizmanın nasıl yararlandığını, hangi kaynaklardan nasıl alındıklarını özetlemektir. 7-Proteinlerin sindirimi ve amino asitlerin metabolizması ÜNİTENİN AMACI Proteinler ve tek tek amino asitler in sindirimi ve metabolizması hakkında bilgi sahibi olmaktır. ÖĞRENİM HEDEFLERİ Proteinlere sindirim sisteminde hangi enzimler etki ettiklerini, Proteinler amino asitlere nasıl ayrıldıklarını, Amino asitler bağırsaklardan ne şekilde emildiklerini, Emilen amino asitler nasıl taşındıklarını, Taşındıktan sonra nerelere gidip hangi metabolik yollardan geçtiklerini öğrenmek. ÜNİTENİN ÖZETİ Proteiler vücuda çeşitli yiyeceklerle alındıktan sonra sindirim sistemine çeşitli enzimlerin etkisiyle amino asitlere parçalanmaları, sonra bu amino asitlerin farklı sistemlerle

6 emilmeleri, amino asit havuzunda toplandıktan sonra kendilerine özgü çeşitli metabolik yollardan metabolize olmaları üzerinde durulup bunların tartışılmasıdır.. 9-Amino asitlerin metabolizması ve kontrolü ÜNİTENİN AMACI ÖĞRENİM HEDEFLERİ ÜNİTENİN ÖZETİ Amino asitlerin amin gruplarının ve karbon iskeletlerinin organizmada kullanılma yollarının öğrenilmesi Her amino asidin kendi özelliğine göre ayrı bir metabolik yoldan geçtiğinin öğrenilmesi, Bu metabolik yollardan nelerin üretildiğinin öğrenilmesi, Metabolizma sonucu atık maddelerin nasıl oluşup atıldığının öğrenilmesi, Bu metabolizmanın hangi koşullarda ne şekilde kontrol edildiğinin ve düzenlendiğinin öğrenilmesidir. Proteinler vücuda alınıp sindirilip, amino asitlere ayrıldıktan sonra hangi yollarla metabolize oldukları üzerinde durulması, bu sırada kullanılan enzimler ve tepkimelerin neler ve nasıl olduğunun tartışılması, bunların organizmaya sağladığı yararların neler olduğu, metabolik yollardaki herhangi bir bozukluğun getirdiği sorunlar ve beslenme ile bunların nasıl kontrol edileceği üzerine tanımlamalar ve tartışmalardır. 10-Lipit metabolizması, kullanım ve depolanması 11- Lipitlerin spesifik metabolik yolları 12-Lipit metabolizmasının kontrolü ve hormonlar II. Ara Sınav 14-Nükleik asitler, sentezleri ve metabolizmaları, protein sentezi

7 ÜNİTENİN AMACI Nükleik asitleri ve onların bazlarını tanımlamak ve metabolizmalarını öğrenmek ayrıca nükleik asitlerin ve protein sentezlenmesini açıklamak. ÖĞRENİM HEDEFLERİ Nükleik asit, nükleotit ve bazların neler olduğunu öğrenmek, Bunların kimyasal yapılarını tanımlamak, Nükleik asit sentezini ve burada yer alan enzimlerin işlevlerini açıklamak, Nükleik asit metabolizması ve bu metabolizmada yer alan enzimler ile metabolik bozukluklarda ortaya çıkan durumları açıklamak, Protein sentezi, görev alan enzimler ve sentezin düzenlenmesini öğrenmek, Bütün bunların beslenme ile bağdaştırılmasını yapmaya hazırlanmaktır. ÜNİTENİN ÖZETİ Nükleik asitlerin yapılarının nelerden oluştuğu, bu yaıların hangi durumlarda nasıl adlandırıldığı tanımlanır. Nükleik asit sentezinin organizmada hangi koşullarda ne şekilde yapıldığı açıklanır. Bunların metabolizmasında yer alan yardımcı öğeler, metabolik basamaklar ve herhangidir metaboik bozuklukta ortaya çıkan sorunlar tartışılır. Aynı şekilde protein sentezi için gerekli öğelerin neler olduğu, düzenlenmesinin nasıl yapıldığı üzerinde durularak, sentezleme hatalarının, genetik etkinin neler oldukları açıklanır.