İstanbul Üniversitesi Elektrik Elektronik Mühendisliği DİZİLER. Kaynak: C ve Sistem Programcıları Derneği Kurs notu. Yrd.Doç. Dr.

Transkript

1 DİZİLER Kaynak: C ve Sistem Programcıları Derneği Kurs notu Yrd.Doç. Dr. Mahmut YALÇIN

2 DİZİLER Veri Yapısı Nedir Bir konuyla ilgili, mantıksal ilişki içindeki verilerin bellekte saklanmasına yönelik düzenlemelere veri yapısı denir. Veri yapıları bellekte belirli bir düzen içinde tutulmuş verilere ulaşılabilmesine, bu veriler üzerinde bazı işlemlerin etkin bir biçimde yapılmasına olanak sağlar. Bellekte bitişik bir biçimde bulunan, aynı türden nesnelerin oluşturduğu veri yapısına dizi (array) denir. Dizi veri yapısının en önemli özelliği, mantıksal bir ilişki içindeki aynı türden verilerin bellekte bitişik (contigous) olarak tutulmasıdır. Bunun da uygulamalarda sağladığı fayda şudur: Dizinin bir elemanına, elemanın konum bilgisiyle değişmez bir zamanda ulaşılabilir. Yani dizinin eleman sayısı ne olursa olsun, konumu bilinen bir elemana ulaşım zamanı aynıdır. Bu da bazı uygulamaların etkin bir şekilde gerçekleştirilmesini kolaylaştırır. C dilinde dizi (array), aynı türden bir ya da daha fazla nesnenin bellekte dizi veri yapısı biçiminde tutulmasını sağlayan araçtır. C'de bir dizinin tanımlanmasıyla birden fazla sayıda nesne tek bir deyimle tanımlanabilir. 10 elemana sahip bir dizi tanımlamak yerine, şüphesiz isimleri farklı 10 ayrı nesne de tanımlanabilir. Ama 10 ayrı nesne tanımlandığında bu nesnelerin bellekte bitişik olarak yerleşmeleri güvence altına alınmış bir özellik değildir. Oysa dizi tanımlamasında, dizinin elemanı olan bütün nesnelerin bellekte bitişik olarak yer almaları güvence altına alınmış bir özelliktir. 2

3 Dizilerin Tanımlanması Dizi tanımlamalarının genel biçimi: <tür> <dizi ismi> [<eleman sayısı>]; Yukarıdaki genel biçimde köşeli ayraç, eleman sayısının seçimlik olduğunu değil, eleman sayısı bilgisinin köşeli ayraç içine yazılması gerektiğini gösteriyor. tür : Dizi elemanlarının türünü gösteren anahtar sözcüktür. dizi ismi : İsimlendirme kurallarına uygun olarak verilecek herhangi bir isimdir. eleman sayısı : Dizinin kaç elemana sahip olduğunu gösterir. Örnek dizi bildirimleri: double a[20]; int ave[10]; char path[80]; Tanımlamada yer alan, eleman sayısı belirten ifadenin bir tamsayı türünden değişmez ifadesi olması zorunludur. Bir başka deyişle derleyici bu ifadenin değerini derleme zamanında elde edebilmelidir: int x = 100; int a[x]; /* Geçersiz */ int b[5.]; /* Geçersiz */ int c[10 * 20]; int d[sizeof(int) * 100]; 3

4 Yukarıdaki deyimlerden a ve b dizilerinin tanımlamaları geçersizdir. a dizisinin tanımında boyut belirten ifade olarak değişmez ifadesi olmayan bir ifade kullanılıyor. b dizisinin tanımında ise boyut belirten ifade bir gerçek sayı türündendir. c dizisinin tanımında ise bir hata söz konusu değildir. 10 * 20 bir değişmez ifadesidir. d dizisinin tanımı da bir hata oluşturmaz çünkü sizeof işlecinin ürettiği değer derleme zamanında elde edilir. Dizi bildirimlerinde eleman sayısını belirten ifade yerine sıklıkla simgesel değişmezler kullanılır: #define ARRAY_SIZE 100 int a[array_size]; Diğer değişken bildirimlerinde olduğu gibi, virgül ayracıyla ayrılarak, birden fazla dizi, tür belirten sözcüklerin bir kez kullanılmasıyla tanımlanabilir: int x[100], y[50], z[10]; x, y ve z, elemanları int türden olan dizilerdir. Diziler ve diğer nesneler türleri aynı olmak kaydıyla tek bir tanımlama deyimiyle tanımlanabilir: int a[10], b, c; a int türden 10 elemanlı bir dizi, b ve c int türden nesnelerdir. Dizi elemanlarının her biri ayrı birer nesnedir. Dizi elemanlarına köşeli ayraç işleciyle [ ] ulaşılabilir. 4

5 Köşeli ayraç işlecinin terimi dizi ismidir. Aslında bu bir adres bilgisidir, çünkü bir dizi ismi işleme sokulduğunda, işlem öncesi derleyici tarafından otomatik olarak dizinin ilk elemanının adresine dönüştürülür. Köşeli ayraç içinde dizinin kaçıncı indisli elemanına ulaşılacağını gösteren bir tamsayı ifadesi olmalıdır. C dilinde bir dizinin ilk elemanı, dizinin sıfır indisli elemanıdır. T bir tür bilgisi olmak üzere T a[size]; gibi bir dizinin ilk elemanı a[0] son elemanı ise a[size - 1]'dir. Örnekler: dizi[20] /* a dizisinin 20 indisli yani 21. elemanı olan nesne */ ave[0] /* ave dizisinin 0 indisli yani birinci elemanı olan nesne */ total[j] /* total dizisinin j indisli elemanı olan nesne*/ Görüldüğü gibi "bir dizinin n. elemanı" ve "bir dizinin n indisli elemanı" terimleri dizinin farklı elemanlarını belirtir. Bir dizinin n indisli elemanı o dizinin n + 1. elemanıdır. Bir dizi tanımlaması ile karşılaşan derleyici, tanımlanan dizi için bellekte yer ayırır. Ayrılacak yer dizinin eleman sayısı * bir elemanın bellekte kapladığı yer kadar byte olur. Örneğin: int a[5]; gibi bir dizi tanımlaması yapıldığını düşünelim. Windows işletim sisteminde çalışılıyorsa derleyici a dizisi için bellekte 4 * 5 = 20 byte yer ayırır. 5

6 Dizi indis ifadelerinde ++ ya da -- işleçleri sık kullanılır: int a[20]; int k = 10; int i = 5; a[k++] = 100; deyimiyle dizinin 10 indisli elemanına yani dizinin 11. elemanına 100 değeri atanıyor. Daha sonra k değişkeninin değeri 1 artırılarak 11 yapılıyor. a[--i] = 200; deyimiyle dizinin 4 indisli elemanına yani dizinin 5. elemanına 200 değeri atanıyor. Daha sonra i değişkeninin değeri 1 azaltılarak 4 yapılıyor. Köşeli ayraç işlecinin kullanılmasıyla artık dizinin herhangi bir elemanı diğer değişkenler gibi kullanılabilir. Aşağıdaki örnekleri inceleyin: a[0] = 1; a dizisinin ilk elemanına 1 değeri atanıyor. printf("%d\n", b[5]); b dizisinin 6. elemanının değeri ekrana yazdırılıyor: ++c[3]; c dizisinin 4. elemanının değeri 1 artırılıyor: d[2] = e[4]; d dizisinin 3. elemanına e dizisinin 5. elemanı atanıyor: 6

7 Aşağıda SIZE elemanlı a isimli bir dizi için for ve while döngü deyimlerinin kullanıldığı bazı kalıplar gösteriliyor: a dizisinin bütün elemanlarına 0 değeri atanıyor: for (i = 0; i < SIZE; ++i) a[i] = 0; Aynı iş şüphesiz bir while döngü deyimiyle de yapılabilirdi: i = 0; while (i < SIZE) a[i++] = 0; Aşağıda a dizisinin elemanlarına standart scanf işleviyle standart giriş biriminden değer alınıyor: for (i = 0; i < SIZE; i++) scanf("%d", &a[i]); ya da i = 0; while (i < SIZE) scanf("%d", &a[i++]); Aşağıda a dizisinin elemanlarının toplamı hesaplanıyor: for (total = 0, i = 0; i < SIZE; i++) total += a[i]; ya da total = 0; i = 0; while (i < SIZE) total += a[i++]; 7

8 Dizilerin Taşırılması Bir dizi tanımlamasını gören derleyici dizi için bellekte dizinin tüm elemanlarının sığacağı büyüklükte bir alan ayırır: double a[10]; gibi bir tanımlama yapıldığında, çalışılan sistemde double türünün bellekte 8 byte yer kapladığı var sayılırsa, dizi için bellekte bitişik (contiguous) toplam 80 byte'lık bir yer ayrılır. Dizinin son elemanı a[9] olur. Çok sık yapılan bir hata, dizinin son elemanına ulaşmak amacıyla yanlışlıkla bellekte derleyici tarafından ayrılmamış bir yere değer atamak, yani diziyi taşırmaktır: a[10] = 5.; deyimiyle bellekte ne amaçla kullanıldığı bilinmeyen 8 byte' lık bir alana, yani güvenli olmayan bir bellek bölgesine değer aktarma girişiminde bulunulur. Dizi taşmaları derleme zamanında kontrol edilmez. Böyle hatalar programın çalışma zamanı ile ilgilidir. Dizilere İlkdeğer Verilmesi Değişken tanımlamalarında tanımlanan bir değişkenin "ilkdeğer verme sözdizimi" diye isimlendirilen bir kural ile belirli bir değerle başlatılması sağlanabiliyordu. Tanımlanan dizilere de ilkdeğer verilebilir: double sample[5] = 1.3, 2.5, 3.5, 5.8, 6.0; char str[4] = 'd', 'i', 'z', 'i'; unsigned a[10] = 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10; 8

9 Dizilere yukarıdaki gibi ilkdeğer verildiğinde, verilen değerler dizinin ilk elemanından başlayarak dizi elemanlarına sırayla atanmış olur. Dizilerin tüm elemanlarına ilkdeğer verme zorunluluğu yoktur. Dizinin eleman sayısından daha az sayıda elemana ilkdeğer verilmesi durumunda kalan elemanlara 0 değeri atanmış olur. Bu kural hem yerel hem de global diziler için geçerlidir. Bu durumda bir dizinin bütün elemanlarına 0 değeri verilmek isteniyorsa bunun en kısa yolu aşağıdaki gibidir: int a[20] = 0; Yalnızca dizinin ilk elemanına 0 ilkdeğeri veriliyor. Bu durumda derleyici dizinin kalan elemanlarına otomatik olarak 0 değeri yerleştirecek kodu üretir. Dizi elemanlarına ilkdeğer verilmesinde kullanılan ifadeler, değişmez ifadeleri (constant expression) olmalıdır. int a[10] = b, b + 1, b + 2; /* Geçersiz */ gibi bir ilkdeğer verme işlemi geçersizdir. [Yukarıdaki tanımlama C++ dilinin kurallarına uygundur. C++ dilinde dizi elemanlarına değişmez ifadeleriyle ilkdeğer vermek zorunlu değildir] Bir diziye ilkdeğer verme işleminde, dizi eleman sayısından daha fazla sayıda ilkdeğer vermek geçersizdir: int b[5] = 1, 2, 3, 4, 5, 6; /* Geçersiz */ Yukarıdaki örnekte b dizisi 5 elemanlı olmasına karşın, ilkdeğer verme deyiminde 6 değer kullanılıyor. Bu durum derleme zamanında hata oluşturur. 9

10 İlkdeğer verme işleminde dizi boyutu belirtilmeyebilir. Bu durumda derleyici dizi uzunluğunu, verilen ilkdeğerleri sayarak kendi hesaplar. Dizinin o boyutta açıldığını kabul eder. Örneğin: int a[ ] = 1, 2, 3, 4, 5; Derleyici yukarıdaki deyimi gördüğünde a dizisinin 5 elemanlı olduğunu kabul eder. Bu durumda yukarıdaki gibi bir bildirimle aşağıdaki gibi bir bildirim eşdeğerdir: int a[5] = 1, 2, 3, 4, 5; Yerel ve Global Diziler Bir dizi de diğer nesneler gibi yerel ya da global olabilir. Yerel diziler blokların içinde tanımlanan dizilerdir. Global diziler ise global isim alanında, yani tüm blokların dışında tanımlanır. Global bir dizinin tüm elemanları, global nesnelerin özelliklerine sahip olur. Yani dizi global ise, dizi elemanı olan nesneler dosya bilinirlik alanına (file scope) ve statik ömre (static storage duration) sahip olurlar. Global bir dizi söz konusu olduğunda eğer dizi elemanlarına değer verilmemişse, dizi elemanları 0 değeriyle başlatılır. Ama yerel diziler söz konusu olduğunda, dizi elemanı olan nesneler blok bilinirlik alanına (block scope) ömür açısından ise otomatik ömür karakterine (automatic storage class) sahip olur. Değer atanmamış dizi elemanları içinde çöp değerler (garbage values) bulunur. 10

11 Aşağıdaki programı yazarak derleyin: #define SIZE 10 int g[size]; int y[size]; int i; for (i = 0; i < SIZE; ++i) printf("g[%d] = %d\n", i, g [i]); for (i = 0; i < SIZE; ++i) printf("y[%d] = %d\n", i, y [i]); Dizilerin Birbirine Atanması Dizilerin elemanları nesnedir. Ancak bir dizinin tamamı bir nesne olarak işlenemez: int a[size], b[size]; gibi bir tanımlamadan sonra, a dizisi elemanlarına b dizisinin elemanları kopyalanmak amacıyla, aşağıdaki gibi bir deyimin yazılması sözdizim hatasıdır. a = b; /* Geçersiz */ 11

12 Yukarıdaki gibi bir atama derleme zamanı hatasına neden olur. Çünkü dizilerin isimleri olan a ve b nesne göstermez. Dizinin bellekte kapladığı toplam alan doğrudan tek bir nesne olarak işlenemez. Yani dizinin elemanları birer nesnedir ama dizinin tamamı bir nesne değildir. C'de dizi isimleri dizilerin bellekte yerleştirildikleri bloğun başlangıcını gösteren, dizinin türü ile aynı türden adres değerleridir. Dolayısıyla değiştirilebilir sol taraf değeri (modifiable L value) değillerdir. İki dizi birbirine ancak bir döngü deyimi ile kopyalanabilir: for (i = 0; i < SIZE; ++i) a[i] = b[i]; Yukarıdaki döngü deyimiyle b dizisinin her bir elemanının değeri a dizisinin eş indisli elemanına atanıyor. srand İşlevi Rand işlevi rastgele sayı üretmek için bir algoritma kullanıyor. Bu algoritma derleyiciden derleyiciye değişse de, rastgele sayı üretiminde kullanılan ana tema aynıdır. Bir başlangıç değeri ile işe başlanır. Buna tohum değeri (seed value) denir. Bu değer üzerinde bazı işlemler yapılarak rastgele bir sayı elde edilir. Tohum değer üzerinde yapılan işlem bu kez elde edilen rastgele sayı üzerinde yinelenir. rand işlevi çağrılarını içeren bir program her çalıştırıldığında aynı tohum değerinden başlanacağı için aynı sayı zinciri elde edilir. 12

13 Bir başka standart işlev olan srand işlevi, rastgele sayı üreticisinin tohum değerini değiştirmeye yarar. srand işlevinin stdlib.h başlık dosyasında yer alan bildirimi aşağıdaki gibidir: void srand (unsigned seed); srand işlevine gönderilen değer, işlev tarafından rastgele sayı üreticisinin tohum değeri yapılır. srand işlevine argüman olarak başka bir tohum değeri gönderildiğinde işlevin ürettiği rastgele sayı zinciri değişir. Aşağıda rand ve srand işlevleri tanımlanıyor: #define RAND_MAX unsigned long int next = 1; int rand() next = next * ; return (unsigned int)(next / 65536) % 32768; void srand(unsigned int seed) next = seed; srand işlevi çağrılmaz ise başlangıç tohum değeri 1'dir. 13

14 Yukarıdaki programa srand işlevi çağrısını ekleyerek yeniden derleyin, çalıştırın: #include <stdlib.h> int k; srand(100); for (k = 0; k < 10; ++k) printf("%d ", rand()); Bazı durumlarda, programın her çalıştırılmasında aynı rastgele sayı zincirinin üretilmesi istenmez. Örneğin bir oyun programında programın çalıştırılmasıyla hep aynı sayılar üretilirse, oyun hep aynı biçimde oynanır. Programın her çalışmasında farklı bir sayı zincirinin elde edilmesi için, srand işlevinin rastgele sayı üreticisinin tohum değerini programın her çalışmasında başka bir değer yapması gerekir. Bu amaçla çoğu zaman standart time işlevinden faydalanılır. time standart bir C işlevidir, bildirimi standart bir başlık dosyası olan time.h dosyası içindedir. 14

15 time işlevi kendisine 0 değeri gönderildiğinde, önceden belirlenmiş bir tarihten (sistemlerin çoğunda tarihinden) işlevin çağrıldığı ana kadar geçen saniye sayısını geri döndürür. İşlevin geri dönüş değeri, derleyicilerin çoğunda long türden bir değerdir. İçinde rastgele sayı üretilecek programda, srand işlevine argüman olarak time işlevinin geri dönüş değeri gönderilirse, program her çalıştığında, belirli bir zaman geçmesi nedeniyle, rastgele sayı üreticisi başka bir tohum değeriyle ilkdeğerini alır. Böylece programın her çalıştırılmasında farklı sayı zinciri üretilir: srand(time(0)); Yukarıdaki daha önce yazılan örnek programı her çalıştığında farklı sayı zinciri üretecek duruma getirelim: #include <stdlib.h> #include <time.h> int k; srand(time(0)); for (k = 0; k < 10; ++k) printf("%d ", rand()); 15

16 Programlarda bazen belirli bir aralıkta rastgele sayı üretilmesi istenir. Bu amaçla kalan işleci kullanılabilir. Aşağıdaki ifadeleri inceleyin: rand() % 2 Yalnızca 0 ya da 1 değerini üretir. rand() % aralığında rastgele bir değer üretir rand() % aralığında rastgele bir değer üretir. (örneğin bir zar değeri) rand() % aralığında rastgele bir değer üretir. 16

17 Aynı türden nesneler bir dizi altında tanımlanırlarsa, bir döngü deyimi yardımıyla dizi elemanlarının tamamını işleme sokan kodlar kolay bir biçimde yazılabilir. #include <stdlib.h> #include <time.h> #define SIZE 10 int a[size]; int toplam = 0; int k; srand(time(0)); for (k = 0; k < SIZE; ++k) a[k] = rand() % 100; printf("%d ", a[k]); for (k = 0; k < SIZE; ++k) toplam += a[k]; printf("\na elemanlari toplami = %d\n", toplam); 17

18 Aşağıdaki programda ise int türden bir dizinin en küçük değere sahip olan elamanının değeri bulunuyor: #include <stdlib.h> #include <time.h> #define SIZE 10 int a[size]; int toplam = 0; int k, min; srand(time(0)); for (k = 0; k < SIZE; ++k) a[k] = rand() % 100; printf("%d ", a[k]); min = a[0]; for (k = 1; k < SIZE; ++k) if (min > a[k]) min = a[k]; printf("\nen kucuk eleman = %d\n", min); 18

19 Aşağıdaki programda ise int türden bir dizinin tek ve çift sayı olan elemanlarının aritmetik ortalamaları ayrı ayrı hesaplanıyor: #define SIZE 10 int a[size] = 2, 3, 1, 7, 9, 12, 4, 8, 19, 10; int sum_of_odds = 0; int sum_of_even = 0; int no_of_odds = 0; int k; for (k = 0; k < SIZE; ++k) if (a[k] % 2) sum_of_odds += a[k]; no_of_odds++; else sum_of_even += a[k]; if (no_of_odds) printf("teklerin ortalamasi = %lf\n",(double)sum_of_odds /no_of_odds); else printf("dizide tek sayi yok!\n"); if (SIZE - no_of_odds) printf("ciftlerin ortalamasi = %lf\n",(double)sum_of_even /(SIZE - no_of_odds)); else printf("dizide cift sayi yok!\n"); 19

20 Aşağıdaki programda bir dizi içinde arama yapılıyor: #define SIZE 10 int a[size] = 2, 3, 1, 7, 9, 12, 4, 8, 19, 10; int k; int searched_val; printf("aranacak degeri girin : "); scanf("%d", &searched_val); for (k = 0; k < SIZE; ++k) if (a[k] == searched_val) break; if (k < SIZE) printf("a[%d] = %d\n", k, a[k]); else printf("aranan deger dizide yok!\n"); 20

21 Dizilerin Sıralanması Dizinin elemanlarını küçükten büyüğe ya da büyükten küçüğe sıralamak için farklı algoritmalar kullanılabilir. Aşağıda, algısal karmaşıklığı çok yüksek olmayan "kabarcık sıralaması" (bubble sort) isimli algoritma ile bir dizi sıralanıyor: #define SIZE 10 int a[size] = 2, 3, 1, 7, 9, 12, 4, 8, 19, 10; int i, k, temp; for (i = 0; i < SIZE - 1; ++i) for (k = 0; k < SIZE -1 - i; ++k) if (a[k] > a[k + 1]) temp = a[k]; a[k] = a[k + 1]; a[k + 1] = temp; for (k = 0; k < SIZE; ++k) printf("%d ", a[k]); 21

22 Aynı algoritma bir do while döngüsü kullanılarak da kodlanabilirdi: #define SIZE 10 #define UNSORTED 0 #define SORTED 1 int a[size] = 12, 25, -34, 45, -23, 29, 12, 90, 1, 20; int i, k, temp, flag; do flag = SORTED; for (k = 0; k < SIZE - 1; ++k) if (a[k] > a[k + 1]) temp = a[k]; a[k] = a[k + 1]; a[k + 1] = temp; flag = UNSORTED; while (flag == UNSORTED); for (i = 0; i < SIZE; ++i) printf("a[%d] = %d\n", i, a[i]); 22

23 Aşağıdaki programda bir dizinin elemanları küçükten büyüğe "araya sokma" (insertion sort) algoritmasıyla sıraya diziliyor: #define SIZE 10 int a[size] = 2, 3, 1, 7, 9, 12, 4, 8, 19, 10; int i, k, temp; for (i = 1; i < SIZE; ++i) temp = a[i]; for (k = i; k > 0 && a[k - 1] > temp; --k) a[k] = a[k - 1]; a[k] = temp; for (i = 0; i < SIZE; ++i) printf("%d ", a[i]); Sıralama yönünü küçükten büyüğe yapmak yerine büyükten küçüğe yapmak için içteki döngüyü aşağıdaki gibi değiştirmek yeterli olur. for (k = i; k > 0 && dizi[k - 1] < temp; --k) 23

24 Aşağıdaki programda ise diziyi küçükten büyüğe sıralamak için "seçme sıralaması (selection sort) algoritması kullanılıyor: #define SIZE 10 int a[size] = 2, 3, 1, 7, 9, 12, 4, 8, 19, 10; int i, k, min, index; for (k = 0; k < SIZE; ++k) min = a[k]; index = k; for (i = k + 1; i < SIZE; ++i) if (a[i] < min) min = a[i]; index = i; a[index] = a[k]; a[k] = min; for (k = 0; k < SIZE; ++k) printf("%d ", a[k]); 24

25 Aşağıdaki programda dizinin değeri tek olan elemanları küçükten büyüğe olacak şekilde dizinin başına, dizinin çift olan elemanları ise küçükten büyüğe dizinin sonuna yerleştiriliyor: #define SIZE 10 int a[size] = 2, 3, 1, 7, 9, 12, 4, 8, 19, 10; int i, k, temp; for (i = 0; i < SIZE - 1; ++i) for (k = 0; k < SIZE i; ++k) if (a[k] % 2 == a[k + 1] % 2 && a[k] > a[k + 1] a[k] % 2 == 0 && a[k + 1] % 2!= 0) temp = a[k]; a[k] = a[k + 1]; a[k + 1] = temp; for (k = 0; k < SIZE; ++k) printf("%d ", a[k]); 25

26 Aşağıdaki programda bir dizi ters çevriliyor: #define SIZE 10 int a[size] = 2, 3, 1, 7, 9, 12, 4, 8, 19, 10; int k; for (k = 0; k < SIZE / 2; ++k) int temp = a[k]; a[k] = a[size k]; a[size k] = temp; for (k = 0; k < SIZE; ++k) printf("%d ", a[k]); 26

27 Aşağıdaki program, rastgele üretilen bir sayısal loto kuponunu ekrana yazıyor: #include <stdlib.h> #include <time.h> #define KOLON_SAYISI 8 void kolon_yaz() int numaralar[50] = 0; int k, no; for (k = 0; k < 6; ++k) while (numaralar[no = rand() % ]) ; numaralar[no]++; for (k = 1; k < 50; ++k) if (numaralar[k]) printf("%2d ", k); int k; srand(time(0)); for (k = 0; k < KOLON_SAYISI; ++k) printf("kolon %2d : ", k + 1); kolon_yaz(); printf("\n"); 27

28 Aşağıdaki programda bir dizinin en büyük ikinci elemanının değeri bulunuyor: #define SIZE 10 int a[size] = 12, 34, 3, 56, 2, 23, 7, 18, 91, 4; int k; int max1 = a[0]; int max2 = a[1]; if (a[1] > a[0]) max1 = a[1]; max2 = a[0]; for (k = 2; k < SIZE; ++k) if (a[k] > max1) max2 = max1; max1 = a[k]; else if (a[k] > max2) max2 = a[k]; printf("en buyuk ikinci deger = %d\n", max2); 28

29 Aşağıdaki programda yalnızca bir dizinin içinde tek (unique) olan elemanların değerleri ekrana yazdırılıyor. #include <stdlib.h> #include <time.h> #define SIZE 100 int a[size]; int i, k; int counter; srand(time(0)); for (k = 0; k < SIZE; ++k) a[k] = rand() % 30; printf("%d ", a[k]); printf("\n*******************************************************\n"); for (i = 0; i < SIZE; ++i) counter = 0; for (k = 0; k < SIZE; ++k) if (a[k] == a[i]) if (++counter == 2) break; if (counter == 1) printf("%d ", a[i]); printf("\n"); 29

30 Aşağıdaki program SIZE elemanlı bir dizinin tüm elemanlarına 0 - MAX aralığında birbirinden farklı rastgele değerler yerleştiriyor: #include <stdlib.h> #include <time.h> #define SIZE 50 #define MAX 100 int a[size]; int k; srand(time(0)); for (k = 0; k < SIZE; ++k) int val; while (1) int i; val = rand() % MAX; for (i = 0; i < k; ++i) if (val == a[i]) break; if (i == k) break; a[k] = val; /* dizi yazdırılıyor */ for (k = 0; k < SIZE; ++k) printf("%d ", a[k]); printf("\n"); 30

31 Aşağıdaki programda sıralı iki dizi, bir sıralı dizi biçiminde birleştiriliyor: #define SIZE 10 int a[size] = 2, 3, 6, 7, 8, 9, 13, 45, 78, 79; int b[size] = 1, 2, 4, 5, 7, 9, 10, 18, 33, 47; int c[size + SIZE]; int k; int index1 = 0, index2 = 0; for (k = 0; k < SIZE + SIZE; ++k) if (index1 == SIZE) c[k] = b[index2++]; else if (index2 == SIZE) c[k] = a[index1++]; else if (a[index1] < b[index2]) c[k] = a[index1++]; else c[k] = b[index2++]; for (k = 0; k < SIZE + SIZE; ++k) printf("%d ", c[k]); 31

32 THE END!!! 32