S. B. ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ

Transkript

1 S. B. ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ MEDICAL JOURNAL OF ANKARA TRAINING AND RESEARCH HOSPITAL CİLT / Volume: 47 Sayı / Number: 2 Yıl / Year: 2014 ISSN: ÖZGÜN ÇALIŞMA Erişkinlerde Astımı Etkileyen Risk Faktörleri Kırıkkale İlinde Gebelerde Toksoplazma, Rubella ve Sitomegalovirüs Seropozitiflik Oranları Kidney Transplantation From Living Related Elderly Donors The Effect of Iron Deficiency Anemia on the Levels OLGU SUNUMU of Hemoglobin Subtypes and Hemoglobin A1c Nadir Bir Müllerian Anomali OHVIRA DERLEME Sendromu-Multidisipliner Nöromiyelitis optika Yaklaşımın Önemi Santral Sinir Sisteminin Nadir Bir Tutulum Şekli: Limbik Ensefalit Is Iron Deficiency Anemia an Additional Feature of Jervell-Lange Nielsen Syndrome?

2

3 S. B. ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TIP DERGİSİ MEDICAL JOURNAL OF ANKARA TRAINING AND RESEARCH HOSPITAL Ankara Eğt. Arş. Hast. Derg. (Med. J. Ankara Tr. Res. Hosp.) CİLT / Volume: 47 Sayı / Number: 2 Yıl / Year: 2014 ISSN:

4 S. B. ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TIP DERGİSİ MEDICAL JOURNAL OF ANKARA TRAINING AND RESEARCH HOSPITAL BAŞ EDİTÖR / EDITOR-IN-CHIEF Uz. Dr. Mustafa Sırrı KOTANOĞLU EDİTÖR / EDITOR Prof. Dr. Tahir Kurtuluş YOLDAŞ EDİTÖR YARDIMCILARI / ASSOCIATE EDITORS Doç. Dr. Muhammed Necati DEMİR Doç. Dr. Bülent ALİOĞLU YAYIN KURULU / PUBLICATION COMMITTEE Doç. Dr. Çiğdem ATAMAN HATİPOĞLU Doç. Dr. Cemal BULUT Doç. Dr. Ayşe ÖZCAN Doç. Dr. Berkan REŞORLU Yayın Adı S.B. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi Medical Journal of Ankara Training and Research Hospital Yayın Türü Yaygın Süreli Yayın Yayın Şekli 4 Aylık Türkçe - İngilizce Yayın Sahibi S. B. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Adına Uz. Dr. Mustafa Sırrı KOTANOĞLU Yazı İşleri Müdürü Doç. Dr. Çiğdem ATAMAN HATİPOĞLU Yayın Sekreterya Züleyha YILMAZ S. B. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimliği Tel: 0 (312) aeah.tipdergisi@gmail.com Dizgi / Baskı Buse Kağıtçılık Matbaacılık Sanayi ve Ticaret Başşehir Sok. No: 25/6 Cebeci /ANKARA Tel: (312) buse_kagit@hotmail.com CİLT / 47- Sayı/ 2- Yıl / 2014 tarihli S.B Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi Kasım 2014 tarihinde basılmıştır. S.B Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Tıp Dergisi nde yayınlanan yazılar, resim, şekil ve tablolar editörün izni olmadan kısmen veya tamamen çoğaltılamaz. Bilimsel amaçlarla kaynak gösterilmek şartı ile özetleme ve alıntı yapılabilir.

5 S. B. ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TIP DERGİSİ MEDICAL JOURNAL OF ANKARA TRAINING AND RESEARCH HOSPITAL EDITÖRDEN / EDITORIAL Değerli okuyucular, S.B. Ankara Eğitim ve Araştırma Dergisi nin 2014 yılı ikinci sayısını sizlerin desteği ile yayınlıyoruz. Hocamız Sayın Prof. Dr. Nevres Hürriyet AYDOĞAN a dergimize verdiği emekleri nedeniyle teşekkür etmek ve yeni çalışma yerinde başarılar dilemek istiyorum. Bu vesile ile aynı şekilde dergimize kıymetli zamanını ve emeklerini esirgemeyen Doç. Dr. Bülent KILIÇOĞLU na da teşekkür etmek istiyorum. Yeni akademik kadro ile daha önceki çalışma arkadaşlarımızın dergimize verdikleri emeklerin üzerine yeni gelen arkadaşlarımızın da taze kan oluşturacağına inanıyorum. Hedefimiz daha kaliteli ve daha çok okuyucuya ulaşan bir dergi çıkarmaktır. Bunun yanı sıra diğer hedeflerimiz ulusal ve uluslar arası veri tabanlarına girebilmektir. Bu amaçla yola çıkan dergimiz akademik ekibinin en büyük destekçisi olan hastane yöneticimiz ve dergimiz Başeditörü Uzm. Dr. Mustafa KOTANOĞLU na ve editör yardımcımız Başhekim Doç. Dr. M. Necati DEMİR e teşekkürlerimizi sunmak istiyorum. Dergimiz akademik kadrosuna katılan arkadaşlarımız sırasıyla; editör yardımcılığı görevine Doç. Dr. Bülent ALİOĞLU nun yanı sıra yayın kurulu üyeliği görevlerine eski çalışma arkadaşlarımız Doç. Dr. Cemal BULUT ve Doç. Dr. Çiğdem ATAMAN HATİPOĞLU na ek olarak Doç. Dr. Ayşe ÖZCAN ve Doç. Dr. Berkan REŞORLU katılmışlardır. Yeni yayın kurulu olarak Dergimizi daha aktifleştirme ve bilimsel düzeyini artırmak için elimizden gelen her türlü gayreti göstereceğiz. Çalışma arkadaşlarıma başarılar dilerken yeni sayımızın hayırlı uğurlu olmasını diliyorum. Saygılarımızla... Prof. Dr. Tahir Kurtuluş YOLDAŞ Doç. Dr. Bülent ALİOĞLU CİLT / Volume: 47 Sayı / Number: 2 Yıl / Year: 2014 ISSN:

6 S. B. ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TIP DERGİSİ MEDICAL JOURNAL OF ANKARA TRAINING AND RESEARCH HOSPITAL DANIŞMA KURULU / EDITORIAL BOARD DR. MEHMET AKİF ACAR ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ GÖZ HASTALIKLARI KLİNİĞİ DR. ALİ KUDRET ADİLOĞLU ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TIBBİ MİKROBİYOLOJİ KLİNİĞİ DR. MEHMET ALİ AKKUŞ ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ GENEL CERRAHİ KLİNİĞİ DR. CEM NURİ AKTEKİN ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ KLİNİĞİ DR. KADİR BAHADIR ALEMDAROĞLU ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ KLİNİĞİ DR. BÜLENT ALİOĞLU ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI KLİNİĞİ DR. YALÇIN ARAL ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA HASTALIKLAR KLİNİĞİ DR. FATMA İNCİ ARIKAN ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI KLİNİĞİ DR. NECMİ ARSLAN ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ KULAK BURUN BOĞAZ HASTALIKLARI KLİNİĞİ DR. GÜRCAN ASLAN ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ PLASTİK VE REKONSTRUKTİF VE ESTETİK CERRAHİ KLİNİĞİ DR. ÇİĞDEM ATAMAN HATİPOĞLU ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ENFEKSİYON HASTALIKLARI KLİNİĞİ KLİNİĞİ DR. BÜLENT BALTACI ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ANESTEZİYOLOJİ VE REANİMASYON KLİNİĞİ DR. HÜLYA BAŞAR ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ANESTEZİYOLOJİ VE REANİMASYON KLİNİĞİ DR. MEHMET AKİF BAYAR ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ BEYİN VE SİNİR CERRAHİSİ KLİNİĞİ DR. YILDIZ BİLGE DALLAR ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI KLİNİĞİ DR. PINAR BORMAN ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ FİZİKSEL TIP VE REHABİLİTASYON KLİNİĞİ DR. CEMAL BULUT ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ENFEKSİYON HASTALIKLARI KLİNİĞİ DR. SIDIKA AYŞEGÜL CEYHAN ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ANESTEZİYOLOJİ VE REANİMASYON KLİNİĞİ DR. NADİR TURGUT ÇAVUŞOĞLU ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ GENEL CERRAHİ KLİNİĞİ DR. MUZAFFER ÇAYDERE ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TIBBI PATOLOJİ KLİNİĞİ DR. MUHAMMED NECATİ DEMİR ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ GÖZ HASTALIKLARI KLİNİĞİ DR. MÜNİR DEMİRCİ ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ KULAK BURUN BOĞAZ HASTALIKLARI KLİNİĞİ DR. ARİF HAKAN DEMİREL ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ GENEL CERRAHİ KLİNİĞİ DR. ALİ PEKCAN DEMİRÖZ ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ENFEKSİYON HASTALIKLARI KLİNİĞİ DR. SOYKAN DİNÇ ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ GENEL CERRAHİ KLİNİĞİ DR. VEYSEL ERCAN DİNÇEL ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ORTOPEDİ VE TRAVMATOLOJİ KLİNİĞİ DR. MURAT DURANAY ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ NEFROLOJİ KLİNİĞİ DR. HATİCE MERAL EKŞİOĞLU ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ DERMATOLOJİ KLİNİĞİ DR. FATMA ŞEBNEM ERDİNÇ ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ENFEKSİYON HASTALIKLARI KLİNİĞİ DR. YUSUF ERGÜN ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ KADIN HASTALIKLARI VE DOĞUM KLİNİĞİ DR. UFUK ERGÜN ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ NÖROLOJİ KLİNİĞİ DR. NEŞE ERSÖZ GÜLÇELİK ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ENDOKRİNOLOJİ VE METABOLİZMA HASTALIKLARI KLİNİĞİ DR. ERTUĞRUL ERTAŞ ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ GENEL CERRAHİ KLİNİĞİ DR. GÜNAY ERTEM ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ENFEKSİYON HASTALIKLARI KLİNİĞİ DR. SOLMAZ ERUYAR ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ANESTEZİYOLOJİ VE REANİMASYON KLİNİĞİ DR. BERRİN ESEN ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TIBBİ MİKROBİYOLOJİ KLİNİĞİ DR. HAKAN GENÇ ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ FİZİKSEL TIP VE REHABİLİTASYON KLİNİĞİ DR. GÜL GÜRSOY ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ İÇ HASTALIKLARI KLİNİĞİ DR. SEMA HÜCÜMENOĞLU ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TIBBI PATOLOJİ KLİNİĞİ DR. LEVENT ERTUĞRUL İNAN ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ NÖROLOJİ KLİNİĞİ DR. BUĞRA KAPTANOĞLU ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ GENEL CERRAHI KLİNİĞİ DR. HATİCE KARADAŞ ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ KULAK BURUN BOĞAZ HASTALIKLARI KLİNİĞİ DR. AYNUR KARAGÖZ ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ FİZİKSEL TIP VE REHABİLİTASYON KLİNİĞİ DR. AYŞE ESRA KARAKOÇ ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TIBBİ MİKROBİYOLOJİ KLİNİĞİ DR. YAVUZ KATIRCI ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ACİL TIP KLİNİĞİ DR. SALİH FEHMİ KATIRCIOĞLU ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ KALP VE DAMAR CERRAHİSİ KLİNİĞİ DR. ÇETİN KAYMAK ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ANESTEZİYOLOJİ VE REANİMASYON KLİNİĞİ DR. MURAT KEKİLLİ ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ GASTROENTEROLOJİ KLİNİĞİ DR. BÜLENT KILIÇOĞLU ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ GENEL CERRAHİ KLİNİĞİ DR. SAMİ KINIKLI ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ENFEKSİYON HASTALIKLARI KLİNİĞİ DR. KEMAL KISMET ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ GENEL CERRAHİ KLİNİĞİ DR. UĞUR KOÇER ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ PLASTİK VE REKONSTRUKTİF VE ESTETİK CERRAHİ KLİNİĞİ DR. MELİHA KORKMAZ ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ NÜKLEER TIP KLİNİĞİ DR. PINAR NERCİS KOŞAR ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ RADYOLOJİ KLİNİĞİ DR. MUSTAFA SIRRI KOTANOĞLU ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ANESTEZİYOLOJİ VE REANİMASYON KLİNİĞİ DR. SANİ NAMIK MURAT ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ KARDİYOLOJİ KLİNİĞİ DR. FİRDEVS ÖRNEK ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ GÖZ HASTALIKLARI KLİNİĞİ DR. AYŞE ÖZCAN ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ANESTEZİYOLOJİ VE REANİMASYON KLİNİĞİ DR. NAMIK NEBİ ÖZCAN ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ANESTEZİYOLOJİ VE REANİMASYON KLİNİĞİ DR. BERKAN REŞORLU ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ÜROLOJİ KLİNİĞİ DR. MERYEM SARAÇOĞLU ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ FİZİKSEL TIP VE REHABİLİTASYON KLİNİĞİ DR. MEDİNE AYŞİN TAŞAR ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ÇOCUK SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI KLİNİĞİ DR. OĞUZ TEKİN ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ AİLE HEKİMLİĞİ KLİNİĞİ DR. SELİM TEMEL ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ GENEL CERRAHI KLİNİĞİ DR. AHMET TERZİOĞLU ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ PLASTİK VE REKONSTRUKTIF VE ESTETİK CERRAHİ KLİNİĞİ DR. AHMET TUNCAY TURGUT ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ RADYOLOJİ KLİNİĞİ DR. NECLA TÜLEK ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ ENFEKSİYON HASTALIKLARI KLİNİĞİ DR. NURTEN ÜNLÜ ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ GÖZ HASTALIKLARI KLİNİĞİ DR. TAHİR KURTULUŞ YOLDAŞ ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ NÖROLOJİ KLİNİĞİ DR. DOĞAN YÜCEL ANKARA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ TIBBI BİYOKİMYA KLİNİĞİ 6

7 Özgün Çalışma / Original Article İÇİNDEKİLER / INDEX ERİŞKİNLERDE ASTIMI ETKİLEYEN RİSK FAKTÖRLERİ...6 RISK FACTORS AFFECTING ASTHMA IN ADULTS Gülden BİLGİN, Arife VURAL KIRIKKALE İLİNDE GEBELERDE TOKSOPLAZMA, RUBELLA VE SİTOMEGALOVİRÜS SEROPOZİTİFLİK ORANLARI...16 SEROPOSITIVITY RATES FOR TOXOPLASMA, RUBELLA, AND CYTOMEGALOVIRUS IN PREGNANT WOMEN LIVING IN KIRIKKALE Zeynep ÖZCAN DAĞ, Serdar GÜL, Yüksel IŞIK, Yavuz ŞİMŞEK, Özlem Banu TULMAÇ, Eren PEK, Teoman Z. APAN KIDNEY TRANSPLANTATION FROM LIVING RELATED ELDERLY DONORS...20 AKRABA YAŞLI CANLI DONÖRLERDEN YAPILAN BÖBREK NAKİLLERİ Turgut PIŞKIN, Bülent ÜNAL, Bora BARUT, Sertaç USTA, Fatih GÖNÜLTAŞ, Üner KAYABAS, THE EFFECT OF IRON DEFICIENCY ANEMIA ON THE LEVELS OF HEMOGLOBIN SUBTYPES AND HEMOGLOBIN A1C...25 DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN HEMOGLOBİN ALT GRUPLARI İLE HEMOGLOBİN A1C ÜZERİNE ETKİLERİ Yıldız Bilge DALLAR, Bülent ALİOĞLU, Dilek KAHVECİOĞLU, Nermin DİNDAR, Esra TAPCI Derleme / Review NÖROMİYELİTİS OPTİKA...31 NEUROMYELITIS OPTICA H. Nalan GÜNEŞ, Burcu Gökçe ÇAKAL,Tahir Kurtuluş YOLDAŞ, Olgu Sunumu / Case Report NADİR BİR MÜLLERİAN ANOMALİ: OHVIRA SENDROMU-MULTİDİSİPLİNER YAKLAŞIMIN ÖNEMİ...37 RARE MULLARIAN ANOMALY: OHVIRA SYNDROME-THE IMPORTANCE OF MULTIDISCIPLINARY APPROACH Elif Aylin TAŞKIN, Simla OKUMUŞOĞLU KARACA, Ezgi TURGUT, Süheyla AYDOĞMUŞ, SANTRAL SİNİR SİSTEMİNİN NADİR BİR TUTULUM ŞEKLİ: LİMBİK ENSEFALİT...41 A RARE CENTRAL NERVOUS SYSTEM DISORDER: LIMBIC ENCEPHALITIS Ayşegül AKYÜZ, H. Nalan GÜNEŞ, Selda Keskin GÜLER, Burcu Gökçe ÇOKAL, IS IRON DEFICIENCY ANEMIA AN ADDITIONAL FEATURE OF JERVELL-LANGE NIELSEN SYNDROME?...46 DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİ JERVELL-LANGE NIELSEN SENDROMUNUN EK BİR BULGUSU MUDUR? Bülent ALIOĞLU, Yıldız DALLAR, Ülkü TIRAS, Çınar KILIÇ, A. Esra TAPCI, CİLT / Volume: 47 Sayı / Number: 2 Yıl / Year: 2014 ISSN:

8 Özgün Çalışma / Original Article ERİŞKİNLERDE ASTIMI ETKİLEYEN RİSK FAKTÖRLERİ RISK FACTORS AFFECTING ASTHMA IN ADULTS Gülden BİLGİN, MD; 1, Arife VURAL,MD 1 1 S.B. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Göğüs Hastalıkları Bölümü, Ankara, Türkiye Geliş tarihi: 13/03/2014 Kabul tarihi: 15/ 10 /2014 Yazarlar herhangi bir finansal destek kullanmamış olup yazarlar arasında çıkar çatışması yoktur. ÖZ AMAÇ: Astım dünyada en sık görülen kronik hastalıklardan birisidir. Prevalansı, mortalite ve morbiditesi giderek artmaktadır. Çalışmamızın amacı; hastanemiz Göğüs Hastalıkları Polikliniğine başvuran hastaların, astım ve allerjik semptomlarının prevalansını saptamak, elde edilen verileri değerlendirmek ve değişik bölgelerden bildirilen prevalans sonuçları ile karşılaştırmaktır. GEREÇ VE YÖNTEMLER: Veriler 18 yaş üzerinde 1264 kişide yüz yüze görüşme tekniği ile yapıldı. Sorular; sosyodemografik sorular ve European Community Respiratory Health Survey (ECRHS) anketinden oluşuyordu. BULGULAR: Cinsiyet, yaş, aktif ya da pasif sigara içiciliği, ailesel atopi öyküsü ve yaşanan evin koşulları, astım ve allerjik semptom prevalanslarını etkileyen faktörler olarak tesbit edildi. SONUÇ: Astım için risk faktörlerinin saptanmasında prevalans sonuçları çok önemli olduğundan ülkemizde astım prevalansı ile ilgili kapsamlı çalışmalara gereksinim vardır. Astımla ilgili risk faktörlerinin farkındalığının artırılması ve hastalık kontrolü için koruyucu önlemlerin alınması acil ve önemlidir. Anahtar kelimeler: Astım, risk faktörleri. ABSTRACT OBJECTIVE: Asthma is among the most frequent chronic diseases in the world. It has gradually increasing prevalence, mortality and morbidity. The aim of our study is to determine the prevalance of asthma and its allergic symptoms of the patients applied to the Pulmonology Clinic of our hospital, to evaluate the findings reached, and to compare with the prevalance noted from different regions. Yazışma adresi/correspondence Address: Dr. Gülden Bilgin. S.B. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Göğüs Hastalıkları Bölümü, Ankara, TÜRKIYE Tel: fkguldenbilgin@mynet.com 6 BİLGİN ve ark. Ankara Eğt. Arş. Hast. Derg. 2014; 47 (2): 6-15

9 ASTIMI ETKİLEYEN RİSK FAKTÖRLERİ MATERIAL AND METHODS: Data was collected through face to face interviews with 1264 patients over age 18. Questions were including sociodemographical questions and questions from European Community Respiratory Health Survey (ECRHS). RESULTS: Sex, age, active or passive smoking habits, familial history of atopy, and home conditions were detected as factors affecting asthma and allergic syptom prevalances. Key words: Asthma, risk factors. GİRİŞ Astım; farklı etiyolojik ve patogenetik mekanizmaların oluşturduğu hava yollarının kronik inflamatuar bir hastalığıdır (1,2,3). Son yıllarda bilimsel gelişmelerin sağlanmasına rağmen astım prevalansı, morbidite, mortalite ve maliyetinin arttığı bildirilmektedir (4,5). Genetik yatkınlığı olan kişilerin çeşitli çevresel faktörlerle karşılaşmaları sonucu oluşan astım ve allerjik hastalıklar hakkında, dünyanın farklı bölgelerinde farklı prevalans sonuçları ve risk faktörleri elde edilmiştir (5,6). Ülkemizde yeterli veri olmamakla birlikte erişkinlerde astım prevalansı %2.1 ile %7.6 arasında değişmekte olup, ortalama %3.6 dır (1). Bu çalışma; hastanemiz Göğüs Hastalıkları Polikliniğine başvuran erişkinlerde astımla ilgili semptomların araştırılması ve astım gelişimini etkileyen risk faktörlerini saptamak amacıyla yapıldı. GEREÇ VE YÖNTEM Çalışma; hastane göğüs hastalıkları polikliniğine Eylül Ocak 2014 tarihleri arasında başvuran 1246 hastada yapıldı. Avrupa Topluluğu Solunum Sağlığı çalışmalarının anket formu European Community Respiratory Health Survey (ECRHS) (Eurepean Community) ve tarafımızdan hazırlanan ek form, yaş grubunda 1264 kişiye (% 42.2 erkek, % 57.8 kadın) iki göğüs hastalıkları uzmanı tarafından yüz yüze görüşme yöntemiyle uygulandı (7). Etik kurul kararı ve hastaların yazılı onayları alındı. Anket iki bölümden oluşmaktaydı. Anketin ilk bölümünde; cinsiyet, yaş, medeni hal, eğitim, sosyoekonomik düzey, yaşadığı yer, evde yaşayan kişi sayısı, yaşanılan evin ko- (>2000 TL) olarak gruplandırıldı. Veriler SPSS 15.0 BİLGİN ve ark. Ankara Eğt. Arş Hast. Derg. 2014; 47 (2): şulları, evin ısınma şekli, evde beslenen evcil hayvan türü, evde hamamböceği olup olmadığı, evin trafik yoğunluğu açısından yola yakınlığı, yatak odasında halı varlığı, eşlik eden hastalıklar, sigara içimi gibi astımı tetikleyebilecek faktörler sorgulandı. Anketin ikinci bölümünde astım ve astım benzeri semptomları sorgulamak için ECRHS formu kullanıldı. Son bir yıl içinde hırıltılı solunum, soğuk algınlığı olmadığı sürece hırıltı, hırıltıya eşlik eden nefes darlığı, on bir yıldır nefes darlığı ile uyanma, göğüste sıkışma hissi ve öksürük nöbetleri ile uyanma, son bir yıldır geçirilen astım nöbeti, astım için düzenli ilaç kullanma öyküsü, saman nezlesi vb. gibi burun allerjisi sorgulandı. Anamnezden sonra fizik muayene yapıldı ve akciğer grafisi çekildi. Tüm hastalara reversibiliteli solunum fonksiyon testi yapıldı. Solunum fonksiyon testi V max encore 229 C/ Carefusion-Yorba Linda,- CA USA cihazında, hasta oturur pozisyonda 3 kez yapıldı.elde edilen değerlerin en iyisi alındıktan sonra salbutamol inhale ettirilip 20 dakika sonra test tekrarlandı. FVC (Zorlu vital kapasite), FEV1 (1. saniye zorlu expirasyon volümü), FEV1/FVC değerlerine bakıldı. Salbutamol inhalasyonundan sonra FEV1 değeri (+12) artış gösterenler astım tanısı aldı. Bu değeri sağlayamayan ve anamnezi de uygun olmayan hastalar çalışma dışı kaldı. Astımın derecesi, solunum fonksiyon testlerine dayanılarak Global Inıtiative for asthma (GINA) ya göre belirlendi (6). Sosyoekonomik düzey için, Türkiye İstatistik Kurumu 2011 verileri göz önüne alınarak düşük gelir düzeyi (<1000 TL), orta gelir düzeyi ( TL), yüksek gelir düzeyi

10 ASTIMI ETKİLEYEN RİSK FAKTÖRLERİ paket programı yardımıyla değerlendirildi. Verilerin frekans ve yüzdesel dağılımlarının yanı sıra, kategorik verilerde ilişki için Ki-Kare testi, risk katsayılarını belirlemek için lojistik regresyon analizi kullanıldı. Anlamlılık seviyesi olarak 0.05 kabul edildi. BULGULAR Çalışmaya katılan 1264 olgunun %42.2 si erkek, %57.8 i kadındı. Popülasyonun %13.1 i yaş, %46.4 ü yaş ve %40.5 u yaş grubunda buluyordu. Medeni olarak; evli olanlar (%60.7), eğitim açısından; okur-yazar olmayanlar (%43.6), sosyoekonomik açıdan düşük seviyede olanlar (%57.5), şehirde oturanlar ( %53.6), evde dört kişi ve üzerinde yaşayanlar (%43.7), ev koşulları kötü olanlar (%47.7), evde soba ile ısınanlar (%68.9) çoğunluğu oluşturuyordu. %66.4 olgunun evinde hamamböceği vardı (Tablo 1). Çalışmaya katılanların %70.2 si sigara içiyordu. %67.5 olguda evde diğer kişilerin de sigara içtiği saptandı (Tablo 1). Tablo 1: Araştırmaya katılan bireylerin demografik özellikleri 8 Cinsiyet Yaş Sigara içme durumu Medeni durum Eğitim Sosyoekonomik düzey n % Kadın Erkek İçmiyor İçiyor Bırakmış Bekar Evli Dul Cevapsız Cahil Okuryazar İlköğretim Yüksek İyi Orta Kötü Tablo 1 in devamı Yaşadığı yer Evde yaşayan kişi sayısı Yaşadığı evin koşulları Evin ısınma durumu Hayvan türü Evde hamam böceği Evin yola yakınlığı Yatak odasında halı Köy İlçe Şehir Kişi Kişi Kişi Ve üzeri İyi Orta Kötü Soba Kalorifer Yok Kedi Köpek Kuş Yok Var Yakın Az yakın Uzak Yok Var Sadece astım %37.5 olguda görülürken, allerjik rinit %29.8, egzama %12.7, allerjik konjuktivit %1.1, astıma eşlik eden birden fazla hastalık %18.9 olarak saptandı (Tablo 2). Tablo 2: Sadece astım olanlar ve astıma eşlik eden diğer hastalıklar Astıma eşlik eden hastalıklar Sadece astımı olan hastalar Egzama Allerjik rinit Allerjik konjuktivit Birden fazla hastalık En sık görülen semptomlar; son bir yılda hırıltılı solunum 224 (%17.7) ve son bir yıldır öksürük nöbetleri ile uyanma 197 (%15.6) idi. Son bir yıldır astım nöbeti BİLGİN ve ark. Ankara Eğt. Arş. Hast. Derg. 2014; 47 (2): 6-15

11 ASTIMI ETKİLEYEN RİSK FAKTÖRLERİ geçirme 35 (%2.8), astım için düzenli ilaç kullanma 34 (%2.7), saman allerjisi vb gibi burun allerjisi varlığı 193 (%15.2) olarak belirlendi (Tablo 3). Tablo 3: Astım semptomları n % Son bir yılda hırıltı solunum Soğuk algınlığı olmadığı sürece hırıltı Hırıltıya eşlik eden nefes darlığı Son bir yıldır nefes darlığı ile uyanma Son bir yılda göğüste sıkışma hissi ile uyanma Son bir yıldır öksürük nöbetleri ile uyanma Son bir yıldır geçirilen astım nöbeti Astım için düzenli ilaç kullanma Saman nezlesi vb. burun allerjisi Sadece astım, egzama, eşlik eden birden fazla hastalık grubu kadınlarda daha fazla görülürken, erkeklerde allerjik rinit daha yüksek saptandı (P<0.05). Allerjik rinit yaş grubunda daha sık görülürken; sadece astım, egzama, astıma eşlik eden birden fazla hastalık yaş grubunda daha sık bulundu (p<0.05). Çalışmamızda; yaş grubunda, kötü sosyoekonomik koşullarda, şehirde yaşayanlarda,evde yaşayan kişi sayısı arttıkça, evde hamamböceği varlığında, yatak odasında halı olması durumunda, evi yola yakın olanlarda, nefes darlığı atakları olanlarda, son bir yılda göğüste sıkışma hissi ile uyanma oranı arttıkça, astım için düzensiz ilaç kullanımı söz konusu olduğunda, saman nezlesi vb. gibi burun allerjilerinin olması durumunda,eşilk eden hastalıklar olmadan sadece astımın anlamlı derecede arttığı saptandı (p<0.05). Sadece astım, allerjik rinit ve eşlik eden birden fazla hastalık grubu; sigara içenlerde daha fazla görülürken, sigarayı bırakmış olanlarda egzamaya daha sık rastlandı (p<0.05). Sadece astım ve eşlik eden birden fazla hastalık grubu sosyoekonomik durumu kötü olanlarda daha yüksek görülürken, sosyoekonomik durumu iyi olanlarda egzama ve allerjik rinit daha fazla saptandı (p<0.05). Sadece astım ve eşlik eden birden fazla hastalık grubu koşulları kötü olan evlerde yaşayanlarda daha yüksek görülürken, koşulları iyi olan evlerde yaşayanlarda allerjik rinit ve egzamaya daha fazla rastlandı (p<0.05). Sadece astım, egzama ve eşlik eden birden fazla hastalık grubu evde hamamböceği olanlarda daha sık görüldü (p<0.05). Son bir yılda nefes darlığı ve hırıltısı olan hastalar karşılaştırıldığında; her iki grupta da, yaş arası, okuma yazması olmayan, kötü sosyoekonomik koşullarda ve şehirde yaşayanlarda, sigara içenlerde, evde diğer sigara içenler varlığında, evde hayvan besleyenlerde özellikle hamamböceği varlığında, hırıltı ve nefes darlığının birbirine eşlik etmesi durumunda, soğuk algınlığı olmadığı sürece nefes darlığı ve hırıltı hissedildiği anlarda, son bir yıldır göğüste sıkışma, nefes darlığı atakları, öksürük nöbetleri, nefes darlığı ile uyanma ve rinokonjuktivit varlığında; nefes darlığı hisseden ve hırıltısı olan grupların birbirine benzerliği görüldü (p<0.05) (Tablo 4,5). Tablo 4: Son bir yıldır nefes darlığı olan hastaların özellikleri Yaş n % (18.0%) (60.7%) (21.3%) Eğitim durumu Cahil 238 (36.6%) Okuryazar 228 (35.0%) İlköğretim 107 (16.4%) Yüksek 78 (12.0%) Sigara İçmiyor 57 ( 8.8%) İçiyor 540 (83.0%) Bırakmış 54 ( 8.2%) Evde diğer sigara içenler Hayır 68 (10.4%) Evet 583 (89.6%) Evde bulunan hayvan Yok 258 (39.7%) Var 393 (60.3%) BİLGİN ve ark. Ankara Eğt. Arş Hast. Derg. 2014; 47 (2):

12 ASTIMI ETKİLEYEN RİSK FAKTÖRLERİ 10 Tablo 4 ün devamı Evde hamamböceği Yok 103 (15.9%) Var 548 (84.1%) Eşlik eden hastalıklar Sadece astım 137 (21.0%) Egzama 35 ( 5.4%) Allerjik rinokonjuktivit 301 (46.2%) Birden fazla hastalık 178 (27.4%) Nefes darlığına eşlik eden hırıltı Yok 65 ( 10.0%) Var 586 (90.0%) Soğuk algınlığı olmadığı sürece hırıltı Yok 129 (19.9%) Var 522 (80.1%) Son bir yıldır göğüste sıkışma Yok 198 (30.4%) Var 453 (69.6%) Son bir yıldır nefes darlığı atakları Yok 392 (60.2%) Var 259 (39.8%) Son bir yıldır öksürük nöbetleri Yok 71 (11.0%) Var 580 (89.0%) Son bir yıldır nefes darlığı ile uyanma Yok 333 (51.1%) Var 318 (48.9%) Rinokonjuktivit varlığı Yok 95 (14.6%) Var 556 (85.4%) Astım için düzenli ilaç kullanma Yok 471 (72.4%) Var 180 (27.6%) P<0.05 Tablo 5: Son bir yıldır hırıltılı solunumu olan hastaların özellikleri Yaş n % (15.4%) (50.8%) (33.8%) Eğitim durumu Cahil 392 (41.5%) Okuryazar 322 (34.1%) İlköğretim 137 (14.5%) Yüksek 93 ( 9.9% ) Sosyo ekonomik düzey İyi 144 (15.2%) Orta 220 (23.3%) Kötü 580 (61.5%) Yaşadığı yer Köy 298 (31.5%) İlçe 123 (13.1%) Şehir 523 (55.4%) Sigara İçmiyor 69 ( 7.3% ) İçiyor 767 (81.2%) Bırakmış 108 (11.5%) Evde diğer sigara içenler Hayır 126 (13.3%) Evet 818 (86.7%) Evde bulunan hayvan Yok 514 (54.5%) Var 430 (45.5%) Evde hamamböceği Yok 195 (20.7%) Var 749 (79.3%) Eşlik eden hastalıklar Sadece astım 322 (34.1%) Egzama 79 ( 8.3 %) Allerjik rinokonjuktivit 341 (36.1%) Birden fazla hastalık 202 (21.5%) Hırıltıya eşlik eden nefes darlığı Yok 249 (36.4%) Var 695 (13.6%) BİLGİN ve ark. Ankara Eğt. Arş. Hast. Derg. 2014; 47 (2): 6-15

13 ASTIMI ETKİLEYEN RİSK FAKTÖRLERİ Tablo 5 in devamı Soğuk algınlığı olmadığı sürece hırıltı Yok 315 (33.4%) Var 629 (66.7%) Son bir yıldır göğüste sıkışma Yok 461 (48.9%) Var 483 (51.1%) Son bir yıldır nefes darlığı atakları Yok 358 (38.0%) Var 586 (62.0%) Son bir yıldır öksürük nöbetleri Yok 262 (27.8%) Var 682 (72.2%) Son bir yıldır nefes darlığı ile uyanma Yok 546 (57.9%) Var 398 (42.1%) Rinokonjuktivit varlığı Yok 205 (21.8%) Var 739 (78.2%) Astım için düzenli ilaç kullanma Yok 538 (57.0%) Var 406 (43.0%) p< 0.05 TARTIŞMA Astımın patogenezinde en önemli faktör; bronşial hiperreaktivite ve atopi olmakla beraber yaş, cins, sigara, meslek, hava kirliliği, respiratuar enfeksiyonlar da astımın gelişiminde etkilidir (4,6,8). Astım ve allerjik hastalık prevalansı coğrafi bölgelere göre de farklılıklar gösterir ki, bu durum genetik faktörler ve çevresel koşulların varlığı ile açıklanır (9). Avustralya, Yeni Zelanda ve bazı Pasifik adalarında sıklık %10 dan fazlayken, bazı Güneydoğu Asya ülkeleri, Kuzey Amerika yerlilerinde ve Eskimolarda %1 den azdır. Erişkinlerde astımın Avrupa da prevalansı yaklaşık %5-10 oranında saptanmıştır (10). Astım prevalansı Yunanistan %2.4, Almanya % , Rusya %7.2, İspanya %5.53, İsveç %7 ve İtalya da %3.4 olarak bildirilmiştir (1,11,12). Finlandiya da ise 28 yıl içinde 20 kat artış göstermiştir (3). Ülkemizde erişkinlerde astım prevalansı %2.1 ile %7.6 arasında değişmekte olup, ortalama %3.6 dır (13). Çalışmamızda astım sıklığı (%2.9), ülkemizde ve dünyadaki diğer sonuçlar ile uyumlu idi. Çalışmamızda yaş arttıkça semptom sıklığında artış görüldü. Sadece allerjik rinit yaş grubunda görülürken, astım ve eşlik eden diğer hastalıkların görülme sıklığı yaş grubunda daha fazla idi. Bozkurt ve ark. Gaziantep te yaptıkları bir çalışmada astım prevalansının 30 yaşından itibaren yaşla arttığını ve %3.2 olan prevalansın 50 yaş üzerinde %6.4 e yükseldiğini bulmuşlardır. Başka bir çalışmada da, Bozkurt ve arkadaşları, benzer sonuçları tespit etmişlerdir (14). Dodge ve arkadaşları, astımın 40 yaşından sonra arttığını belirttiler (15). Çalışmamızda astım ve astım benzeri semptomlar (allerjik rinit hariç) kadınlarda daha yüksek oranda bulundu. Anto ve arkadaşlarının yaptığı çalışmalarda astım semptomlarının kadınlarda daha sık görüldüğü saptandı (8). Elazığ da ECRHS anketi kullanılarak 2454 kişide yapılan araştırmada astım ve alerjik semptom oranları kadınlarda daha yüksek bulunmuştur (16). Saraçlar Y. ve arkadaşlarının yaptığı bir başka çalışmada da, nokturnal wheezing, nokturnal öksürük, sabah göğüste sertlik hissi kadınlarda daha fazla rapor edilmiştir (2). Kanada da yaş grubunda yapılan çalışmada; erkeklerde, Montreal de %21.9, Halifax da %30.4 oranında, kadınlarda ise, Halifax ta %35.2, Van Couver da %24 oranında, hırıltılı solunum tanımlanmış, erkeklerde % , kadınlarda ise % oranında astım atağı tespit edilmiştir (17). Puberte sonrası astım prevalansının kadınlarda daha fazla olduğu bilinmektedir (18). Astım genetik yatkınlığı fazla olan bir hastalıktır. İngiltere de yapılan bir çalışmada annede atopi varlığı ve kedi beslemenin çocuklarda kediye karşı duyarlılığı artırdığı (OR:1.77) ve ailede astım öyküsü varlığının astım BİLGİN ve ark. Ankara Eğt. Arş Hast. Derg. 2014; 47 (2):

14 ASTIMI ETKİLEYEN RİSK FAKTÖRLERİ için bağımsız bir risk faktörü olduğu bulunmuştur (19). Çin de çocuklar için yapılan benzeri çalışmada da aynı sonuca ulaşılmıştır (3). Daloğlu G. ve arkadaşları ailede atopi öyküsü varlığının hırıltılı solunum yakınmasını 2.53 kat artırdığını tespit etmişlerdir (13). Özdemir ve arkadaşları, araştırmalarında ailesinde allerji öyküsü olan öğrencilerde hırıltılı solunumu %10.8, öksürük nedeniyle uyanmayı %24.3 olarak bulmuş, sonucun aile öyküsü olmayan öğrencilere göre anlamlı derecede yüksek olduğunu saptamışlardır (20). Çalışmamızda ailesinde allerji öyküsü olanlarda hırıltılı solunum %11.2, öksürük nedeniyle uyanma %21.1 olarak bulunmuştur. Sigara içimi astım semptomlarının ortaya çıkmasında önemli bir risk faktörüdür. İtalya da yapılan bir çalışmada sigara içiminin hastalığın ortaya çıkmasındaki önemi belirtilmiştir (21). Avustralya da yapılan diğer çalışmada astım semptomları sigara içenlerde daha fazla bulunmuştur (22). Olifemi ve arkadaşları, sigara içenlerde astımın 4 kez daha fazla görüldüğünü saptamışlardır (4). Şakar A. ve arkadaşlarının yaptığı çalışmada sigara, astım riskini üç kat artırmaktaydı ve sigara içenlerin çoğu erkekti, ancak astım semptomları kadınlarda daha sık görüldü. Pasif içicilerde ise astım prevalansı daha düşüktü. Sigarayı bırakmış kişilerdeki astım benzeri bulgu riski, sigara içenlere nazaran daha fazla bulundu (23). Sigarayı bırakan veya içmeyen kişilerde semptom oranının yüksekliği, Kalyoncu ve arkadaşları tarafından Sağlıklı içici etkisi şeklinde açıklanmıştır. Yazarın üniversite öğrencileri arasında beş yıl arayla yapılmış iki çalışmasında, hem sigara içme oranı, hem de astım prevalansında artış saptanmıştır (5). Anto ve arkadaşları, atopik hastalarda sigara ve astım arasında anlamlı derecede pozitif ilişki bulmuşlardır (8). Çalışmamızda 888 (%70.2) kişi sigara içiyordu. Sigara harici dumanlar, havadaki partiküller de astımın gelişiminde etkilidir (4,24,25). Ev içi 12 irritanlar olarak, özellikle kadınlarda biomass sayılabilir (4,26). Çalışmamızda yaş grubunda astım nöbeti 35 (%2.8), astım için düzenli ilaç kullanımı 34 (%2.7), öksürük nöbetleri ile uyanma 197 (%15.6), hırıltılı solunum 224 (%17.7) nefes darlığı ile uyanma 80 (%6.3) ve saman nezlesi gibi burun allerjisi 193 (%15.2) oranında bulundu (Tablo 3). Denizli de yapılan 2516 kişilik yaş grubunu kapsayan bir başka çalışmada sonuçlar sırasıyla; %1.5, %2.3, %17.4, %16.8, %9.1, %16.1 ve Atina da yaşları arasında olan 3325 kişi üzerinde yapılan benzer bir çalışmada sonuçlar sırasıyla; %2.4, %2.1, %5.6, 17.8, %15.8 ve %18.4 olarak rapor edilmiştir (13,27). Türkiye ve Atina da yapılan çalışmalar arasında benzer sonuçlar olması ülkemiz ile Yunanistan ın coğrafi yakınlık ve kültür benzerliğine bağlı olabilir. Evcil hayvan özellikle kedi besleme ile astıma karşı duyarlılık artmaktadır. Evde hayvan ile temas, atopi gelişim riskini 2.9 kat artırmaktadır (28). İngiltere de yapılan bir araştırmada kedi besleyenlerde, kediye duyarlılık 3.5 kat artmış olarak bulunmuştur (19). Çalışmamızda da en çok beslenen evcil hayvan kedi olarak saptandı (%23.9). Hastalarımızda, evde hamamböceği olması durumu ile eşlik eden hastalık değişkeni arasında anlamlı bir bağımlılık görüldü. Sadece astım, allerjik rinit, eşlik eden birden fazla hastalık grubuna, evde hamamböceği olanlarda daha sık rastlandı (p<0.05). Çoğu çalışmalarda allerjik hastalıkların kentsel bölgelerde arttığı bildirilmiştir. Şakar ve arkadaşlarının çalışmasında kentsel ve kırsal bölge arasında herhangi bir fark görülmemiştir (23). Ülkemizdeki bir diğer çalışmada, allerji sıklığı kentsel bölgede daha az bulunmuştur (16). Çalışmamızda ise şehirde yaşayanlarda astım semptomlarına daha fazla rastlanılmıştır (%53.6). Yaşanılan evin koşulları, astım üzerinde etkilidir. Çalışmamızda; yaşanılan evin koşulları, kötü olanlar arasında, astım semptomlarının daha yaygın olduğu görül- BİLGİN ve ark. Ankara Eğt. Arş. Hast. Derg. 2014; 47 (2): 6-15

15 ASTIMI ETKİLEYEN RİSK FAKTÖRLERİ dü (%47.7). Nem, küflenme, tavandan su akması gibi kötü ev koşulları, astım ve astım benzeri bulguları artırmaktadır. Literatürde benzer birçok sonuç bulunmaktadır (23,29). Hastalarımızda yatak odasında halı olanlarda, sadece astım ve eşlik eden diğer hastalıklar daha sık saptandı (p<0.05). Kentleşmenin ve batılı yaşam tarzının giderek yaygınlaştığı ülkemizde astım, rinit ve egzama gibi allerjik hastalıkların artması beklenmektedir, fakat bu hastalıkların sıklığı ile ilgili bilgiler yeterli değildir (13). Astımın gelişiminde allerjik rinit ve nasal semptomlar önemli risk faktörü olarak kabul edilirler (30,31). Yunanistan, Almanya ve Rusya da allerjik rinit prevalansları sırasıyla %18.4, % ve %9.9 dur (1,11,27 ). Batı İsveç Astım çalışmalarına göre allerjik rinit, nasal blokaj ve rinoreden oluşan rinit prevalansı %37 iken astımlılarda allerjik rinit yaklaşık olarak %65 oranında bildirilmiştir (10,32). Ülkemizde allerjik rinit prevalansı %12.7 ile 28 arasında bildirilmiştir (5,20). Çalışmamızda allerjik rinit prevalansı %29.8 olarak bulundu. Astımla ilgili semptomların ortaya çıkmasında çevresel faktörlerin etkili olduğu görülmektedir. Almanya da yapılan bir çalışmada havalandırma olmaksızın gaz kullanımı (OR:1.7), sosyoekonomik faktörler (OR:2.3), trafik yoğunluğu fazla olan yola yakın yaşamak (OR:1.7), astım gelişiminde etkili bulunmuştur. Çalışmamızda da, trafik yoğunluğu fazla olan, yola yakın yaşayanlarda astım semptomları daha fazla saptandı (%48.6). Çalışmamızda yaş grubunda yüksek oranda astım semptomları varlığı tespit edildi. Ancak ilaç kullanma oranı düşük düzeylerde bulundu. Hamamböceği gibi çevresel risk faktörlerinin bu semptomları artırdığı saptandı. Astım ve astım benzeri semptomlar için risk faktörleri literatürle uyumlu idi. Son bir yıldır hırıltılı solunumu ve nefes darlığı olan hastalarda; yaşı arasında olanlarda, okuryazar olmayanlarda, sosyoekonomik durumu kötü olanlarda, şehirde yaşayanlarda, sigara içenlerde ve evde başka sigara içen bireylerin varlığında, evde hayvan besleyenlerde, evde hamamböceği varlığında, allerjik rinokonjuktivitin eşlik ettiği durumlarda, hırıltıya eşlik eden nefes darlığı varlığında, soğuk algınlığı olmadığı müddetçe hırıltı varlığında, son bir yıldır göğüste sıkışma, öksürük nöbetleri ve astım için düzensiz ilaç kullanma durumunda, oranların anlamlı olarak daha yüksek olduğu saptandı (p<0.05) (Tablo 4,5). SONUÇ Sonuç olarak; astım için risk faktörlerinin saptanmasında prevalans sonuçları çok önemli olduğundan ülkemizde astım prevalansı ile ilgili kapsamlı çalışmalara gereksinim vardır. Astımla ilgili risk faktörlerinin farkındalığının artırılması ve hastalık kontrolü için koruyucu önlemlerin alınması acil ve önemlidir. KAYNAKLAR 1) Heinrich j, Ricter K, Frye C, et al. European Community Respiraory Health Survey in adults. Pneumologie 2002, 56: ) Saraclar Y, Cetinkaya F, Tuncer A, et al. The prevalence of self-reported asthma and respiratory symptoms in Ankara, Turkey. Respir Med 1997; 91: ) Lai CK, Douglass C, Ho SS, et al. Asthma epidemiology in Far East. Clin Exp Allergy 1996, 26: ) Desalu, Olufemi O. Salami, Alakija K. Oluboyo, and Patrick O. Self-reported risk factors of asthma in a Nigerian adult population. Türk Toraks Dergisi 2009; 10: ) Kalyoncu AF, Demir AU, Ozcakar B, Bozkurt B, Artvinli M. Asthma and allergy in Turkish university students: Two cross-sectional surveys 5 years apart. Allergol Immunopathol 2001; 29: ) Global Initiative for asthma (GINA): Burden report. Available at http/ Accessed May 30,2008. BİLGİN ve ark. Ankara Eğt. Arş Hast. Derg. 2014; 47 (2):

16 ASTIMI ETKİLEYEN RİSK FAKTÖRLERİ 7) European Community Respiratory Health Survey. 17) Manfreda J, Becklake MR, Sears MR et al. Prevalence of asthma symptoms among adults aged years Variations in prevalence of respiratory symptoms, self reported asthma attacks and use of asthma medications in Canada. CMAJ 2001; 164: in the European Community Respiratory Health Survey (AECRHS). Eur Rspir J 1996; 9: hma. In: Chung F, Fabbri LM, eds. Asthma, European 18) Viegi G, Annesi I, Matteelli G. Epidemiology of ast- 8) Anto JM, Sunyer J, Basagana X, et al. Risk factors of Respiratory Monograph Number 23; UK: ERS Journals new-onset asthma in adults: a population-based international cohort study. 19) Al-Mousawi MS, Lovel H, Behbehani N, Arifhodzic Ltd; 2003: ) Sunyer J, Basagana X, Burney P, Anto JM. International assessment of the internal consistency of respiratory a community with low in door allergen levels and low N, Woodcock A, Custovic A. Asthma and sentization in symptomms. European Community Respiratory Health study (ECRHS). Am Respir Crit Care Med 2000; pet-keeping freqency. Allergy Clin Immunol 2004; 114: 162: ) Özdemir N, Metintaş S, Uçgun İ ve ark. Üniversiteye yeni başlayan öğrencilerde astım ve allerjik rinit 10) Lötvall J, Ekerlijung L, Lundback B. Multi-symptom asthma is closely related ton asal blockage, rhinorrhea prevalansı: 4 yllık kohort çalışması ilk sonuçları. Tuberküloz ve Toraks Dergisi 2001; 49: and symptoms of chronic rhinosinusitis-evidence from the West Sweden Asthma Study. Respiratory Reseach 21) Paoletti P, Carmignani G, Viegi L et al. Prevalence 2010; 11: 163. of asthma and asthma symptoms in general population 11) Fedoseev GB, Emel ianov AV,Sergeeva GR, et al. samle of North Italy. Eur Respir J 1998; 2: Prevalence of bronchial asthma and allergic rhinitis in 22) Abramson M, Kurin J, Bowes G. The prevalenceof the adult population of St. Petersburg. Ter Arkh 2003; asthma in Victorian adults. Aust N Z J Med 1992; 22: 75: ) Basagana X, Sunyer J, Zock JP, et al, on behalf of 23) Şakar A, Yorgancıoğlu A, Dinç G et al. Manisa ilinde astım ve alerjik semptom prevalansı. Türk Toraks the Spanish Working Group of the ECRHS: Incidence of asthma and its determinants among adults in Spain. Dergisi 2005; Am J Respir Crit Care Med 2001; 164: ) Tatum AJ, Shapiro GG. The effects of outdoor air 13) Güner Daloğlu, Sibel Özkurt, Fatma Fişekçi Evyapan, Göksel Kıter, Mehmet Zencir, Sevin Başer. Denizlergy Clin North Am 2005; 25: pollution and tobacco smoke on asthma. Immunol Alli il Merkezindeki yaş grubu erişkinlerde astım 25) Liebhart J, Malolepszy J, Wojtyniak B, Pisiewicz K, semptom prevalansı ve etkileyen risk faktörleri. Toraks Plusa T, Gladysz U; Polish Multicentre Study of Epidemiology of Allergic Diseases. Prevalence and risk factors Dergisi 2006; 7: ) Bozkurt N, Filiz A, Bozkurt Aİ. Gaziantep te bronş astması prevalansı. Solunum Hastalıkları 1999; 10: Investing Allergol Clin Immunol 2007; 17: for asthma in Poland Results from the PMSEAD Study. J 15) Dodge RR, Burrows B. The prevalence and incidence ofasthma andasthma-like symptoms in a general po- The association of respiratory symptoms and lung fun- 26) Jarvis D, Chinn S, Sterne J, Luczynska C, Burney P. pulation sample. Am Rev Respir Dis 1980; 122: ction with the use of gas for cooking. European Community Respiratory Health Survey. Eur Respir J 1998; 16) Tuğ T, Acik Y. Prevalence of ashma, asthma-like and allergic symptoms in the urban and rural adult population in Eastern Turkey. Asian Pac J Allergy Immuno- 27) Papageorgiou N, Gaga M, Marossis C, et al. Preva- 11: logy 2002; 20: lence of asthma and asthmalike symptoms in Athens, 14 BİLGİN ve ark. Ankara Eğt. Arş. Hast. Derg. 2014; 47 (2): 6-15

17 ASTIMI ETKİLEYEN RİSK FAKTÖRLERİ Greece. Respir Med 1997; 1: ) Ring J, Krämer U, Schäfer T, Abeck D, Vieluf D, Behrendt H. Enviromental risk factors for respiratory and skinatoy; results from epidemiological studies in former East and West Germany. Int Arch Allergy Immunol 1999; 118: ) Von Mutius E, Sears MR. Risk factors for development of asthma. In: Chung F, Fabbri LM, eds.asthma, European Respiratory Monograph Number 23; UK: ERS Journals Ltd; 2003: ) Kanani AS, Broder I, Greene JM, Tarlo SM. Correlation between nasal symptoms and asthma severity in patients with atopic and nonatopic asthma. Ann Allergy Asthma İmmunol 2005; 94: ) Navarro A, Valero A, Juliá B, Quirce S. Coexistence of asthma and allergic rhinitis in adult paients attending allergy clinics: ONEAİR study. J Investing Allerg İmmunol 2008; 18: ) Eriksson J, Ekerlijung L, Lotvall J, et el. Growing up on a farm leads to lifelong protection against allergic rhinitis. Allergy 2010; 65: BİLGİN ve ark. Ankara Eğt. Arş Hast. Derg. 2014; 47 (2):

18 Özgün Çalışma / Original Article KIRIKKALE İLİNDE GEBELERDE TOKSOPLAZMA, RUBELLA VE SİTOMEGALOVİRÜS SEROPOZİTİFLİK ORANLARI SEROPOSITIVITY RATES FOR TOXOPLASMA, RUBELLA, AND CYTOMEGALOVIRUS IN PREGNANT WOMEN LIVING IN KIRIKKALE Zeynep ÖZCAN DAĞ, MD; 1, Serdar GÜL, MD; 2, Yüksel IŞIK, MD; 1, Yavuz ŞİMŞEK, MD; 1, Özlem Banu TULMAÇ, MD; 1 Eren PEK, MD; 1, Teoman Z. APAN, MD 3 1 Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Ana BD, Kırıkkale, TÜRKIYE 2 Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Ana BD, Kırıkkale, TÜRKIYE 3 Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Mikrobiyoloji Ana BD, Kırıkkale, TÜRKIYE Geliş tarihi: 20/03/2014 Kabul tarihi: 03/10/2014 Yazarlar herhangi bir finansal destek kullanmamış olup yazarlar arasında çıkar çatışması yoktur. ÖZ AMAÇ: Bu çalışmada Kırıkkale ilinde yaşayan gebelerde toksoplazma, rubella ve sitomegalovirüs seropozitiflik oranları ve bu oranların yaş gruplarına göre dağılımının incelenmesi amaçlanmıştır. GEREÇ VE YÖNTEMLER: Bu çalışmada Kırıkkale Üniversitesi Kadın Hastalıkları ve Doğum polikliniğine Mayıs Mayıs 2014 tarihleri arasında başvuran gebelerin toksoplazma, rubella ve sitomegalovirüs seropozitiflik oranları retrospektif olarak incelenmiştir. Hastalar 35 yaş altı ve üzeri olmak üzere iki gruba ayrılmıştır. Hastaların serolojileri ELISA yöntemi ile çalışılmıştır. Hastaların verilerinin analizinde SPSS 15.0 paket programı, grupların karşılaştırılmasında ise ki kare testi kullanılmıştır. BULGULAR: Seropozitiflik oranları toplamda toksoplazma için %21,52, rubella için %91,47 ve sitomegalovirüs için %83,14 olarak hesaplanmıştır. Toksoplazma için seropozitiflik oranı 35 yaş üzeri grupta anlamlı olarak daha yüksek saptanırken rubella ve sitomegalovirüs için gruplar arasında anlamlı bir fark saptanmadı. SONUÇ: Genel olarak çalışmamızda elde ettiğimiz seropozitiflik oranları Türkiye de yapılmış diğer çalışmaların sonuçları ile benzerdi. Anahtar Kelimeler: Toksoplazma, Rubella, Sitomegalovirüs, Kırıkkale. Yazışma adresi / Correspondence Address: Dr. Zeynep Özcan DAĞ Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum AD, Kırıkkale, Türkiye Tel: / zozcan23@yahoo.com 16 DAĞ ve ark. Ankara Eğt. Arş. Hast. Derg. 2014; 47 (2): 16-19

19 KIRIKKALE DE GEBELERDE TOKSOPLAZMA, RUBELLA VE SİTOMEGALOVİRÜS ABSTRACT OBJECTIVE: In this study it is aimed to evaluate the seropositivity rates for toxoplasma, rubella and cytomegalovirus and also distribution of this rates according to age groups in pregnant women living in Kirikkale city. MATERIAL AND METHODS: In this study toxoplasma, rubella and cytomegalovirus seropositivity rates of the pregnant women who had admitted to Gynecology and Obstetric outpatient clinic of Kirikkale Univercity Hospital during May May 2014 were evaluated retrospectively. Patients were divided into two groups according to whether they were under or above the age of 35. The serology of the patients was measured with ELISA test. SPSS 15.0 program was used in the analysis of data and also chi square test was used for comparing groups. RESULTS: Total seropositivity rates were 21,52% for toxoplasma, 91,47% for rubella and 83,14% for cytomegalovirus. While the seropositivity rate for toxoplasma was significantly higher in the patient group above 35 years of age, there was no significant difference according to age groups in rubella and cytomegalovirus. CONCLUSION: Our results were similar with results of other studies conducted in Turkey. Key words: Toxoplasma, Rubella, Cytomegalovirus, Kırıkkale. GİRİŞ Birçok enfeksiyon etkeni, plasentayı geçerek fetusu enfekte edip fetal morbidite ve mortaliteye sebep olabilmektedir. İnsanlarda perinatal enfeksiyona en sık yol açan etkenlerin başında; sitomegalovirüs, rubella ve toksoplazma gelmektedir (1,2). Fetusun etkilenme oranı, hastalık etkenine, etkenin miktarına ve gebelik yaşına göre değişiklik gösterebilmekte, fetusta, fetal gelişme geriliği, abortus, düşük doğum ağırlığı ve fetal ölüm gibi komplikasyonlar ortaya çıkabilmektedir (3,4). Perinatal enfeksiyonlarda klinik görünüm genellikle benzer olduğu için bu enfeksiyonların tanısında sıklıkla serolojik testler kullanılmaktadır. Gebelikte bu etkenler dünyada bazı ülkelerde rutin olarak taranırken bazı ülkelerde ekonomik sebeplerden dolayı rutin tarama yapılmamaktadır. Amerika Birleşik Devletleri nde olduğu gibi gebeliğin ilk trimesterinde rutin olarak bir kez tarama yapılan ülkeler olduğu gibi, Fransa gibi bazı ülkelerde de toksoplazma açısından seronegatif olan gebeler doğuma kadar her ay serolojik olarak taranmaktadır (2,5). Ülkemizde perinatal enfeksiyon etkenlerinin rutin olarak taranması ile ilgili rutin bir uygulama bulunmamakla birlikte çoğu merkezde gebeliğin ilk trimesterinde bir kez rutin tarama uygulanmaktadır (5,6). Bir bölgede perinatal enfeksiyon etkenlerinin rutin olarak taranmasının maliyet etkin olup olmadığını değerlendirebilmek için o bölgedeki seropozitiflik oranlarının bilinmesi gereklidir. Ülkemizde bu enfeksiyonların seropozitiflik oranları bölgeler arasında farklılıklar gösterebildiği için her bölgeye ait verilerin bilinmesi önemlidir (7,8). Bu çalışmada Kırıkkale ilindeki gebelerde toksoplazma, rubella ve sitomegalovirüs seropozitiflik oranlarının saptanması amaçlanmıştır. DAĞ ve ark. Ankara Eğt. Arş. Hast. Derg. 2014; 47 (2):

20 KIRIKKALE DE GEBELERDE TOKSOPLAZMA, RUBELLA VE SİTOMEGALOVİRÜS GEREÇ VE YÖNTEMLER Çalışma retrospektif ve kesitsel bir çalışma olarak planlanmıştır. Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum polikliniğine Mayıs 2012-Mayıs 2014 tarihleri arasında başvuran 18 yaş üzeri gebelerden, toksoplazma, rubella ve/veya sitomegalovirüs IgG sonuçlarına ulaşabildiğimiz hastalar çalışmaya dahil edilmiştir. Hastalar 35 yaş üzeri ve 35 yaş altı olarak iki gruba ayrılmış olup her iki grubun seropozitiflik oranları karşılaştırılmıştır. Hastalarda IgG düzeyleri ELISA yöntemi ile Kırıkkale Üniversitesi Tıp Fakültesi Mikrobiyoloji Laboratuarı nda çalışılmıştır. Verilerin analizi için SPSS 15.0 paket programı, grupların karşılaştırılması için de ki kare testi kullanılmıştır. İstatistiksel olarak p<0,05 anlamlı olarak kabul edilmiştir. BULGULAR Çalışmaya toksoplazma serolojisine ulaşılabilen 2314, rubella serolojisine ulaşılabilen 2321 ve sitomegalovirüs serolojisine ulaşılabilen 789 hasta dahil edilmiştir. Hastaların yaşları toksoplazma grubunda (ortalama 27,3), rubella grubunda (ortalama 26,8) ve sitomegalovirüs grubunda (ortalama 27,1) arasında değişmekte idi. Seropozitiflik oranları toplamda toksoplazma için %21,5, rubella için %91,5 ve sitomegalovirüs için %83,1 olarak hesaplanmıştır. Hastaların seropozitiflik oranları ve yaş gruplarına göre dağılımı Tablo 1 de gösterilmiştir. Tablo 1: Hastaların toksoplazma, rubella ve sitomegalovirüs seropozitiflik oranları ve yaş gruplarına göre dağılımı. Toksoplazma IgG pozitifliği Sayı (%) Rubella IgG pozitifliği Sayı (%) Sitomegalovirüs IgG pozitifliği Sayı (%) yaş altı 371/1982 (%18,7) 1825/2004 (%91,6) 566/688 (%82,3) 35 yaş üstü 127/332 (%38,3) 288/317 (%90,9) 90/101 (%89,1) P Toplam <0, /2314 (%21,5) 0, /2321 (%91,5) 656/789 0,086 (%83,1) Toksoplazma seropozitiflik oranı 35 yaş üstü grupta istatistiksel olarak anlamlı olacak şekilde (p<0,001) yüksekti. Rubella seropozitifliği gruplar arasında anlamlı bir fark göstermedi (p=0,672). Sitomegalovirüs seropozitiflik oranı 35 yaş üstünde daha yüksekti ancak fark istatistiksel olarak anlamlı değildi (p=0,086). TARTIŞMA Toksoplazma, rubella ve sitomegalovirüs, duyarlı gebelerde perinatal enfeksiyonlara neden olarak ciddi fetal morbidite ve mortaliteye yol açabilmektedir. Bu enfeksiyonların görülme sıklıkları etkenin toplumdaki sirkülasyonuna, rubella aşısının kullanım sıklığına ve özellikle toksoplazma için toplumun beslenme alışkanlıklarına göre değişebilmektedir (9-11). Toksoplazma, genellikle kedigillerin ookist içeren dışkıları ile kontamine olmuş besinlerin veya doku kisti içeren çiğ veya az pişmiş etlerin tüketilmesi yolu ile alınmakta, enfekte anneden fetusa plasenta ile bulaşmaktadır (2). Toksoplazmanın dünyadaki prevalansı toplumun yiyecek alışkanlığına, yaşam tarzına veya coğrafi koşullara bağlı olarak farklılık gösterebilir. İngiltere de %9,1, Norveçte %10,9, İspanya da %18,8, Hindistan da %45, İran da %51,8 olan seropozitiflik oranı Fransa da toplumun daha az pişmiş et tüketme alışkanlığına bağlı olarak %80 e kadar çıkabilmektedir (2,11,12). Ülkemizde seropozitiflik oranları bölgeler arasında önemli farklılıklar göstermektedir. Gebelerde yapılan çalışmalarda İzmir de %44,4, Doğu Karadeniz Bölgesi nde %42,3, İstanbul da %35,8, Samsun da %19,2, Afyon da %30,7 toksoplazma seropozitifliği mevcutken Kırıkkale ye komşu olan Ankara dan da %30,7 seropozitiflik bildiren çalışmalar mevcuttur. Ülkemizde toksoplazma prevelansının en yüksek olduğu bölge Güneydoğu Anadolu Bölgesi dir. Bu bölgeden %53,7-%61,3 arasında seropozitiflik saptanan çalışmalar bildirilirken Tekay ve arkadaşları Şanlıurfa daki gebelerde %69,5 seropozitiflik tespit etmişler ve bu yüksek oranın bölgedeki fazla çiğ köfte tüketimine bağlı olabileceğini belirtmişlerdir (11-13). Bizim çalışmamızda toksoplazma seropozitifliği toplamda %21,5 iken bu oran 35 yaş üstünde %38,3 ile anlamlı olarak DAĞ ve ark. Ankara Eğt. Arş. Hast. Derg. 2014; 47 (2): 16-19