TEKİRDAĞ HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ

Transkript

1 TEKİRDAĞ HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ BULAŞICI HASTALIKLAR VE KONTROL PROGRAMLARI ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ 20 Ağustos 2014

2 EBOLA VİRÜS HASTALIĞI (EVD) Batı Afrika daki Ebola salgını 8 ağustos 2014 Dünya Sağlık Örgütü Uluslararası Halk Sağlığı Acil Durumu (Public Health Emergency of International Concern (PHEIC))

3 EBOLA VİRÜS HASTALIĞI (EVD) Ebola virüsü sebep Yüksek ölüm Akut başlangıçlı Yüksek ateş Gastrointestinal semptomlar Kanamayla seyredebilen bir hastalık

4 EBOLA VİRÜS HASTALIĞI (EVD) 1976 yılında Sudan ın Nzara ve Demokratik Kongo Cumhuriyeti nin Yambuku kentlerinde eş zamanlı 2 salgın Demokratik Kongo Cumhuriyeti nde görülen salgının Ebola Nehri yakınında bir köyde meydana geldiğinden hastalığa bu isim verilmiştir.

5 EBOLA VİRÜS HASTALIĞI (EVD) Eski adı :Ebola Hemorajik Ateşi İnsanlarda ve primatlarda (enfekte maymun, goril, şempanze, meyve yarasası, orman antilobu ve kirpi gibi) sıklıkla ölüme yol açan ciddi bir hastalık Ölüm oranı %90 lara kadar Virüs insanlara vahşi hayvanlardan geçer ve insandan insana bulaş Meyve Yarasaları (Fruit Bats) Ebola Virüsünün doğal konağı

6 EVH Salgınlarının Kronolojisi Yıllar Ülke Ebolavirus Vaka Ölüm Ölüm Oranı 2012 Demokratik Kongo Cum Bundibugyo % 2012 Uganda Sudan % 2012 Uganda Sudan % 2011 Uganda Sudan % 2008 Demokratik Kongo Cum Zaire % 2007 Uganda Bundibugyo % 2007 Demokratik Kongo Cum Zaire % 2005 Kongo Zaire % 2004 Sudan Sudan % 2003 Kongo Zaire % 2003 Kongo Zaire % Kongo Zaire % Gabon Zaire % 2000 Uganda Sudan % 1996 Güney Afrika (ex-gabon) Zaire % 1996 Gabon Zaire % 1996 Gabon Zaire % 1995 Demokratik Kongo Cum Zaire % 1994 Fildişi Sahilleri Cumhur. Taï Forest 1 0 0% 1994 Gabon Zaire % 1979 Sudan Sudan % 1977 Demokratik Kongo Cum Zaire % 1976 Sudan Sudan % 1976 Demokratik Kongo Cum Zaire %

7 Afrika da Hastalığın Görüldüğü Ülkeler: 2014 Liberya Gine Sierra Nijerya Leone

8 16 Ağustos 2014 Kaynak:

9 Hastalığın Bulaşması

10

11 Hastalığın Bulaşması Salgın başlangıcında virüsün insana nasıl bulaştığı? Enfekte insanlarla doğrudan temas yoluyla insandan insana bulaş: Enfekte kişinin kanı ya da salgılarıyla temas. Enfekte salgılarla kontamine olmuş objelerle temas. Cenazeye temas İyileşen erkek hastaların spermleri (7 haftaya kadar) Yayılım: hasta bakımıyla uğraşırken enfekte salgılarla teması olan aileler ve arkadaşlar

12 Hastalık Belirti ve Bulguları

13 Hastalık Belirti ve Bulguları Kuluçka: 2-21 gün Yaklaşık 7 gün Akut yüksek ateş ( 38.5 C) ve Sık görülen belirti ve bulgular; Ateş Baş ağrısı Eklem ve kas ağrısı Halsizlik İshal Kusma Mide ağrısı İştahsızlık Eşlik eden belirti ve bulgular: Döküntü Gözlerde kızarıklık Hıçkırık Öksürük Boğaz ağrısı Ggöğüs ağrısı Nefes almakta güçlük Yutkunma zorluğu Vücut içinde ve dışında kanamalar

14 Önemli Ebola virüsü bulaşmış hastalar klinik semptomların gelişiminden önce bulaştırıcı değildir Ateş içeren semptomların başlamasından itibaren bulaştırıcılık başlar. Ölüm genellikle bulgulardan 9 gün sonra

15 Hastalığın Bulaşması Sağlık tesislerinde hızla yayılabilir (klinikler, hastaneler v.b.) uygun koruyucu ekipman giymeyen personelin virüse maruziyet riski yüksek Enjektör ve ekipmanların uygun bir şekilde temizlenmesi ve imha edilmesi önemli Tek kullanımlık olmayan malzemeler tekrar kullanılmadan önce sterilize edilmeli Sterilizasyona dikkat edilmezse virüs bulaşımı devam eder ve salgın büyüyebilir.

16 Hastalığa Maruz Kalma Riski

17 Tanı Hızlı tanı testleri ELISA serum nötralizasyon testi RT-PCR Virüs izolasyonu

18 Ayırıcı Tanı Sıtma Şigelloz Kolera Tifo Leptospirozis Riketsiyozis Hepatit ve diğer viral hemorajik ateşler

19 Tedavi Özgün bir tedavi yok Hasta standart önlemleri Temas ve damlacık izolasyon kuralları İzole edildiği oda Mümkün olan en az sağlık personeli teması ve ziyaretçi kısıtlaması

20 Hastalıktan Korunma Korunma konusunda birçok zorluk var Ebola Hemorajik Ateşi ile insanların tam olarak nasıl enfekte oldukları bilinmediğinden az sayıda temel korunma tedbiri vardır. Standart izolasyon kuralları Temas izolasyon kuralları Hastanın vücut sıvılarıyla bulaşmış objelerin bertarafında korunma Hava yoluyla bulaş? Damlacıklarda virüs varhastalardan damlacık izolasyon kuralları

21 VAKA TANIMLARI ŞÜPHELİ VAKA: Epidemiyolojik Kriterler den en az birisinin varlığında klinik kriterlerden 38.5 C ateş ile birlikte diğer klinik bulgulardan en az birisinin bulunduğu veya sebebi açıklanamayan ölüm olan vakadır.

22 Epidemiyolojik Kriterler: Semptomlar ortaya çıkmadan önceki 21 gün içinde; Doğrulanmış veya şüpheli vakanın kan veya diğer vücut sıvıları ile temas veya Ebola Virüs Hastalığının aktif olarak yayılımının olduğu bölgede yaşıyor olmak veya Bulaşın aktif olduğu bölgeye seyahat veya Endemik bölgede yarasa, kemirgen veya maymun, şempanze gibi primatlar ile doğrudan temas (dokunma, ısırılma, etini yemek vb).

23 Klinik kriterler 38.5 C ateş ile birlikte, Aşağıdaki klinik bulgulardan en az birisinin varlığı, Ciddi baş ağrısı, Kas ağrısı, Aşırı halsizlik, Bulantı, Kusma, İshal, Karın ağrısı, Açıklanamayan kanamalar. Sebebi açıklanamayan ölüm.

24 KESİN VAKA: Şüpheli vaka tanımına uyan ve Ebola Virüs Hastalığı laboratuvar tanı testleriyle doğrulanan vaka Sıtma ayırıcı tanıda mutlaka akla gelmeli ve araştırılmalı

25 Şüpheli Vaka

26 OLASI VAKA TESPİT EDİLDİĞİNDE- SAĞLIK KURUMU Hastaya standart, temas ve damlacık önlemleri alınır. Uygun numune alınarak uygun şartlarda saklanır. Ebola Virüs Hastalığı Olası Vaka Bildirim Formu doldurulur. Form ve numune en kısa sürede Halk Sağlığı Müdürlüğü ne ulaştırılır. Tekirdağ Halk Sağlığı Müdürlüğü Temas Noktası: Tel: ; 24 42; 24 44

27 KİŞİSEL KORUYUCU MALZEMELER 1. Eldiven, 2. Sıvı geçirimsiz önlük, 3. Sıvı geçirimsiz tulum, 4. Koruyucu gözlük, 5. Yüz kalkanı/siperi, 6. N95 maske, 7. Cerrahi maske, 8. Su geçirmez ayak koruyucu, 9. Alkol bazlı el dezenfektanı.

28 HASTANIN NAKLİ SIRASINDA ALINACAK ÖNLEMLER Ambulanslarda Ebola Virüs Hastalığı şüpheli vakaların naklinde aşağıdaki malzemeler mutlaka hazır olmalıdır.

29 Hastalıktan Korunma Ebola Hemorajik Ateşinden etkilenen bölgelerde yaşayan insanların hastalıktan korunmak için aşağıdaki önlemlere uymaları tavsiye edilir. Diğer bulaşıcı hastalıklarda olduğu gibi hastalığı önlemenin en önemli uygulamalarından biri ellerin düzenli olarak yıkanmasıdır. Ellerinizin su ve sabunla yıkanması (ya da sabun bulunmadığı yerlerde alkol-bazlı el losyonun kullanılması) cildinizden potansiyel enfekte materyalleri uzaklaştırır ve hastalığının geçişini önler. Eldiven kullanılan durumlarda eldivenleri çıkarmadan önce su ve sabunla yıkayınız ve eldivenleri çıkardıktan sonra da ellerinizi yıkayınız. Ölü hayvanlarla, özellikle de primatlarla temastan kaçınınız. Yerel pazarlarda tüketim için satılan primatlar dahil vahşi hayvanların etini yemeyiniz. Enfeksiyon olasılığını asgariye indirmek için Ebola Virüsü enfeksiyonu olduğundan şüphelenilen insan ya da hayvanlarla yakın temas ederken enfeksiyon kontrol önlemlerini uygulayınız. Sağlık tesislerinde hastalık bulaşma riski yüksektir. Bu nedenle sağlık çalışanlarının bir Ebola Hemorajik Ateşi vakasını fark etmesi ve pratik viral hemorajik ateşi kontrol önlemlerini uygulamak için hazır olması gereklidir. Bu önlemler arasında koruyucu kıyafetlerin giyilmesi (önlük, eldiven, maske, göz koruyucu ekipman gibi), enfeksiyonun yayılmasını önlemek için ekipman ve enjektörlerin sterilize edilmesi, uygun bir şekilde imha edilmesi ve hastaların vücut salgılarının da uygun bir şekilde imha edilmesi de önemlidir. Amaç enfekte hastaların salgı ve kanlarıyla teması önlemektir. Hastanın ölmesi durumunda cesetle doğrudan temasın önlenmesi de aynı şekilde önem taşımaktadır.

30 Seyahat Kısıtlama yok (30 Temmuz 2014 tarihli Uluslararası Sivil Havacılık Otoritesi ve Dünya Sağlık Örgütü nün ortak açıklaması) Uluslar arası Sağlık Tüzüğü acil komitesi tarihli Batı Afrika da Görülen 2014 Ebola Salgını Tebliği; İlgili ülkeler çıkış kapılarında ateş taraması Ateşi olanların beyan belgesi ve sağlık kontrolü izin belgesi Ateş+temas=21 gün sonra seyahat

31

32 Sağlık Sistemini Hazırlamak Grup C Hastalıkların Bildirim Sistemi

33 C01. AKUT HEMORAJİK ATEŞ SENDROMU SÜRVEYANS GEREKÇELERİ Akut hemorajik ateş sendromu tanımı Kırım Kongo hemorajik ateşi, Rift Vadisi ateşi, sarı humma gibi farklı viruslar, bakteriler ve riketsiyalarla da oluşabilen ve epidemi yapma özelliğinde bir grup hastalık için kullanılır. Vücutta birçok sistemi, özellikle de vasküler sistemi tutan ve kanamaların eşlik edebildiği, hafif infeksiyonlardan yaşamı tehdit eden ağır hastalıklara kadar farklı klinik tablolar oluşturabilirler. Başlangıç semptomları ateş, halsizlik, kas ağrıları, aşırı yorgunluktur. Ağır olgularda iç organlarda, deri altında, ağız, göz ve kulaklar gibi vücut girişlerinde kanamalar görülebilir. Şok, santral sinir sistemi fonksiyon bozukluğu, koma, delirium, nöbetler, karaciğer ve böbrek yetmezliğine yol açabilir. Zoonotik hastalıklar arasında yer alır; etkenin yaşamı hayvan veya insekt konakçılara bağlıdır. Konakçıya bağlı coğrafik dağılım gösterirler. İnsanlar enfekte konakçı ile temas sonucu hastalanırlar (kemiriciler, kene ve diğer artropodlar önem kazanır), bazıları insandan insana bulaşır. Vakalar genelde sporadiktir veya düzensiz epidemiler şeklinde görülebilir. Ülkemizde hastalığın epidemiyolojik durumunun değerlendirilmesi açısından bildirim sistemine alınmıştır.

34 C01. AKUT HEMORAJİK ATEŞ SENDROMU VAKA TANIMI Klinik Tanımlama: Ani başlangıçlı, üç haftadan kısa süreli ateş, kırgınlık, halsizlik, yaygın vücut ağrısı ve baş ağrısı yakınması olan bir kişide; kırsal kesimde yaşama, son bir ay içinde kırsal kesime seyahat veya kene ısırması öyküsü varlığında; laboratuvarda başka bir nedenle açıklanamayan lökopeni ve trombositopeni saptanmış olması ve ek olarak aşağıdaki destekleyici bulgulardan en az ikisinin bulunması ile karakterize sendrom Hemorajik veya purpurik döküntü, Epistaksis, Hemoptizi, Gastrointestinal kanama, Diğer hemorajik semptomlar

35 C01. AKUT HEMORAJİK ATEŞ SENDROMU VAKA TANIMI Tanı için laboratuvar kriterleri: Kan, vücut sıvıları veya doku örneklerinden virus veya diğer etkenlerin izolasyonu Etkene karşı IgM antikor pozitifliği Akut ve konvalesan dönem serumlarında spesifik IgG titresinde 4 kat artış

36 C01. AKUT HEMORAJİK ATEŞ SENDROMU VAKA TANIMI Vaka sınıflaması: Olası Vaka: (a) Klinik tanımlama ile uyumlu vaka veya (b) Bir bölgede birden çok başka bir nedenle açıklanamayan vaka görüldüğü takdirde, destekleyici bulguları olmasa da, klinik tanımlama ile uyumlu vaka Kesin Vaka: (a) Klinik tanımlama ile uyumlu ve tanı için laboratuvar kriterlerinden en az biri ile doğrulanmış vaka veya (b) Kesin tanısı konmuş bir vakayla epidemiyolojik bağlantısı olan olası vaka.

37 C01. AKUT HEMORAJİK ATEŞ SENDROMU SÜRVEYANS TİPİ Bildirim: Vaka bildirimleri, ülke genelinde hizmet veren Enfeksiyon Hastalıkları Kliniği bulunan hastanelerden yapılacaktır. Vaka bildirimleri, tanımlanan kurumlardan İl Sağlık Müdürlüğüne olası ve kesin vaka şeklinde, İl Sağlık Müdürlüğü tarafından Sağlık Bakanlığı na olası ve kesin vaka şeklinde yapılacaktır. İhbar: Olası veya kesin akut hemorajik ateş vakası tespit edildiği zaman 24 saat içinde İl Sağlık Müdürlüğüne ihbarı yapılacaktır. İl Sağlık Müdürlüğü ve ilgili sağlık kuruluşu bölgede filyasyon çalışmalarına hemen başlar.

38 C01. AKUT HEMORAJİK ATEŞ SENDROMU SÜRVEYANS TİPİ Kayıt ve Bildirimde Kullanılacak Formlar: A. Sağlık Ocakları: Bildirim yapmayacaklardır. B. Diğer sağlık kurumları: Tanımlanan sağlık kurumları (Enfeksiyon Hastalıkları Kliniği bulunan tüm hastaneler) İlçe Grup Başkanlıkları ve İl Sağlık Müdürlüğüne GÜNLÜK olarak Form 014 ile bildirim yapacaklardır. C. İlçe Grup Başkanlığı: İlçe sınırlarında hizmet veren diğer sağlık kurumlarından gelen Form 014 leri hemen İl Sağlık Müdürlüğüne gönderecektir. D. İl Sağlık Müdürlükleri: İl Sağlık Müdürlükleri, tanımlanan sağlık kuruluşlarından ve İlçe Grup Başkanlıklarından gelen bildirimlerin icmalini yaparak AYLIK olarak Form 017/C ile Sağlık Bakanlığı, TSHGMne gönderecektir. Tanımlanan sağlık kurumlarından ve İlçe Grup Başkanlıklarından gelen bildirimleri (Form 014) bilgi ve filyasyon çalışması için ilgili sağlık ocaklarına gönderecektir. Kesin vaka bildirimi için etkene özel sürveyans formunu dolduracak ve Sağlık Bakanlığı na gönderecektir.

39 Tekirdağ Halk Sağlığı Müdürlüğü Tel: ; 24 42; Teşekkürler