YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA ISAURA (ZENGİBAR KALESİ/BOZKIR) SERAMİKLERİ

Transkript

1 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA ISAURA (ZENGİBAR KALESİ/BOZKIR) SERAMİKLERİ Emine KÖKER * Öz Çalışmanın konusu yılları arasında Isaura antik kenti yüzey araştırmaları sırasında tespit edilen seramik parçalarını kapsamaktadır. Yüzey malzemeleri üzerine daha önce detaylı bir çalışma gerçekleşmemiştir. Isaura nın seramik repertuarıyla çevre merkezlerle ilişkisinin tespit edilmesi hedeflenmektedir. Astar-bezeme açısından basit astarlı, bant bezemeli ve kalıp yapımı kâseler olarak gruplara ayrılmıştır. Bu bezeme grupları arasında bant bezemeli kaplar ayrı bir yer teşkil etmektedir. Isaura halkının günlük yaşamlarının önemli bir bölümünü oluşturan yemek kültürü, sofra kaplarına yansımıştır. Kentte Erken Hellenistik ten Erken Roma Dönemine kadar ki sürece ait seramik formları belirlenmiştir.. Anahtar Kelimeler Isaura, Seramik, Bant Bezeme, Basit Astar, Kalıp Yapımı, Hellenistik * Arş. Gör. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü.

2 122 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA ISAURA (ZENGİBAR KALESİ/BOZKIR) SERAMİKLERİ GİRİŞ Isaura antik kentinde Doç. Dr. Osman Doğanay başkanlığında yıllarında gerçekleştirilen yüzey araştırmaları sırasında tespit edilen seramik parçaları üzerinde değerlendirme yapılmıştır 1. Seramikler yaklaşık 395 hektarlık alana yayılmıştır. Araştırma alanı Akropol, Nekropoller ve sur dışı alan Asar Tepe eteklerini kapsamaktadır. Seramikler başta Güney Nekropol olmak üzere Akropol ve sur çevresinde yoğunluk göstermektedir. Seramik malzemeler, bezemelere göre üç grup altında değerlendirilmiştir. 1. Bant Bezemeli Seramikler 2. Basit Astarlı Seramikler 3. Kalıp Yapımı Kâseler Bant Bezemeli Seramikler Bant bezemeli seramikler, diğer seramik grupları içerisinde bezeme açısında ayrı bir yere sahiptir (Tablo 1). Bant bezeme, Hellenistik Dönem seramikleri arasında yaygın bir bezeme motifi değildir. Bu nedenle bu malzeme grubu oldukça karmaşık bir konudur. Kalın ve ince cidarlı seramiklerde farklı bant bezeme uygulamalarıyla karşılaşmaktayız. İnce cidarlı seramik grubu ince ve kalın bant bezeme motifi ile bezenmiştir. Kapların içerisine uygulanan tek motiftir, ikinci bir bezeme türü mevcut değildir. Kalın cidarlı seramik grubu ise kalın bant bezeme yüzeye uygulanırken bantların kalınlıkları değiştiği ve aralara farklı motifler eklendiği tespit edilmiştir. 1 Osman Doğanay, E. Köker, Zengibar Kalesi (Bozkır/Konya) 2012 Yılı Yüzey Araştırmaları, 31. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1. Cilt, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Mayıs 2013 Muğla, ss ; O. Doğanay, E. Köker, A. Yılmazer, S. Altun, Zengibar Kalesi (Isaura) 2014 Yılı Yüzey Araştırmaları, 33. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2. Cilt, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Mayıs 2015 Erzurum, ss ; Osman Doğanay, s. Sunay, E. Köker, Zengibar Kalesi (Bozkır/Konya) 2013 Yılı Yüzey Araştırmaları, 33. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1. Cilt, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Haziran 2014 Gaziantep, ss

3 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA ISAURA (ZENGİBAR KALESİ/BOZKIR) SERAMİKLERİ 123 Isaura antik yerleşiminde yüzeyde tespit edilen bant bezemeli seramikler, cidarları değişen, genellikle kabın iç kısmında, çok az örnekte dış kısmında gördüğümüz bu bezeme kabın orta kısmından başlayıp dudağa kadar devam eden, yoğun miktarda olmaları ile öne çıkan bezeme türüdür. Seramikler çark üzerinde formu verildikten sonra kurutulmuş ve tekrar çark üzerine konularak fırça yardımı ile astarsız kil üzerine bantlar yapılmıştır. Bant bezeme yapılırken fırça üzerinde boya/firnisin bitmesi ile fırçanın boyaya tekrar bandırılıp kaldığı yerden devam edilmiştir. Çalışmamızın konusunu oluşturan malzemeler yüzey malzemesi olduğu için tarihlendirmede analoji yöntemi kullanılmıştır. Bu yöntemle seramikler Hellenistik Dönem boyunca kullanımda olan formlarla benzerlikler taşımaktadır. Bant bezemeli seramikler araştırılırken üç soru üzerinde durulmuştur. - İnce cidarlı seramik grubunun Isauria Bölgesi içerisinde ve çevresindeki yayılım alanları nerelerdir? Isaura nın yanı sıra Aslantaşı Yaylası (Bozkır), Sarıoğlan/Belviran (Bozkır), Tosuntaşı Yaylası (Bozkır), Küçük Hisarlık Köyü/Erenler Tepesi (Bozkır), Dinorma/Kavak Belediyesi (Akören), Cicek Höyük (Çumra), Dineksaray Höyük (Çumra), Astra/Bolat Yaylası (Hadim), Oduncu Kalesi (Taşkent), Akkise (Bozkır), Çukurbağ Asarlık (Karaman), İlice, Balcılar (Taşkent), Ovakavağı-Çingene Höyük (Karatay), Sırnık (Karapınar), Kızıldağ (Çumra), Gökhöyük (Çumra), Dineksaray Höyük (Çumra), Armutlu (Bozkır) olmak üzere geniş bir alanı kapsamaktadır (Harita 1). - Hellenistik Dönem Orta Anadolu seramikleri İle Isaura bant bezemeli seramiklerin benzer ve farklı yönleri nelerdir? Orta Anadolu Hellenistik Dönem Seramiği Isauria Bölgesi ince cidarlı kaplarda uygulanan bant bezemeli seramikler ile benzerlik taşımamaktadır 2. Kalın cidarlı seramik 2 Hasan Bahar Ilgın Çevresi Höyükleri 13. Araştırma Sonuçları Toplantısı I. Cilt, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 29 Mayıs-2 Haziran 1995 Ankara, ss Hasan Bahar Hatip-Kurunta anıtı ve Çevresi Yüzey Araştırmaları Araştırma Sonuçları Toplantısı II. Cilt, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 29 Mayıs-2 Haziran 1995 Ankara, ss ; Hasan Bahar Konya ve Çevresi Yüzey Araştırmaları 16. Araştırma Sonuçları Toplantısı II. Cilt, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Mayıs 1998 Tarsus, ss ; Hasan Bahar Konya Karaman Yüzey Araştırmaları 20. Araştırma Sonuçları Toplantısı II. Cilt, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler

4 124 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA ISAURA (ZENGİBAR KALESİ/BOZKIR) SERAMİKLERİ grubu ile kalın bant bezeme türü ile benzerlik taşımaktadır. Orta Anadolu kaplarında bant bezeme, daha çok farklı motiflere geçiş için kullanılmıştır 3. Kapların cidarları ise oldukça kalındır. - Isauria Bölgesi Hellenistik Dönem Bantlı Seramiklerin Köken Sorunu /Bezeme Geleneği: Bant bezeme bu bölgede Demir Çağda popüler olarak kullanılan bir motiftir 4. Kilikya da Demir Çağ örneklerinde açık ağızlı kapların (özellikle kase) iç ve dış kısımları Genel Müdürlüğü, Mayıs 2002 Ankara, ss ; Hasan Bahar Konya Karaman İlleri ve İlçeleri 2004 Yılı Yüzey Araştırmaları 23. Araştırma Sonuçları Toplantısı I. Cilt, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 30 Mayıs-3 Haziran 2005 Antalya, ss ; Hasan Bahar Konya Karaman İlleri ve İlçeleri 2005 Yılı Yüzey Araştırmaları 24. Araştırma Sonuçları Toplantısı I. Cilt, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 29 Mayıs-02Haziran 2006 Çanakkale, ss ; Hasan Bahar Konya Karaman 2006 Yılı Yüzey Araştırmaları 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı I. Cilt, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 28 Mayıs-02Haziran 2007 Çanakkale, ss ; Hasan Bahar Konya Karaman İllleri ve İlçeleri 2007 Yılı Yüzey Araştırmaları 26. Araştırma Sonuçları Toplantısı I. Cilt, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Mayıs 2008 Ankara, ss ; Hasan Bahar Konya Karaman İllleri ve İlçeleri Arkeolojik Yüzey Araştırmaları, Araştırma Sonuçları Toplantısı 3. Cilt, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Mayıs 2009 Denizli, ss ; Hasan Bahar Konya Karaman İllleri ve İlçeleri Arkeolojik Yüzey Araştırmaları Araştırma Sonuçları Toplantısı 2. Cilt, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Mayıs 2010 İstanbul, ss H, De Genouillac, Ceramique Cappadocienne II. Acquisitions du Musee Du Louvre, 1926, Paris; A. Akarca, Hellenistik Çağ da Yerli Pontus Keramiği, V. Türk Tarih Kongresi, Ankara Nisan 1956, Kongrede Sunulan Tebliğler, Türk Tarih Kurumu Basımevi-ANKARA, 1960, s ; K. Bittel, Bemerkungen zur sogenannten galatischen Keramik, Mansel e Armağan (1974), s ; Levent ZOROĞLU, Kızılırmak Havzası Kapları Anadolu Demir Çağları (Anatolian Iron Age)24-27 Nisan 1984 tarihleri arasında İzmir de yapılan I. Anadolu Demir Çağları Sempozyumu nda sunulan bildiriler, İZMİR- 1987, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, s ; Shannan Marie Stewart, Gordion After the Knot: Hellenistic Pottery and Culture, A Dissertation submitted to the Graduate School of the University of Cincinnati in partial fulfillment of the requeirements for the degree of Doctorate of Philosophy, july 2010, s. 195; Levent ZOROĞLU, Kızılırmak Havzası Kaplarının Biçim ve Süs Gelişimine Örnekler, IX. Türk Tarih Kongresi, Ankara:21-25 Eylül 1981, Kongrede Sunulan Bildiriler, I. Cilt, Türk Tarih Kurumu Basımevi-ANKARA-1986, sy. 461, Res. 7/a. 4 J. Myres, Concentric Circle Ornament on Vessels of Wood from the Taurus Man, Vol. 52, Dec., 1952, pp. Royal Antropological Institüte of Great Britain and Ireland, ttp:/ 1952, s ; James Mellaart, 1955 Iron Age Pottery from Southern Anatolia, Belleten, cilt. XIX, sayı 74 Türk Tarih Kurumu; Bahar Hasan, 1999 The Konya Region in the Iron Age and Its Relations with Cilicia, Anatolian Studies, vol.49, Anatolian Iron Age 4. Proceedings of the Fourth Anatolian Iron Ages Colloquium Held at Mersin, May 1997 (1999), pp. 1-10, Published by: British Institute at; Durukan, Murat, Arkaik Dönem Seramikleri Dağlık Kilikya da Bir Antik Kent Kazısının Sonuçları Nagidos, Adalya Ek Yayın Dizisi 6, Edit. Serra Durugönül, 2007, s ;Nurettin Arslan, Kilikya Demir Çağ Seramiği İthal Boyalı Seramikler ve İlişkiler, Ege yayınları, İstanbul, 2010, s. 85; Bahar Hasan, 1999 The Konya Region in the Iron Age and Its Relations with Cilicia, Anatolian Studies, vol.49, Anatolian Iron Age 4. Proceedings of the Fourth Anatolian Iron Ages Colloquium Held at Mersin, May 1997 (1999), Published by: British Institute at, pp

5 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA ISAURA (ZENGİBAR KALESİ/BOZKIR) SERAMİKLERİ 125 bant bezeme ile bezenmiştir. Bezeme bej renkli astar üzerine siyah renkli boyanın fırçayla kap üzerine bant yapılması şeklindedir. Hellenistik Dönemde doğrudan kil üzerine fırça ile yapılan bant bezemeler bazen özenli bazen özensizdir. Bant bezeme Demir Çağdan sonra uygulama yöntemindeki değişikliklerle Isauria Bölgesinde Hellenistik Dönemde kullanılmaya devam etmiştir. Kâseler üzerindeki bant bezeme geleneği Arkaik Dönemde bütün Kilikya Bölgesinde çok popüler olmuş Klasik Dönemle birlikte özellikle Kilikya da bu bezeme geleneği azalmış Hellenistik Dönemde yerini Hellen dünyası motifleri almıştır. Isauria Bölgesinde ise bant bezeme motifi yapılan çalışmalar neticesinde Arkaik ve Klasik Dönemlerde popülerdir. Hellenistik Dönemde yatay bantlarla yapılan motifler Kilikya da yok olduğu halde Isauria Bölgesi atölyelerinin bu motifleri tercih etmesi kendi eski geleneklerini devam ettirme isteği ile ilişkili olmalıdır. Basit Astarlı Seramikler Basit astarlı seramik formları Hellenistik Dönem boyunca kullanım gören kâse ve tabak formlarıdır (Tablo 2). Araştırmaya yaklaşık 1000 adet kase ve tabaklara ait kaide, gövde ve dudak parçası dâhil edilmiştir. Basit astarlı seramiklerde üç astarlama tekniği kullanılmıştır. İç yüzeyi bütünüyle astarlama, iç yüzeyde dudaktan başlayıp gövde ortasına kadar inen, yarı astarlama ve iç yüzeyi bütünüyle bozulmuş bant bezemeli astarlama. Bu gruptaki seramikler en erken MÖ. 4. yüzyıl sonları- MS. 1. yüzyıl aralığına tarihlenmektedir. Kalıp Yapımı Kâseler Araştırmalar sırasında 18 parça Kalıp Yapımı Kâse tespit edilmiştir (Tablo 3). Bu formlar MÖ yüzyıl aralığına verilmiştir. Dışa çekik ağızlı kâse formundadırlar. Ağız dışa doğru çıkıntı yaparken gövde kaideye doğru daralmaktadır. Bazı formlarda boyun kısmı içe doğru belirgin şekilde s- yapmaktadır. Derin formdadırlar. Küçük Yaprak ve Bitkisel Dekorlu Kâseler içerisinde Sivri uçlu yapraklılar, lotus taç yaprakları, çam kozalağı, eğrelti otu bezemelileri görmekteyiz. Figürlü kompozisyonlar içerisinde amazon, kentaur av sahnesi ve savaş sahneleri işlenmiştir. Burada tespit edilen bezemeler tüm Hellenistik yerleşimlerde görebileceğimiz kompozisyonlardır. Bölgeye özgüdür

6 126 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA ISAURA (ZENGİBAR KALESİ/BOZKIR) SERAMİKLERİ diyebileceğimiz farklı bir motifle karşılaşmadık. Bir adet kalıba rastlanmıştır. Bu nedenle kalıp yapımı kâseleri burada üretilmiştir denebilir. Sonuç Isaura antik kentinin ne zaman kurulduğu hakkında bilgiye sahip değiliz. Kent hakkında ilk bilgilere, daha önce bahsettiğimiz gibi, Diodoros dan ulaşmaktayız. Diodoros İskender in komutanlarından Perdikkas ın MÖ. 322 lerde Isaura ya sefer düzenlediğinden bahsetmektedir. Burada geçen Isaura kentinin burası mı yoksa başka bir Isaura kenti mi olduğu hakkında bilgiye sahip değiliz. Strabon Isaura Vetus (eski) ve Isaura Nova (yeni) olmak üzere iki Isaura kentinden bahsetmektedir. Bu nedenle Isaura (Zengibar Kalesi) kentinin Perdikkas ın MÖ. 322 lerde kuşattığı kent mi yoksa daha sonra kurulmuş bir kent mi olduğu önemli bir sorundur. Seramik malzemeler formlarının benzerleri yöntemiyle Isaura kentinin MÖ. 4. yüzyıl sonlarında burada kentin iskân gördüğü anlaşılmaktadır. Bu nedenle Diodoros un bahsettiği kentin seramik malzemelerinin verileriyle burası olduğu fikri iyice netleşmiştir. Bant bezemeli, basit astarlı ve kalıp yapımı kâseleri analoji yöntemi ile tarihlerken en yoğun grubun MÖ.3-1. yüzyıl aralığında olduğu görülmektedir. Bu nedenle Isaura antik kentinin en yoğun yerleşim gördüğü tarih aralığı da MÖ yüzyıl olarak tespit ettik. Isauria Bölgesi halkı üzerinde yaptığımız çalışmalarda antik çağ yazarları Isaurialıların korsan ve haydutluk yapan halklar olarak tanımlanmaktadır. Isauria Bölgesinde yaygın olarak kullanılan bant bezemeli ince cidarlı bu kâseler oldukça zarif sofra kaplarıdır. Bu nedenle Isauria lıların yeme/içme kültürü kendine özgü ve incelikli özelliklere sahiptir diyebiliriz.

7 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA ISAURA (ZENGİBAR KALESİ/BOZKIR) SERAMİKLERİ 127 KAYNAKÇA A. Akarca, Hellenistik Çağ da Yerli Pontus Keramiği, V. Türk Tarih Kongresi, Ankara Nisan 1956, Kongrede Sunulan Tebliğler, Türk Tarih Kurumu Basımevi-ANKARA, Durukan, Murat, Arkaik Dönem Seramikleri Dağlık Kilikya da Bir Antik Kent Kazısının Sonuçları Nagidos, Adalya Ek Yayın Dizisi 6, Edit. Serra Durugönül, 2007 H. De Genouillac, Ceramique Cappadocienne II. Acquisitions du Musee Du Louvre, Paris Hasan Bahar Ilgın Çevresi Höyükleri 13. Araştırma Sonuçları Toplantısı I. Cilt, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 29 Mayıs-2 Haziran 1995 Ankara, ss Hasan Bahar Hatip-Kurunta Anıtı ve Çevresi Yüzey Araştırmaları Araştırma Sonuçları Toplantısı II. Cilt, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 29 Mayıs-2 Haziran 1995 Ankara, ss Hasan Bahar Konya ve Çevresi Yüzey Araştırmaları 16. Araştırma Sonuçları Toplantısı II. Cilt, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Mayıs 1998 Tarsus, ss Bahar Hasan, 1999 The Konya Region in the Iron Age and Its Relations with Cilicia, Anatolian Studies, vol.49, Anatolian Iron Age 4. Proceedings of the Fourth Anatolian Iron Ages Colloquium Held at Mersin, May 1997 (1999), Published by: British Institute at, pp Hasan Bahar Konya Karaman Yüzey Araştırmaları 20. Araştırma Sonuçları Toplantısı II. Cilt, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Mayıs 2002 Ankara, ss Hasan Bahar Konya Karaman İlleri ve İlçeleri 2004 Yılı Yüzey Araştırmaları 23. Araştırma Sonuçları Toplantısı I. Cilt, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 30 Mayıs-3 Haziran 2005 Antalya, ss Hasan Bahar Konya Karaman İlleri ve İlçeleri 2005 Yılı Yüzey Araştırmaları 24. Araştırma Sonuçları Toplantısı I. Cilt, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 29 Mayıs-02, Haziran 2006 Çanakkale, ss Hasan Bahar Konya Karaman 2006 Yılı Yüzey Araştırmaları 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı I. Cilt, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, 28 Mayıs-02 Haziran, Çanakkale 2007, ss Hasan Bahar Konya Karaman İllleri ve İlçeleri 2007 Yılı Yüzey Araştırmaları 26. Araştırma Sonuçları Toplantısı I. Cilt, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Mayıs 2008 Ankara, ss Hasan Bahar Konya Karaman İllleri ve İlçeleri Arkeolojik Yüzey Araştırmaları, Araştırma Sonuçları Toplantısı 3. Cilt, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Mayıs 2009 Denizli, ss Hasan Bahar Konya Karaman İllleri ve İlçeleri Arkeolojik Yüzey Araştırmaları Araştırma Sonuçları Toplantısı 2. Cilt, T.C Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Mayıs 2010 İstanbul, ss

8 128 YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA ISAURA (ZENGİBAR KALESİ/BOZKIR) SERAMİKLERİ James Mellaart, 1955 Iron Age Pottery from Southern Anatolia, Belleten, cilt. XIX, sayı 74, Türk Tarih Kurumu. J. Myres, Concentric Circle Ornament on Vessels of Wood from the Taurus Man, Vol. 52, Dec., 1952, pp. Royal Antropological Institüte of Great Britain and Ireland, Kurt Bittel, Bemerkungen zur sogenannten galatischen Keramik, Mansel e Armağan Levent ZOROĞLU, Kızılırmak Havzası Kapları Anadolu Demir Çağları (Anatolian Iron Age) Nisan 1984 tarihleri arasında İzmir de yapılan I. Anadolu Demir Çağları Sempozyumu nda sunulan bildiriler, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayını, İZMİR Levent ZOROĞLU, Kızılırmak Havzası Kaplarının Biçim ve Süs Gelişimine Örnekler, IX. Türk Tarih Kongresi, Ankara:21-25 Eylül 1981, Kongrede Sunulan Bildiriler, I. Cilt, Türk Tarih Kurumu Basımevi-ANKARA-1986 Nurettin Arslan, Kilikya Demir Çağ Seramiği İthal Boyalı Seramikler ve İlişkiler, Ege yayınları, İstanbul Osman Doğanay, E. Köker, Zengibar Kalesi (Bozkır/Konya) 2012 Yılı Yüzey Araştırmaları, 31. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1. Cilt, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Mayıs 2013 Muğla, ss Osman Doğanay, E. Köker, A. Yılmazer, S. Altun, Zengibar Kalesi (Isaura) 2014 Yılı Yüzey Araştırmaları, 33. Araştırma Sonuçları Toplantısı 2. Cilt, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Mayıs 2015 Erzurum, ss Osman Doğanay, S. Sunay, E. Köker, Zengibar Kalesi (Bozkır/Konya) 2013 Yılı Yüzey Araştırmaları, 33. Araştırma Sonuçları Toplantısı 1. Cilt, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Haziran Gaziantep 2014, ss Shannan Marie Stewart, Gordion After the Knot: Hellenistic Pottery and Culture, A Dissertation submitted to the Graduate School of the University of Cincinnati in partial fulfillment of the requeirements for the degree of Doctorate of Philosophy, july 2010.