Şablona Yerleştirilmiş Güçlü Hikâye: KÖKSÜZ

Transkript

1 Şablona Yerleştirilmiş Güçlü Hikâye: KÖKSÜZ MELTEM İŞLER SEVİNDİ Yarım Elma, Hayat Bilgisi, Ayrılsak da Beraberiz, Küçük Kadınlar, Şöhret gibi döneminde popülerlik kazanmış dizilerin senaristi Deniz Akçay bu kez karşımıza ilk uzun metraj filmi Köksüz ile çıktı. Köksüz, bir ailede yaşanan baba kaybının ardından aile üyelerinin yaşadığı histeriyi ve şekillenen anne-kız ilişkisini anlatıyor. Eşinin ölümüyle gücünü kaybeden Nurcan, evin bütün sorumluluğu üzerine yıkılan Feride, babanın yokluğunda iktidarı ablasına kaptıran İlker, yaşananları sessizce izleyip odasına kapanan Özge Film, İlker in babasından kalan arabanın anahtarını annesinden gizlice yürütüp bir tur atmaya yani aile arabasının direksiyonunun başına geçmeye çalışmasıyla başlar. İlker in bu çabasının annesi tarafından engellenmesi onun her gün biraz daha evden uzaklaşmasına ve yaşadığı ergenlik bunalımında boğulmasına sebep olur. İlker in ba- 16 HAYAL PERDESİ 39 - Mart - Nisan 2014

2 basının yerine koyduğu araba, erki simgeleyen direksiyon bize en başından merkeze alınacak konuyu imliyor. Öykünün temeline yerleştirilen baba yoksunluğu aile içinde yaşanan sinir patlamalarını, iktidar problemini, kıskançlığı, tahammülsüzlüğü tetikleyen bir kıvılcım gibi. Aile üyelerinin ilişkilerine baktığımızda ortaya çıkan manzaranın babanın yokluğuyla filizlendiğini söylemek mümkün değil. Kapıdan içeri baba girse bu histerik ilişki yumağının çözüleceğini düşünemiyoruz. Bunun yanında aile üyelerinin babaya duydukları özleme, babanın evde gezinen ruhunu maddeleştirecek belirgin bir fotoğrafa ya da herhangi bir eşyaya rastlayamıyoruz. Baba, film boyunca sadece bizim için arada bir sunulan sebep unsurundan öteye geçemiyor. Yönetmenin anne-kız arasında yakaladığı -Türk Sineması nda pek rastlamadığımız- güçlü ilişki babanın yokluğunu bize hissettirmezken araya babanın ruhunun sokulması senaryonun bir şablona oturtuldu- Mart - Nisan HAYAL PERDESİ 39 17

3 ğunu hissetmemize sebep oluyor. Babayla duygusal bir ilişkiye girmemize izin vermeyen yönetmen, bizi evde yaşanan histerik hallerin ortasına atıyor. Filmde karakterler arasında yakalanan kuvvetli çatışmaya psikanalitik bir dayanak arayan yönetmen, bunu Elektra kompleksi ve Ödipus kompleksi ile yapmaya çalışıyor. Ancak yönetmenin bu çabası yakaladığı güçlü karakter çatışmalarına gölge düşürmekten öteye geçemiyor. Anne-kız arasında yaşanan ilişkide Elektra kompleksinin aksine annenin kızına duyduğu kıskançlık, tahammülsüzlük, bağlılık yatarken kızında annesinin ona yüklediği sorumluluktan bir an önce kurtulma isteği görülüyor. Bu ilişkide baba bizim aklımıza gelmeyen fakat yönetmenin defa kez unutmamamızı söylediği bir sebep sadece. İlker in yaşadığı ergenlik bunalımına babanın kaybı da eklenince kendini aileye karşı sorumlu hissetmesi, direksiyonun başına geçme isteği, eve meyve alması, annesiyle yaptığı tartışmalarda maskulen tavırlar 18 HAYAL PERDESİ 39 - Mart - Nisan 2014

4 sergilemesi bize Ödipus kompleksini imliyor. Bu hal çıkmazının altı, İlker in annesinden uzaklaşarak arkadaşının annesine tecavüz etmesi ile çiziliyor. Daha sonra tecavüz ettiği kadınla birçok kez ilişkiye girmesi ve kadının da bundan haz duyması tecavüzün meşruiyetini ilan ediyor. Senaryo yazılırken beslenilen psikanalitik unsurlar karakterlerin üzerine giydirilen büyük beden bir gömlekten fazlası olamıyor. Aynı zamanda bu durum aile üyeleri arasında akan doğal ilişkiyi de bozuyor. Yönetmenin anne-kız arasında yakaladığı Türk Sineması nda pek rastlamadığımız güçlü ilişki babanın yokluğunu bize hissettirmezken araya babanın ruhunun sokulması senaryonun bir şablona oturtulduğunu hissetmemize sebep oluyor. Filmde özdeşleşebileceğimiz karakterlerden biri olan Özge, tutunacak bir aile büyüğü arayışı içine giriyor. Özge nin tek isteği annesinin sevgisini kazanmakken an- Mart - Nisan HAYAL PERDESİ 39 19

5 nesinin onunla kurduğu ilişki onu bakkala göndermesinden öteye geçmiyor. Çocuklarının hayata tutunma çabasını göremeyen Nurcan, ailenin dibe çöküşünü acizliğin ve güçsüzlüğün gücüyle yapıyor. Nurcan ın kocası öldükten sonra evin alt katını kapatıp üst katta yaşamaya başlaması ailesinden vazgeçişini gösteriyor. Kendini evine hapseden, dışarı yalnız çıkmaktan korkan Nurcan, yaşam alanını sürekli temizleyerek kendine kurduğu bu yeni düzeni böyle kontrol etmeye çalışıyor. Kızı Feride yi evin erki olmaya zorlarken Feride nin güçsüz olduğunu göz ardı ediyor. Filmin, aile içinde bir iktidar olması gerektiğini olumlayan bir tarafı da var. Bir yandan da erk olmayı beceremeyen güçsüz kadınları Anne kız arasındaki histerik ilişki tam da bu noktada başlıyor. Annenin kızına duyduğu derin bir kıskançlık var aynı zamanda. Kızının dışarı çıkabilmesi, çalışması, evleniyor olması Kendi yapamadığını kızının yapıyor olması onun felaketi oluyor. 20 HAYAL PERDESİ 39 - Mart - Nisan 2014

6 Feride ise bir felaketin içine atlıyor; ama anne kendini görmekten bunu anlayamıyor. Kendini hiçbir işi halledecek yeterlikte görmeyen, her daim mutsuz, çocuklarının kendisine annelik yapmasını bekleyen bir karakter Nurcan. Böylece hâkim anne algısının da dışında kalıyor. Onun bu anne olamama hali kendi annesi tarafından sürekli azarlanmasına sebep oluyor. Yönetmen annelik kavramını bir yapı sökümüne uğratıyor. Görmeye alıştığımız koruyan, kollayan, sarılıp koklayan bir annenin dışında Yönetmen annelik kavramını bir yapı sökümüne uğratıyor. Görmeye alıştığımız koruyan, kollayan, sarılıp koklayan bir annenin dışında ne yapacağını bilmeyen bir kadın duruyor karşımızda. ne yapacağını bilmeyen bir kadın duruyor karşımızda. Feride nin üstesinden gelemediği şeyleri damat adayı Gülağa nın yapması dahi Nurcan ı mutlu etmiyor. Annenin bu ne istediğini tam olarak bilememe hali Mart - Nisan HAYAL PERDESİ 39 21

7 Köksüz, bize tatmin edici, boşlukları olmayan bir senaryo sunuyor. Karakterlerin ruh hallerinin başarılı bir şekilde perdeye taşınması, ışığın doğal olması, oyunculuklardaki profesyonellik filmi izlemeye değer kılıyor. Feride nin de üzerine siniyor. Feride, üstlendiği rolden kaçmak için istemediği bir rolü seçiyor. Üstelik bunu sevmediği başka bir adamla evlenerek yapıyor. Filmde dramla mizahı buluşturan yönetmen, girdiğimiz aile kavgasının içinde nefes almamızı sağlıyor. Nurcan, üç kadının bir adam edemeyeceğini söyleyerek bizi buhranının içine çekerken bir yandan da Gülağa yla yaptığı sohbette sizin oranın kadınları çalışan kadına alışkın değildir diyerek kendi içine düştüğü ironiyle yüzümüzü güldürüyor. Nurcan ın yaşadığı bu çelişki, aklımızda beliren Gülağa nın neden Doğulu bir karakter olarak seçildiği sorusunu cevaplıyor. Gülağa nın direksiyonun 22 HAYAL PERDESİ 39 - Mart - Nisan 2014

8 başına geçmesi, sürekli tıkanan lavabo deliğini açması dahi Nurcan ın istediği şeyi karşılamıyor. Bu noktada film, Nurcan ın ruh halinin bir erkek yoksunluğundan çok Feride ye duyduğu kıskançlık ve bağlılıktan kaynaklandığını bize düşündürüyor. Klasik yapıda bir kurmaca film olan Köksüz, bize tatmin edici, boşlukları olmayan bir senaryo sunuyor. Karakterlerin ruh hallerinin başarılı bir şekilde perdeye taşınması, ışığın doğal olması, oyunculuklardaki profesyonellik filmi izlemeye değer kılıyor. Köksüz Yönetmen: Deniz Akçay Senaryo: Deniz Akçay Oyuncular: Ahu Türkpençe, Lale Başar, Savaş Alp Başar Yapım: Türkiye, 2013, 81 dk. Vizyon Tarihi: 14 Mart 2014 Mart - Nisan HAYAL PERDESİ 39 23