DİŞ HEKİMLİĞİ KARAR VERME SÜREÇLERİNDE ETİK

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "DİŞ HEKİMLİĞİ KARAR VERME SÜREÇLERİNDE ETİK"

Ilkin Yazıcı
7 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Hacettepe Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi Asistan Etik Eğitimi Şubat 2015 DİŞ HEKİMLİĞİ KARAR VERME SÜREÇLERİNDE ETİK Yrd Doç Dr FUNDA GÜLAY KADIOĞLU ÇUKUROVA ÜNİVERSİTESİ Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik AD Diş Hekimliği Fakültesi Ortodonti AD Muayenehane Yönetimi ve Ergonomi BD

2 Deneyim Basın Kaynaklar Kaynaklar Değerler Eğitim Hekim Karar Verme Hasta Değerler Öteki Meslektaşlar Konuların Eleştirel Değerlendirmesi Kanıta Dayalı Hasta Bilgilendirme Yanıtlanabilir Soru Ulaşılabilen En İyi Kanıt Yeni Kanıtı Araştırma İkincil Yayınlar Sistematik Derleme Ekonomik Analiz Kılavuzlar Birincil Yayınlar Özgün Çalışmalar (-) Cochrane Kütüphanesi Öteki Yayın Merkezleri İkincil Dergiler MEDLINE, EMBASE vs (-) Birincil Dergiler MEDLINE, EMBASE vs (-) Olası Araştırma Alanı (+) Eleştirel Değerlendirme (+)

3 KARAR VERME HEKİM HASTA KLİNİK KARAR VERME ETİK KARAR VERME

4 ETİK KARAR VERME

5 Kimi klinik vakalar için sadece çağdaş bilimsel diş hekimliğinin gelişmiş teknolojik olanaklarıyla mesleki bir karar verilmesi ve kararın gerekçesinin açıklanması kolay iken; salt medikal yaklaşımla çözülemeyecek etik ikilemler karşısında bir karara varılması güç olabilir.

6 ETİK İKİLEM ETİK USLAMLAMA

7 Etik İkilem, çatışan etik değerlerin veya ilkelerin arasında seçim yapılmasını gerekli kılan durumdur.

8 Etik Uslamlama (gerekçelendirme) etik sorunun tanımlanması, değerlendirilmesi ve karara yönelik bir etik argüman geliştirilmesi sürecidir.

9 TIP ETİĞİ VAKA DEĞERLENDİRMESİ *TIBBİ GEREKLER - OLANAKLAR * HASTANIN SEÇİMLERİ -ÖNCELİKLERİ * YAŞAM KALİTESİ * SOSYAL-EKONOMİK-HUKUKİ-... ÇERÇEVE çözümleme çözme

10 Diş Hekimliğinde Etik Karar Verme Sürecinin Temel Unsurları

11 *Vakanın medikal boyutunun irdelenmesi *Vakadaki etik sorunun saptanması *Vakadaki paydaşların (etik soruna dahil olanların) belirlenmesi

12 *Moral seçimler için seçeneklerin ve alternatiflerinin ortaya konması *Etik karar verme sürecinin irdelenmesi ve hastanın sürece katılımının sağlanması *Çatışan ilkelerin ve sorumlulukların dengelenmesi

13 Diş Hekimliğinde Etik Karar Verme Sürecinde Sorulması Gereken Sorular

14 Uygulanacak tedavi hastalığın prognozunu olumlu yönde değiştirecek mi? Tedaviden elde edilecek yarar, tedavinin getireceği olası zararlara değer mi? Hastanın göz önünde bulundurulması gereken değerleri nelerdir? Uygulanacak tedavi, hastanın değerleriyle uyumlu mu yoksa onlarla çelişiyor mu?

15 Hekimin vakayla ilgili olarak hastasına, meslektaşlarına, üçüncü kişilere karşı yükümlülükleri nelerdir? Bu yükümlülükler arasında çatışma var mı? Karara etki eden etik ilkeler hangileridir? İlkeler arasında çatışma var mı? Ulaşılan kararın gerekçeleri nelerdir?

16 ETİK KARAR VERMEDE YOL GÖSTERİCİLER

17 Özerkliğe Saygı Yarar Sağlama Zarar Vermeme Adil Olma

19 ETİK KARAR VERMEDE YOL GÖSTERİCİLER HASTANE ETİK KURULLARI ETİK DANIŞMANLIK Kadıoğlu FG, Can R, Okuyaz S, Yalçın SÖ, Kadıoğlu NS. Physicians attitudes toward clinical ethics consultation: a research study from Turkey. Turkish Journal of Medical Sciences 2011; 41(6):

20 ETİK KARAR VERME Assess Communicate Decide TEST Değerlendir İletişim kur Karar ver TESTİ

21 ETİK KARAR VERME DEĞERLENDİR Vereceğin karar doğru bir karar mı? Vereceğin karar adil bir karar mı? Vereceğin karar açık/net bir karar mı? Vereceğin karar yasal bir karar mı?

22 ETİK KARAR VERME İLETİŞİM KUR Hastayı tam olarak dinledin mi? Hastayı bilgilendirdin mi? Hastaya sonuçları bildirdin mi? Hastaya öteki seçenekleri anlattın mı?

23 ETİK KARAR VERME KARAR VER Şu an, vereceğin karar için en uygun zaman mı? Vereceğin karar hastanın yararına dönük mü? Vereceğin kararı uygulayabilecek misin? Hastanın yerinde olsan bu kararı kendin için de verir miydin?

28 ETİK KARAR VERME En etik karar, en çok değerin korunduğu en az değerin harcandığı karardır.

29 Kaynaklar 1. Kuçuradi İ. Etik. Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları, Ankara, Kadıoğlu FG. Diş Hekimliği Etiğine Genel Bakış. Hacettepe Üniversitesi Tıp Dergisi 2009; 40: Kadıoğlu FG, Kadıoğlu S. Klinik Uygulamalarda Etik Karar Verme Süreci. Klinik Etik. Ed.A. Erdemir ve ark. Nobel Kitabevi 2001, Beauchamp TL, Childress JF. Principles of Biomedical Ethics. 5th ed. New York: Oxford University Press; Kadıoğlu FG. Diş Hekimliği Etiği Açısından Temel Etik İlkeleri. TDB Dergisi, 1995; 30: Ozar DT, Sokol DJ. Dental Ethics at Chairside: Professional Principles and Practice Applications. St. Louis, Mosby, Kadıoğlu FG. Dişhekimliği Özelinde Hasta Özerkliği ve Aydınlatılmış Onam İlkesi. TDB Dergisi, 2000; 56: Sokol DJ. Informed consent in dentistry. Journal of Dental Practice Administration 1989; 6(4): Kadioglu FG, Uzel I, Kadioglu S. Aesthetical Dilemmas and Informed Consent in Orthodontics. WJO 2005: 6: Rule JT, Veatch RM. Ethical Questions in Dentistry, Quintessence Pub.2nd ed Kadıoğlu FG. Tıbbi Etik Açısından Diş Hekiminin Karar Sorunu. Tıbbi Etik, 1994; 2(2): Kadıoğlu FG. Tıbbi Karar Verme Sürecinde Hastanın Artan Rolü. Tıp Etiği-Hukuku-Tarihi Dergisi 2012; 20(2): Dental Ethics Manual, FDI World Dental Federation Ozar DT, Schiedermayer DL, Siegler M. Value Categories in Clinical Ethics. J Am Dent Assoc. 1988;116(3): Ethical Decision Making. Ethics Hand Book for Dentists. American College of Dentists USA 2013, Hakeri H. Diş Hekimlerinin Yasal Sorumlulukları. Sağlık Hukuku Digestası 2009; 1(1): Görkey Ş. Hasta hakları. (Yay. Haz. Hatemi H, Doğan H.) Medikal Etik -4; İstanbul Yüce Yayım; 2003: Türk Dişhekimleri Birliği Meslek Etiği Kuralları. (Yay. Haz. Alpay S. Kadıoğlu FG, Oral M, Özer MZ, Sakallıoğlu U, Sert G, Yaşar ZF). TDB Yayınları. Ankara Kadıoğlu FG. Sağlık Alanında Hatalı Uygulamalar ve Hasta Güvenliği. Dişhekimliği Dergisi 2012; 103(2): fgkadioglu@cu.edu.tr

Benzer belgeler

Biyopsikososyal bir varlık olan insanı ağız-diş hastalıklarından korumak ve kurtarmak; Difl hekimli i eti ine genel bir bak fl

Biyopsikososyal bir varlık olan insanı ağız-diş hastalıklarından korumak ve kurtarmak; Difl hekimli i eti ine genel bir bak fl DERLEME Hacettepe T p Dergisi 2009; 40:120-124 Difl hekimli i eti ine genel bir bak fl Funda Gülay Kad o lu 1,2 1 Yrd. Doç. Dr., Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıp Tarihi ve Etik Anabilim Dalı, Adana