MEKKE NİN FETHİ KONUYLA İLGİLİ BAZI AYETLER

Transkript

1 MEKKE NİN FETHİ KONUYLA İLGİLİ BAZI AYETLER إ نا ف ت ح ن ا ل ك ف ت ح ا م ب ین ا ل ی غ ف ر ل ك الله م ا ت ق دم م ن ذ نب ك و م ا ت ا خر و ی ت م ن ع م ت ھ عل ی ك و ی ھ د یك ص ر اط ا مس ت ق یم ا و ی نص ر ك الله ن ص ر ا ع ز یز ا Şüphesiz biz sana apaçık bir fetih verdik. Tâ ki Allah, senin geçmiş ve gelecek günahlarını bağışlasın, sana olan nimetini tamamlasın, seni doğru yola iletsin ve Allah sana, şanlı bir zaferle yardım etsin. 1 * ال ف ت ح * ا ذ ا ج اء ن ص ر الله و و ر ا ی ت ال ناس ی د خ ل ون ف ى د ین الله ا ف و اج ا ف س بح ب ح م د ر بك و اس ت غ ف ر ه ا نھ ك ان ت واب ا Allah'ın yardımı ve fetih (Mekke fethi) geldiğinde ve insanların bölük bölük Allah'ın dinine girdiğini gördüğünde, Rabbine hamd ederek tespihte bulun ve O'ndan bağışlama dile. Çünkü O, tövbeleri çok kabul edendir. 2 KONUNUN İŞLENİŞİ Hudeybiye Antlaşması : 628 Mart ayında Medineli müslümanlarla Mekkeli müşrikler arasında yapılan barış antlaşmasıdır. Hudeybiye ismini imza atılan yere yakın köyün isminden almıştır. Bu antlaşma ile Mekkeliler İslam Devletini hukuken tanımıştır. Hicretin altıncı yılında (Mart 628) Hz. Peygamber(s.a.v) gördüğü bir rüya üzerine Müslümanla birlikte umre yapmak için Medine den Mekke ye doğru harekete geçmiştir. Hudeybiye ye vardıklarında Hz. Peygamber in Kasvâ adlı devesinin yere çökmesiyle Müslümanlar burada kaldılar. Mekkeliler, Müslümanların ziyaret amacıyla Mekke' ye geldiklerini bilmelerine rağmen onları Mekke ye sokmamaya karar verdiler. Bu amaçla Halid bin Velid kumandasında 200 kişilik bir süvari birliğini Gamîm mevkiine gönderdiler. Hz. Peygamber(s.a.v), önce Hırâş b. Ümeyye yi elçi olarak Mekke' ye yolladı. Ancak elçinin Mekkeliler tarafından iyi karşılanmaması üzerine Kureyşliler arasında birçok akrabası bulunan Osman bin Affan elçi olarak gönderildi. Mekkeliler tarafından iyi karşılanan Osman bin Affan, amaçlarının umre ziyareti olduğunu belirtmesine rağmen Mekkeliler Müslümanların gelmesine izin vermedikleri gibi kendisini de alıkoydular. Ancak Müslümanların tepkisinden çekinen Mekkeliler, Osman bin Affan' ı serbest bıraktıkları gibi Süheyl bin Amr ı da elçi olarak gönderdiler. Yapılan tartışmalardan sonra Ali tarafından kaleme alınan anlaşma metni Peygamberimiz ve Süheyl bin Amr tarafından imzalanmıştır. 1 Fetih, Nasr, 1-3

2 Antlaşmanın Maddeleri Müslümanlarla karşı taraf arasında 10 yıl boyunca savaş olmayacak, bu süre zarfında iki tarafın hiçbiri diğerinin malına ve canına dokunmayacak. Müslümanlar bu yıl Kâbe'yi ziyaret etmeksizin geri dönecekler. Gelecek yıl üç günden fazla olmamak üzere Mekke'ye gelip Beytullah'ı ziyaret edecekler. Bu üç gün süresince Mekkeliler şehir dışına çıkacaklar. Müslümanlardan biri Kureyş'e sığınacak olursa geri verilmeyecek, fakat onlardan Müslümanlara sığınanlar geri verilecek. Müslümanlardan hac, umre ve ticaret için Mekke'ye gideceklerin canları ve malları güven altında olacak. Kureyş tarafından Mısır'a ve Şam'a gidenlerle, ticarette bulunmak üzere Medine'ye gelenlerin de canları ve malları güven altında bulunacak. Diğer kabileler isterlerse Müslümanların, isterlerse Kureyş'in koruması altına girebilecek. Hudeybiye Antlaşmasının Önemi Barış ortamının oluşması İslamiyet'e geçişi hızlandırdı. Mekke'nin fethi kolaylaştı. Medine de İslam Devletinin temelleri atıldı Hudeybiye Antlaşmasının Bozulması Hicretin 8. yılında, Müslümanlar ile Kureyş müşrikleri arasındaki anlaşma bozuldu. Kureyş müşrikleri, Beni Bekir kabilesini, Müslümanların müttefiki olan Huzaa kabilesi üzerine saldırtmışlardı. Hz. Peygamber in (s.a.v) sabah namazını kıldırıp, mescidde oturduğu bir sırada, saldırıya uğrayan Huzaa kabilesinden kırk kadar süvari Medine ye gelerek, Hz.Peygamber in (s.a.v) baş ucuna dikildiler. Olup bitenleri Hz.Peygamber e (s.a.v) anlattılar. Hz.Peygamber (s.a.v), son derece hiddetlendi. Kureyş müşriklerine bir yazı gönderilmesini emretti. Gönderilen yazıda şöyle deniyordu:... Bundan sonra derim ki, ya Beni bekir kabilesi ile olan anlaşmanızı bozar ve aradan çekilirsiniz ya da Huzaa kabilesinden ölenlerin diyetlerini ödersiniz. Bunlardan birini yerine getirmediğiniz taktirde sizinle savaşacağımı bildiririm. Haber, Mekke ye ulaştığında Kureyş müşrikleri iki alternatifi de reddettiler ve savaşmayı kabul ettiklerini bildirdiler. Hz. Peygamber in (s.a.v) elçisi Medine ye geri döndü ve durumu Hz. Peygamber e (s.a.s) haber verdi. Fakat çok geçmeden müşrikler verdikleri cevaptan pişman oldular. Liderleri Ebu Süfyan ı, Anlaşmayı yenilemesi ve süresini uzatması için Hz.Peygamber (s.a.v) ile görüşmek üzere Medine ye göndermeye karar verdiler. Ama Ebu Süfyan Mekke ye eli boş dönecektir.

3 Sefer Hazırlıkları Hz. Peygamber (s.a.v), sefere hazırlanılması için emir verdi. Her tarafa da davetçiler gönderilerek, Allah a ve ahiret gününe inanan herkesin Ramazan ayında Mekke de bulunması bildirildi. Toplanan ordunun mevcudu kişiyi buluyordu. Bunların 700 ünü Mekkeli Müslümanlar, 4000 kadarını Medineli Müslümanlar oluşturuyordu. Hz. Peygamber (s.a.s), ikindi namazını kıldırdıktan sonra, ordunun başında Medine den hareket etti. Ordunun yürüyüşü Mekke yakındaki Merru z-zahran adı verilen bir vadide son buldu. Gece olunca herkese ateş yakması emredildi. Yakılan ateşlerin sayısı i geçiyordu. Bununla Mekkeli müşriklerin korkuya kapılmalarının sağlanması istenmişti. Gerçekten de beklenen oldu; Kureyş müşrikleri, durumu araştırmak üzere Ebu Süfyan ı göndermeye karar verdiler. Ebu Süfyan Müslümanların Arasında Ebu Süfyan, iki arkadaşıyla birlikte, gece vakti, Müslümanların ordugâhlarının bulunduğu yere doğru yola çıktı. Fakat ordugâha yaklaşınca, nöbetçiler tarafından yakalandılar. Ebu Süfyan kendilerini Abbas a götürmelerini istedi. Abbas (r.a), Hz.Peygamber in (s.a.v) amcasıydı ve Ebu Süfyan ile eskiye dayanan bir dostlukları vardı. Kendisi, İslam ı kabul etmiş ama son ana kadar Mekke de kalmaya devam etmişti. İslam ordusu Merruzahran vadisine gelip konaklayınca, o da gelip Müslümanlara katılmıştı. Ebu Süfyan kendisinin Abbas a (r.a) götürülmesi için bağırıp çağırıyordu. Bu sırada Abbas (r.a) onun sesini tanıdı: - Ebu Süfyan! - Babam anam sana feda olsun! Burada neler oluyor? Bunlar kim? - Yazıklar olsun sana ey Ebu Süfyan! Arkamdaki Resulullahtır (s.a.s) ve kişilik karşı konulmaz bir ordunun başında size doğru geliyor. Vallahi, Kureyş i çok zor bir sabah bekliyor! Vay onların başına geleceklere! - Babam, anam sana feda olsun! Buna bir çare var mı? - Evet var. - Ne yapmamı tavsiye edersin? - Vallahi, Resulallah tan (s.a.v) başkası tarafından ele geçirilirsen mutlaka öldürülürsün! Haydi katırımın arkasına bin de seni Onun yanına götüreyim. Kendisinden senin için bağışlanma dileyeyim. Ebu Süfyan, Hz.Abbas ın (r.a) teklifini kabul etti. O da onu nöbetçilerin elinden kurtararak Hz. Peygamber in (s.a.v) çadırına götürdü. Geç vakitlere kadar Hz. Peygamber in (s.a.s) yanında kaldılar. Hz. Peygamber (s.a.s), onlara İslam ı anlattı. Ebu Süfyan ın yanındaki iki arkadaşı hemen şahadet getirip Müslüman oldular. Ebu Süfyan ise düşünmek için zaman istedi.

4 Ebu Süfyan geceyi, Hz.Abbas ın (r.a) yanında geçirdi. Sabah ezanı ile birlikte onlar da kalktılar. Müslümanlar sabah namazı için hazırlık yapıyorlardı. Müslümanların Hz. Peygamber e (s.a.v) karşı olan tutum ve davranışlarını görünce Ebu Süfyan şaşkınlığını gizleyemedi: - Ey Abbas! Ben şimdiye kadar ne İran kralında ne de Rumların hükümdarında hakimiyet ve saltanatın böylesini görmüş değilim! - Bu saltanat değil, peygamberliktir! Yazıklar olsun sana! Sen de Ona iman etsene! Namaza başlama tekbiri alındı ve Müslümanlar, Hz. Peygamber in (s.a.s) arkasında sabah namazını kıldılar. Hz. Abbas (r.a), namazın bitiminde Ebu Süfyan ı alarak Hz.Peygamber in (s.a.v) yanına götürdü. Hz.Peygamber (s.a.v) onu görünce, - Ey Ebu Süfyan! Allah tan başka ilah bulunmadığını öğrenme zamanı daha gelmedi mi? Yazıklar olsun sana! Ben size dünyayı da, ahireti de sağlayacak bir din getirdim. Müslüman olun da kurtuluşa erin! - Vallahi, sanırım ki Allah tan başka tanrı olmasa gerek. Çünkü Sen Ondan yardım diledin, ben de benimkilerden yardım diledim. Ne zaman seninle karşılaştımsa, Senin bana galip geldiğini görüyorum. Benim ilahım hak olsaydı, ben Sana galip gelirdim. - Yazıklar olsu sana ey Ebu Süfyan! Benim Allah ın peygamberi olduğumu öğrenme zamanı daha gelmedi mi? - Babam anam sana feda olsun! Yumuşak huylulukta, şereflilikte ve akraba haklarını gözetmekte senden daha üstünü yoktur! Senin peygamber oluşuna gelince, bu konuda içimde hala biraz şüphe var. Hz. Abbas (r.a) : - Yazıklar olsun sana! Boynun vurulmadan önce Müslüman ol! Bunun üzerine Ebu Süfyan şehadet getirdi ve Müslüman olduğunu söyledi. Hz.Abbas (r.a): - Ya Resulallah! (s.a.s) Ebu Süfyan, Kureyş in ileri gelenidir. Ona övüneceği bir şey lütfetsen olmaz mı? - Olur! Kim Ebu Süfyan ın evine girerse güvendedir! Ebu Süfyan: - Benim evime mi? - Evet! - Benim evimin genişliği ne kadar ki? - Kim Kabe ye girer ve sığınırsa o da güvendedir! - Kabenin genişliği ne kadar ki? - Kim kapısını kapatır ve evinde oturursa o da güvendedir. Kim silahını elinden bırakırsa o da güvendedir! - İşte bu genişliktir!

5 Hz.Abbas (r.a), Ebu Süfyan ı (r.a) katırının arkasına alarak vadinin dar yerine götürdü. İslam ordusunun Mekke ye doğru ilerleyişini beraberce seyretmeye başladılar. Kabileler, başlarında kumandanları olduğu halde bayraklarını çekerek Mekke ye doğru ilerlemeye başladılar. Her kabilenin geçişinde Ebu Süfyan (r.a), - Muhammed daha geçmedi mi? diye soruyor ve geçenler hakkında bilgi alıyordu. Ardından da, - Bunların burada ne işi var? Benim onlarla bir kavgam yok ki! demekten kendini alamıyordu. Sonunda Hz. Peygamber in (s.a.v) alayı uzaktan göründü. Hepsi de zırhlara bürünmüştü. Gözlerinden başka yerleri görünmüyor, atlarının ayaklarından çıkan tozlar ortalığı karartıyordu. Hz. Peygamber (s.a.v) de içlerindeydi. Ebu Süfyan (r.a), benzerini görmediği bu alayı geçerken görünce, - Bunlar kim ey Abbas! Kapkara taşlık bir alanı andırıyorlar! - Bu Resulullah (s.a.s) tır. Muhacir ve Ensar arasında bulunuyor. - Ben İran kralının ve Rum hükümdarının saltanatını gördüm. Fakat kardeşinin oğlundaki saltanatın benzerini görmedim. Bunlara hiç kimse güç yetiremez. Vallahi, kardeşinin oğlunun saltanatı pek büyük! - Ey Ebu Süfyan! Bu saltanat değil, peygamberliktir. - Evet, biliyorum! Tüm İnsanlığa bir ders: Hz. Peygamber(s.a.s) Mekke'nin fethinden sonra Mekkelilere yaptığı konuşmada; "Ebu Süfyan'ın evine giren, Kabe'ye sığınan, evinin kapısını kapatıp ve evinde oturan ve silahı elinden bırakan herkes güvendedir." buyruğu bütün insanlığa savaş hukuku açısından önemli bir derstir. Fatih Sultan Mehmet Han da İstanbul'u fethinden sonra bu peygamberî metodu uygulamıştır. Kureyş Teslim Oluyor Kumandanlara, kendileriyle çarpışılmadığı sürece hiç kimse ile çarpışmamaları emri verildi. Ebu Süfyan (r.a) da Mekke dekileri uyarmak üzere önden gönderildi. Ebu Süfyan (r.a), Mekke ye ulaştığı zaman Kabe nin yanına gitti. Kureyşliler toplanmış, vereceği haberleri bekliyorlardı. Ebu Süfyan: - Ey Kureyş topluluğu! Muhammed, karşısında dayanamayacağınız kadar büyük bir kuvvet ile yanınıza gelmiş bulunuyor. Müslüman olun da selamet bulun! diye bağırmaya başladı. Kureyşliler: - Sus! Senin gibi kötü elçilik yapanı Allah iyilikten uzaklaştırsın! dediler. Hanımı Hind, Ebu Süfyan ın (r.a) yanına gelerek sakalını tuttu:

6 - Şu hayırsız adamı, şu alçağı öldürün! Çünkü O dininden dönmüş. Allah Seni hayırdan uzak etsin! Ebu Süfyan: -Hemen evine gir! Bunun üzerine Hind, Ebu Süfyan ın (r.a) sakalını bıraktı. Ebu Süfyan sonra müşriklere dönerek: - Yazıklar olsun size! Bu davranışlarınızla kendinizi aldatmayın! O, karşı koyamayacağınız bir ordu ile başucunuza gelmiş bulunuyor. Ben sizin görmediklerinizi gördüm ki, onlara hiç kimsenin gücü yetmez. Kim Ebu Süfyan ın evine girer ve sığınırsa emniyettedir. Kim Kabe ye sığınırsa emniyettedir. Kim de kapısını kapatırsa o da emniyettedir. Herkes evlerine dağıldı. Hz. Peygamber in (s.a.v) Mekke ye Girişi Hz. Peygamber (s.a.v), Ramazan ayının onüçünde, güneş doğmadan önce devesine bindi. Başına siyah bir sarık sarmıştı. Ayrılışından 8 yıl sonra büyük bir zaferle yurduna geri dönüyordu. Fakat muzaffer bir komutan edasıyla değil büyük bir tevazu içinde... Mekke ye yaklaştığında başını öne doğru eğdi. Hatta o derece eğilmişti ki, sakalının ucu devesinin eğerine değiyordu. ve ağzından da şu sözler dökülüyordu: - Ey Allah ım! Hayat, ancak ahiret hayatıdır. Sonunda, Müslümanlarla birlikte Kabe ye vardı. Ziyaretin gereklerini yerine getirdikten sonra Safa tepesine çıktı ve verdiği nimetlerden dolayı Allah a şükür ve duada bulundu. Medinelilerin Uyarılması Hz. Peygamber (s.a.v), Sefa tepesinde dua ederken, Medineli Müslümanlardan bazıları aralarında konuşmaya başlamışlardı: - Allah (c.c), Resulüne yurdunun fethini nasip etti. Artık bizim yanımızdan(medine den) ayrılır da Mekke de mi oturur? diye aralarında konuştular. Hz.Peygamber (s.a.v), duasını bitirdikten sonra onların yanına geldi: - Ne konuşuyordunuz? - Bir şey yok, ya Rasulallah! (s.a.v) Sorusunu birkaç kez tekrarladı ama cevap alamadı. O sırada kendisini bir hal bürüdü. Biraz sonra kafasını kaldırdı: - Dikkatli olun! Ben Allah ın kulu ve peygamberi Muhammed im. Ben Allah a ve size hicret ettim. Benim hayatım sizin hayatınızladır. Ölümüm de sizin ölümünüzledir Medineliler ağlaşarak etrafına toplandılar: - Vallahi biz, o söylediklerimizi ancak, Allah a ve peygamberine olan bağlılığımızdan ve düşkünlüğümüzden söylemiştik. Şüphesiz bu sözün doğruluğunu hem Allah hem de peygamberi doğrular ve sizi mazur sayar.

7 Mekke de İlk Yemek Hz. Peygamber in (s.a.s) saçı ve sakalı çok tozlanmıştı. Öğle vaktine doğru, amcası Ebu Talib in kızı Ümmühani nin evine gitti. Yıkanarak temizlendi ve bir miktar namaz kıldı. Sonra Ümmühani ye sordu: - Yanında, yiyecek bir şeyler var mı? - Kuru ekmek kırıntılarından başka bir şey yok. Onu da Size sunmaya utanırım. - Onları suyun içine ufala! Biraz da tuz getir! - Yanında katık yapacak bir şey var mı? - Ya Rasulullah (s.a.v)! Sirkeden başka bir şey yok! - Onu da getir! Getirilenleri yemeğin üzerine döküp yedikten sonra, - Ey Ümmühani! Sirke ne güzel katıktır! İçinde sirke bulunan ev yoksul olmaz. buyurdu. Ebu Süfyan ın Gerçekten Müslüman Olması Mekke nin eski lideri Ebu Süfyan, Kabe nin yanında oturuyordu. Hz. Peygamber in (s.a.v) Müslümanlardan bazılarıyla önünden geçtiğini görünce, - Askerlerimi toplayıp da yeniden şunlarla savaşsam mı? diye içinden düşünmeye başladı. Hz. Peygamber (s.a.s) gelip baş ucuna dikildi ve sırtına eliyle vurarak, - O zaman da Allah seni yine hor ve düşkün eder! buyurdu. Ebu Süfyan, Hz. Peygamber in (s.a.s) baş ucunda dikildiğini görünce: - Şu ana kadar Senin gerçekten peygamber olduğuna inanmamıştım. İçimden geçirdiklerimden dolayı Allah tan af ve bağışlanma diliyorum! Putların Yıkılması Kabe nin çevresinde, kendilerine tapılan 360 kadar put bulunuyordu. Bunlar Arap kabileleri tarafından zaman zaman ziyaret edilir ve kendileri için kurban kesilirdi. Hz. Peygamber (s.a.v) elindeki asasıyla putlara birer birer dokunmaya başladı. Bu sırada da, - Hak geldi, batıl yok olup gitti. Yok olan batıl, ne bir şey var edebilir ne de diriltebilir. buyuruyor, putlar da birer birer yüz üstü ya da arka üstü düşüyorlardı. Kabe nin çevresinde yıkılmadık put kalmadı. Bilal (r.a), Kabe nin üzerine çıkarak öğle ezanı okudu. Namaz kılındıktan sonra, Hz. Peygamber in (s.a.v) emri üzerine yıkılan tüm putlar bir araya toplanarak ateşe verildi.

8 Mekkelilere Hitap Hz. Peygamber (s.a.s), Kabe nin önünde durdu. Üç kere tekbir getirdikten sonra halka hitab etti: - Bütün övgüler Allah a (c.c) yaraşır! Ondan başka ilah yoktur! Yalnız O vardır, eşi ve ortağı yoktur! O va dini yerine getirdi, kuluna yardım etti. Düşmanları bozguna uğrattı. İyi bilin ki, cahiliye çağına ait olup, övünme meselesi edilenler, kan davaları bugün, şu ayaklarımın altındadır.... Ey Kureyş! Muhakkak ki, Allah (c.c) cahiliyet gururunu, soy ile övünüp büyüklenmeyi sizden kaldırmıştır. Bütün insanlar Adem den (a.s), Adem (a.s) de topraktan yaratılmıştır. İnsanlar iki sınıftır: Bir kısmı iman eder ve günahlardan kaçınır. Allah (c.c) katında değerli ve şereflidir. Diğer kısmı ise azgındır. Allah (c.c) katında da değersiz ve şerefsizdir. Ey Kureyş! Ey Mekkeliler! Ne dersiniz? Şimdi hakkınızda ne yapacağımı düşünüyorsunuz? - Sen kerem ve iyilik sahibi bir kardeşsin. Kerem ve iyilik sahibi bir kardeşin oğlusun. Gücün yetti, iyi davran! - Benim halimle sizin haliniz, Yusuf (a.s) ın kardeşlerine dediği gibi olacaktır. Onun dediği gibi ben de, (Yûsuf da:) "Bugün size, (o yaptığınızdan dolayı) hiçbir kınama yok. Allah sizi bağışlasın. O, merhametlilerin en merhametlisidir" dedi.(yusuf, 92) Gidiniz! Serbestsiniz! Hz.Peygamber (s.a.v) Kendisini Nasıl Tanıtıyor? Fetih günü Hz. Peygamber in (s.a.v) yanına bir adam geldi. Kendisiyle konuşmak istiyordu ama konuşurken heyecandan kendisini bir titreme tuttu. Bunu gören Hz.Peygamber (s.a.v): - Sakin ol! Ben hükümdar değilim! Güneşte kurutulmuş et parçalarını yiyerek yaşayan Kureyşlilerden bir kadının oğluyum, buyurdu. Nereden Nereye Rebia bin Abbad anlatıyor: Mekke nin fethinden sonraki günlerde babamla birlikte Mekke ye gitmiştik. Rasulallah ı (s.a.v) görünce hemen tanıdım. Çocukluk çağımda Onu Zü l-mecaz panayırında ilk defa görüşüm aklıma geldi. - Ey İnsanlar! La ilahe illallah deyin de kurtulun! diyerek halkı İslam a davet ediyor, halk ise Ondan yüz çeviriyor ve konuşmuyordu. Yalnız amcası Ebu Leheb, - Bu dininden dönmüş bir yalancıdır! Sakın sizi atalarınızın dininden döndürmesin! diyerek arkasından dolaşıyordu. Fakat o yinede La ilahe illallah deyin de kurtulun! demekten geri durmuyordu.

9 Mekke de İslam ın Işığı Birkaç gün içinde Mekke halkının büyük çoğunluğu İslam a girdi. Mekke putlardan temizlenmiş, İslam ın ışığıyla aydınlanmaya başlamıştı. Hz. Peygamber (s.a.v), Ramazan ın bitmesine on gün kala Mekke nin çevresindeki bölgelerde bulunan putları da yıkıp kaldırmak üzere her tarafa askeri birlikler gönderdi. Beyin Fırtınası Sizce Hudeybiye Antlaşmasının müslümanlar için önemi nelerdir? Sizce Mekke'nin fethinin İslamın yayılmasına katkısı ne olmuştur? Sizce Müslüman orduları Mekke yakınlarında konakladıklarında gece olunca niye ateş yaktılar? Sizce Hudeybiye Antlaşmasının Mekke'in fethiyle ilişkisi nedir? Soru - Cevap 1. Hudeybiye Antlaşması nasıl bozuldu? 2. Elçi olarak Peygamberimize kim gönderildi? 3. Peygamberimiz Mekke'ye girerken kimlerin güvende olacağını bildirdi? Birey/Grup Çalışması Mekke nin fethini tarih boyunca meydana gelen fetih veya işgallerle karşılaştırınız. Sonuçları arkadaşlarınızla paylaşınız.