Sürüm 1.3 İÇİNDEKİLER. Voleybol Oyun Kuralları ve Gerekli Açıklamaları. Yazı Hakemliğinin Açıklamalı Anlatımı ve Müsabaka Cetvelinin Doldurulması

Transkript

1 Sürüm 1.3 İÇİNDEKİLER Voleybol Oyun Kuralları ve Gerekli Açıklamaları 2 Yazı Hakemliğinin Açıklamalı Anlatımı ve Müsabaka Cetvelinin Doldurulması 101 Türkiye Voleybol Federasyonu (TVF) 110 Merkez Hakem Kurulu (MHK) 111 İl Hakem Kurulu (İHK) 112 Hakemlik Dereceleri ve Hakemlik Derecelerinin Yükseltilmesi 113 Voleybol Oyun Kurallarının Analizleri (GUIDELINES) 115 Örnek Oyun Hareketleri (CASEBOOK) 138 1

2 VOLEYBOL OYUN KURALLARI VE AÇIKLAMALARI

3 FIVB TARAFINDAN ONAYLANAN ULUSLARARASI VOLEYBOL OYUN KURALLARI İÇİNDEKİLER OYUNUN ÖZELLİKLERİ FASIL I KURALLARIN VE HAKEMLİĞİN FELSEFESİ FASIL II KISIM I OYUN Bölüm Bir: Tesisler ve Donatım 1. Oyun Sahası 1.1 Ölçüler 1.2 Oyun sahasının yüzeyi 1.3 Oyun alanındaki çizgiler 1.4 Bölgeler ve sahalar 1.5 Isı 1.6 Aydınlatma File ve Direkler Filenin yüksekliği Filenin Yapısı Yan bantlar Antenler Direkler İlave malzemeler Toplar Standartları Topların benzerliği Üç top sistemi Takımlar Takımın oluşumu Takımın yerleşimi Malzemeler Malzeme değişiklikleri Yasaklanmış eşyalar Takım Liderleri Kaptan Koç Yardımcı koç Bölüm İki: Katılanlar Bölüm Üç: Oyun Düzeni Sayı Almak, Set ve Maç Kazanmak Sayı almak Set kazanmak Maç kazanmak Maçta hazır bulunmama ve eksik takım 3

4 Oyunun Yapısı Kura Isınma devresi Takımın başlangıç dizilişi Pozisyonlar Pozisyon hatası Dönüş Dönüş hatası Oyunun Seyri Oyundaki top Oyun dışı top DAHİL top HARİÇ top Topla Oynama Takım vuruşları Vuruşun özellikleri Topla oynarken yapılan hatalar Filedeki Top Fileyi geçen top Fileye değen top Filenin içindeki top Filedeki Oyuncu Filenin diğer tarafına uzanma Filenin altından geçme File ile temas Oyuncuların filedeki hataları Servis Bir setteki ilk servis Servis sırası Servis atma izni Servisin atılması Perdeleme Servis atma esnasında yapılan hatalar Servis vuruşundan sonrasında yapılan hatalar ve pozisyon hataları Hücum Vuruşu Hücum vuruşunun özellikleri Hücum vuruşundaki kısıtlamalar Hücum vuruşu hataları Blok Blok yapma Blok teması Rakibin boşluğunda blok yapma Blok ve takım vuruşları Servise blok yapma Blok yapma hataları Bölüm Dört: Oyun Hareketleri Bölüm Beş: Duraklamalar, Fasılalar ve Geciktirmeler 15. Kurallara Uygun Oyun Duraklamaları 4

5 Kurallara uygun oyun duraklamalarının sayısı Kurallara uygun oyun duraklaması talepleri Duraklamaların birbirini takip etmesi Molalar ve teknik molalar Oyuncu değişikliği Değişikliklerin limitleri İstisnai değişiklik Oyundan çıkarma veya diskalifiye nedeni ile değişiklik Kurallara uygun olmayan değişiklik Oyuncu değişikliği prosedürü Kurallara uygun olmayan oyun duraklaması talepleri Oyunu Geciktirmeler Geciktirme türleri Geciktirme yaptırımları İstisnai Oyun Duraklamaları Sakatlanma Harici müdahale Uzatılmış duraklamalar Fasılalar ve Oyun Alanlarının Değişimi Fasılalar Oyun alanlarının değişimi Bölüm Altı: Libero Oyuncusu Libero Oyuncusu Liberonun belirlenmesi Malzemeler Liberoyu kapsayan hareketler Bölüm Yedi: Katılanların Davranışları Davranış Koşulları Sportmence davranış Dürüst sporculuk Hatalı Davranış ve Yaptırımları Küçük hatalı davranışlar Yaptırımlara yol açan hatalı davranışlar Yaptırım tablosu Yaptırımların uygulanması Set öncesi ve setler arasındaki hatalı davranışlar Yaptırım kartları FASIL II KISIM II HAKEMLER, SORUMLULUKLARI VE RESMİ EL İŞARETLERİ Bölüm Sekiz: Hakemler Hakem Grubu ve Yönetim Usulleri Oluşum Yönetim Usulleri 5

6 Baş Hakem Duruş yeri Yetkileri Sorumlulukları Yardımcı Hakem Duruş yeri Yetkileri Sorumlulukları Yazı Hakemi Duruş yeri Sorumlulukları Skor Hakemi Duruş yeri Sorumlulukları Çizgi Hakemleri Duruş yeri Sorumlulukları Resmi İşaretler Hakemlerin el işaretleri Çizgi hakemlerinin bayrak işaretleri FASIL II KISIM III ŞEKİLLER 1a 1b Yerleşim Planı Oyun sahası Oyun alanı Filenin yapısı Oyuncuların pozisyonları File dikey düzleminden rakibin oyun alanına geçen top Grup perdelemesi Tamamlanmış blok Geri hat oyuncusunun hücumu Yaptırım tabloları Hakem grubu ve yardımcılarının duruş yerleri Hakemlerin resmi el işaretleri Çizgi hakemlerinin resmi bayrak işaretleri FASIL III Tanımlar 6

7 OYUNUN ÖZELLİKLERİ Voleybol, file ile ikiye bölünmüş bir oyun alanı üzerinde iki takım tarafından oynanan bir spordur. Oyunun çok yönlülüğünün herkese sunulabilmesi amacıyla özel durumlar için farklı uyarlamalar bulunmaktadır. Oyunun amacı, topu filenin üzerinden göndererek rakip takımın oyun alanında yere değmesini sağlamak ve rakip takımında aynı amaca ulaşmasını önlemektir. Takımların rakip alana gönderirken topa üç kez vurma hakkı vardır (blok teması dışında). Top oyuna servis ile sokulur, servisi atan oyuncu topu filenin üzerinden rakip alana gönderir. Ralli, topun oyun alanına değmesi, harice gitmesi veya bir takımın hata yapmasına kadar devam eder. Voleybolda bir ralli kazanan takım bir sayı alır (Ralli Sayı Sistemi). Servisi karşılayan takım ralliyi kazandığında bir sayı ve servis kullanma hakkı kazanır ve oyuncuları saat yönünde bir pozisyon dönerler. 7

8 VOLEYBOL OYUN KURALLARI FASIL I KURALLARIN VE HAKEMLİĞİN FELSEFESİ GİRİŞ Voleybol dünyadaki en başarılı, en popüler ve en eğlenceli spor dallarından biridir. Hızlıdır, heyecanlıdır ve hareketleri aniden coşturucu ve heyecan vericidir. Bununla beraber voleybol birbirine bağlı çok önemli birçok unsurdan oluşur ve bunların mükemmel etkileşimi voleybolu ralli oyunları arasında çok özel bir yere getirmektedir. PASLAŞMA Servis Dönme Sıçrama gücü Coşturucu hareket Hücum Savunma TAKIM OYUNU İKİYE BÖLÜNMÜŞ OYUN ALANI FIVB son yıllarda bu oyunu daha izlenebilir bir hale getirmek için oldukça önemli bir yol katetmiştir. Bu metin genel voleybol kitlesi olan oyuncular, koçlar, hakemler, seyirciler ve eleştirmenler için aşağıdaki sebeplerden dolayı yazılmıştır. - Kuralların bilinmesi, oyunun kalitesini arttırır. Koçlar daha iyi takım çalışmaları ve taktikler üretir, oyuncularında yeteneklerini tam olarak göstermelerine olanak sağlar. - Kurallar arasındaki ilişkileri bilmek, hakemlerin daha doğru karar vermesini sağlar. Bu giriş yazısı, başarılı bir hakemlik için gereken temel özellikleri tanımlamayı açıklamadan önce, voleybolun bir rekabet sporu olması üzerine odaklanmıştır. VOLEYBOL REKABET SPORUDUR Yarışma, ortaya çıkmamış potansiyel güçlerle bağlantı kurar. En iyi yetenek, gayret, yaratıcılık ve estetiğin gösterilmesini sağlar. Kurallar tüm bu özelliklerin ortaya konmasına olanak sağlayacak biçimde oluşturulmuştur. Birkaç istisnayla, voleybol, tüm oyunculara hem file önünde (hücum) ve hem de oyun alanının gerisinde (savunma veya servis) oynama hakkı verir. Oyunun yaratıcısı William Morgan, yıllar geçse de voleybolun kendine özgü önemli unsurlarını kaybetmediğini kabul etmektedir. Bunlardan bazıları diğer file/top/raket oyunlarıyla aynıdır ; - servis - dönüş (servis atma hakkı kazanılınca) - hücum - savunma Voleybol fileli oyunlar arasında eşsiz bir yere sahiptir. Bunda topun sürekli havada kalması ve topu geri göndermeden önce, takım oyuncularının kendi aralarında paslaşmasına izin vermesi etkilidir. Özel defans oyuncusu olan liberonun amacı ralliyi mümkün olduğunca uzatarak daha uzun süreli bir oyun sağlamaktır. Servis kuralında yapılan değişiklikler, servis atışını, topu basit anlamda oyuna sokma kavramından çıkarmış ve bir hücum silahı haline getirmiştir. Dönüş kavramı; bütün oyuncuların yer değiştirmelerine izin vermek amacıyla konulmuştur. Oyuncu pozisyonları hakkındaki kurallar takımlara esneklik sağlama ve taktiklerde farklı gelişmeler yaratmaya izin vermelidir. Yarışmacılar bu temel bilgileri tekniklerini, taktiklerini ve güçlerini yarıştırmak için kullanırlar. Bunlar aynı zamanda oyunculara izleyici ve taraftarları etkilemeleri için hareket serbestliği sağlar. 8

9 Voleybolun imajı gün geçtikçe artmaktadır. Oyun gelişirken hiçbir şüphe yok ki iyiye, güçlüye ve hızlıya doğru gelişecektir. HAKEMLİĞİN SINIRLARI İyi yönetimin özünde yatan kavram, tarafsızlık ve tutarlılıktır. - Tüm katılanlara tarafsız davranmalı, - Seyirciler tarafından da tarafsız görünmeli, Bu istekler güvenilirliğin en büyük unsurudur. Hakemin güvenilirliği oyuncuların oyundan zevk almasını sağlar : - ları doğru olmalı, Kuralın neden yazıldığını anlamalı, Etkili bir organizatör olmalıdır, Oyunun akışı içinde rekabete izin vermeli ve kararlı bir yönetim göstermeli, Eğitimci olarak, kuralları uygulayarak haksızlığı cezalandırmalı veya kaba davranışı uyarmalı, Oyunu geliştirmek amacıyla, oyun içinde yapılan görülmeğe değer hareketlerin ön plana çıkmasına ve en iyi oyuncularında yapabildikleri en iyi hareketleri yapmasına izin vererek seyircilerin iyi vakit geçirmelerine katkıda bulunmalı, Sonuç olarak söyleyebiliriz ki ; iyi bir hakem, kuralları, oyunu tüm ilgili taraflar için tatmin edici bir rekabet haline getirmek için kullanacaktır. Buraya kadar okuyanlar, bundan sonra gelen oyun kurallarına büyük bir oyunun gelişmesinin bugünkü durumu olarak bakabilir. Aynı zamanda daha önce gelen birkaç paragrafın spor içindeki konumunuzda sizin için aynı ölçüde öneme sahip olabileceğini aklınızdan çıkarmayınız. Siz de katkı yapın! Top havada kalsın! 9

10 FASIL II KISIM I OYUN Bkz. BÖLÜM BİR TESİSLER VE DONATIM 1. OYUN SAHASI Oyun sahası, oyun alanı ve serbest bölgeden oluşur. Bu saha dikdörtgen ve simetrik olmalıdır. 1.1, Ş.1a, Ş.1b. Şekil 1 Oyun Alanı ve Oyun Sahası 1.1 Ş.2 ÖLÇÜLER Oyun alanı, 18x9 m ölçülerinde bir dikdörtgendir ve her yönde en az 3 m genişliğinde olan bir serbest bölge ile çevrilmiştir. Oyun sahasının üzerinde bulunan serbest oyun boşluğu, her türlü engelden arındırılmış olmalıdır. Serbest oyun boşluğu, oyun sahası yüzeyinden ölçüldüğünde en az 7 m yüksekliğinde olmalıdır. FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında serbest bölge yan çizgilerden ölçüldüğünde en az 5 m ve dip çizgilerden ölçüldüğünde en az 8 m genişliğinde olmalıdır. Serbest oyun boşluğu ise oyun sahası yüzeyinden ölçüldüğünde en az 12.5 m yüksekliğinde olmalıdır. 1.2 OYUN SAHASININ YÜZEYİ Sahanın yüzeyi düz, yatay ve yeknesak olmalıdır. Oyuncular için sakatlanmaya yol açacak herhangi bir tehlike teşkil etmemelidir. Pürüzlü ve kaygan yüzeylerde oynanması yasaktır. 10

11 FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında sadece tahta veya sentetik bir yüzeyin kullanılmasına izin verilir. Bu yüzey daha önce FIVB tarafından onaylanmış olmalıdır Kapalı salonlarda oyun alanının yüzeyi açık renkte olmalıdır. FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında çizgiler için beyaz, oyun alanı ve serbest bölge için farklı renkler kullanılmalıdır. 1.1, Açık hava sahalarında drenaj amacıyla her metre için 5 mm lik bir eğime müsaade edilir. Saha çizgilerinin sert bir maddeden oluşturulması yasaktır Ş.2 OYUN ALANININ ÜZERİNDEKİ ÇİZGİLER Bütün çizgiler 5 cm genişliğindedir. Çizgiler, zeminin ve diğer çizgilerin renklerinden farklı ve açık renkte olmalıdır Sınır çizgileri İki yan ve iki dip çizgi oyun alanını belirler. Yan ve dip çizgilerin her ikisi de oyun alanının boyutlarına dahil olarak çizilir Orta çizgi Orta çizginin tam ortası oyun alanını 9x9 m boyutlarında iki eşit alana böler ; bununla beraber Ş. 2 11

12 orta çizgi kalınlığının, bütünüyle, her iki oyun alanının da sınırları içerisinde olduğu kabul edilir. Bu çizgi filenin altından iki yan çizgi arasında uzanır Hücum çizgisi Her oyun alanında, arka kenarı, orta çizginin tam ortasından 3 m geride çizilmiş bir hücum çizgisi, ön bölgeyi belirler. FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında, hücum çizgisi, yan çizgilerden itibaren, 15cm boyunda ve 5cm genişliğindeki beş kısa çizginin 20cm aralıklarla çizilmesiyle her bir taraftan toplam 1,75m kesik çizgiyle uzatılır. Koç sınır çizgisi (hücum çizgisinin uzantısından başlayarak, yan çizgiye 1,75 m mesafede ve ona paralel olarak, oyun alanı dip çizgisine kadar kesik çizgi şeklinde uzanır) 15 cm boyundaki kısa çizgilerin 20 cm aralıklarla çizilmesiyle oluşturulmuş olup, bu çizgi koçun çalışma sahasını belirler. KOÇ, KOÇ ÇİZGİSİ İHLAL EDİYOR 1.4 Ş.1b, Ş.2 Serbest Bölge Serbest Bölge 9 m Servis Bölgesi 3 Arka Bölge Ç İ Z G İ Ön Bölge 3 m m Ön Bölg e OYUN ALANI YAN ÇİZGİ LİBERO DEĞİŞİM KOÇ ÇİZGİSİ Isınma Sahası 3x3 m Ş. 2 KOÇUN DURUŞ YERİ UYGUN BÖLGELER VE SAHALAR D İ P 1.3.3, Takım Sırası H Ü C U M 9 m Arka Bölge Ç İ Z G İ S İ D İ P Servis Bölgesi Ç İ Z G İ LİBERO DEĞİŞİM Oyuncu Değiştirme Bölgesi YAZI MASASI BÖL. KOÇ ÇİZGİSİ Takım Sırası Ceza sahası Ceza sahası Isınma Sahası 3x3 m Ş.2 Ön bölge 12

13 1.4.2 Her oyun alanında ön bölge orta çizginin tam ortası ve hücum çizgisinin arka kenarıyla sınırlıdır , Ön bölgenin yan çizgiler dışında serbest bölgenin sonuna kadar uzandığı varsayılır. 1.1, Servis bölgesi Servis bölgesi, her dip çizginin gerisinde 9 m genişliğindeki sahadır Bu bölgenin yan sınırları, dip çizgilerden 20 cm geriye, yan çizgilerin uzantısı olarak çizilen 15 cm uzunluğunda iki kısa çizgiyle belirlenir. Her iki kısa çizgi de servis bölgesinin genişliğine dahildir , Ş.1b Servis bölgesinin derinliği serbest bölgenin sonuna kadar devam eder. 1.1 Oyuncu değiştirme bölgesi Oyuncu değiştirme bölgesi, her iki hücum çizgisinin yazı hakemi masasına kadar olan uzantısı ile sınırlıdır , Ş.1b Libero Değişim Bölgesi Libero değişim bölgesi, serbest bölgenin, takım sıraları tarafındaki bir bölümü olup, hücum çizgisi uzantısından dip çizgiye kadar olan alanla sınırlandırılmıştır , Ş.1b Isınma sahası FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında ısınma sahaları yaklaşık 3x3m boyutlarında, serbest bölgenin dışında ve oturma sıralarının bulunduğu taraftaki köşelerde yer alır Ceza sahası Yaklaşık 1x1 m boyutlarında olan ve 2 sandalye bulundurulan bir ceza sahası, her bir dip çizgi uzantısının dışında olacak şekilde, kontrol sahası içinde yer alır. Bu sahalar 5 cm genişliğinde kırmızı bir çizgiyle sınırlandırılabilirler. 1.5 Ş.1a, Ş.1b Ş.1a, Ş.1b ISI En düşük ısı 10 C nin (50 F) altında olmamalıdır. FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında maksimum ısı 25 C den (77 F) daha yüksek ve minimum ısı 16 C den (61 F) daha düşük olmamalıdır. 1.6 AYDINLATMA FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında aydınlatma, oyun sahası yüzeyinden 1 m yükseklikte ölçülmek şartıyla, 1000 ile 1500 lux arasında olmalıdır. 2. FİLE VE DİREKLER 2.1 FİLENİN YÜKSEKLİĞİ File, düşey olarak orta çizginin üstünde yer alır ve erkekler için 2.43 m, bayanlar için 2.24 m yüksekliğindedir. 1. Ş

14 Max 2 cm yüksek 2,26 veya 2,45 Bayanlar 2,24 cm Erkekler 2.43 cm Max 2 cm yüksek 2,26 veya 2, Filenin yüksekliği oyun alanının ortasından ölçülür. Filenin iki kenar yüksekliği de tam olarak aynı olmalı ve buradaki yükseklik, kuralda belirtilen yüksekliği 2 cm den fazla geçmemelidir. 2.2 FİLENİN YAPISI File, 1 m genişliğinde, 9.50 ila 10 m uzunluğundadır (yan bantların her bir yanındaki 25 ila 50 cm dahil) ve 10 cm lik karelerden oluşan siyah iplerden yapılmıştır. 1.1, 1.3.2, Ş. 3 Filenin üst kısmında 7 cm genişliğinde, iki kat beyaz çadır bezinden yapılmış yatay bir bant file boyunca dikilmiştir. Bandın her iki ucunda onu direklere bağlayan ve gergin durmasını sağlayan bir ipin geçtiği bir delik bulunur. Bandın içinden geçen elastiki kablo fileyi direklere bağlar ve üst kısmının gergin durmasını sağlar. Filenin alt kısmında üst banta benzer, 5 cm genişliğinde, içinden ip geçirilmiş başka bir yatay bant vardır. Bu ip fileyi direklere bağlar ve alt kısmının gergin durmasını sağlar. 14

15 Anten FİLENİN YAPISI 2.3 FİLE DETAYI YAN BANTLAR İki adet beyaz bant, her iki yan çizginin üzerinde yer alacak şekilde fileye düşey olarak bağlanır. Yan bantlar 5 cm genişliğinde ve 1 m uzunluğunda olup filenin bir parçası olarak kabul edilirler. 2.4 ANTENLER Anten, 1.80 m uzunluğunda ve 10 mm çapında, fiberglas veya benzeri bir maddeden yapılmış esnek bir çubuktur. Her yan bandın dış tarafına bir anten bağlanır. Antenler karşılıklı olarak filenin ters yönlerine yerleştirilirler. 2.3 Ş.3 Antenlerin her birinin 80 cm lik üst kısımları filenin üzerinde devam eder ve bu kısımlar zıt renklerle, tercihen kırmızı ve beyaz renkte 10 cm lik şeritler halinde işaretlenir. Antenler filenin bir parçası sayılır ve geçiş boşluğunun yan sınırlarını belirler. 2.5 DİREKLER Filenin bağlandığı direkler, yan çizgilerden dışarıya doğru 0.50 m ile 1.00 m uzaklığa yerleştirilirler. Direkler 2.55 m yüksekliğinde ve tercihen ayarlanabilir olmalıdır. Tüm FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında fileyi taşıyan direkler, yan çizgilerden dışarıya doğru 1 m. uzaklığa yerleştirilirler Direkler düzgün ve yuvarlak olup, zemine tel kullanılmadan tutturulurlar. Tehlikeli ve engelleyici unsurlar taşımamalıdırlar. 2.6 İLAVE MALZEMELER , Ş.3, Ş.5 Ş.3 Vid

16 Bütün ilave malzemeler FIVB yönetmelikleriyle belirlenir. 3. TOPLAR 3.1 STANDARTLAR Vid 3.1 Top, içinde lastik veya benzeri bir maddeden bir kesenin bulunduğu esnek deri ya da sentetik deriden yapılmış ve küresel olmalıdır. Tek bir açık renk ya da renk kombinasyonu kullanılabilir. Uluslararası Resmi müsabakalarda kullanılan topların sentetik deri maddesi ve renk kombinasyonları FIVB standartlarına uymalıdır. Çevresi cm ve ağırlığı gr dır. İç basıncı kg/cm² dir (4.26 ila 4.61 psi) (294.3 ila mbar veya hpa). 3.2 TOPLARIN BENZERLİĞİ Bir müsabakada kullanılan tüm toplar çevre uzunluğu, ağırlık, basınç, cins ve renk olarak aynı özellikte olmalıdır Topla oynanan bir müsabakada iki tanesi yedek olmak üzere toplam 5 top seçilir. Bu topların hepsi çevre uzunluğu, ağırlık, iç basınç ve renk olarak birbirinin aynı olmalıdır. Örneğin, iki topun iç basıncı kg/cm 2 diğer ikisinin ki kg/cm2 ve 5. topun ki de kg/cm2 olmamalıdır. Tüm topların iç basıncı aynı değere ayarlanmalı ve farklı iç basınçta top olmamalıdır. FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarının yanında Ulusal ya da Lig Şampiyonalarının da, FIVB tarafından aksi kabul edilmedikçe, FIVB onaylı toplarla oynanması gerekir. 3.3 ÜÇ TOP SİSTEMİ FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında üç top kullanılmalıdır. Bu durumda birer tane serbest bölgenin her bir köşesinde, birer tane de baş ve yardımcı hakemlerin arkasında olmak üzere altı top toplayıcı bulunur. Ş.10 16

17 BÖLÜM İKİ KATILANLAR 4. TAKIMLAR 4.1 TAKIMIN OLUŞUMU Bir takım en fazla 12 oyuncu, bir koç, bir yardımcı koç, bir masör ve bir tıp doktorundan oluşur. 5.2, 5.3 Vid 4.1 Bir takım en çok 12, en az 6 oyuncudan oluşmak zorundadır. Herhangi bir nedenle (sakatlanma veya cezalandırılma) bir takım da 6 oyuncudan daha az sayıda oyuncu kalırsa oyuna devam edilmez ve o takım maçı kaybeder. FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında tıp doktoruna FIVB tarafından önceden yetki verilmiş olmalıdır. FIVB ve Dünya Büyükler Müsabakalarında bir takım en fazla ondört (14) oyuncudan (en çok oniki (12) daimi oyuncudan) oluşur Libero dışındaki oyunculardan biri müsabaka cetvelinde takım kaptanı olarak belirtilmelidir. 5.1, Sadece müsabaka cetveline kayıtlı oyuncular oyun alanına girebilirler ve müsabakaya katılabilirler. Koç ve takım kaptanı müsabaka cetvelini imzaladıktan sonra kayıtlı oyuncular değiştirilemezler. 1, TAKIMIN YERLEŞİMİ Oyunda olmayan oyuncular takımın oturma sıralarında oturmalı veya kendi ısınma sahalarında bulunmalıdırlar. Koç ve takımın diğer mensupları da takımın oturma sıralarında oturmakla birlikte buradan geçici olarak ayrılabilirler , Takımların oturma sıraları yazı hakemi masasının yan taraflarına, serbest bölgenin dışına yerleştirilir. Ş.1a, Ş.1b Müsabaka esnasında sadece takım mensuplarının takımlarının sırasında oturmalarına ve ısınma devresine katılmalarına müsaade edilir Oyunda olmayan oyuncular topsuz olarak aşağıdaki gibi ısınabilirler: Oyun esnasında ısınma sahasında, Molalarda ve teknik molalarda: kendi oyun alanlarının arkasındaki serbest bölgede Oyuncular set aralarında serbest bölge içinde top kullanarak ısınabilirler , , 8.1 Ş.1a, Ş.1b 1.3.3, MALZEMELER Bir oyuncunun malzemeleri forma, şort, çorap (kıyafet) ve spor ayakkabısından oluşur Bütün bir takımın forma, şort ve çoraplarının rengi ve tasarımı tek tip olması gerekir (Libero hariç). Kıyafetler temiz olmalıdır Ayakkabılar, hafif ve esnek, tabanları ise lastik ya da karışımlı malzemeden ve topuksuz olmalıdır. 4.1, 19.2 FIVB Dünya ve Resmi müsabakalarında tabanları, ağırlıklı olarak siyah renkte olan 17

18 ve iz bırakan ayakkabıların giyilmesi yasaklanmıştır Oyuncuların formaları 1 den 18 e kadar numaralandırılmış olmalıdır. FIVB, Dünya ve Resmi Müsabakalarda oyuncuların formaları 1 den 20 ye kadar numaralandırılmış olmalıdır Numaralar formanın ön ve arkasında ortada bulunmalıdır. Numaraların renk ve parlaklığı formaların renk ve parlaklığına zıt olmalıdır Numaraların yüksekliği göğüste en az 15 cm, sırtta en az 20 cm olmalıdır. Numara bandının genişliği ise en az 2 cm olmalıdır. FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında oyuncu numaraları şortun sağ paçasında tekrarlanmalıdır. Numara yüksekliğinin 4 ile 6 cm arasında olması ve numara bandının da en az 1cm genişliğinde olması gerekir. Forma ve şortlar FIVB Standartlarına uymalıdır Takım kaptanının formasında, göğüs numarasının altında 8*2 cm lik bir şerit olmalıdır Diğer oyunculardan farklı renkte olan (libero oyuncuları haricinde) ve/veya kurallara uygun numarası bulunmayan formaların giyilmesi yasaktır MALZEME DEĞİŞİKLİKLERİ Baş hakem bir veya daha fazla oyuncuya şu konularda izin verebilir: Çıplak ayakla oynamak, FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında çıplak ayakla oynamak yasaktır Set aralarında veya oyuncu değişikliğinden sonra ıslak veya hasarlı kıyafetleri, renk, dizayn ve numarası aynı olmak şartıyla yenileriyle değiştirmek, 4.3,

19 4.4.3 Soğuk havalarda bütün takım için (Liberolar hariç) aynı renk ve dizayna sahip ve Kural e uygun numaralanmış olması şartıyla eşofmanla oynamak. 4.5 YASAKLANMIŞ EŞYALAR Oyuncuların sakatlanmasına sebep olabilecek veya onlara suni bir avantaj sağlayacak şeylerin kullanılması yasaklanmıştır , 19.2 Örneğin, elinde alçılı bandaj veya sivri kenarlı yüzük bulunan bir oyuncunun oynamasına izin verilmez Oyuncular riski kendisine ait olmak kaydıyla gözlük ve lens takabilirler. 5. TAKIM LİDERLERİ Vid 4.2 Her iki takım kaptanı ve koç kendi takım mensuplarının davranış ve disiplininden sorumludur. 20 Liberolar takım kaptanı olamaz KAPTAN MAÇ ÖNCESİ takım kaptanı müsabaka cetvelini imzalar ve kurada takımını temsil eder MAÇ ESNASINDA ve oyun alanında olduğu sürece, takım kaptanı oyundaki kaptandır. Takım kaptanı oyunda olmadığı zaman koç veya takım kaptanı oyun alanındaki oyunculardan libero dışında birini oyundaki kaptan rolünü üstlenmek üzere tayin eder. Bu oyundaki kaptan, değiştirilene, takım kaptanı oyuna dönene veya set bitene kadar takım kaptanının sorumluluklarını üstlenir. Oyundaki kaptan oyundan çıktığında, koç, oyun alanında bulunan libero dışındaki bir oyuncuyu yeni oyundaki kaptan olarak belirlemelidir. Takım kaptanı veya oyundan çıkan oyundaki kaptan, tekrar oyuna dönene ya da set sonuna kadar en son kaptan olarak belirlenen oyuncu, oyundaki kaptanının görevlerini üstlenir. 7.1, , Topun oyun dışı olduğu zamanlarda sadece oyundaki kaptan hakemlerle konuşma hakkına sahiptir Kuralların uygulanması ve yorumu hakkında açıklama ister ve aynı zamanda takım arkadaşlarının istek veya sorularını da iletir. Eğer oyundaki kaptan baş hakemin açıklamalarını kabullenmezse, bu karara itiraz edebilir ve derhal baş hakeme maçın sonunda müsabaka cetveline resmi bir itiraz kaydettirme hakkını saklı tuttuğunu belirtir

20 Aşağıdaki konularda istekte bulunmaya yetkilidir : a) Malzemenin bir kısmının veya tamamının değiştirilmesi, 4.3, Forma, şort, ayakkabı vb. b) Takımların pozisyonlarının tetkiki, Hem kendi takımının, hem de rakip takımın pozisyon kontrolunu isteyebilir, c) Zemin, file ve top, vs. kontrolü, Koç takımın başında olmadığı zaman mola ve oyuncu değişikliği talebinde bulunur. 7.4 Vid , 2, , 15.4, 15.5 Koç, oyundan çıkarma (kırmızı kart) ve diskalifiye (sarı+kırmızı kartlar) ile cezalandırılırsa veya rahatsızlanarak takımın başından ayrılırsa oyundaki kaptan mola ve oyuncu değişikliği taleplerinde bulunabilir MAÇ SONUNDA takım kaptanı: Hakemlere teşekkür eder ve sonucu tasdik etmek için müsabaka cetvelini imzalar, Baş hakeme zamanında bildirilmiş olması halinde, hakemin Kuralları uygulaması veya yorumlaması ile ilgili resmi bir itirazı teyit edip müsabaka cetveline kaydedebilir , KOÇ Koç, maç süresince takımının oyuncularını oyun alanının dışından yönlendirir. Başlangıç pozisyonlarını, oyuncu değişikliklerini belirler ve molaları alır. Bu görevlerde temas kuracağı yetkili yardımcı hakemdir. 1.1, 7.3.2, 15.4, MAÇTAN ÖNCE koç kendi oyuncularının isim ve numaralarını müsabaka cetveline kaydettirir veya bunları kontrol eder ve daha sonra müsabaka cetvelini imzalar. 4.1, MAÇ ESNASINDA KOÇ: Her setten önce pozisyon kağıdını düzgün bir şekilde doldurarak imzalar ve yardımcı hakeme veya yazı hakemine verir, Takımının sırasında, yazı hakemine en yakın yerde oturur; ancak yerini terk edebilir, 20

21 Mola ve oyuncu değişikliği taleplerinde bulunur, 15.4, Diğer takım mensupları gibi oyun alanındaki oyunculara direktif verebilir. Koç bu direktifleri maçı engellemeden ya da geciktirmeden, takımının oturma sıralarının önünde, hücum çizgisinin uzantısından ısınma sahasına kadar olan serbest bölgede ayakta durarak veya yürüyerek verebilir FIVB, Dünya ve Resmi Müsabakalarda koç, görev ve sorumluluklarını koç sınır çizgisinin gerisinden yerine getirmelidir. Ş.1a, Ş.1b, 2 Vid 5.2 Vid 5.3 Vid YARDIMCI KOÇ Yardımcı koç, takımın oturma sırasında oturur, ancak maça müdahale etme hakkı yoktur Koç, yaptırımda dahil olmak üzere herhangi bir nedenle takımın başından ayrılmak zorunda kalırsa, yardımcı koç, koçun olmadığı süreçte oyundaki kaptanın isteği ve baş hakemin izniyle koçun görevlerini üstlenir Eğer koç, maçın başında takımının başında yok ise, yardımcı koça koçun görevlerini üstlenme yetkisi verilmez. Ancak koç takımın başında maça başlar, fakat rahatsızlanır ya da oyundan çıkarma veya diskalifiye cezası alırsa, bu durumda oyundaki kaptanın talebi ve baş hakemin izniyle yardımcı koça, koçun görevlerini üstlenme yetkisi verilebilir. 21

22 BÖLÜM ÜÇ OYUN DÜZENİ 6. SAYI ALMAK, SET VE MAÇ KAZANMAK 6.1 BİR SAYI ALMAK Sayı Bir takım aşağıdaki durumlarda sayı alır: Top rakibin oyun alanında zemine temas ettiğinde, 8.3, Rakip takım bir hata yaptığında, 6.1.2, Rakip takım bir ihtar aldığında, , Hata Bir takım, kurallara aykırı bir oyun hareketi yaparak (veya bu kuralları başka bir şekilde ihlal ederek) hata yapar. Hakemler hataları değerlendirir ve kurallara uygun olarak sonuçlarını belirlerler Eğer art arda iki veya daha fazla hata yapılırsa, sadece ilk yapılan hata dikkate alınır, Eğer iki ya da daha fazla hata rakipler tarafından aynı anda yapılırsa, bu bir ÇİFT HATA dır ve ralli tekrarlattırılır , Ş.11 (23) , 8.2 Ralli ve tamamlanmış ralli Servis atan oyuncunun servis vuruşundan başlayarak, topun oyun dışı olduğu ana kadar oluşan oyun hareketleri dizisi, bir ralli dir. Tamamlanmış ralli, bir sayı kazanılmasıyla sonuçlanan oyun hareketleri dizisidir Eğer servis atan takım bir ralliyi kazanırsa, bir sayı alır ve servis atmaya devam eder, Eğer servis karşılayan takım bir ralliyi kazanırsa, bir sayı alır ve servis atma hakkını da kazanır. 6.2 SET KAZANMAK Bir set (netice, 5 inci set hariç) en az 2 sayı farkla 25 sayıya ulaşan takım tarafından kazanılır. Sayılarda lük eşitlik olması halinde oyun iki sayılık farka ulaşılana kadar (26-24, 27-25,...) devam eder. Vid 6.1 Ş.11 (9)

23 6.3 MAÇ KAZANMAK Ş.11 (9) Maç, üç seti alan takım tarafından kazanılır Setlerde 2-2 lik eşitlik olması halinde, netice seti (5 inci) en az 2 sayı fark şartıyla 15 sayı üzerinden oynanır MAÇTA HAZIR BULUNMAMA VE EKSİK TAKIM Eğer bir takım sahaya davet edildikten sonra oynamayı reddederse, maçta hazır bulunmadığı ilan edilir ve setleri 25-0, maçı da 3-0 lık sonuçla kaybeder Geçerli bir sebep göstermeksizin zamanında oyun alanında bulunmayan bir takımın da maçta hazır bulunmadığı ilan edilir ve Kural deki gibi işlem görür Bir takım set veya maç için EKSİK ilan edilirse, seti veya maçı kaybeder. Rakip takıma seti veya maçı kazanması için gerekli sayılar veya sayı ve setler verilir. Eksik ilan edilen takımın o ana kadar kazandığı sayılar ve setler ise aynen kalır. 7. OYUNUN YAPISI 7.1 KURA 6.2, , Müsabakadan önce baş hakem birinci sette takımların sahalarını ve ilk servisi atacak takımı belirlemek için kura atışı yapar Eğer netice seti oynanacaksa, yeniden kura atışı yapılır. Vid Kura, iki takım kaptanının huzurunda atılır Kurayı kazananın seçenekleri: YA Servis atma veya karşılama hakkı VEYA Oyun alanının seçimi. Kurayı kaybeden kalan seçenekleri alır Ayrı ayrı ısınma halinde ilk servisi atacak takım, filede ilk ısınacak takımdır. 7.2 ISINMA DEVRESİ

24 7.2.1 Maç öncesinde takımlar başka bir sahada ısınma olanağı bulmuşlarsa her iki takım birlikte 6 dakika, bulamamışlarsa 10 dakika filede ısınabilirler Eğer takım kaptanları filede ayrı ayrı ısınmayı talep ederse, Kural e göre her takım filede 3 er dakika veya 5 er dakika ısınabilir TAKIMIN BAŞLANGIÇ DİZİLİŞİ Vid Her takımın oyunda daima altı oyuncusu olmalıdır Oyun alanındaki oyuncuların dönme sırası, takımların başlangıç dizilişiyle belirlenir. Bu sıra set boyunca korunmalıdır Her setin başlamasından önce koç kendi takımının başlangıç dizilişini pozisyon kağıdında göstermelidir. Bu kağıt düzgün bir şekilde doldurulup imzalanarak yardımcı hakeme veya yazı hakemine verilir , , Bir setin başlangıç dizilişinde yer almayan oyuncular, o set için yedek oyunculardır (Libero hariç) , 15.5, Pozisyon kağıdının yardımcı hakem veya yazı hakemine teslim edilmesinden sonra dizilişte, kurallara uygun oyuncu değişikliğinin dışında hiçbir değişiklik yapılmasına izin verilmez , Oyuncuların oyun alanındaki yerleri ile pozisyon kağıdı arasında çelişki varsa aşağıdaki işlemler yapılır ; Set başlamadan önce oyuncuların oyun alanındaki yerleriyle pozisyon kağıdı arasında böyle bir çelişki görüldüğünde, oyuncular pozisyon kağıdındaki yerlerine geçmelidirler. Bu durumda ceza verilmez Set başlamadan önce, oyun alanında pozisyon kağıdına yazılmamış bir oyuncu varsa, bu oyuncu pozisyon kağıdına göre değiştirilmelidir. Bu durumda ceza verilmez Bununla beraber eğer koç pozisyon kağıdına yazılmamış oyuncuyu(ları) oyun alanında tutmak isterse, müsabaka cetveline kayıt edilecek olan kurallara uygun oyuncu değişikliği talep etmelidir Eğer oyun alanındaki oyuncuların pozisyonları ile pozisyon kağıdı arasındaki çelişki oyun (set) başladıktan sonra tespit edilirse, hata yapan takımın dizilişi doğru pozisyona getirilir. Hatanın, başlangıcından belirlendiği ana kadar takımın kazandığı tüm sayılar iptal edilir. Rakip takımın sayıları ise aynen geçerli kalır ve ilaveten, rakip bir sayı alır ve servis atma hakkını elde eder. 7.4 POZİSYONLAR Servis atan oyuncunun topa vurduğu anda her takım kendi oyun alanında dönüş Ş , 8.1, 24

25 sırasına göre pozisyon almalıdır (servis atan oyuncu hariç) Oyuncuların pozisyonları aşağıdaki gibi numaralandırılmıştır: Filenin önünde bulunan üç oyuncu ön hat oyuncusudur ve 4 (ön-sol), 3 (ön-orta), 2 (ön-sağ) numaralı pozisyonlarda dururlar Diğer üç oyuncu geri hat oyuncusudur ve 5 (geri-sol), 6 (geri -orta), 1 (geri-sağ) numaralı pozisyonlarda dururlar Oyuncular arasındaki pozisyon bağlantıları; Her geri hat oyuncusu, kendisiyle ilgili ön hat oyuncusuna göre orta çizginin daha gerisinde yer almalıdır Ön hat ve geri hat oyuncuları, Kural de belirtilen sıraya göre birbirlerinin yanında durmalıdırlar Oyuncuların pozisyonları, yere temas eden ayaklarının pozisyonlarına göre ve aşağıda belirtilen şekilde tespit ve kontrol edilir. Ş Her ön hat oyuncusunun ayağının en azından bir kısmı, orta çizgiye kendisiyle ilgili geri hat oyuncusunun ayaklarından daha yakın olmalıdır Sağ (sol) tarafta bulunan her oyuncunun ayağının en azından bir kısmı sağ (sol) taraftaki yan çizgiye kendi sırasında ortada bulunan oyuncunun ayaklarından daha yakın olmalıdır Servis vuruşundan sonra, oyuncular her tarafa hareket edebilir ve kendi oyun alanlarında veya serbest bölgede herhangi bir pozisyon alabilirler POZİSYON HATASI Eğer servis atan oyuncunun topa vurduğu anda herhangi bir oyuncu doğru pozisyonda değilse, takımı pozisyon hatası yapar. Ş.4, Ş.11 (13) 7.3, Servis atan oyuncu topa vurduğu anda servis hatası yaparsa, bu hata pozisyon hatasından önce gelir. 12.4, Eğer topa vurulduktan sonra bir servis hatası olursa, cezalandırılacak olan pozisyon hatasıdır Bir pozisyon hatası aşağıdaki sonuçları doğurur: Takım bir sayı ile cezalandırılır ve servis rakip takıma geçer, Oyuncuların pozisyonları düzeltilir. 7.3,

26 Orta Çizgi no lu oyuncunun 2 ve 6 ile, 2 no lu oyuncunun 1 ve 3 ile, 3 no lu oyuncunun 2, 4 ve 6 ile, 4 no lu oyuncunun 3 ve 5 ile, 5 no lu oyuncunun 4 ve 6 ile, 6 no lu oyuncunun 1,3 ve 5 ile pozisyonu bulunmaktadır. Şekildeki duruş pozisyonu doğrudur Şekilde 6 numaralı pozisyon bölgesindeki oyuncunun ayağı, 5 numaralı pozisyon bölgesindeki oyuncunun ayağından sol yan çizgiye daha yakın olduğu için 5 ile 6 numaralı bölgedeki oyuncular pozisyon hatası yapmıştır. Pasörün 6 numaralı pozisyondan (arka ortadan) kaçtığı durumlarda görülen pozisyon hatalarıdır numaralı pozisyon bölgesindeki oyuncunun sol ayağı 2 numaralı pozisyon bölgesindeki oyuncunun ayağından orta çizgiye daha yakın olduğu için 1 ile 2 numaralı bölgedeki oyuncular pozisyon hatası yapmıştır. Pasörün sağ arka oyuncu olduğu pozisyonlarda karşılaşılan bir pozisyon hatasıdır. 26

27 27

28 DÖNÜŞ Dönüş sırası başlangıç dizilişiyle belirlenir ve set boyunca servis sırası ve oyuncuların pozisyonları ile kontrol edilir Servisi karşılayan takım servis atma hakkını kazandığı zaman bu takımın oyuncuları saat yönünde bir pozisyon dönerler: 2 no lu pozisyondaki oyuncu servis atmak için 1 no ya gider, 1 no lu pozisyondaki oyuncu 6 no ya geçer, vs DÖNÜŞ HATASI Ş.11 (13) Dönüş hatası, SERVİS dönüş sırasına göre atılmadığı zaman yapılır. Bu durum aşağıdaki sonuçları doğurur: 7.6.1, , 7.4.1, Takım bir sayı ile cezalandırılır ve servis rakip takıma geçer, Oyuncuların dönüş sırası düzeltilir Buna ilave olarak yazı hakemi hatanın başlangıç anını tam olarak belirlemeli ve sonrasında

29 takımın hatalı durumda kazandığı sayılar iptal edilmelidir. Rakip takımın sayıları aynen geçerli kalır. Eğer hatanın yapıldığı an tespit edilemiyorsa, kazanılmış sayılar iptal edilmez ve takım sadece bir sayı ile cezalandırılır ve servis rakip takıma geçer. Pozisyon hatası ile dönüş hatasının arasındaki farkı iyi ayırt etmemiz gerekir. Pozisyon hatası; servisin atıldığı anda (başhakemin servisin atılması için düdüğü çaldıktan sonra, servis atan oyuncunun topa vurduğu anda) oyuncuların set başlangıcındaki dizilişlerine göre bulunması gereken doğru pozisyonlarında olmamasıdır. Dönüş hatası ise, servis atan oyuncunun doğru oyuncu olmamasıdır Vid 7.3 Vid 7.4 Vid 7.5 Vid 7.6 BÖLÜM DÖRT OYUN HAREKETLERİ 8. OYUNUN SEYRİ 8.1 OYUNDAKİ TOP Baş hakemin izniyle, servis için topa vurulduğu andan itibaren top oyundadır Baş hakemin servis atışına izin veren düdüğünden sonra, servis atacak oyuncunun, servis vuruşunu yaptığı andan itibaren top oyundadır. TOP OYUNDA DEĞİL (VURUŞ YAPILMAMIŞ) TOP OYUNDA (VURUŞ YAPILMIŞ 29

30 8.2 OYUN DIŞI TOP Top, hakemlerden biri tarafından belirlenen bir hata için düdük çalındığı anda; hata olmadığı zaman ise, düdük çalındığı anda oyun dışıdır. Hakemler tarafından tespit edilen bir hata için çalınan düdük sonrasında veya herhangi bir hata olmaksızın bir oyuncunun oyun esnasında sakatlanması v.b. nedenlerle oyunu kesmek için çalınan düdükten sonra top oyun dışıdır. Ş.11 (14) Ş.12 (1) 8.3 DAHİL TOP Top, sınır çizgileri de dahil olmak üzere, oyun alanı içinde yere değdiği zaman dahildir. 1.1, Sınır çizgileri ölçüleri 18x9 m olan oyun alanı sınırları içerisindedir. Bu nedenle top, oyun alanı zeminine temas ettiğinde dahildir. 8.4 Ş.11 (15) HARİÇ TOP Top şu koşullarda hariçtir : Zemine temas eden kısmı sınır çizgisinin tamamen dışındaysa, Ş.12 (2) Top, 18x9 m ölçülerindeki oyun alanı sınırlarının tamamen dışındaki zemine temas ederse hariçtir. 30

31 8.4.2 Oyun alanı dışında bir cisme, tavana veya oyun dışındaki bir kişiye değerse, Oyun dışındaki kişiler, oyun alanındaki 12 oyuncu dışında kalan hakemler, top toplayıcılar ve koçlardır. Topun 12 oyuncu dışındaki bir kişiye, oyun alanı dışında bir cisme (iplere, hakem kulesine vb.) veya tavana değmesi HARİÇ olarak değerlendirilir Antenlere, kablolara ve direklere veya filenin yan bantlar dışındaki kısmına değerse, Top, antenlere, fileyi taşıyan kablolara, direklere, filenin yan bantlar dışında kalan kısımlarına değerse HARİÇ olarak değerlendirilir. Ş.11 (15), Ş.12 (4) Vid 8.1 Vid , Ş.5, Ş.11 (15) Ş.12 (4) 31

32 8.4.4 Kural de belirtilen durum hariç, file dikey düzlemini geçiş boşluğunun kısmen veya tamamen dışından geçerse, Takımın 3. vuruşundan sonra, top geçiş boşluğunun dışından (herhangi bir antenin üzerinden veya dış tarafından) file düzlemini bütünüyle geçtiği anda hariçtir Ş.5, Ş.11 (15) Ş.12 (4) Vid 8.3 Vid 8.4 Filenin altındaki boşluktan bütünüyle geçerse f Ş. 5 Ş.11 (22) Vid 8.5 Top file düzlemini bütünüyle geçmediği için, oyuncu elini rakip oyun boşluğuna geçirerek her türlü vuruşla bu topu kendi tarafına çevirebilir. Top file düzlemini bütünüyle geçtiği için bu top HARİÇ olmuştur ve geri çevrilemez. Hakem top file düzlemini bütünüyle geçtiği anda düdük çalarak hatayı işaret eder. 32

33 9. TOPLA OYNAMA Her takım kendi oyun sahası ve oyun boşluğunda oynamalıdır (Kural hariç). Bununla beraber top serbest bölgenin dışından da geri çevrilebilir. 9.1 Vid 9.1 TAKIM VURUŞLARI Oyundaki bir oyuncunun top ile yaptığı her temas, bir vuruştur. Vid 9.2 Bir oyuncunun, top ile isteyerek veya istem dışı yaptığı her temas bir vuruştur. TOPU KURTARMA PARMAK PAS TOPA AYAKLA TEMAS (HATA DEĞİL) MANŞET Vid

34 Bir takım topu filenin üzerinden geri göndermek için üç vuruş (blok temasına ilaveten, Kural ) yapma hakkına sahiptir. Eğer daha fazla vuruş yapılırsa, takım DÖRT VURUŞ hatası yapmış olur BİRBİRİNİ TAKİP EDEN TEMASLAR Bir oyuncu art arda iki defa topa vuramaz (Kural 9.2.3, 14.2 ve hariç) ,14.2, AYNI ANDA YAPILAN TEMASLAR İki veya üç oyuncu topa aynı anda dokunabilir İki (üç) takım arkadaşı topa aynı anda dokunduğu zaman, bu iki (üç) vuruş olarak değerlendirilir (blok hariç). İki (üç) takım arkadaşı topa uzanır, fakat sadece içlerinden biri topa temas ederse, bu bir vuruş olarak sayılır. Oyuncuların çarpışması, bir hata teşkil etmez. Vid 9.4 Aynı takımdan iki veya üç oyuncunun topa aynı anda temas etmesi hata değildir ancak bu durum, o takımın iki veya üç vuruş hakkını kullandığı şeklinde değerlendirilir. 34

35 İki rakip oyuncu, file üzerindeki topa aynı anda temas etmişler ve top oyunda kalmışsa, topun sahasında kaldığı takımın tekrar üç vuruş yapma hakkı vardır. Böyle bir top dışarı giderse, bu karşı taraftaki takım için bir hatadır. İki rakip oyuncunun, file üst kenar seviyesinin bütünüyle üzerinde ve ortasındaki topa, aynı anda temas etmeleri neticesinde, top hangi takımın sahasında kalmışsa, o takımın tekrar üç vuruş hakkı vardır. İki rakip oyuncunun, file üst kenar seviyesinin bütünüyle üzerinde ve ortasındaki topa, aynı anda temas etmeleri neticesinde top, hangi takım tarafından oyun alanı dışına harice düşerse, ralliyi topun harice düştüğü taraftaki takım kazanır. 35

36 İki rakip oyuncunun, file üst kenar seviyesinin bütünüyle üzerinde ve ortasındaki topa, aynı anda temas etmeleri neticesinde, top antene temas ederse, başhakemin kararı çift hata yani ralli tekrarı olmalıdır Rakip oyuncuların, file üzerindeki bir topa, aynı anda yaptıkları vuruşlarda, oyuncuların top ile temas sürecinin uzaması durumunda oyun devam eder YARDIMLI VURUŞLAR Oyun sahası içinde bir oyuncunun topa vurmak için takım arkadaşından, herhangi bir yapıdan veya cisimden destek almasına izin verilmez

37 Oyuncu, kendi takım oyuncusundan alarak kendine avantaj sağladığından bu Takım oturma sırası oyun sahası dışında olduğu için, oyuncunun kendi takım sırasına çıkarak topa temas etmesi kurallara uygundur. bir hareketle topa temas etmek HATA dır. Bununla beraber hata yapmak üzere olan bir oyuncu (fileye dokunmak veya orta çizgiyi geçmek, vs. gibi) takım arkadaşları tarafından durdurulabilir veya geri çekilebilir. 9.2 VURUŞUN ÖZELLİKLERİ Top vücudun herhangi bir kısmına temas edebilir Top tutulmamalı ve/veya fırlatılmamalıdır. Top herhangi bir doğrultuda gidebilir. Vid Temasların aynı anda olması şartıyla, top vücudun çeşitli yerlerine dokunabilir. Vid 9.6 İstisnalar: 37

38 Tek bir hareket esnasında olması kaydıyla, bir veya daha fazla blok oyuncusu blokta topa art arda dokunabilir , Takımın birinci vuruşunda, temasların tek bir hareket esnasında olması kaydıyla, top vücudun çeşitli yerlerine art arda dokunabilir. 38

39 9.3 TOPLA OYNANIRKEN YAPILAN HATALAR DÖRT VURUŞ: Bir takımın geri göndermeden önce topa dört defa vurmasıdır YARDIMLI VURUŞ: Bir oyuncunun oyun sahası içinde topa vurmak için takım arkadaşlarından, herhangi bir yapıdan veya cisimden destek almasıdır TUTULMUŞ TOP: Top, vuruştan sonra sekmezse, tutulmuş ve/veya fırlatılmıştır Ş.11 (16) ÇİFT VURUŞ: Bir oyuncunun topa art arda iki defa vurması veya topun vücudunun çeşitli yerlerine art arda temas etmesidir Ş.11 (17) 9.1, Ş.11 (18) Vid 9.7 Vid 9.8 Vid 9.9 Vid 9.10 Vid 9.11 Vid 9.12 Vid 9.13 Vid 9.14 Vid FİLEDEKİ TOP FİLEYİ GEÇEN TOP Rakip sahaya gönderilen top filenin üzerinden, geçiş boşluğu içinden gitmelidir. Geçiş boşluğu file dikey düzleminin bir parçasıdır ve aşağıdakilerle sınırlıdır: Aşağıda filenin üst kısmıyla, 10.2, Ş Kenarlarda antenler ve antenlerin varsayılan uzantılarıyla, Yukarıda tavanla Vid

40 G E Ç İ Ş B O Ş L U Ğ U Top, file dikey düzlemini, tamamen ya da kısmen geçiş boşluğu dışından geçerek rakibin serbest bölgesine girdiğinde, takımın vuruş limiti dahilinde kalmak koşuluyla, geri oynanabilir. Ancak bu esnada topu geri çeviren oyuncu: , Ş.5b Rakibin oyun alanına temas etmemelidir, Topu file dikey düzleminin aynı tarafından ve yine tamamen ya da kısmen geçiş boşluğu dışından geçirerek geriye çevirmelidir. Vid 10.2 Rakip takım böyle bir hareketi engelleyemez. Bir takımın oyuncusu rakipten gelen topu başarılı bir şekilde karşılayamaz ve top geçiş boşluğunun kısmen veya bütünüyle dışından file dikey düzlemini geçerek, rakibin serbest bölgesine giderse, topla son oynayan takımın oyuncularının bu topu geriye çevirme hakkı vardır. Yardımcı hakem ve çizgi hakemleri bu kuralı çok iyi bilmeli ve maç esnasında bu tür pozisyonları hemen fark ederek, topu kendi oyun sahasına çevirmeye çalışan oyuncuya yol vermek için uygun hareketler yaparak yardımcı olmalıdırlar. Eğer top, geçiş boşluğu içinden file dikey düzlemini geçip rakibin serbest bölgesine giderse bu top geri çevrilemez ve bir oyuncu bu topa yetişip geriye doğru çevirme teşebbüsünde bulunursa, oyuncu topa temas ettiği anda hakemler hata düdüğü çalıp hariç top işareti yapmalıdırlar. 40

41 Geçiş boşluğu dışından geçerek rakibin serbest bölgesine giden topu, oyuncular, yine aynı taraftan ve geçiş boşluğu dışından kendi oyun sahalarına geri çevirmeye çalışıyorlar. 41

42 1 Numaralı vuruşta, top geçiş boşluğu içinden geçtikten sonra rakibin serbest bölgesine gittiğinden, top ile son oynayan takımın bu topu geri çevirme hakkı yoktur. 2 Numaralı vuruşta, top geçiş boşluğu dışından geçtikten sonra rakibin serbest bölgesine gittiğinden, top ile son oynayan takımın bu topu geri çevirme hakkı vardır. Geri çevrilen top, rakip oyun boşluğuna girerse (2.1) Hariç olur, kendi oyun sahasına geri çevrilirse oyun devam eder (2.2). 3 Numaralı vuruşta, top geçiş boşluğu dışından geçtikten sonra rakibin serbest bölgesine gittiğinden, top ile son oynayan takımın bu topu geri çevirme hakkı vardır. Geri çeviren oyuncunun vuruşunda, top rakibin oyun boşluğuna girdiğinden Hariç tir. 4 Numaralı vuruşta, top geçiş boşluğu dışından (antenin üzerinden) geçtikten sonra rakibin serbest bölgesine gittiğinden, top ile son oynayan takımın bu topu geri çevirme hakkı vardır. Geri çeviren oyuncu topu kendi sahasına çevirdiği için oyun devam eder. u file dikeyfile düzleminin aynı tarafından veşekilde, yine alt boşluğundan geçecek rakip oyun alanına doğru yönlenen bir top, file düzlemini bütünüyle geçinceye kadar oyundadır f, D5, D11(22) Vid 10.3 FİLEYE DEĞEN TOP Top fileyi geçerken ona değebilir Vid

43 10.3 FİLENİN İÇİNDEKİ TOP Filenin içine takılan top, takımın üç vuruş limiti içinde geri alınabilir Top filenin iplerini yırtar veya filenin kopmasına neden olursa, ralli iptal edilir ve tekrarlattırılır. 11. FİLEDEKİ OYUNCU 11.1 FİLENİN DİĞER TARAFINA UZANMA Blok esnasında bir blokçu, rakibinin hücum vuruşu öncesi veya anındaki oyununu engellememek koşuluyla, hücum vuruşunu takiben filenin diğer tarafındaki topa dokunabilir. 14.1, Hücum vuruşunun kendi oyun boşluğunda yapılmış olması şartıyla, bir oyuncunun, hücum 43

44 vuruşunu yaptıktan sonra elinin, filenin diğer tarafına geçmesine izin verilir FİLENİN ALTINDAN GEÇME Rakibin oyununa müdahale etmemek şartıyla, filenin altından rakibin oyun boşluğuna girilmesine izin verilir Orta çizginin üzerinden rakibin oyun alanına girme: 1.3.3, Ş.11 (22) Ayağın (ayakların) orta çizginin ötesinde rakibin oyun alanına temas etmesine, karşıya geçen ayağın (ayakların) bir kısmının orta çizgiye temas etmesi veya doğrudan orta çizginin üzerinde olması şartıyla izin verilir D11 (22) , D11 (22) Rakibin oyununu etkilememek şartıyla, vücudun, ayakların üst kısmında kalan herhangi bir yerinin rakip oyun alanına temas etmesine izin verilir Bir oyuncu, top oyun dışı olduktan sonra, rakibinin oyun alanına girebilir. 44

45 Rakiplerin oyununa müdahale etmemek şartıyla, oyuncular rakiplerinin serbest bölgesine girebilirler FİLE İLE TEMAS Bir oyuncunun fileye teması, eğer oyunu etkilemediyse hata değildir Oyuncular, oyunu etkilememek şartıyla direklere, iplere veya antenlerin dışında kalan, filenin uzantısı da dahil olmak üzere herhangi bir cisme temas edebilirler c, Ş.3 Ş.3 Vid

46 Top, filenin içine takılır ve bu nedenle file rakibe temas ederse, bu hata olarak kabul edilmez OYUNCULARIN FİLEDEKİ HATALARI Bir oyuncu rakibinin hücum vuruşunun öncesinde veya esnasında rakibinin oyun boşluğunda topa veya rakibine dokunursa, Ş.11 (20) Vid 11.2 Vid 11.3 Vid 11.4 Vid 11.5 Vid

47 Bir oyuncu, filenin altından rakibin oyun boşluğuna girerken, rakibin oyununu etkilerse, Bir oyuncunun ayağı (ayakları), rakibinin oyun alanına bütünüyle girerse Ş.11 (22) Vid 11.7 Vid 11.8 Vid 11.9 Vid Bir oyuncu aşağıdaki hareketlerden herhangi birini yaparsa, rakibin oyununu etkilemiş olur (daha birçoklarının yanında) ; - Topla oynama hareketi sürecinde, filenin üst bantına veya antenin file üstündeki 80 cm lik kısmına temas ederse, - Topla oynama anında fileden destek alırsa, - Rakibe karşı, kendine bir avantaj yaratırsa, - Rakip oyuncunun kurallara uygun topla oynama teşebbüsünü engelleyici hareketler yaparsa Ş.11 (19) Vid Vid Bir oyuncunun fileye veya antene teması, oyunu etkilemediyse hata değildir. Bir oyuncunun topla oynama hareketi esnasında filenin üst bandına veya antenin, filenin üzerindeki 80 cm lik kısmına temas etmesi (K ) her zaman oyunun etkilenmesi olarak değerlendirilecektir. Topla oynama hareketi; topa yakın oyuncuların, topla oynama teşebbüsünde bulunmak için yaptıkları her türlü harekettir. 2 - Hakemler, ayakla veya vücudun ayaklar üstündeki bir kısmıyla, orta çizginin diğer tarafına geçerek rakibin oyun alanına girilmesi arasındaki farkı ayırt etmelidirler. Sadece ayağın bütünüyle rakip oyun alanına geçmesi HATA dır. Ayakların üzerindeki vücudun herhangi bir kısmıyla, orta çizginin diğer tarafına geçerek rakibin oyun alanına girilmesi rakibin oyununu olumsuz etkilemiyorsa HATA DEĞİLDİR. 47

48 12. SERVİS Servis, topun servis bölgesinde bulunan geri hattın sağındaki oyuncu tarafından oyuna sokulması hareketidir. 8.1, Vid BİR SETTEKİ İLK SERVİS Birinci set ile netice setinde (5. set) ilk servis kura atışıyla belirlenen takım tarafından atılır , Diğer setler bir önceki sette ilk servisi kullanmamış olan takımın servisi ile başlatılacaktır SERVİS SIRASI Oyuncular pozisyon kağıdına kaydedilen servis sırasını takip etmek zorundadır , Bir setteki ilk servisten sonra servis kullanacak oyuncu şu şekilde belirlenir: Servis kullanan takım ralliyi kazandığında daha önce servis kullanan oyuncu (veya yerine geçen oyuncu) tekrar servis kullanır , Servis karşılayan takım ralliyi kazandığında servis kullanma hakkını da kazanır ve servisi kullanmadan önce bir pozisyon döner. Ön sağ pozisyondan geri sağ pozisyona gelen oyuncu servis kullanacaktır , SERVİS ATMA İZNİ Baş hakem her iki takımında oynamaya hazır olduğunu ve servis kullanacak oyuncunun topa sahip bulunduğunu kontrol ettikten sonra servisin kullanılmasına müsaade eder. 12 Ş.11 (1) 48

49 12.4 SERVİSİN ATILMASI Ş.11 (10) Topa, havaya atıldıktan ya da el (ler) den bırakıldıktan sonra tek el veya kolun herhangi bir kısmıyla vurulmalıdır. Servis vuruşu, top havaya atıldıktan veya elden bırakıldıktan sonra sadece tek el veya tek kol ile yapılabilir. Manşet, çift yumruk, ayak vb. vuruşlar hatadır. 49

50 Topun sadece bir kez havaya atılmasına veya elden bırakılmasına izin verilir. Topun yerde sektirilmesine veya elde hareket ettirilmesine izin edilir Servis kullanan oyuncu, servis vuruşu anında veya sıçrayarak kullanılan bir servis için sıçradığında, ne oyun alanına (dip çizgi dahil) ne de servis bölgesi dışındaki zemine temas etmemelidir , Ş.12 (4) Ş.12 (22) Vid 12.2 Vid 12.3 Vid 12.4 Bu oyuncu servis vuruşundan sonra servis bölgesinin dışına veya oyun alanının içine basabilir veya düşebilir. 50

51 Servis kullanacak oyuncu, baş hakemin servis için çaldığı düdüğü takip eden 8 saniye içinde topa vurmalıdır Ş.11 (11) Baş hakemin düdüğünden önce kullanılan servis iptal edilir ve tekrarlattırılır. Ş.11 (12) PERDELEME Servis kullanan takımın oyuncuları kişisel veya grup perdelemesi yaparak rakiplerinin servis atan oyuncuyu veya topun geliş yönünü görmelerini engellememelidirler Vid

52 Servis kullanan takımın bir ya da bir grup oyuncusu, servis kullanıldığı sırada kollarını sallar, zıplar veya her iki yöne hareket eder veya topun geliş yönünü gizlemek için grup halinde durursa, perdeleme yapmış olur , Ş. 6 SERVİS ATMA ESNASINDA YAPILAN HATALAR Servis atma hataları: Aşağıdaki hatalar, rakip takım pozisyon hatası yapıyor olsa bile servis değişikliğine yol açar. Servis atan oyuncu: Servis sırasını ihlal ederse, Servisi kurallara uygun şekilde kullanmazsa Servis vuruşundan sonra yapılan hatalar: Vid 12.6 Topa kurallara uygun şekilde vurulduktan sonra (bir oyuncunun pozisyon hatası yapmaması kaydıyla) aşağıda gösterilen hallerde servis hatalı kabul edilir. Eğer top: 12.4, Servis kullanan takımın oyuncularından birine değer veya file dikey düzlemini tümüyle geçiş boşluğundan geçmezse, Oyun alanının dışına giderse, 8.4.4, 8.4.5, Ş.11 (19) 8.4, Ş.11 (15) Bir perdelemenin üzerinden geçerse , Ş.11(12) SERVİS VURUŞUNDAN SONRA YAPILAN HATALAR VE POZİSYON HATALARI Eğer servis kullanan oyuncu servis vuruşu anında bir hata yaparsa (kurallara uygun olmayan servis atışı, hatalı dönüş sırası vs.) ve karşı tarafta pozisyon hatası varsa, servis hatası cezalandırılır , 7.5.2, Buna karşılık eğer servis kurallara uygun şekilde kullanılmış, fakat serviste daha sonra bir hata meydana gelmişse (topun dışarı gitmesi ya da bir perdelemenin üstünden gitmesi, vs.), pozisyon hatası öncelik kazanır ve cezalandırılır Bkz HÜCUM VURUŞU HÜCUM VURUŞUNUN ÖZELLİKLERİ 12, Servis ve blok hariç olmak üzere, topu rakibe yönelten bütün vuruşlar hücum vuruşu olarak değerlendirilir. Bütün vuruşlardan kasıt, smaç, manşet, çift el parmak pas, ayak vuruşu vb. dir. Hatta istem dışı yapılmış olsa bile, örneğin rakipten gelen bir top çarparak VOLEYBOL yeniden OYUN KURALLARI VE AÇIKLAMALARI oyuncunun vücuduna rakibe yönelmiş olsa bile bu bir hücum vuruşu olarak değerlendirilir. Hücum vuruşunda topun süratinin hiçbir önemi yoktur. 52

53 Hücum vuruşu esnasında topa net bir şekilde vurulur ve tutulmaz veya fırlatılmazsa tip yapmaya izin verilir Vid 13.1 Vid 13.2 Böyle bir vuruşun kurallara uygun bir şekilde yapılıp yapılmadığını belirlemek açısından en önemli gösterge, topun elden sekmesidir. Şayet top elden ayrılırken eldeki temas noktasında bir sekme hareketi meydana gelmişse, vuruş kurallara uygundur. Aksi takdirde el topa eşlik etmiş demektir ve vuruş hatalıdır. Hücum vuruşunun yapılması ile tamamlanması birbirine karıştırılmamalıdır. Özellikle hücum vuruşu hatalarından , , ve değerlendirilirken bu ayrım önem kazanmaktadır. Hakemler bu hataları değerlendirirken, mutlak suretle hücum vuruşunun tamamlanmasını beklemelidir. Çünkü hata, oyuncu tarafından topa vurulduğu anda değil, top file dikey düzlemini geçtiği ya da rakip oyuncuya temas ettiği anda gerçekleşmektedir. Rakip oyuncuya ile anlatılmak istenen, topun rakip blokettiği oyuncularına Top bütünüyle filetemas dikey düzlemini geçtiği veya bir rakip oyuncuya temas anda hücum temas etmesidir. vuruşu tamamlanmış olur. Eğer blok, rakip oyun boşluğu içerisinde gerçekleştirilen aktif bir blok ise, top blok oyuncusuna(larına) temas ettiği anda düdük çalınmalıdır. Blokçular tümüyle kendi oyun boşlukları içerisinde fileden açıkta blok yapıyorlarsa bu durumda, topun blokçulara temas etmesi beklenmeyecek, top file dikey düzlemini geçtiği anda düdük çalınacaktır. 53

54 13.2 HÜCUM VURUŞUNDAKİ KISITLAMALAR Bir ön hat oyuncusu, topla temasın kendi oyun boşluğu dahilinde yapılması kaydıyla, herhangi bir yükseklikte hücum vuruşunu tamamlayabilir (Kural hariç). 54

55 Bir geri hat oyuncusu ön bölgenin gerisinden, herhangi bir yükseklikte hücum vuruşunu tamamlayabilir, 1.4.1, , Ş Sıçradığı anda oyuncunun ayağı (ayakları) hücum çizgisine değmemeli veya çizgiyi geçmemelidir. Bir geri hat oyuncusunun sıçrayarak, file üst kenar seviyesinin bütünüyle üzerindeki bir topa yaptığı hücum vuruşu esnasında, dikkat edilecek nokta sıçrama öncesinde oyuncunun zeminle yaptığı son temasın nerede gerçekleştiğidir. Eğer oyuncunun ayakları, sıçrama anında hücum çizgisine veya ön bölgeye temas etmemişse hareket kurallara uygundur. Ancak oyuncu, sıçrama anında hücum çizgisine veya ön bölgeye temas etmişse, hareket HATA (Geri hat oyuncusunun hatalı hücumu) olarak değerlendirilir. Vid Vuruştan sonra oyuncu ön bölgeye düşebilir. 55

56 Eğer temas anında topun bir kısmı file üst kenar seviyesinin altında ise, bir geri hat oyuncusu da ön bölgeden hücum vuruşunu tamamlayabilir , , Ş Top ön bölgede ve file üst kenar seviyesinin tamamen üzerindeyken hiçbir oyuncunun rakibin servisine hücum vuruşu tamamlamasına izin verilmez HÜCUM VURUŞU HATALARI Bir oyuncu rakip takımın oyun boşluğu içinde topa vurursa, Ş.11 (20) Bir oyuncu topu harice vurursa, 8.4, Ş.11 (15) 56

57 Vuruş anında top file üst kenar seviyesinin tamamen üzerindeyken, bir geri hat oyuncusu ön bölgeden hücum vuruşunu tamamlarsa, 1.4.1, , Ş.11 (21) Top ön bölgede ve file üst kenar seviyesinin tamamen üzerindeyken bir oyuncu rakibinin servisine hücum vuruşunu tamamlarsa, 1.4.1, Ş.11 (21) Vuruş anında top file üst kenar seviyesinin tamamen üzerindeyken, Libero bir hücum vuruşunu tamamlarsa, d Ş.11 (21) 57

58 Bir oyuncu, kendi ön bölgesinde bulunan liberonun parmak pasından gelen topa file üst kenar seviyesinin tamamen üzerindeyken, bir hücum vuruşunu tamamlarsa , d Ş.11 (21) Vid 13.4 LİBERONUN KENDİ ÖN BÖLGESİNDEN ATTIĞI PARMAK PASA, TOP BÜTÜNÜYLE FİLE ÜST KENAR SEVİYESİ ÜZERİNDEYKEN HÜCUM VURUŞU YAPILIRSA HATADIR. 14. BLOK 14.1 BLOK YAPMA Bkz Blok, fileye yakın olan oyuncuların rakipten gelen topu durdurmak için file üst kenar seviyesinden daha yükseğe uzanarak yaptıkları hareket olup, blokçunun topla temas ettiği yüksekliğin önemi yoktur. Sadece ön hat oyuncularının bloğu tamamlamasına izin verilir, ancak topla temas edildiği anda, vücudun herhangi bir kısmının file üst kenar seviyesinin üzerinde olması gerekir Vid 14.1 Vid 14.2 Oyuncu / Oyuncuların yaptıkları hareketin BLOK olabilmesi için 3 maddeye dikkat edilmesi gerekir. Oyuncuların fileye yakın olması Topun rakipten gelmesi File üst kenar seviyesinden yükseğe uzanılması Fileden uzakta olan oyuncuların topa temasları veya file üst kenar seviyesinden daha yükseğe uzanmayan oyuncuların topa temasları takımın birinci vuruşu sayılmalıdır. Rakipten gelmeyen (kendi takım arkadaşından file üstüne gelen) toplara, blok hareketi ile yapılan vuruşlar BLOK olarak değerlendirilemez. BLOK hareketi esnasında,oyuncunun herhangi bir uzvu file üst kenar seviyesi üzerindeyken topun, blokçunun file üst kenar seviyesi altındaki vücudunun çeşitli yerlerine (ayaklar dahil) temas etmesi de BLOK teması olarak değerlendirilir. BLOK hareketi: fileye yakın oyuncuların vücudunun herhangi bir kısmının file üst kenar seviyesinden daha yükseğe çıkarmasıdır. 58

59 Blok Teşebbüsü Blok teşebbüsü, topa dokunmadan yapılan blok hareketidir. Vid 14.3 Sadece libero oyuncusunun blok teşebbüsü hatadır. Ön ve geri hat oyuncularının blok teşebbüsleri hata değildir Tamamlanmış Blok 59

60 Blokçunun topa değdiği anda blok tamamlanır. Ş Kolektif Blok Kolektif blok birbirine yakın iki veya üç oyuncu tarafından yapılır ve bu oyunculardan biri topa değdiğinde tamamlanır. Kolektif blokta top, bloğa katılan oyunculardan hangisine temas ederse etsin, o anda bloktaki tüm oyunculara temas etmiş sayılır. Örneğin iki oyuncunun yaptığı bir kolektif blokta, oyunculardan biri ön diğeri ise geri hat oyuncusu olsun. Top ön oyuncuya temas ederek blok tamamlansa bile, aynı anda bloktaki geri hat oyuncusuna da temas ettiği kabul edilerek hareket Geri hat oyuncusunun hatalı bloğu olarak değerlendirilir. 60

61 ÜÇLÜ KOLLEKTİF BLOK 14.2 İKİLİ KOLLEKTİF BLOK BLOK TEMASI Top temaslarının tek bir hareket esnasında yapılmış olması kaydıyla, bir veya daha çok blokçu topa birbiri ardına (çabuk ve devamlı) temas edebilir , Tek bir blok hareketi esnasında top bir veya daha çok blok yapan oyuncuya çabuk ve devamlı olmak kaydı ile birbiri ardına temas edebilir. Bu temaslar takım vuruşu değil blok teması olarak değerlendirilir. 61

62 14.3 RAKİBİN OYUN BOŞLUĞUNDA BLOK YAPMA Blok esnasında, rakip oyuncunun oyununa müdahale etmemek kaydıyla, bir oyuncu ellerini ve kollarını filenin ötesine geçirebilir. Ancak rakip bir hücum vuruşu yapıncaya kadar filenin ötesinde topa dokunulmasına izin edilmez. HATALI BLOK 14.4 KURALA UYGUN BLOK Vid 14.4 KURALA UYGUN BLOK BLOK VE TAKIM VURUŞLARI Blok teması takımın vuruş haklarından biri olarak sayılmaz. Sonuçta, blok temasından sonra bir takımın topu geri göndermek üzere üç vuruş hakkı daha vardır. 9.1, Bloktan sonraki ilk vuruş, blok esnasında topa dokunan da dahil olmak üzere, herhangi bir oyuncu tarafından yapılabilir Vid 14.5 Vid

63 14.5 SERVİSE BLOK YAPMA Rakibin servisine blok yapmak yasaktır. Ş.11 (12) 14.6 BLOK YAPMA HATALARI Blokçu rakibinin hücum vuruşundan önce veya aynı anda rakibin oyun boşluğundaki topa değerse Bir geri hat oyuncusu veya libero bir bloğu tamamlar veya tamamlanmış bir bloğa katılırsa, 14.1, 14.5,

64 Rakibin servisine blok yapılırsa, 14.5, Ş.11(12) Top bloktan harice gönderilirse, Anten dışından rakibin oyun boşluğundaki topa blok yapılırsa, Libero oyuncusu ferdi ya da kolektif blok teşebbüsünde bulunursa BÖLÜM BEŞ DURAKLAMALAR, FASILALAR VE GECİKTİRMELER KURALLARA UYGUN OYUN DURAKLAMALARI Kurallara uygun oyun duraklamaları, MOLALAR ve OYUNCU DEĞİŞİKLİKLERİ dir. Ralli duraklaması, tamamlanmış bir ralli ile başhakemin bir sonraki servis düdüğü arasındaki zamandır. 15.4, KURALLARA UYGUN DURAKLAMALARIN SAYISI 8.1, 8.2 Her takımın her sette en fazla iki mola ve altı oyuncu değişikliği hakkı vardır KURALLARA UYGUN DURAKLAMA TALEPLERİ 6.2, 15.4, Kurallara uygun oyun duraklamaları koç tarafından veya koç takımın başında olmadığı 64

65 zamanlarda oyundaki kaptan tarafından talep edilir. Bu talep, top oyun dışındayken ve servis düdüğünden önce ilgili el işaretini vermek suretiyle yapılır , 5.2, 5.3.2, 15 FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında mola talep etmek için zile basmak ve sonrasında el işareti yapmak zorunludur. 8.2, 12.3, Ş. 11 (4,5) Bir setin başlangıcından önce oyuncu değişikliğine izin verilir ve bu değişiklik o sete ait kurallara uygun oyuncu değişikliği olarak kaydedilmelidir. Set başlangıcında hakemler takımların pozisyonlarını kontrol ettikten sonra, takımlar oyuncu değişikliği talebinde bulunabilirler DURAKLAMALARIN BİRBİRİNİ TAKİP ETMESİ Takımlardan birinin talep ettiği bir veya iki mola ile bir oyuncu değişikliği oyunun tekrar başlamasına gerek olmaksızın birbirini takip edebilir. Bir takım, bir oyuncu değişikliği talebinden sonra, aynı duraklamada, ikinci bir oyuncu değişikliği talebinde bulunamaz, ancak bir veya art arda iki mola talebinde bulunabilir. Takım aynı duraklama esnasında birden fazla oyuncu için oyuncu değişikliği talebinde bulunabilir. Takımın bir oyuncu değişikliği talebinden sonra, yeni bir oyuncu değişikliği talebinde bulunabilmesi için bir tamamlanmış ralli olması gerekir. 15.4, Bununla birlikte bir takımın aynı oyun duraklaması içinde birbirini takip eden oyuncu değişikliği taleplerine izin verilmez. Ancak takım talep ederse, aynı oyun duraklaması esnasında iki veya daha fazla oyuncu değiştirebilir MOLALAR VE TEKNİK MOLALAR 15.5, Talep edilen tüm molalar 30 saniye sürer. 65

66 FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında ilk 4 sette (1-4) maçı önde götüren takım 8 ve 16 ncı sayılara ulaştığında 60 ar saniyelik iki ek Teknik Mola otomatik olarak uygulanır. Ş.11(4) Netice setinde (5 inci) Teknik Mola yoktur, her takım sadece 30 saniye süreli iki mola talebinde bulunabilir Tüm molalar esnasında, oyundaki oyuncular kendi oturma sıralarının yakınındaki serbest bölgeye gitmek zorundadır MOLADA DOĞRU DURUŞ YERİ 66

67 15.5 OYUNCU DEĞİŞİKLİĞİ Ş.11 (5) Oyuncu değişikliği, libero veya liberonun yer değiştirdiği oyuncudan başka bir oyuncunun yazı hakemi tarafından kaydedildikten sonra, o anda oyun alanını terk etmesi gereken bir başka oyuncunun pozisyonuna geçmek için oyuna girme hareketidir. Oyuncu değişikliği, hakemin müsaadesini gerektirir Vid 15.1 Vid 15.2 Ş.11 (5) 15.10, DEĞİŞİKLİKLERİN LİMİTLERİ Her sette her takıma en fazla altı oyuncu değişikliği yapma izni verilir. Bir veya daha fazla oyuncu aynı anda değiştirilebilir Başlangıç dizilişinde yer alan bir oyuncu, bir sette yalnız bir defa oyundan çıkabilir ve yalnız bir defa sadece diziliş pozisyonunda önceki yerine girebilir Bir yedek oyuncu başlangıç dizilişindeki bir oyuncunun yerine bir sette bir defa girebilir ve sadece aynı başlangıç oyuncusuyla yer değiştirebilir İSTİSNAİ DEĞİŞİKLİK Oyuna devam edemeyecek şekilde sakatlanmış veya hastalanmış bir oyuncu (Libero hariç) kurallara uygun olarak değiştirilmelidir. Bu mümkün değilse, Kural 15.6 da belirtilen sınırlamalar dışında takıma bir İSTİSNAİ değişiklik yapma hakkı tanınır İstisnai değişiklik, Libero ve yer değiştirdiği oyuncu dışında, sakatlanma anında oyun alanında olmayan herhangi bir oyuncunun sakatlanan oyuncunun yerine oyuna girmesi demektir. Sakatlanarak istisnai değişiklikle değiştirilen bir oyuncunun tekrar maça girmesine izin verilmez. İstisnai değişiklik değerlendirilemez hiçbir koşulda kurallara uygun oyuncu değişikliği olarak OYUNDAN ÇIKARMA VEYA DİSKALİFİYE NEDENİ İLE DEĞİŞİKLİK 67

68 OYUNDAN ÇIKARILAN veya DİSKALİFİYE edilen bir oyuncu, hemen kurallara uygun oyuncu değişikliği ile değiştirilmelidir. Bu mümkün değilse, takım EKSİK ilan edilir KURALLARA UYGUN OLMAYAN DEĞİŞİKLİK Oyuncu değişikliği Kural 15.6 da belirtilen sınırları aşıyorsa, bu kurallara uygun olmayan bir değişikliktir (Kural 15.7 deki durum hariç) , , , Bir takım kurallara uygun olmayan bir değişiklik yapmış ve oyuna başlanmışsa, aşağıdaki işlemler uygulanacaktır : Takım bir sayı ile cezalandırılır ve servis rakip takıma geçer, Değişiklik düzeltilir, 8.1, Hatanın oluştuğu andan itibaren, takımın hatalı durumda kazandığı sayılar iptal edilir. Rakip takımın sayıları aynen geçerli kalır OYUNCU DEĞİŞİKLİĞİ PROSEDÜRÜ Oyuncu değişikliği oyuncu değiştirme bölgesi içinde yapılmalıdır Oyuncu değişikliği ancak bu değişikliğin müsabaka cetveline kaydedilmesi ve oyuncuların oyuna giriş-çıkış yapabilmesi için gereken zaman kadar sürmelidir a Oyuna girecek oyuncunun(ların), ralli duraklamasında, oyuna girmeye hazır durumda oyuncu değiştirme bölgesine gelmesi, fiili olarak oyuncu değişikliği talebidir b Eğer durum böyle değilse, oyuncu değişikliği kabul edilemez ve takıma geciktirme yaptırımı uygulanır , Ş.1b , c Oyuncu değişikliği talebi, yazı hakemi veya yardımcı hakemden birisinin zili veya düdüğünü çalması ile kabul ve ilan edilir. FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında oyuncu değişikliğini kolaylaştırmak için numaralı levhalar kullanılır , 7.3.3, , Eğer bir takım birden fazla oyuncu değişikliğini aynı anda yapmak isterse, oyuna girecek oyuncuların aynı anda oyuncu değiştirme bölgesine girmesi durumunda, birden fazla oyuncu değişikliği talebi yapılmış sayılacaktır. Bu durumda oyuncu değişiklikleri, bir çift oyuncuyu diğerleri takip edecek şekilde peş peşe yapılmalıdır KURALLARA UYGUN OLMAYAN DURAKLAMA TALEPLERİ Kurallara uygun olmayan oyun duraklaması talepleri şunlardır : 5.2, , Top oyundayken veya servis düdüğü anında veya sonrasında yapılan talep, Yetkili olmayan bir takım mensubu tarafından yapılan talep, Bir takımın oyuncu değişikliğinden sonra, oyun başlamadan önce, aynı takım tarafından yapılan ikinci bir oyuncu değişikliği talebi, 6.1.3,

69 Müsaade edilen mola ve oyuncu değişikliği sayısı bittikten sonra yapılan talep, Bir müsabakada oyunu etkilemeyen veya geciktirmeyen kurallara uygun olmayan ilk duraklama talebi başka bir sonuç olmaksızın reddedilmelidir Müsabakada, aynı takımın, müteakiben yapacağı kurallara uygun olmayan her bir duraklama 15.1 talebi geciktirme olarak değerlendirilir OYUNU GECİKTİRMELER 16.1 GECİKTİRME TÜRLERİ Bkz. Bir takımın oyunun yeniden başlamasını engelleyen kurallara uygun olmayan bir hareketi geciktirmedir ve daha birçoklarının yanında aşağıdaki hareketleri kapsar: Oyuncu değişikliğini geciktirmek, Oyuna başlama işaretini aldıktan sonra diğer oyun duraklamalarını uzatmak, Örneğin, hakemin mola veya teknik mola süresinin bittiğini ilan eden düdüğünden sonra, oyuncuların oyun alanındaki yerlerini almada çok yavaş hareket etmeleri, Kurallara uygun olmayan oyuncu değişikliği talep etmek, Kurallara uygun olmayan duraklama talebini tekrarlamak, 15 Kural 15.9 da belirtilen hususlara aykırı olarak; Servis atma anında veya sonrasında yapılan talep, Değişiklik limitlerini aşan talepler, örneğin 7. oyuncu değişikliği veya 3. mola talebi, Talep edilen bir oyuncu değişikliğinden sonra aynı takımın aynı oyun duraklamasında ikinci bir oyuncu değişikliği talebi vb Bir takım mensubunun oyunu geciktirmesi GECİKTİRMEYAPTIRIMLARI Geciktirme uyarısı ve geciktirme ihtarı takıma ait yaptırımlardır Geciktirme yaptırımları tüm maç için geçerlidir. Ş Bütün geciktirme yaptırımları müsabaka cetveline kaydedilir. 6.3 Vid Bir takım mensubunun maçtaki ilk geciktirmesine GECİKTİRME UYARISI uygulanır Aynı takımın herhangi bir mensubunun aynı maçtaki her türlü ikinci ve sonraki geciktirmeleri hata teşkil eder ve bunlara GECİKTİRME İHTARI uygulanır: takım bir sayı ile cezalandırılır ve servis rakip takıma geçer Set öncesindeki veya iki set arasındaki geciktirme yaptırımları bir sonraki sette uygulanır , 6.3 Ş.11 (25) 69

70 Takımın sadece bir üyesi geciktirmeye sebep olduğu halde, geciktirme yaptırımları, hatayı yapan takım üyesine değil, takıma uygulanır. Takıma "Geciktirme uyarısı" verildiğinde kart gösterilmeden sadece 25 numaralı resmi el işareti yapılır ve müsabaka cetvelindeki Yaptırımlar tablosunun W (Uyarı) sütununa (D) harfi ile kayıt edilmesi gerekir. Takıma maçta yapmış olduğu ikinci bir geciktirme nedeniyle geciktirme ihtarı verildiğinde ise sarı kart ile birlikte 25 numaralı resmi el işareti yapılır ve müsabaka cetvelindeki Yaptırımlar tablosunun P (İhtar) sütununa kayıt edilmesi gerekir İSTİSNAİ OYUN DURAKLAMALARI SAKATLANMA Top oyundayken ciddi bir sakatlanma meydana geldiğinde, hakem derhal oyunu durdurmalı ve sağlık ekibinin oyun alanına girmesine izin vermelidir Ş.11 (25) 18.1 Vid 17.1 Vid 17.2 Daha sonra ralli tekrarlattırılır Eğer sakatlanmış bir oyuncu kurallara uygun veya istisnai olarak değiştirilemiyorsa, bu oyuncuya 3 dakikalık bir iyileşme süresi tanınır; ancak bir maçta aynı oyuncuya bu hak birden fazla verilmez. 8.1 Örneğin A takımının toplam 6 oyuncusu varsa ve A4 oyuncusu oyuna ilk altıda başlamış ve sayılar A takımı lehineyken sakatlanmışsa takımın yedeği olmadığı için bu oyuncuya 3 dakikalık iyileşme süresi tanınır. Oyuncu bu 3 dakikalık sürede iyileşirse oyuna katılır ve oyun devam eder, iyileşemezse, takım o seti kaybeder. Ancak bir maçta aynı oyuncuya bu hak sadece bir kez verilir. 70

71 Oyuncunun bu süre içinde iyileşmemesi halinde takımı eksik ilan edilir HARİCİ MÜDAHALE Oyun esnasında herhangi bir harici müdahale olursa, oyun durdurulur ve ralli tekrarlattırılır , , Resimde görülen pozisyonda top oyun boşluğunun dışında olduğu için seyircinin bu topu tutması harici müdahale olarak değerlendirilmez. Ancak ralli devam ederken, oyun alanına bir topun girmesi oyunu engelleyeceği için harici müdahale olarak değerlendirmek gerekir. Ralli hakemler tarafından hemen durdurulmalıdır UZATILMIŞ DURAKLAMALAR Eğer beklenmeyen koşullar nedeniyle maç kesilirse, bu takdirde baş hakem, organizatör ve varsa Kontrol Komitesi normal koşulların yeniden tesisi için alınacak tedbirleri kararlaştırırlar Toplam 4 saati aşmamak kaydıyla, oyunda bir veya daha fazla duraklama olduğunda : Eğer maça aynı oyun alanında devam edilecekse, kesilmiş olan set aynı sayı, aynı oyuncu ve aynı pozisyonlarla kaldığı yerden devam etmelidir. Daha önce oynanmış setler sayılarıyla aynen muhafaza edilir Eğer maça başka bir oyun alanında devam edilecekse, kesilmiş olan set iptal edilir ve aynı takım mensupları ve aynı başlangıç dizilişiyle yeniden oynatılır. Daha önce oynanmış olan setler sayılarıyla muhafaza edilir Toplam 4 saati aşan bir veya daha fazla duraklama olduğunda tüm maç yeniden 1,

72 oynatılmalıdır FASILALAR VE OYUN ALANLARININ DEĞİŞİMİ 18.1 FASILALAR Bkz. Fasıla, setler arasındaki süredir. Bütün fasılalar 3 dk. sürer. Bu süre zarfında oyun alanları değiştirilir ve takımların başlangıç pozisyonları müsabaka cetveline kaydedilir. İkinci ve üçüncü setler arasındaki fasıla, organizatörün talebi üzerine yetkili organ tarafından 10 dakikaya kadar uzatılabilir OYUN ALANLARININ DEĞİŞİMİ Netice seti hariç her setten sonra takımlar oyun alanlarını değiştirirler Netice setinde önde giden takım 8. sayıya ulaştığı zaman takımlar gecikmeksizin oyun alanlarını değiştirirler ve oyuncuların pozisyonları aynı kalır. Eğer önde olan takım 8. sayıya ulaştığı zaman değişim yapılmamışsa, yanlışlık fark edilir edilmez değişim gerçekleştirilir. Değişimin yapıldığı zamanki sayılar aynen kalır. Ş.11 (3) , Oyuncular, set aralarında maç topları dışındaki topları kullanarak serbest bölgede ısınabilirler. Netice setinde, önde giden takım 8. sayıyı aldıktan sonra takımlar sahaları değiştirirler ve set, skor olarak kazanılmış olan 8. sayıdan sonra devam eder. Eğer 8. sayı, karşılayan takım tarafından alınmışsa, bu takım saha değişiminden sonra, servis atmadan önce dönmelidir. Bu durum baş, yardımcı ve yazı hakemi tarafından kontrol edilmelidir. 72

73 BÖLÜM ALTI LİBERO OYUNCUSU LİBERO OYUNCUSU LİBERONUN BELİRLENMESİ Her takımın, oyuncu listesinden en fazla iki (2) oyuncuyu özel defans oyuncusu libero olarak belirleme hakkı vardır Bütün liberolar, maçtan önce, müsabaka cetvelinde liberolar için özel olarak ayrılmış bölümlere kaydedilmelidir. FIVB, Dünya ve Resmi Müsabakalarda, liberolar, maçtan önce, sadece liberolar için özel olarak ayrılmış bölümlere kaydedilmelidir Maçın başlangıcından önce, koç tarafından belirlenmiş olan libero, maça başlayan libero olarak görev yapacaktır. Oyun alanındaki libero, asıl liberodur. Eğer bir başka libero varsa, bu da ikinci libero olarak görev yapacaktır. Sadece bir libero oyun alanında bulunabilir. Libero, libero olarak görev yaptığı süreçte, ne takım kaptanı ne de oyundaki kaptan olabilir MALZEMELER Libero oyuncuları, en azından takımın diğer mensuplarının formalarından zıt renkte formadan (veya yeniden belirlenen Libero için yelek/üstlük) oluşan bir kıyafet giymek zorundadır. Libero forması farklı bir tasarımda olabilir, ancak takımın diğer mensuplarıyla aynı şekilde numaralandırılması gerekir

74 FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında, yeniden belirlenen liberonun, üzerinde kendi numarası olan, orijinal libero ile aynı model ve renkte forma giymesi zorunludur LIBEROYU KAPSAYAN HAREKETLER Oyun hareketleri Libero, herhangi bir geri hat oyuncusunun yerini alabilir Vid 19.1 Libero, sadece değişim anında arka bölgede (1, 5 ve 6 numaralı pozisyon bölgeleri) olan oyuncuların yerine oyuna girebilir. Ön bölgedeki oyuncuların yerine giremez Liberonun görevleri bir geri hat oyuncusu olmakla sınırlandırılmıştır ve eğer temas anında top file üst kenar seviyesinin tamamen üzerindeyse, hiçbir yerden (oyun alanı ve serbest bölge dahil) bir hücum vuruşunu tamamlamasına izin verilmez Libero servis atamaz, blok yapamaz veya blok teşebbüsünde bulunamaz. 12, 14.1, , Bir oyuncu, kendi ön bölgesinde bulunan bir Liberonun parmak pasından gelen topa, file üst kenar seviyesinin tamamen üzerindeyken hücum vuruşunu tamamlayamaz. Eğer Libero böyle bir pası kendi ön bölgesinin dışından atıyorsa, bu topa serbestçe hücum vuruşu tamamlanabilir Ş.1b Oyuncuların yer değiştirmesi Liberonun, bir oyuncu ile yer değişmesi kurallara uygun oyuncu değişikliği olarak sayılmaz. Bu yer değişiklikleri sınırsızdır; ancak Liberoyla ilgili değişikliklerin arasında bir tamamlanmış ralli olması gerekir (ihtar yaptırımı nedeniyle 4 numaralı pozisyona zorunlu bir dönüş yapılmadıkça veya asıl libero, ralli tamamlanmadan, oyuna devam edemeyecek hale gelirse) , , Vid 19.2 Vid 19.3 Vid 19.4 Vid

75 8.2, Asıl liberonun yerine, sadece daha önce yer değiştirdiği aynı pozisyondaki oyuncu veya ikinci libero geçebilir. Libero ile yer değiştiren oyuncu, her iki liberodan birinin yerine oyuna dönebilir. Koçun, maç boyunca herhangi bir anda ve tamamlanmış bir ralliden sonra, herhangi bir nedenle asıl liberoyu ikinci libero ile yer değiştirme hakkı vardır , Bu yer değişiklikleri, ancak top oyun dışındayken ve servis düdüğünden önce yapılmalıdır , 12.4, Libero ile oyuncunun yer değişikliği, hakemin servise izin veren düdüğü ile servis vuruşu arasındaki zaman aralığında yapılmışsa ve bu hata maçta ilk kez olmuşsa, ralli kesilmeden sonuçlanana kadar beklenir ve karar ilan edildikten sonra baş hakem, hatalı değişim yapan takımın oyundaki kaptanını çağırarak libero değişiminin zamanında yapılmasını sözlü olarak HATIRLATIR Bundan sonra yapılacak olan hatalı libero değişimlerinde, servis vuruşunun yapılması beklenmeden, hata yapıldığı anda hemen oyun durdurulur ve takıma geciktirme yaptırımı uygulanır Her setin başlangıcında, yardımcı hakem takımın başlangıç dizilişini kontrol edene kadar libero oyun alanına giremez , Ş. 1b 7.7.2, Servis düdüğünden sonra fakat servis vuruşundan önce yapılan yer değişikliği reddedilmemelidir; ancak ralli bitiminden sonra oyundaki kaptana, bunun izin verilmeyen bir prosedür olduğu ve tekrarının geciktirme yaptırımına neden olacağı hatırlatılmalıdır Müteakip geç yer değiştirmelerde oyun derhal durdurulur ve takıma geciktirme 75

76 yaptırımı uygulanır. Bir sonraki servisi atacak takım, geciktirme yaptırımının sonucuna göre belirlenir Libero ve yer değişeceği oyuncu, oyun alanına giriş ve çıkışlarını sadece libero değişim bölgesinden yapabilirler Liberoya ilişkin tüm yer değiştirmeler, libero takip çizelgesine (ya da kullanılıyorsa, e-müsabaka cetveline) kaydedilmelidir Kurallara aykırı bir libero değişimi (daha başkalarının yanında) şunları içerebilir Libero değişimlerinin arasında tamamlanmış ralli olmaması Liberonun, yer değiştirmiş olduğu kurallara uygun oyuncunun dışında başka bir oyuncu ile yer değiştirmesi Kurallara uygun olmayan bir libero değişimi neticesinde uygulanacak olan işlemler, dönüş hatası yapıldığında uygulanacak olan işlemlerin aynısıdır Liberonun yeniden belirlenmesi: Koçun, libero olarak görev yapan oyuncuyu herhangi bir nedenle yedek libero ile değiştirme hakkı vardır, ancak bu değiştirme işlemi maç boyunca sadece bir kez ve ancak libero ile yer değiştiren oyuncunun oyun alanına dönmesinden sonra yapılabilir. Bu değişiklik müsabaka cetvelinin DÜŞÜNCELER bölümüne ve libero kontrol cetveline yazılmalıdır. Orijinal libero maçın geri kalan bölümünde oyuna tekrar giremez. Değiştirilerek oyuna giren yedek liberonun hastalanması veya sakatlanması durumunda, maçın kalan bölümü için, koç, yeniden belirleme anında oyun alanında olmayan herhangi bir oyuncuyu (orijinal libero dışında) yeni libero olarak belirleyebilir. Eğer koç takım kaptanını yeni libero olarak belirlerse, takım kaptanı kaptanlık yetkilerinin tamamından feragat eder. Liberonun sakatlanması veya hastalanması ya da liberonun yeniden belirlenmesi nedeniyle yapılan libero değiştirmeleri, libero değişimi olarak sayılmaz. Libero, takım kaptanı olamaz ancak, liberonun sakatlanması veya hastalanması durumunda koç, takım kaptanını yeni libero olarak belirleyebilir. Burada önemli olan konu, belirleme anında, yeni libero olarak seçilen oyuncunun, oyun alanındakilerden biri değil, takım sırasındaki yedek oyunculardan libero ile değişen oyuncu dışında birisi olması zorunluluğudur Liberonun yeniden belirlenmesi halinde bu oyuncunun numarası müsabaka cetvelindeki DÜŞÜNCELER bölümüne kaydedilmelidir ,

77 19.4 LİBERONUN YENİDEN BELİRLENMESİ Takımın iki liberosu varsa Takımın iki liberosu varsa ve bunlardan birisi oyuna devam edemeyecek hale gelirse (oyundan çıkarma, sakatlık, hastalık vs), takımın sadece bir libero ile maça devam etme hakkı vardır ve ikinci libero, asıl libero halini alır. Yeniden libero belirlemeye izin verilmez. Bununla birlikte asıl libero maça devam edemez ve ikinci liberonun da devam etmesi mümkün olmazsa yeniden libero belirlenebilir Takımın tek liberosu varsa Müsabaka cetveline tek liberonun keydedildiği durumda, liberonun maça devam edemeyeceği belirtilirse, koç maçın geri kalanı için (liberonun yer değiştirdiği oyuncu dışında) yeniden belirleme anında oyun alanında olmayan herhangi bir oyuncuyu libero olarak belirleyebilir. Koç (ya da koçun olmadığı durumda oyundaki kaptan) yeniden belirleme için yardımcı hakemle muhatap olmalıdır Yeniden belirlenen liberonun maça devam edemeyeceği belirtilirse, başka yeniden belirlemeler de mümkündür ancak orijinal libero(lar) oyuna dönemez Eğer koç takım kaptanını yeni libero olarak belirlemek isterse buna izin verilir ancak takım kaptanı kaptanlık yetkilerinin tamamından feragat eder Liberonun yeniden belirlenmesi halinde bu oyuncunun numarası müsabaka cetvelindeki DÜŞÜNCELER bölümüne ve libero takip çizelgesine (ve kullanılıyorsa, e-müsabaka cetveline) kaydedilmelidir. Belirlenen oyuncu, yeni bir liberonun oyunda olduğunu göstermek için bir ceket ya da yelek giymelidir OYUNDAN ÇIKARMA VE DİSKALİFİYE Libero oyundan çıkarılır ya da diskalifiye edilirse, derhal takımın ikinci liberosu ile yer değiştirebilir. Eğer takımın tek liberosu varsa, yaptırımın süresince liberosuz oynamak zorundadır. BÖLÜM YEDİ KATILANLARIN DAVRANIŞLARI 20. DAVRANIŞ KOŞULLARI 20.1 SPORTMENCE DAVRANIŞ Oyuna katılanlar resmi oyun kurallarını bilmek ve onlara uymak zorundadırlar Oyuna katılanlar, sportmenliğe yakışır bir şekilde, hakemlerin kararlarını tartışmaksızın kabul etmek zorundadırlar. Herhangi bir şüpheli durumda yalnız oyundaki kaptan vasıtasıyla açıklama isteğinde bulunulabilir Oyuna katılanlar hakemlerin kararlarını etkilemek veya kendi takımlarının yaptığı hataları gizlemek amacına yönelik tutum ve hareketlerden sakınmalıdırlar DÜRÜST SPORCULUK (FAIR-PLAY) Oyuna katılanlar dürüst sporculuk (FAIR-PLAY) anlayışı içerisinde sadece hakemlere karşı değil; aynı zamanda diğer görevlilere, rakiplerine, takım arkadaşlarına ve seyircilere karşı da nazik ve saygılı davranmalıdırlar. Vid Maç esnasında takım mensuplarının kendi aralarında konuşmalarına izin verilir. Vid Vid 20.2 HATALI DAVRANIŞ VE YAPTIRIMLARI 77

78 KÜÇÜK HATALI DAVRANIŞLAR Küçük hatalı davranışlara yaptırım uygulanmaz. Takım mensubunu veya takımı oyundaki kaptan aracılığıyla sözle veya el işaretleriyle uyararak takımların yaptırım uygulanacak seviyeye yaklaşmalarını önlemek baş hakemin görevidir , 21.3 Bu uyarı, bir yaptırım değildir ve derhal ortaya çıkan sonuçları yoktur. Müsabaka cetveline de kaydedilmemelidir. Vid 21.1 Vid 21.2 Vid 21.3 YAPTIRIMLARA YOL AÇAN HATALI DAVRANIŞLAR Takım mensuplarından birinin resmi görevlilere, rakiplerine, takım arkadaşlarına veya seyircilere yönelik hatalı davranışı, hatanın ciddiyetine göre üç ayrı kategoride sınıflandırılır: Kaba davranış: Terbiye ve ahlak prensiplerine aykırı her tür hareket veya aşağılayıcı ifadeler, Vid 21.4 Vid Saldırgan davranış: İtibar düşürücü veya hakaret edici sözler veya hareketler, 78

79 Tecavüzkar davranış: Fiili fiziksel saldırı veya saldırgan ya da tehditkar davranışlar, 21.3 YAPTIRIM TABLOSU Baş hakemin kararına göre ve hatanın ciddiyetine bağlı olarak, uygulanacak ve müsabaka cetveline kaydedilecek yaptırımlar: ihtar, oyundan çıkarma ve diskalifiyedir. Ş , Ş.11 (6) İhtar Maçta takımın herhangi bir üyesinin ilk kaba davranışı bir sayı ile cezalandırılır ve servis rakip takıma geçer , Oyundan çıkarma Ş.11 (7) , ,5.3.2 Ş.1a, Ş.1b Oyundan çıkarma yaptırımı uygulanan bir takım mensubu setin geri kalan kısmında oynayamaz ve başka bir sonuç olmaksızın takım oturma sıralarının arkasındaki ceza sahasında oturması gerekir. Oyundan çıkarma yaptırımı uygulanan bir takım mensubu, o setin sonuna kadar kendi takımı tarafında bulunan ceza sahasındaki sandalyede oturmak zorundadır. Set bitimiyle birlikte ceza da biter. Bundan sonra takım mensubu tekrar oyuna dönebilir. Cezalandırılan koç, yardımcı koç veya masörse takımını yönetebilir veya görevlerini yerine getirebilir. Oyundan çıkarılan bir koç sete müdahale etme hakkını kaybeder ve ceza sahasında oturmak zorundadır Bir takım mensubunun ilk saldırgan davranışına, başka bir sonuç olmaksızın, oyundan çıkarma yaptırımı uygulanır , Aynı takım mensubunun aynı maçtaki ikinci kaba davranışına, bir başka sonuç olmaksızın, oyundan çıkarma yaptırımı uygulanır. 79

80 Diskalifiye Ş.11 (8) Diskalifiye yaptırımı uygulanan bir takım mensubu maçın geri kalan kısmında bir başka sonuç olmaksızın, Müsabaka Kontrol Alanı nı terk etmek zorundadır , Ş.1a İlk fiziksel saldırıya veya saldırgan ya da tehditkâr davranışa, bir başka sonuç olmaksızın, diskalifiye yaptırımı uygulanır Aynı maçta aynı takım mensubu tarafından yapılan ikinci bir saldırgan davranışa, başka bir sonuç olmaksızın diskalifiye yaptırımı uygulanır , Aynı maçta aynı takım mensubu tarafından yapılan üçüncü bir kaba davranışa, başka bir sonuç olmaksızın, diskalifiye yaptırımı uygulanır , HATALI DAVRANIŞ YAPTIRIMLARININ UYGULANMASI Tüm hatalı davranış yaptırımları bireysel yaptırımlardır, bütün maç için geçerlidirler müsabaka cetveline kaydedilirler. ve 21.3, Aynı takım mensubunun aynı maçtaki hatalı davranış tekrarı, artarak cezalandırılır (takım mensubuna birbirini izleyen her hatası için daha ağır bir yaptırım uygulanır) , 21.2, 21.3, Ş Saldırgan davranış ve tecavüzkar davranıştan kaynaklanan oyundan çıkarma ya da diskalifiye için daha önce bir yaptırım uygulanmış olması gerekmez. 21.2, SET ÖNCESİ VE SETLER ARASINDAKİ HATALI DAVRANIŞLAR Setlerden önce veya setler arasında meydana gelen herhangi bir hatalı davranış Kural 21.3 uyarınca değerlendirilir ve yaptırımlar bir sonraki sette uygulanır , 21.2, 21.3 Ş.11 (6,7,8) YAPTIRIM KARTLARI UYARI : Sözlü veya el işareti, kart yok 21.1 İHTAR : Sarı kart OYUNDAN ÇIKARMA : Kırmızı kart DİSKALİFİYE : Sarı + kırmızı kart (birlikte)

81 KISIM II HAKEMLER SORUMLULUKLARI VE RESMİ EL İŞARETLERİ Bkz. BÖLÜM SEKİZ HAKEMLER 22. HAKEM GRUBU VE YÖNETİM USÜLLERİ Hakemlerin sadece aşağıdaki durumlarda ralli bitimini işaret etmeleri çok önemlidir. - Bir hata yapıldığından emin olduklarında ya da harici müdahale olduğunda, - Ne tür bir hata yapıldığını tespit ettikleri anda, - Hakemler, bir hataya binaen düdük çaldıktan sonra, yapılan hatanın ne olduğu konusunda takımları (seyircileri, tv seyircilerini, v.s.) tam olarak bilgilendirmek için uluslararası resmi el işaretlerini kullanmak zorundadırlar. (Kural 23.2 ve 28.1) Sadece resmi el işaretlerinin kullanılmasına izin verilir, başka işaretler ( özel el işaretleri ya da mimik ve jestler) kullanılamaz. Oyunun hızlanması nedeniyle, hakem hatalarıyla ilgili sorunlar ortaya çıkabilir. Bunu önlemek için hakem grubunun çok yakın bir işbirliği içinde olması gerekmektedir; her oyun hareketinden sonra hakemler kararlarını doğrulamak için birbirlerine bakmalıdırlar OLUŞUM Bir maçtaki hakem grubu aşağıdaki görevlilerden oluşur: - Baş hakem Yardımcı hakem Yazı hakemi Skor Hakemi Dört (iki) çizgi hakemi Duruş yerleri Şekil 10 da verilmiştir. 81

82 26 FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında bir skor hakemi bulunması zorunludur YÖNETİM USÜLLERİ Maç esnasında sadece baş ve yardımcı hakemler düdük çalabilir, Ralliyi başlatan servis atışı için işareti baş hakem verir, Bir hata yapıldığından emin olmaları ve hatanın nevini teşhis etmeleri halinde baş ve yardımcı hakemler rallinin sona erdiğini işaret ederler , Top oyun dışındayken, baş ve yardımcı hakemler bir takımın talebini kabul ya da reddettiklerini belirtmek için düdük çalarlar , Bir hakem rallinin sona erdiğini işaret eden düdüğünü çaldıktan hemen sonra, hakemler resmi el işaretleriyle aşağıdaki hususları belirtmek zorundadır , Ş.11(2) Eğer hata için düdüğü baş hakem çalarsa, sırasıyla şunları gösterecektir: a) Servis atacak takım, b) Hatanın nevi, c) Hatalı oyuncu(lar) , Ş.11(2) Vid 22.1 Yardımcı hakem baş hakemin el işaretlerini tekrarlayarak onu takip eder. Baş hakemin ralliyi sona erdiren hata düdüğünü çaldığı durumlarda (serviste karşıya geçmeyen top hariç) yardımcı hakem, baş hakemin işaretlerini aynen tekrar etmek zorundadır Eğer hata için düdüğü yardımcı hakem çalmışsa, şunları gösterecektir: a) Hatanın nevi, Vid

83 Vid 22.3 b) Hatalı oyuncu (eğer gerekirse), c) Baş hakemin el işaretini takip ederek, servis kullanacak takım. Bu durumda baş hakem ne hatanın nevini ne de hatalı oyuncuyu göstermez, sadece servis kullanacak takımı gösterir Ş.11 (2) Geri hat oyuncusu veya liberonun hatalı hücum vuruşu yapması durumunda, kural ve ye göre her iki hakemde düdük çalıp hatayı işaret eder Çift hata olması halinde, iki hakem de sırasıyla şunları gösterir: a) Hatanın nevi, b) Hatalı oyuncular (eğer gerekirse), 17.3, Ş.11 (23) c) Baş hakemin yönlendirmesi ile servis kullanacak takım. Ş.11 (2) 23. BAŞ HAKEM 23.1 DURUŞ YERİ Vid 23.1 Baş hakem filenin bir ucuna yerleştirilmiş hakem sandalyesinde oturarak veya ayakta durarak görevlerini yerine getirir. Bakış hizası, file üst kenar seviyesinin yaklaşık 50 cm yukarısında olmalıdır Ş.1a Ş.1b Ş.10 YETKİLERİ Baş hakem maçı başından sonuna kadar yönetir. Maç esnasında hakem grubunun ve takımların tüm mensupları üzerinde otorite sahibidir. Maç esnasında başhakemin kararları kesindir. Baş hakem, hataya düştüklerini fark ettiği takdirde hakem grubunun diğer mensuplarının kararlarını geçersiz saymaya yetkilidir Vid 23.2 Baş hakem görevini doğru yapmayan hakem grubu mensubunu değiştirebilir Baş hakem aynı zamanda top toplayıcıların, yer silicilerin ve paspasçıların çalışmalarını da kontrol eder Baş hakem, kurallarda belirtilmemiş olan konular da dahil olmak üzere oyuna ilişkin her türlü konuda karar verme yetkisine sahiptir Baş hakem, kararları hakkında herhangi bir tartışmaya izin vermemelidirler. Ancak, oyundaki kaptanın talep etmesi halinde, kararlarına esas teşkil eden kuralların uygulanması veya yorumu hakkında açıklama yapacaktır Vid Eğer oyundaki kaptan baş hakemin açıklamasını kabullenmez ve kararına itiraz etmek isterse, derhal bu itirazı maçın sonunda kayda geçirme hakkını saklı tuttuğunu açıklamalıdır. Baş hakemin, oyundaki kaptanın bu hakkına müsaade etmesi gerekir , , Baş hakem maç öncesinde ve esnasında oyun sahasının ve koşullarının oyun gereksinimlerini karşılayıp karşılamadığını belirlemekten sorumludur. Bölüm I

84 23.3 SORUMLULUKLARI Maçtan önce baş hakem: Oyun sahasının koşullarını, topu ve diğer malzemeleri denetler, Bölüm I Takım kaptanlarıyla birlikte kura atışı yapar, Takımların ısınmalarını kontrol eder Maç esnasında, aşağıdaki konularda baş hakem yetkilidir: Takımlara uyarıda bulunmak, Hatalı davranış ve geciktirmelere yaptırım uygulamak. 16.2, Aşağıdaki hususlarda karar vermek: a) Servis atan oyuncunun ve perdeleme dahil servis atan takımın pozisyon hatalarına, 7.5, 12.4, 12.5, Ş.4 b) Topla oynanırken yapılan hatalara, 9.3 c) Filenin üst kısmı ile file üst kenar seviyesi üzerindeki hatalara, d) Geri hat oyuncularının veya liberonun hücum vuruşu hatalarına, e) Bir oyuncunun, kendi ön bölgesinde bulunan bir liberonun parmak pasından 1.4.1, , Ş.11 (21) 84

85 gelen topa, file üst kenar seviyesi üzerindeyken yaptığı hücum vuruşunun tamamlanmasına, Ş.11 (21) f) Topun file alt boşluğundan bütünüyle geçmesine, 8.4.5, , Ş.5 g) Geri hat oyuncusu tarafından tamamlanmış bir bloğa veya liberonun blok teşebbüsüne, , Maçın sonunda müsabaka cetvelini kontrol eder ve imzalar. Ş.11(12) Başhakem düdüğünü maçın ilk servis düdüğünden son düdüğüne kadar aynı tonda, uzunlukta ve herkesin duyacağı biçimde çalmalıdır. 24. YARDIMCI HAKEM 24.1 DURUŞ YERİ Yardımcı hakem, baş hakemin karşı tarafındaki direğin yakınında ve onunla yüz yüze gelecek şekilde, oyun alanının dışında, ayakta görevlerini yerine getirir YETKİLERİ Yardımcı hakem baş hakemin yardımcısıdır. Ancak kendi görev sahasına giren yetkileri de vardır. Ş. 1a Ş. 1b Ş. 10 Vid 24.1 Vid Baş hakemin görevine devam etmesi imkansız hale gelirse, yardımcı hakem onun yerini alır Yardımcı hakem yetki çerçevesi dışındaki hataları düdük çalmadan işaret edebilir, ancak bunlar için baş hakeme ısrar edemez, Yardımcı hakem yazı hakeminin çalışmasını kontrol eder, 25.2, Yardımcı hakem takımların oturma sıralarındaki takım mensuplarının hareketlerini kontrol eder ve bunların hatalı davranışlarını baş hakeme bildirir Yardımcı hakem ısınma sahasındaki oyuncuların hareketlerini kontrol eder Vid Yardımcı hakem duraklamalar için müsaade verir, sürelerini denetler ve kurallara uygun olmayan talepleri reddeder, 15, 15.11, Yardımcı hakem her takımın kullandığı mola ve oyuncu değişikliği adedini kontrol eder ve 2. mola ile 5. ve 6. oyuncu değişikliklerini baş hakem ve ilgili koça bildirir Bir oyuncunun sakatlanması halinde, yardımcı hakem istisnai oyuncu değişikliğine müsaade eder veya oyuncuya 3 dakikalık iyileşme süresi tanır 15.1, , Yardımcı hakem başta ön bölge olmak üzere zeminin durumunu kontrol eder. Ayrıca maç esnasında, topların kurallara uygun olup olmadığını denetler , , Yardımcı hakem, ceza sahasındaki takım mensuplarının hareketlerini denetler ve bunların hatalı davranışlarını baş hakeme bildirir. 85

86 Bkz SORUMLULUKLARI Her setin başlangıcında, netice setindeki oyun alanı değişiminden sonra ve her gerektiğinde, oyun alanındaki oyuncuların fiili pozisyonlarının pozisyon kâğıtlarındaki kayıtlara uygunluğunu denetler , 7.3.2, 7.3.5, Maç esnasında yardımcı hakem aşağıdaki hallerde karar verir, düdük çalar ve işaret eder: Rakibin oyun alanına ve filenin altındaki boşluğa girilmesine, 11.2, Ş Servis karşılayan takımın pozisyon hatalarına, 7.5, Ş Oyuncunun filenin alt kısmına veya oyun alanının kendi tarafındaki antene hatalı temasına, Bir geri hat oyuncusu tarafından tamamlanmış bir bloğa veya liberonun blok , , teşebbüsüne; ya da geri hat oyuncusu veya libero tarafından yapılan hücum vuruşu d,e,g hatalarına, Ş.11 (12) Topun yabancı bir cisme temasına, 8.4.2, Baş hakemin teması görebilecek pozisyonda olmadığı zamanlarda, topun zemine 8.3 temasına, Top, fileyi, geçiş boşluğunun kısmen veya bütünüyle dışından geçerek rakip oyun 8.4.3, alanına giderse veya oyun alanının kendi tarafındaki antene değerse, Ş Maçın sonunda müsabaka cetvelini imzalar. 25. YAZI HAKEMİ 25.1 DURUŞ YERİ Yazı hakemi, baş hakemin karşısında ve onunla yüz yüze gelecek şekilde, yazı masasında oturarak görevlerini yerine getirir Ş.1a, Ş.1b, Ş.10 SORUMLULUKLARI Yazı hakemi, yardımcı hakem ile işbirliği yaparak, kurallara uygun şekilde müsabaka cetvelini tutar. Yazı hakemi kendi sorumlulukları içindeki kurallara aykırı bir durumu hakemlere bildirmek için zil veya başka bir ses aleti kullanır Maçtan ve setten önce yazı hakemi : Yürürlükteki usullere uygun şekilde libero oyuncusunun adı ve numarası da dahil olmak üzere maça ve takımlara ilişkin verileri kaydeder ve takım kaptanları ile koçların imzalarını alır, 4.1, 5.1.1, 5.2.2, 7.3.2, , Pozisyon kâğıdından her takımın başlangıç dizilişini kaydeder , 86

87 7.3.2 Yazı hakemi pozisyon kâğıtlarını zamanında alamadığı takdirde bu durumu derhal yardımcı hakeme bildirir Maç boyunca yazı hakemi; Kazanılan sayıları kaydeder, Her takımın servis kullanma sırasını kontrol eder ve herhangi bir yanlışlığı servis atışından hemen sonra hakemlere bildirir, 12.2, Oyuncu değişikliği taleplerinde, oyuncuların numaralarını kontrol ederek ve zili 15.1,15.4.1, kullanarak talebi kabul ve ilan etmeye yetkilidir ayrıca oyuncu değişikliklerini ve molaları , kaydeder, yardımcı hakemi bilgilendirir. Vid 25.1 Vid Bir duraklama talebinin kurallara uygun olmaması halinde durumu hakemlere bildirir, Setlerin bitimini ve netice setinde 8 inci sayının kaydedildiğini hakemlere bildirir, Yaptırımları ve kurallara uygun olmayan talepleri kaydeder İstisnai oyuncu değişiklikleri, iyileşme süresi, uzatılmış duraklamalar, harici müdahale gibi diğer tüm olayları, yardımcı hakemin direktifleri doğrultusunda kaydeder Setler arasındaki fasılayı kontrol eder. Vid , , , , , 17.2, Maç sonunda yazı hakemi; Maçın sonucunu yazar, Bir itiraz olması halinde, baş hakemin izniyle müsabaka cetveline itiraz edilen olay hakkında bir beyan yazar veya takım kaptanının /oyundaki kaptanın yazmasına izin verir , , Müsabaka cetvelini imzaladıktan sonra, takım kaptanlarının ve daha sonra da , hakemlerin imzalarını alır , , Ş.1a Ş.1b, Ş SKOR HAKEMİ 26.1 DURUŞ YERİ Skor hakemi masada yazı hakeminin yanında oturarak görevlerini yerine getirir SORUMLULUKLARI Libero değişimlerini kaydeder, 19.3 Yazı hakeminin çalışmasına yardım eder, Yazı hakeminin görevine devam etmesi imkânsız hale gelirse, skor hakemi onun yerine geçer, Skor hakemi maçtan ve setten önce; 87

88 Libero kontrol cetvelini hazırlar, Yedek maç kağıdını hazırlar, Skor hakemi maç boyunca; Libero değişimlerinin detaylarını yazar, Hatalı libero değişimlerini zili kullanmak suretiyle hakemlere bildirir, Teknik molayı başlatır, süresini tutar ve bitirir, Yazı masasındaki manuel skorbordu kullanır, Skorbordun doğru skoru gösterdiğini kontrol eder, Eğer gerekirse, bilgileri yedek maç kağıdına geçirir ve yazı hakemine verir, Maç sonunda skor hakemi; Libero kontrol cetvelini imzalar ve kontrol için teslim eder, Maç kağıdını imzalar. 27. ÇİZGİ HAKEMLERİ 27.1 DURUŞ YERİ Eğer sadece iki çizgi hakemi kullanılıyorsa, oyun alanının, baş ve yardımcı hakemlerin sağ elleri tarafındaki köşelerinde ve bu köşelerden 1 ile 2 metre uzaklıkta, ayakta dururlar. Ş.1a, Ş.1b, Ş.10 Her biri kendi tarafındaki hem dip, hem yan çizgiyi kontrol eder. FIVB Dünya ve Resmi Müsabakalarında dört çizgi hakemi bulunması zorunludur. Bu çizgi hakemleri, serbest bölgede, oyun alanının her köşesinden 1 ile 3 metre uzaklıkta, kontrol ettikleri çizginin varsayılan uzantısı üzerinde, ayakta dururlar Ş.10 SORUMLULUKLARI Çizgi hakemleri Şekil 12 de gösterilen (40x40 cm) bayrağı kullanarak aşağıda belirtilen hususları işaret etmek suretiyle görevlerini yerine getirirler: Kendi çizgilerine yakın düşen topun dahil veya hariç olduğunu, 8.3, 8.4 Ş.12 (1, 2) Harice düşen toplarda topu karşılayan takımın top temaslarını, 8.4, Ş.12 (3) Antenlere temas eden topu, servis atışında geçiş boşluğunun dışından fileyi geçen 8.4.3, topu vs., , Ş.5 Ş.12 (4) Servis atışı esnasında ayağı kendi oyun alanının dışına basan herhangi bir oyuncuyu 7.4, (servis kullanan hariç), Ş.12 (4) 88

89 Servis kullanan oyuncunun ayak hatalarını, Herhangi bir oyuncunun topla oynama hareketi esnasında veya oyuna müdahale , ederek, oyun alanının kendi tarafındaki antenle temasını, Ş.12 (4) Rakip oyun alanına doğru geçiş boşluğu dışından fileyi geçen veya oyun alanının , Ş.5 kendi tarafındaki antene temas eden topu, Ş.12 (4) Baş hakemin talebi halinde, çizgi hakemi işaretini tekrarlamalıdır. Bkz. 28. RESMİ İŞARETLER 28.1 HAKEMLERİN EL İŞARETLERİ Ş. 11 Hakemler çaldıkları düdüğün nedenini (hatanın nevi veya kabul edilen duraklamanın nedeni) resmi el işaretiyle belirtmelidirler. Yapılmış olan işaretin bir süre havada tutulması ve eğer tek elle işaret ediliyorsa hatayı yapan veya talepte bulunan takımın tarafındaki elin kullanılması gerekir ÇİZGİ HAKEMLERİNİN BAYRAK İŞARETLERİ Çizgi hakemleri belirlenen hatanın nevini resmi bayrak işaretiyle belirtmeli ve bu işareti bir süre havada tutmalıdırlar Kendi çizgilerine yakın düşen dahil veya hariç topları Ş. 12 Vid 28.1 Vid 28.2 Vid 28.3 Vid 28.4 Hariç toplarda topu karşılayan takımın topa temaslarını 89

90 Antenlere temas eden topu, servis atışında geçen topu vs., geçiş boşluğunun dışından fileyi Servis atışı esnasında ayağı kendi oyun alanının dışına basan herhangi bir oyuncuyu (servis kullanan hariç) Servis kullanan oyuncunun ayak hatalarını Herhangi bir oyuncunun topla oynama hareketi esnasında veya oyuna müdahale ederek, oyun alanının kendi tarafındaki antenle temasını Rakip oyun alanına doğru geçiş boşluğu dışından fileyi geçen veya oyun alanının kendi tarafındaki antene temas eden topu Baş hakemin talebi üzerine bir çizgi hakemi işaretini tekrarlamalıdır. 90

91 RESMİ EL İŞARETLERİ B Servis atışına izin vermek Servis yönünü işaret etmek üzere elini hareket ettir K.12.3, , , BY Servis atacak takım Kolunu servis atacak takımın tarafına doğru uzat K.12.3, K , , B Oyun alanlarının değişimi Kollarını öden ve arkadan kaldır ve vücudunun etrafında döndür K.18.2 BY Mola Bir elin avuç içini diğer elinin parmaklarının üzerine yerleştir ve sonrasında talep eden takımı göster K BY Oyuncu değişikliği Kollarını daire biçiminde birbirinin etrafında çevir K , K.15.5 Oyuncu değişimi 39 91

92 B Hatalı davranış ihtarı İhtar için sarı kart göster K , 21.6, B Oyundan çıkarma Oyundan çıkarma için kırmızı kart göster K , 21.6, B Diskalifiye Diskalifiye için iki kartı birlikte göster K , 21.6, BY Setin veya maçın sona ermesi Eller açık olarak kolları çapraz bir biçimde göğüste birleştir K.6.2, 6.3 B Top havaya atılmadan ya da elden bırakılmadan yapılan servis vuruşu Açık durumdaki kolunu avuç içi yukarı bakar biçimde yukarı kaldır K

93 B Servisi geciktirmek Sekiz parmağını açık olarak yukarı doğru kaldır K BY Blok hatası veya perdeleme Avuç içleri karşıya bakar biçimde kollarını birbirine paralel olarak yukarı kaldır K.14.6, 12.5, , g, BY Pozisyon veya dönüş hatası İşaret parmağı ile daire hareketi yap K.7.5, 7.7, BY Dahil top Kol ve parmaklarla yeri göster K.8.3, BY Hariç top Avuç içleri açık ve vücuda bakar biçimde kollarını kırarak birbirine paralel yukarı kaldır K.8.4, ,

94 B Tutulmuş top Avuç içi yukarı bakar biçimde kolunu yavaşça yukarı kaldır K.9.2.2, 9.3.3, b B Çift vuruş İki parmak açık biçimde yukarı doğru kaldır K.9.3.4, b B Dört vuruş Dört parmak açık biçimde yukarı doğru kaldır K.9.3.1, b BY Oyuncunun file teması K Servis topunun geçiş boşluğundan karşı tarafa geçmemesi K Hata yapılan taraftan fileyi göster B Rakibin oyun boşluğundaki topa temas Elini avuç içi aşağı bakar biçimde filenin üstüne getir K , c BY Geri hat oyuncusunun, liberonun hücum hatası veya rakibin servisine yapılan hücum vuruşu El ve kol açık biçimdeyken kolunu dirsekten bükerek aşağı indir K , , , d,e,

95 BY Servisçi oyun alanına temas ederse veya servis vuruşu anında oyuncunun ayağı kendi oyun alanının dışındaysa Orta çizgiyi veya ilgili çizgiyi göster K.8.4.5, , , , , a, f, , B Çift hata ve ralli tekrarı Her iki başparmağını dik olarak yukarı kaldır K , 17.2 BY Top teması Avuç içini diğer elinin parmaklarına dikey biçimde hareket ettir K. B Geciktirme uyarısı / ihtarı Avuç içi hakeme bakacak şekilde, açık eli bileği üzerine koy veya sarı kart ile bileği göster K.15.11, , ÇİZGİ HAKEMLERİNİN İŞARETLERİ L Dahil top Bayrakla oyun alnını göster K.8.3,

96 L Hariç top Bayrağı dik olarak yukarı kaldır K.8.4.1, L Temas ederek harice giden top Bayrağı dik olarak yukarı kaldır ve avuç içini bayrağın üzerinde değdir. K. L Geçiş boşluğu dışından geçen, antene temas eden top ya da servis atışı sırasında oyuncunun çizgiye hatalı teması Bayrağı başının üzerinde sallayarak anteni ya da ilgili çizgiyi işaret et K. L sız Ellerini göğsünün üzerinde çarpraz duruma getir K. 96

97 FASIL III TANIMLAR 1) MÜSABAKA KONTROL SAHASI: Müsabaka kontrol sahası, oyun alanı ve serbest bölge etrafını çevreleyen bir koridor olup dış bariyerler veya sınır panolarına kadar olan bütün alanları kapsar. 2) BÖLGELER: Bölgeler, oyun sahasının (oyun alanı ve serbest bölge) bölümleri olup kural kitabında özel durumlar için (veya belirli kısıtlamalar için) tanımları yapılmıştır. Ön bölge, servis bölgesi, oyuncu değiştirme bölgesi, serbest bölge, arka bölge, libero değişim bölgesi bu kapsamdadır. 3) SAHALAR: Bunlar serbest bölgenin dışındaki alanlar olup kuralarla tanımlanmış özel fonksiyona sahiptirler. Isınma sahası ve ceza sahası bu grup içerisindedirler. 4) ALT BOŞLUK: Alttan oyun alanının yüzeyi ile, yanlardan direklerle, üstten filenin alt kısmı ile ve fileyi direklere bağlayan tel ile sınırlandırılmış olan bir alandır. 5) GEÇİŞ BOŞLUĞU: Geçiş boşluğu ; - Alttan, file üst kenarındaki yatay bant ile, - Yanlardan, antenler ve antenlerin uzantılarıyla, - Üstten, tavanla sınırlandırılmıştır. Top rakip alana geçiş boşluğu içinden geçerek gitmelidir. 6) GEÇİŞ BOŞLUĞU DIŞI: File dikey düzleminin geçiş düzlemi ile alt boşluk dışındaki kısmıdır. 7) OYUNCU DEĞİŞTİRME BÖLGESİ: Oyuncu değişikliğinin yapıldığı serbest bölgenin içinde bir alandır. 8 ) FIVB KARARLARINA UYMAYAN ŞARTLAR: Bu ifade; Tesis ve malzeme özellikleri ile standartlarda yapılan düzenlemelere rağmen, FIVB, oyunu geliştirmek ve yeni şartları test etmek için özel ayarlamalar yapabilir anlamına gelmektedir. 9) FIVB STANDARTLARI: Malzemelerin üretiminde FIVB tarafından sınırlandırılan teknik özellikler ve limitlerdir. 10) CEZA SAHASI: Müsabaka kontrol sahasının her iki tarafında dip çizgi uzantısının gerisinde, serbest bölgenin dışında ve takım oturma sıralarının en az 1,5 m gerisinde yerleştirilmelidir. 11) FAUL: * Kurallara karşı yapılan oyun hatalarıdır, * Oyun hareketi dışında yapılan kural hatalarıdır, 12 ) TOP SEKTİRME: Dripling ; topu sektirmek demektir (genellikle topu havaya atmaya veya servis atmaya hazırlanırken). Topun bir elden bir ele taşınması diğer hazırlık hareketlerinin içindedir. 13) TEKNİK MOLA: Talep edilen molalara ilaveten zorunlu olarak kullanılan molalardır. Bu molalar oyunun analiz edilerek voleybolun tanıtımına ve ilave ticari fırsatların doğmasına olanak sağlar. FIVB nin Dünya ve Resmi Şampiyonalarında teknik molalar zorunludur. 14) TOP TOPLAYICILAR: Ralli aralarında topu servisçiye vererek oyunun kesintisiz akışını sağlayan görevlilerdir. 15) KAZANANA SAYI SİSTEMİ: Ralliyi kazananın bir sayı aldığı skor sistemidir. 16) SET ARASI: Set aralarındaki süredir. 5. sette (netice setinde) oyun alanlarının değişiminde herhangi bir ara verilmez. 97

98 17) HATIRLATMA: Liberonun geç değişimi nedeniyle, başhakem tarafından oyundaki kaptana kibarca sözlü olarak yapılan ikazdır. YAZI HAKEMLİĞİ 98

99 MÜSABAKA CETVELİNİN DOLDURULMASI I - MAÇTAN ÖNCE Yazı hakemi, oynanacak maça ait maç cetvelinin uygun şekilde doldurulup doldurulmadığının kontrolunu yapmalı, şayet doldurulmamışsa aşağıdaki sıra ile doldurmalıdır. A - ) Cetvelin üst kısmına : 1.1. Yarışmanın adı 1.2. Şehir ve ülke kodu 1.3. Salon (Stadyum veya spor kompleksinin) adı 1.4. Maçın Safhası (Aşağıda gösterildiği şekilde işaretle) Eliminasyon : Elim. Play off : Seeding veya Qual Final : Final 1.5. Maç numarası 1.6. Cinsiyet : Bayanlar, Erkekler (İlgili kutuya X işareti koy) 1.7. Kategorisi : Büyükler, Gençler, Yıldızlar (İlgili kutuya X işareti koy) 1.8. Tarih (Gün, Ay, Yıl) 1.9. Başlangıç saati (günün programına göre) 1.10.Takımlar Ülke kodları (Takımların isimleri o günün programında ki sıraya göre yazılır ve dairelerin içi A veya B yazılması için boş bırakılır. Dairelerin içi kura atışından sonra doldurulmalıdır.) B - ) Müsabaka Cetvelinin sağ alt kısmındaki alanın içerisine Takımlar (1.10' da yazıldığı sırayla, birinin adı sol tarafa diğerinin ki sağ tarafa yazılacak, daire içleri A veya B için boş bırakılacak) Her iki takımın oyuncularının isimleri ve numaraları yazılır. (Takım kaptanının numarası daire içine alınır). Eğer Libero olarak görev yapacak oyuncunun adı ve numarası önceden takım listesinde belirtilmişse, bu oyuncu müsabaka cetvelinde libero için ayrılmış olan bölümün birinci satırına yazılmalıdır C : Coach adı AC : Yardımcı Coach adı T : Masör adı M : Doktor adı Kaptanların imzaları (1.11, 1.12, 1.13 doğrulandıktan sonra ) Coach ların imzaları ( 1.11, 1.12, 1.13 doğrulandıktan sonra ) Takımın liberosu, hem diğer oyuncularla beraber takım listesine hem de libero için ayrılan özel bölüme yazılacaktır. 99

100 2 5 C - ) En altta sol tarafta " HAKEMLER " başlıklı bölümün içerisine adı soyadı ve ülkelerini yaz Baş Hakem Yardımcı Hakem Yazı Hakemi Skor Hakemi Çizgi Hakemleri (sadece adı ve soyadı) II - SERVİS İÇİN YAPILAN KURA ATIŞINDAN SONRA Yazı hakemi maç başlamadan önce aşağıdaki bilgileri almalıdır Baş Hakemden a) Takımların oyun alanının hangi tarafında maça başlayacaklarını, b) İlk servisi atacak takımı, 2.2. Yardımcı Hakemden, başlangıç dizilişinde yer alan oyuncuların numaralarının yazıldığı birinci setin pozisyon kağıdını ister, 2.3. Yazı hakemi aldığı bilgilerle sıra ile aşağıdaki kısımları doldurur. a) Yazı Hakemi, SET 1 başlıklı sol üstteki tablo dahilindeki A ve B kutularının 10

101 içine oyun alanındaki konumlarına göre takımların isimlerini (isim kodlarını) kayıt eder. (Yazı hakeminin solundaki takım A, sağında ki takım B dir.) İlk servisi atacak olan takımın, daire içindeki S harfinin, karşılayacak olan takımında daire içindeki R harfinin üzerini (X) ile işaretler. Daha sonra ilk servisi atacak takımın I pozisyon numarasındaki oyuncunun 1. servis kutusunun içine ( ) işareti yapar. Karşılayacak takımın 1. servis kutusunu ise (X) işaretiyle boydan boya kapatır. A ve B harfleri takımların konumuna uygun olarak aşağıda belirtilen boş dairelerin içine yazılır. i) Maç cetvelinin üst kısmında bulunan Takımlar bölümündeki (1.10) dairelere, ii) Maç cetvelinin sağ alt kısmında bulunan Takımlar bölümündeki (1.11) dairelere, b) Daha sonra SET 2 başlıklı tablo içerisinde, sağ tarafa A takımının adı, sol tarafa ise B takımının adını yazar. Yazı hakemi, her takımın daire içindeki S veya R harflerini (X) ile işaretler. Bu işaretler, o set için ilk servisi atan takımın bir önceki sette servis karşıladığını gösterir. c) SET 1 tablosunun altında SET 3 tablosu vardır. Yazı hakemi buraya SET 1 ile aynı olacak şekilde, takımların isimlerini yazar ve daire içindeki S ve R harflerini işaretledikten sonra servis atacak takımın 1. servis kutusundaki (1) rakamının üzerine ( ) işareti yapar ve karşılayacak takımın 1. servis kutusunu (X) işaretiyle boydan boya kapatır. d) Sağ tarafta, SET 2 tablosunun altında SET 4 tablosu vardır. Eğer gerekirse buraya SET 2 ile aynı olacak şekilde takımların isimleri kayıt edilir ve daire içindeki S ve R harfleri işaretlenir Yazı hakemi, yardımcı hakemden, her setten önce pozisyon kağıdını aldığında, sırasıyla aşağıdaki işlemleri yürütür. a) "BAŞLANGIÇ OYUNCULARI" başlıklı satırın üzerinde I den VI ya kadar olan Romen rakamlarının altındaki kutuların içerisine, pozisyon kağıdında, I den VI ya kadar diziliş sırası belirlenmiş oyuncuların numaralarını kayıt eder. b) A takımı için ; I altına No = 8 II altına No = 4 III altına B takımı için ; I altına No = 3 II altına No = 1 No = 5 III altına No = 6 Birinci set öncesinde, takımlardan diziliş formlarının alınmasından sonra, bu formlardaki numaraların, müsabaka cetvelindeki takım listelerinde de bulunduğunu kontrol etmelidir. (eğer formlarda takım listesinde olmayan numara varsa yardımcı hakeme bildirmelidir.) 10

102 III - MAÇ BOYUNCA Maç boyunca yazı hakemi aşağıdaki işlemleri sırasıyla yapar "SET 1" tablosunun üst kısmındaki "BAŞLANGIÇ" kutusunun içine hakemin birinci servis için düdük çaldığı anda ki saati yazar. Örneğin (Gerçek başlama zamanını saat ve dakika olarak) Her servisten önce, her set için düzenlenmiş tabloda I'den VI'ya kadar yazılmış olan Romen rakamlarının altına kayıt edilen oyuncuların, takip etmek zorunda oldukları sıraya göre servis atıp atmadıklarını kontrol eder Her set için düzenlenmiş tablonun, sol iç tarafında "SERVİS SIRASI" başlıklı kısma tekabül eden 4 satırda servis atan oyuncuların numaralarının yazıldığı kolonun içindeki, 1 den 8'e kadar numaralanmış kutuların sırasını takip ederek her bir oyuncunun attığı servisleri ve neticesini kontrol eder ve yazar. Yazı hakemi bu işlemleri aşağıdaki sırayı takip ederek yapar. a) Birinci servis de, servis atan oyuncuya tekabül eden kolonun, (1) işaretli servis kutusu içindeki (1) rakamının üzeri ( ) ile işaretlenir. Daha sonra takım servisi kaybettiğinde, oyun içinde takımın o ana kadar almış olduğu sayıların toplamı aynı kutunun içine yazılır. b) Daha sonra 1.SET tablosunun rakip takım için ayrılmış kısmına geçer ve I numaralı pozisyon kolonun 1. servis kutusu boydan boya (X) işaretiyle kapatıldığından II numaralı pozisyon kolonundaki 1. servis kutusunun içindeki rakamının üstüne ( ) işaretini koyar. Bu sırada takım bir pozisyon döner ve II numaralı pozisyona kayıt edilmiş oyuncu servisi atar. Her takımın, I'den VI'ya kadar olan kolonlarının sağında 1'den 48'e kadar numaralandırılmış "SAYILAR" kolonu vardır. Burası, üst kısımdan alt kısma kadar takımın kazanmış olduğu sayıların üzerinin (/) şeklinde işaretlenerek takımın skorunun kayıt edildiği kolondur. Takım servisi kaybedince "SAYILAR" kolonunda işaretlenmiş olan son sayı, aşağıda, servis atan oyuncuya tekabül eden ve numarası ( ) olarak işaretlenmiş olan servis kutusunun içine yazılır Set içerisinde servis kontrolu ve sayıların kayıt edilmesine ilişkin örnek ; a) A takımı kura atışı sonucunda ilk servisi atma hakkını kazanır ve I pozisyon 10