TİFO. Tifo; Paratifo; Enterik Ateş;

Transkript

1 TİFO Tifo; Paratifo; Enterik Ateş; Tifo ve paratifo hastalığı Salmonella bakterisi ile meydana gelen sistemik enfeksiyon hastalıklarıdır. Tifoya Salmonella typhi paratifoya ise Salmonella paratyphi neden olur. Tifo az gelişmiş ülkelerde alt yapı kanalizasyon sistemlerinin, temiz içme sularının olmadığı ülkelerde, sanitasyon temizlik ve hijyen koşullarına uyulmayan yerlerde salgınlar şeklinde görülür. Tifo tedavi edilmez ise ölüme neden olabilir. Hastalık gıdalar ve sular ile ağızdan bulaşır: Kanalizasyon suları ile kirlenmiş içme ve kullanma suları, Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri, Tifo hastası yada tifo taşıyan kişilerin hazırladığı gıda ve içecekler, Uygun şeklide saklanmamış gıdalar, Temizlik, sanitasyon ve hijyen koşullarına uyulmaması tifo bulaşmasına yol açar. Bakteri gıdalar ve sular ile ağızdan girdikten sonra barsaklarda yerleşerek çoğalmaya başlar daha sonra kan yoluyla diğer organlara giderek tüm vücutta sistemik enfeksiyona neden olur. Kirli suları kullanmak, İyi bir kanalizasyon ve içme kullanma suyu sisteminin olmaması, Çiğ gıda yemek, Kirli sular ile yıkanmış meyve, sebze ve salata yemek, Kirli sulardan yapılmış buzları kullanmak, Sanitasyon şartlarının kötü olduğu yerlerde yaşamak veya buralara seyahate gitmek tifo hastalığı kapma şansını arttırır.

2 Tifo belirtileri nelerdir? Hastalık mikrop vücuda girdikten 6 ila30 gün içinde başlar. En sık görülen şikayetler: Hastalık aşırı yorgunluk, halsizlik, baş ağrısı ve ateş ile başlar, Ateş ilk 3-4 gün içinde giderek artar, Ateş, ateş özellikle sabahları normal öğleden sonra yükselmeye başlayan ve akşamları 39 dereceyi bulan ateşler şeklinde görülür, Üşüme, titreme, Şiddetli baş ağrısı, Kabızlık yada ishal, Kramp tarzında karın ağrıları, Halsizlik, bitkinlik hali, İştahsızlık, Vücutta pembe döküntü ( özellikle gövdede ), Baş dönmesi, Kas ağrıları, Ense ve boyunda lenf bezlerinin şişmesi, Karaciğer ve dalağın büyümesi en sık görülen şikayetlerdir. Tifo teşhisi nasıl konur? Hastanın şikayetleri ve muayene bulguları teşhise yardımcı olur. Tifo teşhisi laboratuvar testleri ile konur. Kan sayımı ( Hemogram), CRP, Sedimantasyon, Tam idrar tahlili, Gruber Widal serolojik testi, Kan kültürü, Dışkı kültürü testler ile konur.

3 Tifo tedavisi : Tifo tedavisinde antibiyotikler kullanılır. Tifo tedavi edilmeden önce oldukça bulaştırıcıdır. Hastaların bir kısmında şikayetler geçse de hasta taşıyıcı olur ve hastalığı bulaştırmaya devam eder. Tifo taşıyıcı hastalar hiçbir şikayetleri olmadan hastalığı dışkı ve idrarları ile yayarlar. Hastalığın tek kaynağı insandır. Tifo doğada başka canlıda bulunmaz. Taşıyıcılar antibiyotik ile tedavi edilmelidirler. Safra kesesinde taş olan taşıyıcılarda ise antibiyotik yetersiz kalır ise ameliyat ile safra kesesinin alınması gerekir. Tedavi edilmeyen hastalarda tifo barsak delinmesi ve ölüme neden olur. Tifo dan korunma: Tifodan korunmanın en önemli yolu iyi bir alt yapı ve kanalizasyon sistemidir. Tifo alt yapısı olmayan kanalizasyon sistemi olmayan veya iyi çalışmayan bölgelerde görülür. İçme ve kullanma suyunun kanalizasyon sitemi ile bulaştığı yerlerde salgınlar yapar. Böyle bölgelerde tifodan korunmanın iki yolu vardır: 1- Aşılanma: tifo aşısı tifonun yoğun olduğu bölgelere seyahat edenler için önerilmektedir. Aşı çok koruyucu değildir ve aşı olmaya rağmen gıdalara dikkat etmek gerekir. 2- Gıdalara karşı dikkatli olmak: tifonun görüldüğü bölgelerde aşağıdaki önlemlere dikkat etmek hastalığın bulaşmasını önleyebilir: Sadece şişe suyu ve şişedeki içecekleri tüketmek, Kaynamamış suları kullanmamak, Buz kullanmamak, Çiğ gıda yememek, Gıdaların iyi piştiğinden emin olmak, Pastörize edilmemiş süt ve süt ürünleri kullanmak,

4 Çiğ sebze ve meyve tüketmemek, meyveleri mutlaka soyarak yemek, çiğ debze ve salata yememek, Çiğ deniz ürünleri yememek tifodan korunmayı sağlayabilir. Referanslar: 1- Centers for Disease Control and Prevention (CDC) 2- World Health Organization (WHO) 3- Public Health Agency of Canada 4- Bhan MK, Bahl R, Bhatnagar S. Typhoid and paratyphoid fever. Lancet Aug 27-Sep 2;366(9487): Centers for Disease Control and Prevention website. Available at: Getting%20vaccinated. Accessed November 18, 2009 SPASTİK KOLİT Spastik kolon; irritable barsak sendromu; IBS; İrritable kolon: Spastik kolit sık görülen bir barsak hastalığıdır. Kadınlarda erkeklerden 2 kat daha sık görülür, hastalık erişkin yaşların başlarında başlar, hayat boyu sürer, zaman zaman şiddetlenir. Spastik kolit çok şikayete yol açsa da bağırsaklarda iltihaplanmaya ve ciddi yan etkilere yol açmaz. Spastik kolit in sebebi bilinmemektedir. Kalın bağırsakların aşırı kasılmaları sonucu spasm atakları görülür. Kalın bağırsaklar ruhsal durumlara, gerginliklere, strese, gıda ve

5 ilaçlara karşı aşırı derecede hassastır ve şiddetle kasılır. Bu kasılmalar kramp tarzında karın ağrılarına neden olur. Kramplar bazen ishal bazende kabızlıkla sonuçlanır. Hastalık gastro enterit gibi barsak iltihaplarından sonra daha sık görülür. Arada iyilik dönemleri vardır. Bazı besinler şikayetleri arttırabilir. Spastik kolit kimlerde görülür? Hastalık: Kadınlarda, Ailede spastik kolit olanlarda, Genç erişkinlerde, Stres, Depresyon, Anksiyete si olanlarda daha sık görülür. Spastik kolit belirtileri nelerdir? Spastik kolit hastalarında kramp tarzında karın ağrıları ile birlikte ishal yada kabızlık atakları görülür ( bunlardan yalnızca biri tabloya hakimdir). En sık görülen şikayetler: Kramp tarzında karın ağrıları, İshal ( kansız, mukuslu), Kabızlık ( parça parça, topaklar şeklinde, keçi pisliği gibi), Dışkı ile birlikte mukus çıkması, Aşırı gaz, Şişkinlik, Bulantı, Karında guruldama, Tuvaletten sonra rahatlama olur ancak kısa üre sonra şikayetler yeniden başlar. Şikayetler stres altında, adet dönemlerinde, aşırı yemekle, yağlı yemekle artar. Spastik kolit teşhisi nasıl konur? Spastik kolit için özel bir test yoktur. Hastalık şikayetler

6 ve fizik muayene bulguları ile teşhis edilir. Altta başka hastalıkların olmadığını göstermek için testler yapılır. Dışkı testleri, kan sayımı, sedimantasyon, ve kolonoskopi testleri ile barsağı görmek gerekir. Spastik kolit tedavisi: Spastik kolitin özel bir tedavisi yoktur. Amaç iyilik dönemlerini uzatmak ve şikayetleri kontrol altına almaktır. Tedavide birinci basamak diyet değişiklikleridir. Diyet günlüğü tutmak ve şikayetleri arttıran gıdaları bulmak gerekir. Gıda alerjiniz olabilir testlerinizi yaptırın. Diyet değişikliklerinizi teker teker yaparak sonuçlarını not edin. Aşırı yağlı, Baharatlı, Çiflik ürünleri, süt, Soğan, kabak, lahana, nohut, bulgur, mercimek, fasulye, çerez gibi gaz yapan gıdalar, Alkol, kafein, kola ve gazlı içecekler, taze meyve suları gibi şikayetleri arttıran gıdalardan uzak durunuz. Spastik kolit şikayetlerini azaltmak için : Günde altı öğün beslenin, Az ve küçük öğünlerle beslenin, Bol lifli gıdalar alın, Bol sulu gıdalar alın, Yavaş çiğneyin, Yutarken hava yutmayın, Bol su için, Sebze ağırlıklı beslenin, Izgara gıdalar tüketin, Stresinizi kontrol edin, stresle mücadele etmenin yolunu bulun, Doktorunuzun verdiği ilaçları kullanın.

7 Spastik kolitte ilaç tedavisi: Spastik kolit tedavisinde Spazm çözücü, Ağrı kesici, İshal kesici, Gaz giderici, Anti depresan, Diyetteki lifi arttırcı, Stres azaltıcı ilaçlar kullanılabilir. Egzersiz, hayat tarzı değişiklikleri, biyofeedback, yoga ve rahatlama teknikleri spastik kolit tedavisinde başvurulabilecek diğer yöntemlerdir. Referanslar : 1. American College of Gastroenterology 2. American Gastroenterological Association 3. Irritable Bowel Syndrome Association 4. Health Canada 5. Irritable Bowel Syndrome Association 6. Acidophilus and other probiotics. EBSCO Natural and Alternative Treatments website. Available at: Updated June July 15, Conn HF, Rakel RE. Conns Current Therapy. Philadelphia, PA: WB Saunders Co; Drossman DA. Treatment for bacterial overgrowth in the irritable bowel syndrome. Ann Intern Med. 2006;145: Griffith HW. Griffiths 5-Minute Clinical Consult. Baltimore, MD: Lippincott Williams Wilkins; Halvorson HA, Schlett CD, Riddle MS. Postinfectious irritable bowel syndrome a meta-analysis. Am J Gastroenterol.

8 2006;101: Irritable bowel syndrome. American Society of Colon and Rectal Surgeons website. Available at: Update October Irritable bowel syndrome. EBSCO DynaMed website. Available at: Updated December Irritable bowel syndrome (IBS). EBSCO Health Library website. Available at: Updated July Irritable bowel syndrome. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases website. Available at: Update September Murch S. Allergy and intestinal dysmotility evidence of genuine causal linkage? Curr Opin Gastroenterol. 2006;22: Rubin G, De Wit N, Meineche-Schmidt V, Seifert B, Hall N, Hungin P. The diagnosis of IBS in primary care: consensus development using nominal group technique. Family Practitioner. 2006;23: Sleisenger MH, Fordtran JS, Feldman M, Scharschmidt B. Sleisenger Fordtrans Gastrointestinal and Liver Disease. 6th ed. Philadelphia, PA: WB Saunders Co; Talley NJ, Boyce PM, Jones M. Is the association between irritable bowel syndrome and abuse explained by neuroticism? A population based study. Gut. 1998;42: Yan F, Polk DB. Probiotics as functional food in the treatment of diarrhea. Current Opinion in Clinical Nutrition and Metabolic Care. 2006;9: /26/2006 DynaMeds Systematic Literature Surveillance DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Mueller-Lissner S, Tytgat GN, Paulo LG, et al. Placebo-and paracetamolcontrolled study on the efficacy and tolerability of hyoscine butylbromide in the treatment of patients with recurrent crampy abdominal pain. Alimentary Pharmacology and Therapeutics. 2006;23:

9 21. 4/10/2007 DynaMeds Systematic Literature Surveillance DynaMeds Systematic Literature Surveillance : US Food and Drug Administration. FDA announces discontinued marketing of GI drug, Zelnorm, for safety reasons [press release]. March 30, US Food and Drug Administration website. Available at: /6/2009 DynaMeds Systematic Literature Surveillance DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Ford AC, Talley NJ, Spiegel BM, et al. Effect of fibre, antispasmodics, and peppermint oil in the treatment of irritable bowel syndrome: systematic review and meta-analysis. BMJ. 2008;337:a /9/2009 DynaMed Systematic Literature Surveillance DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Lee S, Wu J, Ma YL, Tsang A, Guo WJ, Sung J. Irritable bowel syndrome is strongly associated with generalized anxiety disorder: a community study. Aliment Pharmacol Ther. 2009;30(6): /4/2009 DynaMed Systematic Literature Surveillance DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Ford AC, Brandt LJ, Young C, Chey WD, Foxx-Orenstein AE, Moayyedi P. Efficacy of 5-HT3 antagonists and 5-HT4 agonists in irritable bowel syndrome: systematic review and meta-analysis. Am J Gastroenterol. 2009;104(7): /11/2010 DynaMeds Systematic Literature Surveillance DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Wittmann T, Paradowski L, Ducrotté P, Bueno L, Andro Delestrain MC. Clinical trial: efficacy of alverine citrate/simeticone combination on abdominal pain/discomfort in irritable bowel syndrome: results of a randomized, double-blind, placebocontrolled study. Aliment Pharmacol Ther Dec 10. [Epub ahead of print] 26. 7/16/2010 DynaMeds Systematic Literature Surveillance DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Dorn SD. Systematic review: self-management support interventions for irritable bowel syndrome. Aliment Pharmacol Ther May 22. [Epub ahead of print] 27. 1/14/2011 DynaMeds Systematic Literature Surveillance DynaMeds Systematic Literature Surveillance : Pimentel M,

10 Lembo A, Chey WD, et al. Rifaximin therapy for patients with irritable bowel syndrome without constipation. N Engl J Med. 2011;364(1):22