T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) ELEKTRİK ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ

Transkript

1 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) ELEKTRİK ELEKTRONİK TEKNOLOJİSİ YANGIN ALGILAMA VE İHBAR SİSTEMLERİ KEŞFİ ANKARA 2007

2 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

3 İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...iv GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ YANGIN ALARM VE İHBAR TESİSATI ŞARTNAMESİNE UYGUN MALİYET HESABI YAPMAK Keşif Maliyet Hesabı Maliyet Analizi Maliyet Ücret Fiyat Başvuru Formları Yangın Alarm ve İhbar Tesisatı şartnamesi Acil Durum Acil Durum Ekibi Acil Durum Planları Açık Arazi İşletmesi Alevlenme Noktası Alev Yönlendirme Bacası Apartman Binası Atriumlu Yapı Basınçlandırma Bina Yüksekliği Bodrum Katı Duman Haznesi Duman Kontrolü Duman Perdesi Duman Tahliyesi Güvenlik Bölgesi İtfaiye Asansörü Islak Sprinkler Sistemi Kademeli Yatay Tahliye Kaçış Aydınlatması Kaçış Uzaklığı Kaçış Yolu Kamuya Açık Kullanım Konut Kullanıcı Yük Kat Sayısı Kullanıcı Yükü Kuru Boru Sistemi Kuru Sprinkler Sistem Korunumlu Koridor/Hol Korunumlu Merdiven Mevcut Yapı Ortak Merdiven Otomatik Sertifikalı...12 i

4 Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (SPG Veya LPG) Son Çıkış Sprinkler Yangın Bölgesi (Zonu) Yangın Güvenlik Holü Yangın Kapısı Yangın Merdiveni Yangın Mukavemet Süresi Yangın Yükü Yüksek Risk Yangın Bölmelerinden Geçişler Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri Algılama ve İhbar Tesisatı Duman Algılama Cihazları Diğer Algılama ve Uyarı Cihazları Alarm Verme Yangın Kontrol Panelleri ve Tekrarlayıcı Panelleri Sprinkler Alarm İstasyonları Gazlı Söndürme Sistemi Alarm ve Arıza Çıkışları Duman Kontrol ve Basınçlandırma Sistemleri Arıza Ve Konum Değiştirme Sinyalleri Sesli ve Işıklı Alarm Cihazları Acil Durum Kontrol İşlemleri Kablolar Özel Şartnameler Teklif Mektubu...20 UYGULAMA FAALİYETİ...23 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...24 DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ...26 ÖĞRENME FAALİYETİ HER TÜRLÜ BİNAYA YÖNELİK YANGIN ALGILAMA VE İHBAR SİSTEMİ PROJESİNİN MONTAJ KROKİSİNİ ÇİZMEK Montaj Krokisi Malzeme Yerinin Tespiti Kablo Hat Tespiti Çizim Kır-Bas Sistemi Yangın Alarm ve İhbar Sisteminde Kullanılan Semboller Uygulamalar...37 UYGULAMA FAALİYETİ...40 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...41 DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ...43 ÖĞRENME FAALİYETİ MALZEMELERİN YANGIN ALARM VE İHBAR TESİSATI ŞARTNAMESİNE UYGUNLUĞUNU KONTROL ETMEK Malzeme Kontrolü Şartnameye Uygunluk...44 ii

5 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...47 MODÜL DEĞERLENDİRME...48 CEVAP ANAHTARLARI...53 KAYNAKÇA...55 iii

6 KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI AÇIKLAMALAR 523EO0118 Elektrik-Elektronik Teknolojisi Güvenlik Sistemleri Yangın Algılama ve İhbar Sistemleri Keşfi Her türlü binaya yönelik yangın algılama ve ihbar sistemi tesisatı için İç Tesisat Yönetmeliği ne ve Teknik Şartname ye uygun montaj krokisi çiziminin yapılabildiği ve maliyet hesabının çıkarılabildiği öğrenme materyalidir. SÜRE 40/32 ÖN KOŞUL Yangın Algılama ve İhbar Sistemleri Malzeme modülünü tamamlamış olmak YETERLİK MODÜLÜN AMACI AÇIKLAMALAR Yangın algılama ve ihbar sistemleri tesisatı için keşif yapmak. Genel Amaç Gerekli donanım imkânı sağlandığında her türlü binaya yönelik yangın algılama ve ihbar sistemi tesisatı için İç Tesisat Yönetmeliği ne ve Teknik Şartname ye uygun montaj krokisi çizebilecek ve maliyet hesabı çıkarabileceksiniz. Amaçlar 1. Her türlü binaya yönelik yangın algılama ve ihbar sistemi tesisatı için Yangın Alarm ve İhbar Tesisatı Şartnamesine uygun maliyet hesabı yapabileceksiniz. 2. Her türlü binaya yönelik yangın algılama ve ihbar sistemi tesisatı için İç Tesisat Yönetmeliğine uygun montaj krokisi çizebileceksiniz. 3. Binanın yapısına ve İç Tesisat Yönetmeliği ne uygun yangın algılama ve ihbar sistemi malzemelerinin Yangın Alarm ve İhbar Tesisatı Şartnamesi ne uygunluğunu kontrol edebileceksiniz. EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Ortam: Güvenlik sistemleri laboratuvarı, elektrikelektronik bilgisayar işletmeleri. Donanım: Bilgisayar, projeksiyon cihazı, topex kamera, yazıcı, bilgisayar masası, switch (veya hub) ile kurulmuş ağ yapısı, yangın algılama ve ihbar sistemleri laboratuvarı malzemeleri. Modülün içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra verilen ölçme soruları, kendinize ilişkin gözlem ve değerlendirmeleriniz yoluyla kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek kendi kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmen, modül sonunda size ölçme teknikleri uygulayarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve iv

7 becerileri ölçerek değerlendirecektir. Öğretmen, modül sonunda iş performansının derecelendirme ölçeği ile kendinizin yeterli konuma gelip gelmediğinizi belirleyecektir. v

8 vi

9 GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Yakın geçmişe kadar yangın denildiğinde hep itfaiye ve itfaiye denildiğinde söndürme akla gelmiştir. İtfaiye dışında yangını önleme ve eğitim hep ikinci planda kalmıştır. Gelişmiş ülkelerde çıkan yangın miktarı ülkemizde çıkan yangın miktarına oranla çok fazla olmasına rağmen zarar miktarı, ülkemizde daha fazla olmaktadır. Bu yüzden de itfaiyeye ve diğer birimlere gereken zamanda haber verilmesi için gerekli yerin ya da tesisin, yangını algılama ve ihbar sisteminin düzenli ve gerektiği gibi yapılması gerektiği yeni teknolojik sistemlerin kurulması ve yapılması zamanla gelişen olaylar neticesinde tecrübe edilmiş ve uygulanmaya başlanmıştır. Bunun neticesinde bu sistemi kullanacak ve uygulayacak eğitimli personele ihtiyaç vardır. İşte bu modül ile yangın algılama ve ihbar sisteminin ilk basamağı olan yangın algılama ve ihbar sisteminde keşif ile sisteminin nasıl uygulanacağı ve bir yangın algılama ve ihbar sistemi için gerekli olan şartların neler olduğu açıklanmaktadır. Siz bu modülü aldıktan sonra bir işletmenin ya da bir yerin yangın algılama ve ihbar sisteminin kurulmasında öncülük eden ilk aşamayı yapmış olacaksınız. Kişi, ilk önce düşmanını tanımalıdır. Bizim bu modülde en büyük düşmanımız yangındır. Bu yüzden bu modülde kullanılacak yapının özelliğine göre yangının nasıl bir ortamda oluşacağı ve bunun erken algılanarak ve algılamanın hangi özelliklere göre bildireceğini tespit etmektedir. 1

10 2

11 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 1 Gerekli ortam sağlandığında her türlü binaya yönelik yangın algılama ve ihbar sistemi tesisatı için Yangın Alarm ve İhbar Tesisatı Şartnamesi ne uygun maliyet hesabı yapabilecektir. ARAŞTIRMA Yangın alarmı ve ihbar sistemleri teknik servisleri, güvenlik sistemleri kurulumcularına giderek herhangi bir yerin yangın alarm sistemini kurmadan önce hangi hazırlıkları yaptıklarını ve maliyet hesabını hangi verilere göre yaptıklarını sorunuz ve gözlemleyiniz. Elde ettiğiniz sonuçları bir rapor hâlinde hazırlayarak sınıfınıza ve öğretmenize sununuz. Bulunduğunuz yerin Bayındırlık ve İskân Müdürlüğü ne bulunduğunuz yılın iç tesisatta yangın alarm ve ihbar sistemleri şartnamesinde geçen malzeme fiyatlarını sorunuz. Elde ettiğiniz sonuçları bir rapor hâlinde hazırlayarak sınıfınıza ve öğretmenize sununuz. 1. YANGIN ALARM VE İHBAR TESİSATI ŞARTNAMESİNE UYGUN MALİYET HESABI YAPMAK 1.1. Keşif Maliyet Hesabı Maliyet Analizi Maliyet İşletmelerin mal veya hizmeti üretirken ortaya çıkardıkları ve karşılığı para ile ölçülebilen giderlerinin toplamına maliyet denir Ücret Başkasına ait bir işi, bedenen veya fikren gerçekleştirirken sarf edilen emeğe karşılık alınan para ya da para ile ifade edilen ekonomik değerlerin tümüne ücret denir. 3

12 Fiyat Mal ve hizmetlerin değerinin para ile ifadesine fiyat denir. Bir alarm tesisatında özel şartnameler doğrultusunda alınan malzemeler ve bunların yerlerine montaj yapılması ile oluşan fiyatların toplamı maliyet hesabını verir. Yani Maliyet hesabı=malzeme fiyatı+işçilik Resmi kurumlarda İç İşleri Bakanlığı ve Bakanlar Kurulu nun Sivil Savunma Kanunu nda "Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik"te ve Bayındırlık Bakanlığı tarafından her yıl birim fiyat tarifeleri yayınlanır. Maliyet hesabı da buna göre yapılır. Yangın alarm ve ihbar sistemlerinin maliyet hesabı yapılırken iki seçenek göz önünde bulundurularak yapılır. Bunlar: Firma katalog fiyatları Meslek odası fiyat listesi Hazırlanan proje üzerinde malzemelerin liste hâlinde malzeme özelliğini, ölçüm cinsini, adedini, birim fiyatını ve tutarını gösteren tablo hazırlanır. Aşağıda örnek bir tablo gösterilmektedir: ÖGE AÇIKLAMA ÖLÇÜM CİNSİ MİKTARI BİRİM FİYATI TOPLAM 1 Akıl kanal sondası ve duman algılayıcısı, fotoelektrik, c/w standart taban ve ayarlanabilir sondalar 2 İletişim geçidi 3 Yangına dayanaklı LSF2 çekirdek kablosu 4 Yangına dayanıklı bezler 5 Yangına dayanıklı klipsler 6 Elektriksel aksesuar kutuları 7 Elektrik borusu 8 Elektrik borusu aksesuarları 4

13 9 Ana yangın alarmı denetim paneli 10 Tekrarlayıcı paneller 11 Yangın alarmı görüntü panelleri 12 Akıllı duman algılayıcısı 13 Akıllı fotoelektrik duman algılayıcısı 14 Akıllı sıcaklık algılayıcısı 15 Akıllı alev algılayıcısı 16 Akıllı yanıcı gaz algılayıcısı 17 Akıllı ışın algılayıcısı 18 Adreslenebilir hoparlör 19 Ayrı adreslenebilir hoparlör ve flaşör 24 volt 20 Elle arama noktaları 21 Fıskiye akışı anahtarı gözleyicisi 22 Adreslenebilir tesis arabirimi 23 Devre izolasyonu 24 Adreslenebilir uzak algılayıcı göstergesi 25 Yanıp sönen ışıklar 26 Akıllı güç kaynakları 27 Kapı tutucular 28 Kanal sondaları 5

14 29 Ana sesli alarm rafı YANGIN TESPİT SİSTEMİ (ALT TOPLAM) Yangına dayanıklı sesli alarm. watt Duvara monteli sesli alarm hoparlörü metal.watt 32 Yangın telefonu ana denetimi 33 Yangın telefonu priz soketi 34 İletişim geçidi 35 Yangına dayanaklı LSF2 çekirdek kablosu 36 Yangına dayanıklı bezler 37 Yangına dayanıklı klipsler 38 Elektriksel aksesuar kutuları 39 Elektrik borusu 40 Elektrik borusu aksesuarları 41 Tüm diğer ögeler SESLİ ALARM VE YANGIN TELEFONU SİSTEMİ TÜMÜ(ALT TOPLAM) TÜM HİZMETLER ALT TOPLAM EK ÖGELERİ LİSTELEYİNİZ (UYGUN İSE) TOPLAM YANGIN, SES VE YANGIN TELEFONU SİSTEMİ PROJESİ BEDELİ Tablo 1.1: Maliyet analiz tablosu 6

15 SORU 1 Aşağıdakilerden hangisi her yıl iç tesisatta kullanılan malzemelerin birim fiyatlarını belirler? A) Milli Savunma Bakanlığı CEVAP 1 B) İç İşleri Bakanlığı C) Bayındırlık Bakanlığı D) Sivil Savunma Müdürlüğü (Cevap C şıkkıdır.) 1.2. Başvuru Formları Herhangi bir yerin yangın alarm sisteminin projesi yapılırken: Konvansiyonel, analog adresli, etkileşimli (interaktif), aktif hava emmeli sistemlerden biri veya birkaçının oluşturduğu karma sistemlerle projelendirme yapılır. Yangın alarm sisteminin projelendirilmesi: Korunacak alanın yangın riski, Hatalı algılamaya neden olabilecek faktörler, Riski oluşturan materyaller, olası yangın türü, duman ve alev türü, Korunacak alanın boyutları ve yapısı, Üretici firmanın verileri, Bina içinde kurulu diğer sistemler (havalandırma, iklimlendirme, kartlı geçiş, seslendirme, gazlı söndürme, su püskürtmeli söndürme, kapalı devre televizyon, asansör ve yürüyen merdivenler vs.), Yangın senaryoları göz önüne alınarak tasarlanır. Yukarıdaki faktörlere göre ısı, ısı artış hızı, duman, iyonizasyon duman, parlama, IR ışın algılayıcıları (sensörleri) üretici firmanın risk ve algılama alanı verilerine dayanılarak gerekli ışıklı/sesli uyarma cihazları ve elle alarm aktive düğmeleri ile birlikte standartlara ve korunacak alana göre yerleştirilip, diğer bina sistemleri ile uyumlu hâle getirilir Yangın Alarm ve İhbar Tesisatı şartnamesi Aşağıdaki maddeler Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik"in yürürlüğe konulması: İç İşleri Bakanlığı'nın 29/5/2002 tarihli ve 1313 sayılı yazısı üzerine, 7126 sayılı Sivil Savunma Kanunu'nun ek 9. maddesine göre Bakanlar Kurulu'nca 12/6/2002 tarihinde kararlaştırılan ve resmi gazetede yayınlanan yönetmeliğe göre düzenlenmiştir. Aşağıda yangın alarm ve ihbar tesisatı şartnamesinin önemli bazı maddeleri ele alınmıştır. Maddelerin tamamına ise öğrenciler adresinden ulaşabilirler. 7

16 Madde 1- Bu yönetmeliğin amacı; kamu ve özel kurum ve kuruluşlar ile gerçek kişilerce kullanılan her türlü yapı, bina, tesis ve işletmelerin tasarımı, yapımı, işletimi, bakımı ve kullanımı aşamalarında herhangi bir şekilde çıkan yangının, can ve mal kaybını en aza indirerek söndürülmesini sağlayacak yangın öncesinde ve yangın sırasında alınacak tedbirler ile organizasyon, eğitim ve denetimi sağlamaktır. Madde 2- Bu yönetmelik; Türkiye genelinde her türlü yapı, bina, tesis ile açık ve kapalı alan işletmelerinde alınacak yangın önleme ve söndürme tedbirlerini yangının ısı, duman, zehirleyici gaz, boğucu gaz ve panik nedeni ile oluşan can güvenliğine yönelik tehlikeleri en aza indirmek için gerekli olan tasarım, yapım, kullanım, bakım ve işletim esaslarını kapsar. Madde 3- Bu yönetmelik; 7126 sayılı Sivil Savunma Kanunu'nun Ek-9. maddesi gereğince hazırlanmıştır. Madde 7- Bu yönetmelikte geçen bazı kavramlar aşağıda tanımlanmıştır Acil Durum Afet olarak değerlendirilen olaylar ve dikkatsizlik, tedbirsizlik, ihmal, kasıt ve çeşitli amaçlarla meydana getirilen olayların tümünün yol açtığı hâllerdir Acil Durum Ekibi Yangın, deprem ve benzeri afetlerde binada bulunanların tahliyesini sağlayan, olaya ilk müdahâleyi yapan, arama-kurtarma ve söndürme olaylarına katılan ekiptir Acil Durum Planları Acil durum gerektiren olaylarda yapılacak müdahâle, koruma, arama-kurtarma ve ilk yardım konularının nasıl ve kimler tarafından yapılacağını gösteren ve acil durum öncesinde hazırlanması gereken planlardır Açık Arazi İşletmesi Doğa şartlarına açık olan ve otopark, tank sahâları, hurda sahâları, kimyasal madde, kereste deposu, piknik alanı, turistik tesis vb. çeşitli amaçlarla kullanılan muhtelif büyüklükteki arazi işletmesidir Alevlenme Noktası Isınan maddeden çıkan gazların, bir alevin geçici olarak yaklaştırılıp uzaklaştırılması sonucunda yanmayı sürdürdüğü en düşük sıcaklıktır. 8

17 Alev Yönlendirme Bacası Bir yangında alevlerin istenilen yöne çekilerek yangının genişlemesini önlemeye yönelik bacalardır Apartman Binası Bağımsız mutfak ve banyoları bulunan, üç veya daha fazla mesken birimi içeren binadır Atriumlu Yapı İki ya da daha çok sayıda katın içine açıldığı, tepesi kapalı, geniş ve yüksek yapıdır. Merdiven yuvası, asansör kuyusu, yürüyen merdiven boşluğu ya da su, elektrik, havalandırma, iklimlendirme, haberleşme gibi tesisatın içinde yer aldığı tesisat bacaları ve şaftlar atrium sayılmaz Basınçlandırma Kaçış yollarındaki iç hava basıncını yapının diğer mekânlarındaki basınca göre daha yüksek tutarak duman sızıntısını önleme yöntemidir Bina Yüksekliği Binanın kot aldığı noktadan saçak seviyesine kadar olan mesafe veya imar planı ve bu yönetmelikte öngörülen yüksekliktir Bodrum Katı Döşemesinin üst kotu, yapı dış duvarına bitişik zeminin en üst kotuna göre 1.2 m'den daha aşağıda olan kattır Duman Haznesi İçinde duman toplanması amacıyla tavanda tasarlanan hacimdir Duman Kontrolü Yangın durumunda duman ve sıcak gazların yapı içindeki hareketini ya da yayılımını denetlemek için alınan önlemlerdir Duman Perdesi Yükselen dumanın yanal yayılımını sınırlamak amacıyla tavanda sabit konumda, uzaktan kapatılabilen ya da bir dedektör uyarısıyla kapanan, yangına karşı dayanıklı bölücü perdedir. 9

18 Duman Tahliyesi Dumanın yapının dışına kendiliğinden çıkması ya da mekanik yolla zorlamalı olarak atılmasıdır Güvenlik Bölgesi Binadan tahliye edilen şahısların güvenle bekleyecekleri bölgedir İtfaiye Asansörü Kullanımı doğrudan bina söndürme ve kurtarma ekiplerinin veya itfaiyenin denetimi altında olan ve ek korunum uygulanmış özel asansördür Islak Sprinkler Sistemi Boruları sürekli olarak su ile dolu durumda tutulan sprinkler sistemidir Kademeli Yatay Tahliye Kullanıcıların bir yangından uzaklaşarak aynı kat düzeyinde yer alan bir yangın geçirimsiz kompartımana ya da alt kompartımana sığınmasıdır Kaçış Aydınlatması Normal aydınlatma devrelerinin kesintiye uğraması durumunda armatürün kendi gücüyle sağlanan aydınlatmadır Kaçış Uzaklığı Kat içinde herhangi bir noktada bulunan bir kullanıcının kendisine en yakın bir kat çıkışına kadar almak zorunda olduğu yolun gerçek uzunluğudur Kaçış Yolu Binanın herhangi bir noktasından yer seviyesindeki cadde veya sokağa kadar olan ve hiçbir şekilde engellenmemiş bulunan yolun tamamıdır. Oda ve diğer müstakil hacimlerden çıkışlar, katlardaki koridor ve benzeri geçişler, kat çıkışları, zemin kata ulaşan merdivenler ve bina çıkışına giden yollar bu kapsamdadır Kamuya Açık Kullanım Binanın, önceden kimliği bilinen kişilerin yanı sıra işi olan herkesin giriş-çıkışına açık olarak kullanılmasıdır. Otel, sinema, tiyatro, hastane, lokanta, okul, yurt, lokal, iş yeri, açık ve kapalı spor tesisleri, eğitim ve dinlenme tesisi ve benzeri binalar, kamuya açık bina olarak değerlendirilir. 10

19 Konut Ticari amaç gözetmeksizin bir ya da birçok insanın iş zamanı dışında barınma, dinlenme, uyuma amacı ile ikâmet ettiği, imar planında bu amaca ayrılmış olan ev, meskendir Kullanıcı Yük Kat Sayısı Belirli tip yapılarda 1 m² yüzey için olası kullanıcı sayısıdır Kullanıcı Yükü Herhangi bir anda bir binada veya binanın esas alınan belli bir bölümünde bulunma olasılığı olan toplam insan sayısıdır Kuru Boru Sistemi Normalde içinde su bulunmayan, ancak yangın durumunda itfaiyenin zemin düzeyinden su basabileceği düşey borudur Kuru Sprinkler Sistem Çalışma öncesi borularının çoğunluğu hava ile dolu durumda tutulan sprinkler sistemdir Korunumlu Koridor/Hol Bitişik olduğu mekânlardan yangına karşı dayanıklı yapı elemanlarıyla ayrılarak yangın etkilerinden korunmuş hol ya da koridordur Korunumlu Merdiven Yangına karşı dayanıklı bir malzemeyle çevrili ve zemin düzeyinde bir son çıkışla güvenlikli bir alana açılan yangın merdivenidir Mevcut Yapı Bu yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce yapımı tamamlanmış ya da yapı ruhsatı verilmiş olan yapıdır Ortak Merdiven Birden çok sayıda kullanım birimine hizmet veren kaçış merdivenidir. 11

20 Otomatik İnsan müdahâlesine ihtiyaç göstermeksizin bir fonksiyonu kendi kendine yerine getiren sistemdir Sertifikalı TSE veya TSE tarafından kabul gören uluslararası bir onay kuruluşu tarafından test edilerek ilgili standartlara uygunluğu onaylanmış ekipman, malzeme veya hizmetlerdir Sıvılaştırılmış Petrol Gazları (SPG Veya LPG) Sıvılaştırılmış propan, propilen, normal-bütan, izo-bütan ve bütilen bileşiklerini veya bu bileşiklerin karışımlarını ifade eder Son Çıkış Bir yapıdan kaçış sağlayan yolun yapı dışındaki güvenlikli bir alana (yol, cadde vb.) geçit veren bitiş noktasıdır Sprinkler Yangınları söndürmek ve gelişen yangınları itfaiye gelinceye kadar sınırlamak amacıyla kurulan ve su püskürtmesi yapan otomatik sistemlerdir Yangın Bölgesi (Zonu) Yangın durumunda uyarı ve söndürme önlemleri diğer bölümlerdeki sistemlerden ayrı olarak devreye giren bölümdür Yangın Güvenlik Holü Kaçış merdivenlerine yangının ve dumanın geçişini engellemek için yapılacak yangın güvenlik holleridir Yangın Kapısı Bir yapıda kullanıcılar, hava ya da nesneler için dolaşım olanağı sağlayan, kapalı tutulduğunda duman, ısı, alev geçişine belirli bir süre direnecek nitelikteki kapı, kapak ya da kepenktir Yangın Merdiveni Yangın durumunda binadaki insanların emniyetli olarak ve süratle tahliyesi için özel olarak yapılan yangından korunmuş kaçış merdivenidir. Kaçış yolları bütününün bir parçası olup diğer kaçış yolu bölümlerinden bağımsız olarak tasarlanamaz. 12

21 Yangın Mukavemet Süresi Yanma hızı 0.8 mm/dakika kabul edilmek suretiyle ahşap elemanın bu şekilde azalan kesitiyle ve güvenlik kat sayısı 1.00'e eşit alınarak üzerine gelen gerçek yükü taşıyabildiği süre olup; ahşap elemanların yangın mukavemet hesaplarında dikkate alınır Yangın Yükü Bir yapı bölümünün içinde bulunan yanıcı maddelerin kütleleri ile alt ısıl değerleri çarpımlarının toplamının plandaki toplam alana bölünmesi ile elde edilen büyüklüktür (MJ/m²) Yüksek Risk Yüksek tehlike sınıfına giren maddelerin üretildiği, kullanıldığı, depolandığı yerlerdir. Madde 67- Binalarda kurulan elektrik tesisatı, kaçış yolları aydınlatması, yangın algılama ve uyarı sistemleri, yangın veya benzeri bir acil durumda binada bulunanlara zarar vermeyecek, panik çıkmasını önleyecek ve binanın emniyetli bir şekilde boşaltılmasını sağlayacak, güvenli bir ortamı oluşturacak şekilde tasarlanacak, tesis edilecek ve çalışır durumda tutulacaklardır. Bir yangın başlangıcının kendiliğinden tüm binada bulunanlar tarafından fark edilmesinin mümkün olmadığı, bu kısım kapsamına giren binalarda yangını, binadaki kişilerin tümüne duyuracak bir yangın alarm tesisatı kurulacaktır. Her türlü elektrik tesisatı, kaçış yolları aydınlatması, acil durum aydınlatma ve yönlendirmesi ve yangın algılama ve uyarı sistemleri, ilgili TSE standartlarına ve tesisat yönetmeliklerine uygun olarak tasarlanacak, tesis edilecek ve onaylanacaktır. Bu tesisat ve sistemlerde kullanılacak her türlü cihaz ve kablolar, TSE veya TSE tarafından eş değerliği kabul edilen standart veya kalite belgesine sahip olacaklardır Yangın Bölmelerinden Geçişler Madde 69- Bütün bina ve yapılarda elektrik tesisatının 2. kısım 3. bölümde belirtildiği şekilde bir yangın bölmesinden diğer bir yangın bölmesine yatay ve düşey geçişlerinde yangın durdurucu harç, yastık, panel ve benzeri malzemelerle yangın ve/veya dumanın geçişini engelleyecek şekilde tüm açıklıklar kapatılacaktır. Bu amaçla TSE veya TSE tarafından eş değerliği kabul edilen standart veya kalite belgesine sahip malzemeler kullanılacak ve üretici firmanın sınıflandırmalarına göre tasarım ve uygulama yapılacaktır. 13

22 Yangın Algılama ve Uyarı Sistemleri Madde 74- Bu yönetmelikte belirtilen yangın alarm sistemi, yangın algılama, alarm verme, kontrol ve haberleşme fonksiyonlarını içeren komple sistemdir. Yangın alarm sisteminin beslemesi, sadece yangın alarm sistemini besleyen bir otomatik sigorta üzerinden ve eğer binada mevcut ise jeneratör ya da kesintisiz güç kaynağı gibi bir ikincil besleme kaynağından yapılacaktır. Bu beslemenin de kesilmesi durumunda yangın alarm sistemi, algılama fonksiyonlarını en az 24 saat yerine getirebilecek ve bu sürenin sonunda tüm alarm verme, kontrol ve haberleşme fonksiyonlarını en az 30 dakika süre ile yerine getirebilecek şekilde tam kapalı, sızdırmaz tip, bakım gerektirmeyen akümülatörle teçhiz edilecektir. Gerekli görüldüğü taktirde bu sürelerin daha uzun olması sağlanacaktır. Yangın alarm sistemini oluşturan tüm kablolar, uzak kontrol ve denetim merkezlerine iletişim maksadıyla kullanılan tüm hatlar; kopukluk, kısa devre ve toprak kaçağı gibi arızalara karşı sürekli olarak denetim altında tutulacaklardır Algılama ve İhbar Tesisatı Madde 75- Komple (tam teşekküllü) bir yangın alarm sisteminin aktivasyonu, elle, otomatik veya bir söndürme sisteminin aktivasyonundan biri ya da tamamı ile olacaktır. Elle yangın uyarısı, yangın uyarı butonları ile yapılacaktır. Yangın uyarı butonları yangın kaçış yollarında tesis edilecek ve her kaçış çıkış noktasında bir adet yangın uyarı butonu bulunacaktır. Yangın uyarı butonlarının yerleşimi, bir kattaki herhangi bir noktadan o kattaki herhangi bir yangın uyarı butonuna yatay erişim uzaklığı 50 m'yi geçmeyecek şekilde düzenlenecektir. Tüm yangın uyarı butonları, görülebilir ve kolayca erişilebilir olacaktır. Yangın uyarı butonları, yerden en az 1.1 m ve en fazla 1.4 m yüksekliğe monte edilecektir Duman Algılama Cihazları Aşağıda belirtilen bina ve yapıların tüm kaçış yollarında ve duman algılayıcılarının (dedektörlerinin) yanlış uyarılara neden olmadan kullanımına elverişli tüm yerleşime açık alanlarında, ortak alanlarında ve çalışma alanlarında otomatik duman algılama cihazları tesis edilecektir. Tehlike sınıfı yüksek olan bütün binalarda, Tehlike sınıfı orta olan ve toplam kullanım alanı 1000 m² yi geçen binalarda, İkâmet amaçlı binalar dışındaki tüm yüksek binalarda, Yapı yüksekliği m'den fazla olan apartman binalarında, Oteller, moteller, yatakhaneler, misafirhaneler, hastaneler, huzur evleri, pansiyonlar ve benzeri bütün yatılan yerlerde, Tüm endüstriyel binalarda, tüm kaçış yollarında ve duman algılayıcılarının yanlış uyarılara neden olmadan kullanımına elverişli koridorlar, depolar, tesisat/teçhizat odaları ve benzeri, sürekli insan bulunmayan bölümlerde veya 14

23 otomatik sprinkler olmayan bölümlerde tüm ortak alanlarında ve çalışma alanlarında otomatik duman algılama cihazları tesis edilecektir. Tüm algılayıcılar, periyodik testler ve bakımlar için ulaşılabilir olacaktır Diğer Algılama ve Uyarı Cihazları Duman algılama cihazlarının kullanımının uygun ya da yeterli olmadığı mahâllerde, gerekli görüldüğü taktirde sıcaklık ve/veya alev algılayıcıları (dedektörleri) tesis edilecektir. Binada otomatik sprinkler sistemi bulunuyorsa sprinklerin açılması durumunda yangın alarm sisteminin otomatik algılama yapması sağlanacaktır. Bu amaçla her bir zon hattına su akış anahtarları tesis edilecek ve bu akış anahtarlarının kontak çıkışları yangın alarm sistemine giriş olarak bağlanacaktır. Bu hâllerde otomatik sprinkler olan yerler, otomatik sıcaklık algılayıcıları ile donatılmış gibi işlem görecektir. Bu mahâllerde otomatik sıcaklık artış algılayıcılarının kullanılması zorunlu değildir. Bina veya yapıda otomatik veya elle çalışan diğer gazlı, kuru kimyasal tozlu veya benzeri sabit söndürme sistemi bulunuyorsa bunların aktivasyonu, yangın alarm sistemi tarafından otomatik olarak algılanacaktır. Bu amaçla söndürme sistemlerinden, söndürme sisteminin aktive olduğunu bildiren kontak çıkışları yangın alarm sistemine giriş olarak bağlanacaktır Alarm Verme Madde 76- Bir yangın alarm sisteminin aktive edilmesi hâlinde sesli ve ışıklı olarak ya da data iletişimi ile alarm verme aşağıdaki gibi yapılacak, ancak alarm bilgisi aktarımı bunlarla da sınırlı kalmayacaktır. a) Yangın kontrol merkezindeki ana kontrol panelinde ve diğer izleme noktalarındaki tali kontrol panelleri ya da tekrarlayıcı panellerde sesli, ışıklı ve/veya alfa nümerik göstergelerle b) Binanın kullanılan tüm bölümlerinde yaşayanları yangın veya benzeri bir acil durumdan haberdar etmek için sesli ve ışıklı uyarı cihazlarıyla c) Binada bulunan yangın ve acil durum mücadele ekiplerinin uyarılması ve itfaiyeye haber verilmesi için sesli ve ışıklı uyarı cihazları ve direkt hatlar ya da diğer iletişim ortamları üzerinden data iletişimi ile yapılacaktır Yangın Kontrol Panelleri ve Tekrarlayıcı Panelleri Madde 77- Yangının haber verilmesi için en büyük birim olarak yangın bölgeleri kullanılacaktır. Tüm binalarda her bağımsız kat, en az bir yangın bölgesi olarak kabul edilecektir. Eğer bir katın alanı 2000 m² den büyükse birden fazla yangın bölgeleri belirlenecektir. Bir bina ya da yapının toplam alanı 300 m² ya da daha küçük ise birden fazla katlı olsa da tek bir yangın bölgesi olarak kabul edilebilir. 15

24 Bir yangın bölgesinin herhangi bir doğrultuda uzunluğu 100 metreyi geçmeyecektir. Bir yangın bölgesinin içerisinde bir yangın başlangıcını görsel olarak saptamak için alınması gereken uzaklık 30 m'yi geçmeyecektir. Yangın bölgeleri 24. maddede belirtilen yangın bölmeleri ile uyumlu olacak şekilde belirlenecektir. Bir yangın bölgesinin sınırları, mümkünse yangın bölmelerinin sınırlarıyla çakışmalıdır. a) Bu yönetmelikte gerekli görülen tüm yangın alarm sistemlerinde yangın kontrol panelleri ve tekrarlayıcı paneller aşağıda belirtilen yerlerde tesis edileceklerdir. 1) Bina ya da yapının zemin katında ve sürekli olarak görevli personel bulunan bir yerde, ana yangın kontrol paneli veya ana yangın kontrol panelinin başka bir mahâlde tesis edilmesi gerekli görülüyorsa 1 yangın alarm tekrarlayıcı paneli tesis edilecektir. 2) Yangın kontrol panelinin tesis edildiği yerde personelin bulunamadığı zaman aralıkları varsa, bu sürelerde sürekli personel bulunan ikinci bir mahâlde veya daha fazla mahâllerde tekrarlayıcı paneller tesis edilecektir. 3) Yangın alarm sistemi, birden fazla binayı kapsıyorsa 2 veya daha fazla yangın bölgesi bulunan her binada ayrı bir tali yangın kontrol paneli ya da tekrarlayıcı panel tesis edilecektir. b) Yangın kontrol panelleri ve tekrarlayıcı panellerinde asgari olarak aşağıdaki sesli, ışıklı ve alfa nümerik göstergeler bulunacaktır. 1) Genel yangın alarm lambası ve her yangın bölgesi için ayrı bir yangın alarm lambası, 2) Genel sistem arızası lambası ve ayrı bir ışıklı alfa nümerik gösterge ile bölgesel arıza bilgisi verilmiyorsa her yangın bölgesi için ayrı bir arıza lambası, 3) Yangın uyarı butonlarından ve otomatik yangın algılayıcılarından gelen uyarıları bireysel olarak cihaz bazında değerlendirebilen adreslenebilir sistemlerde yukarıdakilere ek olarak bireysel yangın ve arıza uyarılarının izlenebileceği bir ışıklı alfa nümerik gösterge, 4) Her yangın veya arıza sinyali alındığında aktive olan sesli uyarı cihazı. Sesli uyarı cihazı bir buton aracılığıyla susturulabilecek, ancak sesli uyarının susturulması ışıklı uyarıların kalkmasına neden olmayacaktır. Tüm bölgesel yangın ve arıza lambalarının yanlarında hangi yangın bölgesine ait olduklarını açık, net ve silinmeyecek bir şekilde belirten etiketler bulunacaktır Sprinkler Alarm İstasyonları Madde 78- Bir bina ya da yapıda 96. maddede belirtildiği şekilde bir sprinkler sistemi kurulduğu taktirde sprinkler alarm istasyonları ve akış anahtarları yangın alarm sistemine bağlanacaktır. Sprinkler sisteminden gelen alarm uyarıları ya ayrı bir bölgesel izleme panelinde ya da yangın kontrol panelinde ayrı bölgesel alarm göstergeleri oluşturularak 16