Çizelge 101. Gürçamlar balıkçılığının genel durumu

Transkript

1 4.3. MUĞLA GÜRÇAMLAR Muğla nın Milas ilçesine bağlı Gürçamlar Köyünün nüfusu 2007 yılı nüfus istatistiklerine göre 385 dir. Gürçamlar ın geçim kaynağı tarım ve balıkçılık özellikle yetiştiricilik şeklinde yapılan balıkçılıktır. Beldede 1998 yılında kurulmuş 35 ortaklı bir su ürünleri kooperatifi mevcuttur (Çizelge 101). Çizelge 101. Gürçamlar balıkçılığının genel durumu S.S. Gürçamlar Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı 1998 Kayıtlı ortak sayısı 35 Aktif üye sayısı - Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı 0 Üye olmayanların sayısı 0 Kayıt dışı tekne sayısı Yok Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı 35 Kooperatife üye olma oranı (%) 100 Aktif üye oranı (%) - Kooperatifte çalışan sayısı 3 Pazarlama faaliyeti-mezat Mezat yok (Kaynak: Ünal ve di., 2009) S.S. Gürçamlar Su Ürünleri Kooperatifi 1998 yılında kurulmuştur. S.S. Gürçamlar Su Ürünleri Kooperatifi av sahasında yaklaşık 35 balıkçı bulunmaktadır. Kooperatif ağ kafeste deniz balığı yetiştiriciliği yapmaktadır. Kooperatifin 35 kayıtlı üyesi bulunmakta ancak üyeler faal olarak balıkçılık yapmamaktadır. Kooperatif üyesi balıkçılar son yıllarda geçimlerini deniz balığı yetiştiriciliğinden sağlamaktadır. Kooperatife üye olma oranı %100 dür. Kooperatifin 3 adet çalışanı vardır. Kooperatifte kayıt dışı tekne bulunmamaktadır (Ünal ve diğ., 2009). Sorunları Yasa dışı trol avcılığı Balıkçı barınağı olmaması Amatör balıkçılık adı altında ticari olarak zıpkınla balık avcılığı yapılması Balıkçılığın Durumu Gürçamlar da 3-4 tekne 20 mm karides uzatma ağı, 5-6 tane mm dil ağı kullanılırken, 2-3 teknede numara iğneye sahip ince paragat kullanmaktadır (Çizelge 102). Bu takımlar ile karides, dil, çipura, levrek, nadiren de barbun ve mercan yakalanmaktadır. Ayrıca, yaklaşık 20 kişi gündüzleri zıpkın ile dalarak bu bölgede ahtapot avcılığı da yapmaktadır. Çizelge 102. Gürçamlar balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takımı Sayısı * Karides Uzatma Dil Uzatma İnce Paragat Zıpkın (Ahtapot) * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta ve paragatta sepet olarak esas al nm t r. 282

2 KIYIKIŞLACIK Muğla nın Milas ilçesine 28 km uzaklıkta bulunan Kıyıkışlacık, Güllük Körfezi sahil şeridi içinde yer almaktadır (Şekil 299) istatistiklerine göre nüfusu 2000 olan Kıyıkışlacık ta balıkçılık ayrı bir öneme sahiptir (Şekil 300). S.S. Kıyıkışlacık Su Ürünleri Kooperatifi 1997 yılında kurulmuştur ve Ege Bölgesi nde ender rastlanan bir şekilde, hem avcılık hem de yetiştiricilik yapan balıkçıları çatısı altında toplamayı başarmıştır (Şekil 301). Kooperatif ortakları arasında voli ve karides ağlarıyla avcılık yapan 15 civarı balıkçı bulunmaktadır. Yöre balıkçıları ortalama 6-7 metre ahşap tekneler kullanmaktadır (Şekil 302). Avcılık yoluyla elde edilen balığın tamamı Kıyıkışlacık Köyünde yer alan 4 adet kayaf tarafından pazarlanmaktadır. Şekil 299. Kıyıkışlacık genel görünümü 283

3 Şekil 300. Kıyıkışlacık Balıkçı Barınağı nda bulunan balıkçı tekneleri Şekil 301. Kıyıkışlacık balıkçıları ile yapılan anket çalışması 284

4 Şekil 302. Kıyıkışlacık balıkçı tekneleri Kıyıkışlacık ve civarında yapılan balıkçılığa ilişkin genel bilgi Çizelge 103 de verilmiştir. Çizelge 103. Kıyıkışlacık balıkçılığının genel durumu S.S. Kıyıkışlacık Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı 1997 Kayıtlı ortak sayısı 81 Aktif üye sayısı 51 Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı* 50 Üye olmayanların sayısı 20 Kayıt dışı tekne sayısı 3 Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı** 115 Kooperatife üye olma oranı (%) 70 Aktif üye oranı (%) 62 Kooperatifte çalışan sayısı Pazarlama faaliyeti-mezat * Birçok kooperatif orta bal kç l n yan s ra zeytincilikten de gelir elde etmektedir. ** Veriler K y k lac k Köyünde avc l k ve yeti tiricilik yapan toplam bal kç say s n göstermektedir. Yok Yok Sorunları Finansman sorunu Kafes balıkçılığı yapan balıkçıların kıyıdan lojistik destek alabilecekleri ünitelerinin olmaması Balık fiyatlarındaki istikrarsızlık ve pazarlama sorunu 285

5 İleriye Yönelik Projeleri Altyapısı tamamlanmış 1200 ton kapasiteli kafeslerde kapasiteyi dolduracak şekilde üretim gerçekleştirmek Finansman ihtiyacını karşılamak Kıyı alanı kullanımı, balıkçılık ve kullanıcı gruplar arasındaki anlaşmazlıklar Dünyaca ünlü İasos harabelerini barındıran Kıyıkışlacık Köyü, son yıllarda artan nüfus baskısı ile karşı karşıya olmasına rağmen balıkçılar tarafından, alan kullanımına dair herhangi bir sorun bildirilmemiştir. Balıkçılığın Durumu Kıyıkışlacık kültür balıkçılığı aşısından önemli bir merkez olsa da, burada avcılık faaliyetleri de mevcuttur. Kıyıkışlacık balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Çizelge 104 de verilmiştir. Çizelge 104. Kıyıkışlacık balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takımı Sayısı * Karides Voli Fanyalı Uzatma İnce Paragat 10 2 Kalın Paragat 10 2 * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta ve paragatta sepet olarak esas al nm t r. Kıyıkışlacık balıkçılığında, başlıca av araçları olarak karides (çatısız) ve voli uzatma ağları ile ince ve kalın paragat kullanılmaktadır. Karides fanyalı uzatma ağında tor ağın göz genişliği mm iken, fanya göz genişliği 140 mm dir (Şekil 303). Tor ağ 0 numara, fanya 3-4 numara ip kalınlığındaki ağlardan donatılmaktadır. Bu ağlar Nisan ile Eylül ayları arasında Güllük Körfezi nin 12 ile 45 m derinliklerindeki döküntülü ve çamur alanlarına bırakılmaktadır. Sabah 03:00-04:00 gibi atılan bu ağlar, güneş doğduktan sonra hemen toplanmaktadır. Karidesin yanında eskiden bu ağlarda barbun da yakalanırken, atılan ıskarta türler karavida, ısparoz, tirsi ve madyadır. Donam dahil bir posta karides ağının maliyeti Ocak 2010 fiyatları ile 135 ile 150 TL arasında değişirken, sadece ağı yenilenen, kullanılmış yaka, mantar ve kurşun dan oluşan bir posta ağın maliyeti 90 TL dir. Şekil 303. Karides fanyalı uzatma ağı planı (Kıyıkışlacık) Kalın paragat ile lâhos, levrek ve lüfer ince paragat ile çipura ve mercan türleri yoğun olarak yakalanmaktadır. Kalın paragatta 8 9 numara, ince paragatta ise 15 numara iğne kullanılmaktadır. 286

6 GÜLLÜK Muğla il merkezine 67 km uzaklıktaki Güllük te liman taşımacılığı, turizm ve balıkçılık önemli kıyı alanı kullanıcıları ve geçim kaynaklarıdır (Şekil 304 ve 305). Güllük te kış nüfusu 7000 civarındadır. Kentin kuzeyinde bulunan ve çok eski tarihlerden beri kullanıldığı bilinen dalyanda önemli ölçüde balıkçılık yapılmaktadır (Şekil 306). Bunun yanı sıra, Güllük Körfezi (Mandayla Körfezi olarak da bilinir) her türlü balıkçılığın yapıldığı, yetiştiricilik tesislerinin yoğun olarak bulunduğu, balıkçılık açısından verimli bir körfezdir (Çizelge 105). Dalyanda özellikle kefal türleri, çipura, yılan balığı ve sazan avcılığı yapılmaktadır. Dalyan, verimliliği ve doğal güzelliği nedeniyle birçok amatör balıkçının da uğrak yeri özelliği göstermektedir. Şekil 304. Güllük Limanı Şekil 305. Güllük Limanı ndaki balıkçı tekneleri 287

7 Şekil 306. Güllük Dalyanı Güllük balıkçıları tarafından 1972 yılında kurulan S.S. Güllük Su Ürünleri Kooperatifi 94 üyeye sahip olup, bu üyelerin çoğunluğu (% 90 ı) aktif üye konumundadır (Şekil 307). Şekil 307. S.S. Güllük Su Ürünleri Kooperatifi İdari Binası ve Satış Yeri 288

8 Çizelge 105. Güllük balıkçılığının genel durumu S.S. Güllük Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı 1972 Kayıtlı ortak sayısı 94 Aktif üye sayısı 85 Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı 60 Üye olmayanların sayısı 100 Kayıt dışı tekne sayısı Yok Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı 167 Kooperatife üye olma oranı (%) 56 Aktif üye oranı (%) 90 Kooperatifte çalışan sayısı Yok Pazarlama faaliyeti-mezat* Mezat yok * Kooperatif üyeleri bal n kendisi pazarlamaktad r ancak, mezat yap lmamaktad r. Sorunları Güllük Dalyanı ile ilgili sorun; 2008 yılında S.S. Dalyan Su Ürünleri Kooperatifi nin sorumluluğunda olan dalyan şu an Muğla İl Özel İdare sine bağlı Milas Köylere Hizmet Götürme Birliği sorumluluğunda bulunmaktadır (Şekil 308). Muğla 1. İdare Mahkemesinde dava açan balıkçılar dalyanın tekrar kooperatif tarafından işletilmesi hakkını kazanmışlar ancak mahkeme kararına rağmen dalyanın halen balıkçılara teslim edilmediğinden yakınmaktadırlar. Şekil 308. Güllük Dalyanı nın Milas Kaymakamlığı Köylere Hizmet Götürme, Çevre Koruma ve Turizmi Geliştirme Birliği uyarı tabelası İleriye Yönelik Projeleri Dalyanı tekrar kooperatif bünyesine katmak ve işletme hakkını elde etmek Dalyanı ıslah etmek ve sürdürülebilir üretim gerçekleştirmek 289

9 Kıyı alanı kullanımı, balıkçılık ve kullanıcı gruplar arasındaki anlaşmazlıklar Dalyan alanının ve av sahalarının kullanımıyla ilgili yaşanan sorunlar dikkat çekmektedir. Balıkçılığın Durumu Güllük balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları çizelge 106 da verilmiştir. Çizelge 106. Kıyıkışlacık balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takımı Sayısı * Gırgır 3 +** Barbun Uzatma Voli Fanyalı Uzatma 25 4 Palamut Uzatma Karides Uzatma İnce Paragat Kalın Paragat * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta, paragatta sepet ve g rg rda tak m olarak esas al nm t r. ** Bu tür bal kç l kta av tak m say s bal kç l k eforuna do rudan etki etmedi i için bu rakam dikkate al nmam t r. Güllük Limanı na kayıtlı teknelerde kullanılan başlıca uzatma ağları voli (misina), palamut, barbun ve karides ağlarıdır. Voli ağlarında göz genişliği 18 ile 45 mm arasında değişmekte olup bu ağlar ile kefal, çipura ve mercan yoğun olarak avlanmaktadır. Palamut ağlarında göz genişliği mm, barbun ağlarında mm ve karides ağlarında ise 20 mm dir. Güllük Körfezi nde, kalın paragatta 8 numara iğne ile lâhos, trança ve lüfer yakalanırken, ince paragatta 14 numara iğne ile çipura, mercan, karagöz ve antenli mercan yakalanmaktadır. Ayrıca bu limana kayıtlı üç adet gırgır teknesi de mevcuttur (Şekil 309). Şekil 309. Güllük Limanı ndaki gırgır tekneleri Güllük te önemli olan bir avcılık şeklide dalyan dır (Şekil 310). Dalyan da benzer şekilde iki hasat yeri mevcut olup bu kısımlar ağaç kazıklar ve kargı malzemeden yapılmıştır (Şekil 311). Kazıklar tokmak (papara) ile çakılmaktadır. Dalyan binası da çam kazıklar üzerine inşa edilmiştir. Dalyan ve buradaki avcılık şeklinin çok eski yıllara dayandığı ifade edilmektedir. Dalyan kapıları Mayıs-Haziran aylarında kapatılıp, Ocak ayında açılmaktadır avcılık sezonunda 10 ton topan kefal, 10 ton mavraki kefal, 5 ton ceran kefal, 10 ton levrek, 1 ton lidaki-çipura, 30 ton yılan balığı ve 5 ton sazan hasat edilmiştir. Topan kefallerden Ağustos sonuna kadar yaklaşık 3 ay süre ile günde ortalama çift havyar elde edilmektedir. 290

10 Şekil 310. Güllük Dalyanı İşletme ve İdari Tesisleri Şekil 311. Güllük Dalyanı kuzulukları 291

11 TORBA Bodrum Yarımadası nın eşsiz doğal güzellikteki koylarına sahip Torba Beldesi, küçük bir balıkçı barınağına sahiptir (Şekil 312). Barınak küçük ölçekli balıkçılık kadar bölgedeki trol ve gırgır teknelerine de hizmet vermektedir (Şekil 313). Bu barınak Torba Su Ürünleri Kooperatifi tarafından işletilmektedir (Şekil 314). Bölgede balıkçılık ile ilgili yaşanan başlıca sorunları olarak küçük balıkçı teknelerinin dil ağları ile av sahasını kapatmalarını, bu ağların şamandıralama ve ışıklandırma sistemlerinin iyi olmamasını, balık fiyatlarının düşük olmasını ve ehliyetli gemicilerin turizmde çalışmayı tercih ettikleri için tayfa sorunu yaşamalarını bildirmişlerdir. Torbada 4 5 kişi çalışan trol teknelerinde kişi başı TL maaş verilmektedir (Kasım, 2005). Bodrum ve civarında çalışan 18 trol teknesinden 5 6 tanesinin Torba da durduğu bildirilmiştir. Şekil 312. Torba Balıkçı Barınağı nın genel görünümü Şekil 313.Torba Balıkçı Barınağı ndaki trol tekneleri 292

12 Şekil 314. Torba su ürünleri kooperatifi balıkçı barınağı irtibat bürosu Geleneksel trol ağı (600 göz) 15 Temmuz ila 1 Nisan arasında Kuşadası ile Antalya arasındaki m derinliklerde bulunan kum ve çamur sahalarda kullanılmaktadır (Şekil 315). Balıkçılar Nisan ayında özellikle derin sularda avlanmaktadırlar. Genellikle 2 3 saat arası süren çekimler Güllük Körfezi nde hem gece hem de gündüz, diğer yerlerde ise sadece gündüzleri yapılmaktadır. Hedef türün barbun, tekir, mercan, izmarit, kupes ve çim çim karides, olduğu trol avcılığında tesadüfî olarak lâhos, sinagrit ve trança gibi kıymetli balıklar da yakalanmaktadır. Yakalanan köpekbalığı, vatoz ve deli ahtapot ıskarta edilmektedir. Balıkçılar ile yapılan görüşmelerde (Kasım, 2005) bir trol ağının TL malzeme ve 1000 TL işçilik gideri olduğu bildirilmiştir. 293

13 294 Şekil göz geleneksel trol ağı (Torba)

14 GÖLTÜRKBÜKÜ Göltürkbükü balıkçılığında tüm bölgede gözlenen benzer kıyı balıkçılığı yöntemleri ve av araç gereçleri kullanılmaktadır (Şekil 316 ve 317). Göltürkbükü aynı zamanda Bodrum Yarımadasının önemli turistik beldelerinden biri olup kıyı şeriti boyunca çok sayıda otel, pansiyon restaurant ve bu tesislere ait kıyı şeritinde çok sayıda ahşap iskeleler bulunmaktadır (Şekil 318). Çalışma kapsamında yöredeki balıkçılar ile yapılan anketlerden gerekli sosyo-ekonomik ve teknik veriler toplanmıştır (Şekil 319). Bu verilerden elde edilen bilgiler ışığında, Göltürkbükü ve civarında yapılan balıkçılığa ilişkin genel bilgiler çizelge 107 ve 108 de özetlenmiştir. Şekil 316. Göltürkbükü Limanı ndaki balıkçı tekneleri ve uzatma ağları Şekil 317. Göltürkbükü Limanı ndaki paragat ve uzatma ağı balıkçılığı yapan balıkçı tekneleri 295

15 Şekil 318. Göltürkbükü sahil şeritindeki turistik tesislere ait ahşap iskeleler Şekil 319. Göltürkbükü balıkçıları ile yapılan anket çalışması 296

16 Çizelge 107. Göltürkbükü balıkçılığında hedef türler, av dönemleri ve av araçları Hedef Tür Yoğun Avcılık Dönemi Av Aracı Ahtapot (Octopus vulgaris) Tüm yıl Ahtapot çaparisi Barbun-Tekir (Mullus sp.) Tüm yıl Uzatma ağları Çipura (Sparus aurata) Tüm yıl Paragat Dil (Solea vulgaris) Ekim-Şubat Uzatma ağları Kalamar (Loligo vulgaris) Tüm yıl Uzatma ağları, Olta Karagöz (Diplodus vulgaris) Tüm yıl Paragat Karides (Penaeus kerathurus) Nisan-Mayıs Uzatma ağları Kupes (Boops boops) Tüm yıl Uzatma ağları Melanur (Oblada melanura) Nisan-Mayıs Uzatma ağları Sargos (Diplodus sargus) Tüm yıl Paragat Sarpa (Sarpa salpa) Tüm yıl Uzatma ağları Sokar (Siganus rivulatus) Temmuz Uzatma ağları Sübye (Sepia officinalis) Tüm yıl Uzatma ağları Av Sahası: Güllük Körfezi Dip Yapısı: Çamur, kum, kayalık, eriştelik, tragana Çizelge 108. Göltürkbükü balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takımı Sayısı * Barbun Sade Uzatma Ağı Barbun Fanyalı Uzatma Ağı Dil Fanyalı Uzatma Ağı Sinagrit Kalın Ağ Karides Fanyalı Uzatma Ağı Palamut Ağı 1 12 Voli Ağı İnce Paragat Kalın Paragat * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta, paragatta sepet, trol ve g rg rda tak m olarak esas al nm t r. Balıkçılığın Durumu Göltürkbükü ndeki küçük ölçekli balıkçılar özellikle kıyı akuakültür tesisleri ile gırgır ve trolcülerden olumsuz etkilendiklerini bildirmektedirler. Göltürkbükü ve civarında karides uzatma ağları Nisan- Ağustos ayları arasında kullanılmaktadır (Şekil 320). Bu ağlar, Nisan başında Güllük Körfezi nde, Ağustos başında ise Dalyan Taşburun arasında m derinliklerdeki çamurlu sahalarda kıyıya paralel uzatma şeklinde atılmaktadır. Akşam güneş batımında atılan ağlar, 12 saat suda kaldıktan sonra sabah güneş doğmadan kaldırılırlar. Hedef tür karidesin yanında tesadüfî olarak tavuk balığı ve çamurcu barbun, ıskarta olarak ise izmarit, isparoz, tirsi, vatoz ve köpekbalığı yakalanmaktadır. Bir posta karides ağının 65 TL malzeme ve 35 TL 297

17 işçilik gideri olduğu (Kasım, 2005), trata gırgır ve trol takımlarının karides balıkçılarının av sahalarını kısıtladıkları bildirilmiştir. Şekil 320. Karides fanyalı uzatma ağı (Göltürkbükü) Barbun sade misina uzatma ağları Eylül 15 Mart tarihleri arasında kıyı ile 33 m arasında Küçük Tavşan Adası, Torba civarı ve Salih Adası açığında eriştelik sahalara zikzak şeklinde atılmaktadır (Şekil 321). Sabah saat 4.00 te atılan ağlar gibi, akşam sularında atılan ağlar ise karanlık çökünce toplanmaktadır. Hedef tür barbunun yanında tesadüfî olarak kupes, deli mercan, kırma mercan ve antenli mercan, ıskarta olarak ise izmarit, isparoz ve iskorpit yakalanmaktadır. Bir posta barbun sade misina ağının TL malzeme ve TL işçilik gideri olduğu bildirilmiştir (Kasım, 2005). 298

18 Şekil 321. Barbun sade misina uzatma ağları (Göltürkbükü) GÜNDOĞAN Gündoğan, Bodrum Yarımadası ndaki diğer kıyı beldelerinde olduğu gibi önemli bir kıyı balıkçılığına sahiptir (Şekil 322). Yöredeki balıkçıların kurmuş olduğu su ürünleri kooperatifine ait idari bina da Gündoğan Limanında yer almaktadır (Şekil 323). Gündoğan ve civarında yapılan balıkçılığa ilişkin genel bilgiler Çizelge 109, 110 ve 111 de özetlenmiştir. Şekil 322. Gündoğan Limanı nın genel görünümü 299

19 Çizelge 109. Gündoğan balıkçılığının genel durumu S.S. Bodrum Gündoğan Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı 1996 Kayıtlı ortak sayısı 54 Aktif üye sayısı 44 Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı 44 Üye olmayanların sayısı 2 Kayıt dışı tekne sayısı 1 Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı 85 Kooperatife üye olma oranı (%) 63 Aktif üye oranı (%) 81 Kooperatifte çalışan sayısı Pazarlama faaliyeti-mezat* Yok Yok Tekne ve motor özellikleri Ortalama tekne yaşı 19,4 Ortalama tekne boyu (m) 7,2 Ortalama motor yaşı 18 Ortalama motor gücü (HP) 12,8 Balıkçı özellikleri Ortalama balıkçı yaşı 51 Ortalama balıkçılık tecrübesi 30 Ortalama eğitim düzeyi 1,2 Balıkçılığı asıl mesleği olarak görenlerin oranı (%) 100 Balıkçılığı tek gelir kaynağı gören balıkçıların oranı (%) - Avcılık ile ilgili bazı göstergeler (KÖB) Toplam tekne sayısı 46 Tayfa sayısı 2 Deniz iş günü 252 * Mezat olmakla birlikte kooperatif yaz aylar nda pazarlama faaliyeti yürütmektedir. 300

20 Şekil 323. Gündoğan Su Ürünleri Kooperatifi İdari ve Satış Yeri Sorunları Trol ve gırgırlar Kışın balık talebinin çok düşük olması Balıkçı barınağının turizmden gelen gelirinin %95 inin hazineye gitmesi Çekek yerinin olmaması İleriye Yönelik Projeleri Mezat gerçekleştirmek Lokal tesis etmek Çekek yeri tesis etmek Kıyı alanı kullanımı, balıkçılık ve kullanıcı gruplar arasındaki anlaşmazlıklar İkinci konutlar ve turistik tesislerle av sahasından kaynaklanan bazı anlaşmazlıklar mevcuttur. Bunun yanında, trol ve gırgırlarla sürekli çatışma yaşanmaktadır. 301

21 Çizelge 110. Gündoğan balıkçılığında hedef türler, av dönemleri ve av araçları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Aracı Ahtapot (Octopus vulgaris) Tüm yıl Ahtapot çaparisi, UA* Barbun-Tekir (Mullus sp.) Tüm yıl Uzatma ağları Çipura (Sparus aurata) Tüm yıl Uzatma ağları Dil (Solea vulgaris) Kasım-Şubat Uzatma ağları İskorpit/Adabeyi (Scorpaena scrofa) Tüm yıl Uzatma ağları Kalamar (Loligo vulgaris) Tüm yıl Uzatma ağları Karagöz (Diplodus vulgaris) Tüm yıl Uzatma ağları, Paragat Kefal (Mugil spp.) Tüm yıl Uzatma ağları Kupes (Boops boops) Tüm yıl Uzatma ağları Lahos (Epinephelus aeneus) Tüm yıl Paragat Melanur (Oblada melanura) Tüm yıl Uzatma ağları, Paragat Mercan (Pagellus erythrinus) Tüm yıl Uzatma ağları, Paragat Orfoz (Epinephelus guaza) Tüm yıl Paragat Palamut (Sarda sarda) Ekim-Mayıs Uzatma ağları Sargos (Diplodus sargus) Tüm yıl Uzatma ağları, Paragat Sarpa (Sarpa salpa) Tüm yıl Uzatma ağları Sinagrit (Dentex dentex) Tüm yıl Uzatma ağları, Paragat Sokar (Siganus rivulatus) Mayıs-Haziran Uzatma ağları Sübye (Sepia officinalis) Tüm yıl Uzatma ağları * Uzatma A lar Av Sahası: Güllük Körfezi Dip Yapısı: Çamur, kum, kayalık, eriştelik, tragana Çizelge 111. Gündoğan balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takımı Sayısı * Dil Fanyalı Uzatma Ağı Barbun Fanyalı Uzatma Ağı Sinagrit Kalın Ağ Voli Ağ (3+3) Palamut Ağı 2 3 İnce Paragat 30 2 Kalın Paragat 30 2 Parangula * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta, paragatta sepet, trol ve g rg rda tak m olarak esas al nm t r. Balıkçılığın Durumu Sinagrit fanyalı uzatma ağı (kalın ağ) Mart-Mayıs ayları arasında Mandalya Körfezi nde m derinlikteki taşlara zikzaklı ya da taşın üzerinde kuzuluk yapacak şekilde atılmaktadır (Şekil 324). 302

22 Ağlar gece de atılıp sabah toplanmaktadır. Bu ağlarda hedef tür sinagritin yanında, tesadüfî olarak nadiren beyaz lâhos ve ahtapot da yakalanmakta, ıskarta tür olarak ise elektrik balığı çıkmaktadır. Bir posta sinagrit fanyalı uzatma ağının maliyetinin 140 TL malzeme ve 40 TL işçilik gideri olmak üzere toplam 180 TL olduğu bildirilmiştir (Kasım, 2005). Dil fanyalı uzatma ağı (Şekil 325) 15 Kasım - 15 Şubat tarihleri arasında Mandalya Körfezi nin her tarafında 1,5 2 mil açıkta 90 m derinliğinde çamur sahalara düz olarak atılmaktadır. Atılan ağlar gün aşırı kontrol edilmekte, temizlendikten sonra tekrar denize atılmaktadır. Ağlar sabah toplanmaktadır. Dil ağları tesadüfî olarak pisi ıskarta olarak ise elektrik balığı ve beyaz köpek balığı yakalamaktadır. Bir posta dil fanyalı uzatma ağı maliyetinin (Kasım, 2005) 130 TL malzeme ve 30 TL işçilik gideri olmak üzere toplam 160 TL olduğu bildirilmiştir. Şekil 324. Sinagrit fanyalı uzatma ağı (kalın ağ) (Gündoğan) 303

23 Palamut sade uzatma ağı kış aylarından Mayıs a kadar Mandalya Körfezi nin m derinliklerindeki eriştelikler üzerine kıyıdan açığa doğru düz bir şekilde akşam atılıp sabah kaldırılmaktadır (Şekil 326). Bir posta ağın toplam maliyetinin 120 TL olduğu tahmin edilmektedir. Şekil 325. Dil fanyalı uzatma ağı (Gündoğan) 304

24 Şekil 326. Palamut sade uzatma ağı (Gündoğan) 305

25 YALIKAVAK Bodrum Yarımadası nın önemli balıkçılık merkezlerinden biri olan Yalıkavak Limanı nda çok sayıda balıkçı teknesi yanında özel tekneler de bulunmaktadır (Şekil 327). Limanın hemen yanında balık satış yerleri (Şekil 328) ve S.S. Yalıkavak Su Ürünleri Kooperatifi idari binası bulunmaktadır (Şekil 329). Şekil 327. Yalıkavak Balıkçı Barınağı ve balıkçı tekneleri Yalıkavak ve civarında yapılan balıkçılığa ilişkin genel bilgi Çizelge 112, 113 ve 114 de özetlenmiştir. Şekil 328. Yalıkavak balık satış yerleri 306

26 Çizelge 112. Yalıkavak balıkçılığının genel durumu S.S. Yalıkavak Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı 1995 Kayıtlı ortak sayısı 33 Aktif üye sayısı 23 Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı 30 Üye olmayanların sayısı 15 Kayıt dışı tekne sayısı 10 Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı 70 Kooperatife üye olma oranı (%) 47 Aktif üye oranı (%) 70 Kooperatifte çalışan sayısı Pazarlama faaliyeti-mezat Yok Yok Tekne ve motor özellikleri Ortalama tekne yaşı 10,3 Ortalama tekne boyu (m) 7,3 Ortalama motor yaşı 10,8 Ortalama motor gücü (HP) 21 Balıkçı özellikleri Ortalama balıkçı yaşı 42 Ortalama balıkçılık tecrübesi 25 Ortalama eğitim düzeyi 1,2 Balıkçılığı asıl mesleği olarak görenlerin oranı (%) 83 Balıkçılığı tek gelir kaynağı gören balıkçıların oranı (%) - Avcılık ile ilgili bazı göstergeler (KÖB) Toplam tekne sayısı 35 Tayfa sayısı 1 Deniz iş günü

27 Şekil 329. Yalıkavak Su Ürünleri Kooperatifi İdari Binası Sorunları Balıkçı barınağının turizm amaçlı gelirinin % 95 inin hazineye gitmesi Üyeler arasında dayanışma eksikliği Mezat olmaması Üyeler arasında kooperatif bilincinin yeterli seviyede olmaması Kooperatif masraflarının karşılanmasında güçlükler yaşanması İleriye Yönelik Projeleri Mezat gerçekleştirmek Balıkçılar için bir lokal tesis etmek Kıyı alanı kullanımı, balıkçılık ve kullanıcı gruplar arasındaki anlaşmazlıklar Kıyı alanının farklı kullanıcıları arasında herhangi bir anlaşmazlık bulunmadığı, buna karşın yerel balıkçılarla dışarıdan gelen balıkçılar arasında sorunlar olduğu bildirilmiştir. 308

28 Çizelge 113. Yalıkavak balıkçılığında hedef türler, av dönemleri ve av araçları Hedef Tür Yoğun Avcılık Dönemi Av Aracı Ahtapot (Octopus vulgaris) Kasım-Mayıs Ahtapot çaparisi, UA* Barbun-Tekir (Mullus sp.) Ekim-Ocak Uzatma ağları Çipura (Sparus aurata) Tüm yıl Uzatma ağları İskorpit/Adabeyi (Scorpaena scrofa) Tüm yıl Uzatma ağları Karagöz (Diplodus vulgaris) Tüm yıl Uzatma ağları, Paragat Kefal (Mugil spp.) Eylül-Ocak Uzatma ağları Kupes (Boops boops) Kasım-Mart Uzatma ağları Lahos (Epinephelus aeneus) Ağustos-Ocak Parakete Melanur (Oblada melanura) Tüm yıl Uzatma ağları, Paragat Mercan (Pagellus erythrinus) Nisan-Ekim Uzatma ağları, Paragat Sargos (Diplodus sargus) Tüm yıl Parakete Sarpa (Sarpa salpa) Tüm yıl Uzatma ağları Sinagrit (Dentex dentex) Tüm yıl Uzatma ağları, Paragat Yabani mercan (Pagellus acarne) Tüm yıl Uzatma ağları * Uzatma a lar Av Sahası: Gümüşlük-Kızılburun (Aslan Burnu) Dip Yapısı: Çamur, kayalık, eriştelik Çizelge 114. Yalıkavak balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takımı Sayısı * Barbun Fanyalı Uzatma Ağı 5 25 Dil Fanyalı Uzatma Ağı Voli Ağı 20 3 Sinagrit Uzatma Ağı 5 40 İnce Paragat 30 2 Kalın Paragat * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta, paragatta sepet, trol ve g rg rda tak m olarak esas al nm t r. Balıkçılığın Durumu Yalıkavak balıkçılığında yaşanan en temel sorunlar olarak yine, yunus ve fok gibi deniz memelilerinin balık ağlarına verdikleri zararlar ile bölgede amatör balıkçılığın kontrolsüz büyümesi bildirilmektedir. Dil fanyalı uzatma ağları, Yalıkavak-Didim arası m derinlikteki çamurlu sahalarda Kasım ile 15 Ocak arasında kullanılmaktadır (Şekil 330). Düz olarak atılan ağlar, suda 1 5 gün arası kalabilir ama, her sabah ellenmeye gidilir ve bu işlem bazen saat 2 3 e kadar sürebilir. Dil ağları tesadüfî olarak çipura ve pisi, ıskarta olarak ise köpekbalığı, çuçuna ve vatoz yakalamaktadır. Bir posta ağın 90 TL malzeme ve 40 TL işçilik gideri olduğu (Kasım, 2005) ve trollerin dil ağlarına çok zarar verdiği bildirilmiştir. 309

29 Sinagrit ağı büyük tekneler tarafından Çeşme-Antalya, küçük teknelerde ise Yalıkavak- Gümüşlük arasındaki m derinliklerde bulunan kayalık sahalara atılır (Şekil 331). Ağın takılma riski olduğu için özellikle tayfa sayısı az olan küçük tekneler ağlarını eriştelik sahalara atmayı da tercih edebilir. Sinagrit ağı Mart-Haziran ayları arası yoğun olmak üzere tüm yıl kullanılmaktadır. Normalde kayaların çevrilmesi gerekir ama, teknesi küçük olan balıkçılar genellikle ağlarını düz atarlar. Akşam atılan ağlar sabah kaldırılır. Hedef tür sinagritin yanında tesadüfi olarak ahtapot, sübye, adabeyi, eşkina, karagöz, sargos, kefal, sarpa ve çipura da yakalanmaktadır. Iskarta türler ise köpekbalığı, vatoz, küçük iskorpit, yılan balığı, müren ve tiryakidir. Bir posta ağın 150 TL malzeme ve 40 TL işçilik gideri olduğu (Kasım, 2005), bir teknenin yılda ortalama 10 posta ağı taşlara takarak denizde bıraktığı, tekne sayısının çok olduğu ve bu sebeple deneyimli balıkçıların uzak sahalarda avlanmayı tercih ettikleri bildirilmiştir. Şekil 330. Dil fanyalı uzatma ağı (Yalıkavak) 310

30 Şekil 331. Sinagrit fanyalı uzatma ağı (Yalıkavak) 311

31 TURGUTREİS Bodrum Yarımadası nda balıkçılık faaliyetlerinin en yoğun yapıldığı merkezlerden bir tanesidir. Turgutreis balıkçı barınağı civardaki balıkçı tekneleri yanı sıra, bölgede hizmet veren gezi tekneleri gibi diğer teknelere de hizmet vermektedir (Şekil 332). Limanın hemen kıyısında bulunan üstü kapalı mezat yerinde kooperatif aracılığıyla yakalanan ürünler açık arttırma usülü ile satılmaktadır (Şekil 333). Şekil 332. Turgutreis Liman girişi Şekil 333. Turgutreis Limanı ve mezat yeri 312

32 Turgutreis ve civarında yapılan balıkçılığa ilişkin genel bilgiler sırasıyla Çizelge 115, 116 ve 117 de özetlenmiştir. Çizelge 115. Turgutreis balıkçılığının genel durumu S.S. Turgutreis Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı 1998 Kayıtlı ortak sayısı 37 Aktif üye sayısı 37 Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı 20 Üye olmayanların sayısı 10 Kayıt dışı tekne sayısı 50 Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı 95 Kooperatife üye olma oranı (%) 39 Aktif üye oranı (%) 100 Kooperatifte çalışan sayısı 2 Pazarlama faaliyeti-mezat Yok Tekne ve motor özellikleri Ortalama tekne yaşı 9 Ortalama tekne boyu (m) 6,5 Ortalama motor yaşı 12,4 Ortalama motor gücü (HP) 9,5 Balıkçı özellikleri Ortalama balıkçı yaşı 42 Ortalama balıkçılık tecrübesi 23 Ortalama eğitim düzeyi 2,1 Balıkçılığı asıl mesleği olarak görenlerin oranı (%) 80 Balıkçılığı tek gelir kaynağı gören balıkçıların oranı (%) - Avcılık ile ilgili bazı göstergeler (KÖB) Toplam tekne sayısı 45 Tayfa sayısı 1 Deniz iş günü 212 Sorunları Barınak kirasının çok fazla olması (yılda TL barınak kirası yüzünden Mal Müdürlüğü ile mahkemelik olunması) Diğer yerlerden gelen balıkların fiyatı düşürmesi Caulerpa taxifolia nın yayılması Yasadışı avcılık (özellikle zıpkınla dalarak avcılık) İndirimli mazot uygulamasının masraflı ve teferruatlı olması 313

33 İleriye Yönelik Projeleri İleriye yönelik bir proje belirtilmemiştir Kıyı alanı kullanımı, balıkçılık ve kullanıcı gruplar arasındaki anlaşmazlıklar Herhangi bir görüş bildirilmemiştir. Çizelge 116. Turgutreis balıkçılığında hedef türler, av dönemleri ve av araçları Hedef Tür Yoğun Avcılık Dönemi Av Aracı Ahtapot (Octopus vulgaris) Kasım-Mayıs Ahtapot çaparisi, UA* Barbun-Tekir (Mullus sp.) Ekim-Ocak Uzatma ağları Çipura (Sparus aurata) Tüm yıl Uzatma ağları İskorpit/Adabeyi (Scorpaena scrofa) Tüm yıl Uzatma ağları Karagöz (Diplodus vulgaris) Tüm yıl Uzatma ağları, Paragat Kefal (Mugil spp.) Eylül-Ocak Uzatma ağları Kupes (Boops boops) Tüm yıl Uzatma ağları Lahos (Epinephelus aeneus) Ağustos-Ocak Paragat Melanur (Oblada melanura) Tüm yıl Uzatma ağları, Paragat Mercan (Pagellus erythrinus) Nisan-Ekim Uzatma ağları, Paragat Sargos (Diplodus sargus) Tüm yıl Paragat Sarpa (Sarpa salpa) Tüm yıl Uzatma ağları Sinagrit (Dentex dentex) Tüm yıl Uzatma ağları, Paragat Yabani mercan (Pagellus acarne) Tüm yıl Uzatma ağları * Uzatma A lar Av Sahası: Hüseyin Burnu-Gümüşlük Dip Yapısı: Çamur, kum, kayalık, eriştelik Çizelge 117. Turgutreis balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takımı Sayısı * Barbun Sade Uzatma Ağı Barbun Fanyalı Uzatma Ağı Mercan Sade Uzatma Ağı Kalın Ağ Voli Ağ İnce Paragat 20 2 ( ) 600 iğne Kalın Paragat 10 1 (150 iğne) Parangula 100 Kişi 2 adet üçlü çarpma iğneli * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta, paragatta sepet, trol ve g rg rda tak m olarak esas al nm t r. 314

34 Balıkçılığın Durumu Turgutreis balıkçılığında yaşanan en önemli sorunlar olarak yunus ve fok gibi deniz memelilerinin ağlara yaptıkları zararlar, amatör ve ruhsatsız yapılan balıkçılığın giderek ticarileşmesi ile ürünlerin düşük fiyat bulması ve pazarlama gibi sorunlar ön plana çıkmaktadır. Barbun fanyalı uzatma ağı tüm yıl, Hüseyin Burnu-Gümüşlük arasındaki m derinliklerdeki çamur, erişte ve taşlık sahalarda kullanılmaktadır (Şekil 334). Gün doğumu ve gün batımında zig zag ya da S şeklinde atılan ağlar, 1 2 saat suda kaldıktan sonra toplanır. Hedef türlerin barbun, tekir, mercan, karagöz, sinagrit, adabeyi ve iskorpit olduğu bu ağlarda, tesadüfî ürün olarak ahtapot ve sübye, ıskarta olarak ise ot balıkları, isparoz, müren ve lokum balığı (zurna) yakalanmaktadır. Bir posta barbun fanyalı uzatma ağının malzeme maliyetinin 75 TL, işçilik giderinin ise 25 TL olduğu (Kasım 2005) bildirilmiştir. Şekil 334. Barbun fanyalı uzatma ağı (Turgutreis) Barbun sade uzatma ağı bez (Şekil 335) ve misina (Şekil 336) olarak Ekim-Ocak ayları arasında Hüseyin Burnu-Gümüşlük arasında m derinlikteki çamurlu zeminlere düz olarak 315

35 bırakılmaktadır. Ağlar akşam 5 7, sabah 4 6 arasında 1 2 saat suda kalır. Bu ağlarda hedef tür barbun ve tekirin yanında, tesadüfî olarak kupes ve mercan da yakalanmakta, ıskarta tür olarak ise, lokum balığı ve ısparoz çıkmaktadır. Bir posta barbun sade uzatma ağının, bez ağdan (PA) yapılanı için 60 TL, misina ağdan yapılanı için ise 50 TL malzeme ve her iki ağ çeşiti için 25 TL işçilik gideri (Kasım 2005) olduğu bildirilmiştir. Şekil 335. Barbun sade bez uzatma ağı (Turgutreis) Şekil 336. Barbun sade misina uzatma ağı (Turgutreis) Balıkçılar yunusların saldırısından dolayı yılda her teknenin 30 posta ağının zarar görüp atılmasından ve 18 mm misinadan yapılan ağların ise ince barbun ve mercanı yakalamasından yakınmaktadırlar. İnce paragat tüm yıl boyunca Hüseyin Burnu-Gümüşlük arasında m derinliklerdeki kum, kayalık ve çamur sahalara Z şeklinde atılmaktadır (Şekil 337). Gündüz ve geceleri atılan ince 316

36 paragatlar bir saat suda kaldıktan sonra toplanır. Yem olarak mamun, sübye ve kalamar kullanılmakta, balık genellikle takım suya atılır ya da kaldırılırken vurmaktadır. Hedef türün mercan, çipura, karagöz ve sargos olduğu ince paragatta, tesadüfen palamut ve turna, ıskarta olarak ise yılan balığı ve müren yakalanmaktadır. Malzeme ve işçilik gideri TL olan ince paragatlardan, bir teknenin yılda 2000 iğneyi denizde bırakmak zorunda kaldığı bildirilmiştir. Şekil 337. İnce paragat planı (Turgutreis) Kalın paragat Ağustos-Ekim ayları arasında Hüseyin Burnu-Gümüşlük arasında m derinliklerdeki kum, kayalık ve çamur sahalara Z şeklinde atılmaktadır (Şekil 338). Tüm gün atılan kalın paragatlar bir saat suda kaldıktan sonra toplanır. Yem olarak tirsi ve sardalye kullanılmaktadır. Hedef türün sinagrit, fangri ve lâhos olduğu kalın paragatta, ıskarta olarak ise yılan balığı, köpek balığı, vatoz ve müren yakalanmaktadır. Yaklaşık maliyeti 100 TL olan kalın paragatlardan, bir teknenin yılda 1000 iğneyi denizde bırakmak zorunda kaldığı ve Ağustos ayında yem bulmanın sorun olduğu bildirilmiştir. Voli fanyalı uzatma ağı tüm yıl, Kıyıada, sahil kıyıları ve Hüseyin Burnu-Gümüşlük arasında 1 15 m arası derinliklerdeki taş, kum ve eriştelik zeminlerde kullanılmaktadır (Şekil 339). Ağlar salyangoz şeklinde ya da düz (kefal için) olarak atılmaktadır. Bazen gün batımında atılıp 10 dakikada 317

37 kaldırılmakta, bazen suda 3 saat kalmakta, bazen de akşam atılıp sabah kaldırılmaktadır. Çipura, kefal, melanur ve sarpa nın hedeflendiği avcılıkta, tesadüfî olarak sargos, levrek ve karagöz, ıskarta olarak ise ot balıkları, lokum balığı, iskorpit ve vatoz yakalanmaktadır. Üç posta ağın maliyetinin (Kasım, 2005) 1000 TL olduğu, otellerden dolayı kıyıya ağ atılamadığı ve fokların ağlara zarar verdiği bildirilmiştir. Mercan sade uzatma ağı, Hüseyin Burnu ve Yalıkavak önlerinde m derinlikler arasındaki tragana, çamur ve taşlık sahalara sabah gün ağarmadan Z şeklinde atılmakta ve 1 2 saat sonra toplanmaktadır (Şekil 340). Hedef türlerin mercan ve adabeyi olduğu ağlarda, tesadüfî olarak karagöz ve bakalyaro çıkmakta, vatoz, ısparoz, köpek balığı ve lokum balığı ise ıskarta edilmektedir. Bir posta ağın maliyetinin 100 TL olduğu, ağların taşlara çok takıldığı ve 24 posta ağın ortalama olarak yılda bir kez yenilendiği bildirilmiştir (Kasım, 2005). Şekil 338. Kalın paragat (Turgutreis) 318

38 Şekil 339. Voli fanyalı uzatma ağı (Turgutreis) 319

39 Şekil 340. Mercan sade uzatma ağı (Turgutreis) AKYAKA Akyaka, Türkiye nin Özel Çevre Koruma (ÖÇK) bölgelerinden biri olan ve Bodrum ile Datça Yarımadası arasında kalan Gökova ÖÇK bölgesi içinde yer almaktadır. Akyaka, Gökova Körfezi nin (Şekil 341) Akçapınar ile birlikte önemli iki balıkçı limanından birisidir (Şekil 342) 2000 yılı nüfus istatistiklerine göre, kış nüfusu 2198, yaz nüfusu civarında olan belde doğal güzellikleri ve özgün mimari kimliği ile dikkate çekmektedir. Akyaka nın en önemli gelir kaynaklarını turizm, tarım ve balıkçılık oluşturmaktadır. Akyaka da, balıkçıların büyük bir bölümünü çatısı altında toplayan bir kooperatif mevcuttur (Şekil 343 ve Çizelge 118). S.S. Akyaka Su Ürünleri Kooperatifi 1992 yılında, tamamı balıkçılıkla uğraşan toplam 19 ortak ile kurulmuş ve günümüzde 36 kayıtlı ortağa ulaşmıştır (Ünal ve diğ., 2009). Akyaka da balıkçılık küçük ölçekli ve geleneksel bir yapı sergilese de, 2009 yılı itibariyle toplam 4 adet yerleşik gırgır teknesi vardır. Bununla birlikte, Akyaka ve civarında çoğunlukla uzatma ağları ve paragat takımları ile küçük ölçekli balıkçılık yapılmaktadır. Balıkçı filosu, ahşap materyalden yapılmış ortalama 8 metre uzunluğunda teknelerden oluşmaktadır (Şekil 344). Yörenin en önemli türleri arasında başta lahos (Şekil 345) olmak üzere sırasıyla, mercan, barbun, karides ve sinagrit sayılabilir. Şekil 341. Gökova Körfezi nde uzatma ağının denize bırakılması 320

40 Şekil 342. Akyaka Balıkçı Barınağı genel görünümü Şekil 343. S.S. Akyaka Su Ürünleri Kooperatifi İdari Binası ve Satış Yeri 321

41 Şekil 344. Akyaka Balıkçılığı nda kullanılan tekneler Şekil 345. Yörenin en önemli türlerinden olan lahos balığı 322

42 Çizelge 118. Akyaka balıkçılığının genel durumu S.S. Akyaka Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı 1992 Kayıtlı ortak sayısı 36 Aktif üye sayısı 29 Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı 28 Üye olmayanların sayısı 5 Kayıt dışı tekne sayısı 1 Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı 41 Kooperatife üye olma oranı (%) 88 Aktif üye oranı (%) 81 Kooperatifte çalışan sayısı 1 Pazarlama faaliyeti-mezat* * Kooparatif, üyelerinin bal n pazarlamakta ancak mezat yap lmamaktad r (Ünal ve di. 2009). Sorunları Mezat yok Yasa dışı avcılığın önlenememesi; özellikle zıpkınla gece dalarak yapılan yasadışı lahos, kara lahos, orfoz ve sinagrit avcılığı Pazarlama problemleri; özellikle kış aylarında ortaya çıkan düşük balık talebi Kooperatife ait bir çekek yerinin olmaması Sınırlı finansal kaynaklar Aynı av sahasını kullanan su ürünleri kooperatifleri arasında işbirliği eksikliği Üyeler arası dayanışma eksikliği Yılın belli dönemlerinde (özellikle 15 Ağustos 15 Ekim arası) beyaz lahos, kara lahos, orfoz ve minakop balığı türlerinin ölü veya baygın bir şekilde su yüzeyinde bulunması Kontrolsüz av gücü artışı ve birim çabaya düşen av miktarlarındaki düşme Son yıllarda, kooperatife gelir sağlaması açısından en önemli türlerden olan karides ve lahos türlerinin av miktarlarında önemli düşüşler yaşanması Balıkçılığın Durumu Gökova Körfezi nde balıkçılık yapan Akyaka balıkçıları uzatma ağlarını (Şekil 346) yoğun olarak Şubat, Mart, Nisan ve Mayıs aylarında olmak üzere tüm yıl kullanırken, yaz aylarında daha çok paragat ile avcılık yapmaktadırlar (Şekil 347 ve Çizelge 119). Akyaka balıkçılığında sade uzatma ağları yanı sıra, özellikle fanyalı uzatma ağları kullanılmaktadır. Bunlar sırasıyla, karides (Şekil 348), sinagrit (Şekil 349), barbun (Şekil 350), dil ağı (Şekil 351) ve voli fanyalı uzatma ağlarıdır (Şekil 352). Akyaka da balıkçılar çoğunlukla aileleriyle birlikte ve günübirlik balıkçılık yapmakta, eşleri ve çoçukları balıkçılık faaliyetlerine aktif olarak katılmaktadırlar (Şekil 353 ve 354). Çizelge 119. Akyaka balıkçılığında kullanılan başlıca av araç gereçleri ve tahmini sayıları Av Aracı/Yöntem Tekne Sayısı Av Takımı Sayısı * Sade ve Fanyalı Uzatma Ağı 3 - Paragat + Uzatma Ağı 12 - * Birim av arac için say lar uzatma a lar nda posta, paragatta sepet, trol ve g rg rda tak m olarak esas al nm t r. 323

43 Şekil 346. Akyaka balıkçılığında kullanılan uzatma ağları Şekil 347. Akyaka balıkçılığında kullanılan paragat iğnelerine yem olarak sardalyenın takılması Şekil 348. Karides fanyalı uzatma ağı planı (Akyaka)* 324

44 Şekil 349. Sinagrit fanyalı uzatma ağı planı (Akyaka)* Şekil 350. Barbunya fanyalı uzatma ağı planı (Akyaka)* Şekil 351. Dil fanyalı uzatma ağı planı (Akyaka)* Şekil 352. Voli fanyalı uzatma ağı planı (Akyaka)* * ekil 346 ile 350 aras ndaki uzatma a lar n n teknik planlar (Ceyhan, T., Akyol, O. 2005) dan yararlan larak yeniden çizilmi tir. 325

45 Şekil 353. Akyaka balıkçılığında ağların temizlenmesi ve ellenmesinde eşlerine yardımcı olan kadınlar ve çoçukları Şekil 354. Paragatı yemleyen kadınlar (Akyaka) AKÇAPINAR Akçapınar, Muğla`nın Ula İlçesi Akyaka Beldesi ne bağlı bir balıkçı köyüdür. Gökova Körfezi nin Akyaka ile birlikte ikinci önemli balıkçılık merkezidir (Şekil 355). Akçapınar, Gökova Körfezi nin ucunda, denizin karayla buluştuğu noktada bulunmaktadır yılı nüfus istatistiklerine göre yerleşik nüfusu 568 olan ve Özel Çevre Koruma Alanı statüsüne alınmış Akçapınar ın en önemli gelir kaynağını tarım ve balıkçılık oluşturmaktadır. Akçapınar da Akyaka gibi av sahası olarak genellikle Gökova iç körfezi kullanan bir su ürünleri kooperatifine sahiptir. Balıkçı filosu, Akyaka da yerleşik balıkçı tekneleriyle benzerlik göstermekte, ahşap materyalden yapılmış ortalama 8 metre uzunluğunda teknelerden oluşmaktadır (Şekil 356) ancak, filo daha genç (9,3 yıl), motor güçleri daha yüksektir 326

46 (27,6 BG). Akçapınar balıkçılarının büyük bir bölümü su ürünleri kooperatifi çatısı altında faaliyet göstermektedir yılında kurulmuş S.S. Gökova ve Havalisi Akçapınar Su Ürünleri Kooperatifi (Çizelge 120), sadece Gökova Körfezi nde değil tüm Güney Ege deki en eski balıkçı kooperatiflerinden biridir (Ünal ve Erdem, 2009). Şekil 355. Akçapınar Balıkçı Barınağı Şekil 356. Akçapınar Balıkçı Barınağı ndaki balıkçı tekneleri 327

47 Çizelge 120. Akçapınar balıkçılığının genel durumu S.S. Gökova ve Havalisi Akçapınar Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı 1973 Kayıtlı ortak sayısı 32 Aktif üye sayısı 15 Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı 10 Üye olmayanların sayısı 1 Kayıt dışı tekne sayısı Yok Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı 33 Kooperatife üye olma oranı (%) 97 Aktif üye oranı (%) 47 Kooperatifte çalışan sayısı 1 Pazarlama faaliyeti-mezat* Mezat Yok * Kooperatif, üyelerinin bal n pazarlamakta ancak mezat yap lmamaktad r (Ünal ve di. 2009). Sorunları Son yıllarda, kooperatif av sahası içinde yoğun olarak avcılığı yapılan karides ve lahos türlerinin av miktarlarında büyük düşmeler olması Yasa dışı avcılığın engellenememesi; dalarak zıpkınla ve ışık kaynağı kullanarak yapılan avcılık, zaman zaman gırgır ve trollerin kendileri için yasak olan sahalarda avcılık yapması Üyelerin ilgisizliği Balıkçı kooperatifleri konusunda yetersiz politikalar Balıkçılığın Durumu Gökova Körfezi nde balıkçılık yapan Akçapınar balıkçıları çoğunlukla, uzatma ağları ve paragat ile avcılık yapmaktadırlar. Uzatma ağları tüm yıl kullanılmakta, dönemine göre bazen paragat ve bazen de uzatma ağları ile balıkçılık yapılmaktadır. Bölgede en çok kullanılan av takımlarından bazıları sırasıyla, sade palamut uzatma ağı (Şekil 357), barbun sade misina uzatma ağı (Şekil 358), sardalye sade uzatma ağı (Şekil 359), voli fanyalı uzatma ağı (Şekil 360), biledye ağı (Şekil 361) ve kefal fanyalı yüksek uzatma ağıdır (Şekil 362). Şekil 357. Palamut sade uzatma ağı planı* (Akçapınar) 328

48 Şekil 358. Barbun sade misina (monofilament) uzatma ağı planı* (Akçapınar) Şekil 359. Sardalye sade uzatma ağı planı* (Akçapınar) Şekil 360. Voli fanyalı uzatma ağı planı* (Akçapınar) Şekil 361. Biledye ağı teknik planı* (Akçapınar) 329

49 Şekil 362. Kefal fanyalı yüksek uzatma ağı teknik planı* (Akçapınar) * ekil 357 ile 362 aras ndaki uzatma a lar n n teknik planlar (Ceyhan, T., Akyol, O. 2005) dan yararlan larak yeniden çizilmi tir DATÇA Ege Denizi nin güneyinde yer alan ve adeta Ege ile Akdeniz i birbirinden ayıran Datça, zengin biyolojik çeşitliliğiyle, 1990 yılından beri özel çevre koruma alanı (ÖÇK) statüsündedir. Bölge sadece barındırdığı çok sayıda koy ve bükten dolayı oldukça korunaklı kıyılara sahip olmasından değil, aynı zamanda habitat çeşitliliğine bağlı olarak zengin balık çeşitliliği nedeniyle de özellikle paragat ve uzatma ağları balıkçılığını ön plana çıkarmaktadır (Akyol ve Ceyhan, 2007). Datça Yarımadası nda başta Datça merkez olmak üzere sırasıyla Karaköy, Mesudiye, Palamutbükü ve Knidos da balıkçılar tarafından paragat ve uzatma ağları ile küçük ölçekli balıkçılık yapılmaktadır (Şekil 363). Datça balıkçısı genellikle Karabük Burnu ile İnce Burun arasında kalan av sahasında faaliyet göstermektedir (Şekil 364 ve 365). Palamutbükü (Şekil 366 ve 367) ve Mesudiye balıkçısı (Şekil 368) ise, İnce Burun ile Deve Boynu arasındaki kıyı sularını av sahası olarak daha çok tercih etmektedir. Knidos balıkçısı Deveboynu Burnu ndan Murdala Adası arasındaki sahayı kullanırken, bu adadan Kuzgun Burnu na kadar olan Gökova Kıyılarını Karaköy balıkçısı tercih etmektedir (Şekil 369) Kıyı balıkçıları av sahalarında fazlaca bir sorun yaşamazken, Foça ve Bozburun dan gelen 2-3 gırgır teknesi Palamutbükü açıklarında avlanmaktadır. Yine yazın Bozburunlu çok sayıda tekne de bu bölgede çalışmaktadır. Ayrıca Bodrum dan gelen troller Datça, Söğüt ve Palamutbükü sularında avcılık gerçekleştirmektedir. Şekil 363. Datça Yarımadası ndaki bazı önemli balıkçılık merkezleri 330

50 Şekil 364. Datça Limanı Şekil 365. Datça Limanı ndaki balıkçı tekneleri 331

51 Şekil 366. Palamutbükü Limanı Şekil 367. Palamutbükü balıkçılarının ağlarını ellemesi A lar n av sonras gözden geçirilip a da kalan bal k ve benzeri tak nt lar n ay klanmas ve bir sonraki ava haz r hale getirilmesi 332

52 Şekil 368. Mesudiye İskelesi ve Doğal Limanı Şekil 369. Datça Karaköy Körmen Balıkçı Barınağı 333

53 Datça yarımadası kıyıları zengin balık çeşitliliğine sahiptir ve bölge balıkçılarının hedeflediği türler genellikle Ege ve Akdeniz in ön plana çıkan tipik türleri olmaktadır (Şekil 370). Şekil 370. Datça balıkçılığı tür çeşitliliği Datça da S.S. Datça Merkez Su Ürünleri Kooperatifi ve S.S. Datça Karaköy Su Ürünleri Kooperatifi olmak üzere iki adet su ürünleri kooperatifi bulunmaktadır. Bu kooperatiflere ait genel bilgiler Çizelge 121 de verilmiştir. Çizelge 121. Datça balıkçılığının genel durumu Datça da Bulunan Su Ürünleri Kooperatiflerinin Özellikleri S.S. Datça Merkez Su Ürünleri Kooperatifi S.S. Datça Karaköy Su Ürünleri Kooperatifi Kuruluş yılı Kayıtlı ortak sayısı Aktif üye sayısı Sadece balıkçılıktan geçinen balıkçı sayısı 15 3 Üye olmayanların sayısı 25 0 Kayıt dışı tekne sayısı 10 0 Kooperatifin faaliyet alanındaki toplam balıkçı sayısı Kooperatife üye olma oranı (%) Aktif üye oranı (%) Kooperatifte çalışan sayısı 2 2 Pazarlama faaliyeti-mezat Yok Yok (Kaynak: Ünal ve di., 2009) Sorunları Düzenli aidat toplanamaması; geliri olmaması Balıkçı barınaklarının kiralanamaması Barınak bulunmaması (Hayıtbükü, Knidos) Barınak yetersizliği (Datça, Palamutbükü yaz aylarında yatlar nedeniyle) Çekek yeri ve tersane bulunmaması (Datça, Palamutbükü) Barınağın lodosa açık olması (Datça, Hayıtbükü) Zıpkınla kaçak dalış problemi (Palamutbükü, Karaköy) 334

54 Dinamitle kaçak av problemi (Karaköy) Hayalet avcılık problemi (Karaköy) Soğuk hava deposunun bulunmaması (Tüm kooperatifler) Mezat yapılamaması (Tüm kooperatifler) Balıkçının balığını bireysel pazarlaması (Tüm kooperatifler) Paragat için yem bulmada yaşanan sorun (Palamutbükü) Amatör teknelerin fazlalığı (tüm kıyılarda) Trollerle sorun yaşayan (Datça, Palamutbükü) Gırgırlarla sorun yaşayan (Datça, Palamutbükü) Belge (STCW, miço, gemici vb.) alma sorunu; belge için en yakın yer ise İzmir (Hayıtbükü) Yunus, fok ve deniz kaplumbağası problemi (Datça,, Palamutbükü, Karaköy, Hayıtbükü) Balıkçılığın Durumu Datça ve Bozburun civarında yapılan balıkçılığın hedef türleri, yoğun avcılık dönemleri ve kullanılan av araçlarına ait detaylı bilgiler Çizelge 122 de verilmiştir. Çizelge 122. Datça-Bozburun kıyı balıkçılığının hedef türleri ve yoğun av dönemleri Hedef Tür Yoğun Avcılık Dönemi Av Aracı Ahtapot (Octopus vulgaris) Kış ayları/tüm yıl Uzatma ağ, Parangula, Zıpkın Akya (Seriola dumerili) Nisan-Eylül Uzatma ağları, Sırtı, Olta Barbun-Tekir (Mullus sp.) Tüm yıl Uzatma ağları Böcek (Palinurus elephas) Nisan-Temmuz Uzatma ağları Çıplak (Lichia amia) Kas-Ara/Mart-Nis Uzatma ağları Çipura (Sparus aurata) Temmuz-Ekim Paragat Fangri (Pagrus pagrus) Mart-May/Tüm yıl Uzatma ağları, Paragat Iskarmoz (Sphyraena sp.) Kas-Ara/Mart-Nis Uzatma ağları Istakoz (Homarus gammarus) Yaz ayları Uzatma ağları İskaroz (Sparisoma cretense) Yaz ayları/tüm yıl Uzatma ağları İstavrit (Trachurus sp.) Kış ayları Uzatma ağları Kalamar (Loligo vulgaris) Ekim-Nisan Uzatma ağları, Olta Karagöz (Diplodus vulgaris) Tüm yıl Paragat Karavida (Scyllarides latus) Mart-Ağustos Uzatma ağları, Elle toplama Kefal (Mugil spp.) Kas-Ara/Mart-Nis Uzatma ağları Kılıç (Xiphias gladius) Şubat-Nisan Paragat Kolyoz (Scomber japonicus) Nisan-Ağustos Uzatma ağları Kupes (Boops boops) Mart-May/Tüm yıl Uzatma ağları Lahos (Epinephelus aeneus) Tem-Eyl/Tüm yıl Uzatma ağları, Paragat Lambuka(Coryphaena hippurus) Ağustos-Kasım Uzatma ağları Mercan (Pagellus erythrinus) Şub-Tem/Tüm yıl Paragat, Uzatma ağları Orfoz (Epinephelus marginatus) Yaz ayları/tüm yıl Uzatma ağları, Paragat Palamut (Sarda sarda) Aralık-Haziran Uzatma ağları, Sırtı Sargos (Diplodus sargus) Nis-May/Tüm yıl Uzatma ağları, Paragat Sinagrit (Dentex dentex) Nis-Haz/Tüm yıl Uzatma ağları, Paragat Sokkan (Siganus sp.) Mayıs-Ağustos Uzatma ağları Supya (Sepia officinalis) Nisan-Mayıs Uzatma ağları 335

55 Barbun fanyalı uzatma ağları (Şekil 371), bölgedeki balıkçılar tarafından tüm yıl kullanılmakta olup, 15 m den 70 m derinliğe kadar zikzak olarak, eriştelik (Posidonia oceanica) ve çamur zemine kıyıya paralel olarak atılmaktadır. Genellikle posta arası kullanılan bu ağlar sabaha karşı 02-03:00 civarında atılıp, sularında kaldırılmaktadır. Ağdan hedef tür dışında, genellikle yabani mercan, iskaroz, kupes, kolyoz, isparoz, trakonya vb. balıklar da çıkmaktadır. Şekil 371. Fanyalı barbun ağı planı* (Datça) Sade misina barbun ağları (Şekil 372), yaz döneminden Ekim ayına kadar kullanılmaktadır. Palamutbükü balıkçılarının tercih ettiği bu ağlar, genellikle 10 posta olarak m derinliklerde, çamur zemine U ve zikzak olarak, kıyıya paralel dökülmektedir. Sabah te atılan ağlar da toplanmaktadır. Bu ağlar ile barbun ile birlikte kolyoz, kupes, isparoz, mercan, trakonya, ıskarmoz, zurna, gibi balıklar da yakalanmaktadır. Şekil 372. Barbun sade misina (monofilament) uzatma ağı planı* (Datça) Fanyalı sinagrit ağları (Şekil 373), özellikle Nisan-Mayıs aylarında, taşlık bölgelerde, m derinliklerde, kıyıdan açığa doğru ve eğer teknede eko-sounder cihazı varsa taşa sarmak suretiyle kullanılmaktadır. Genellikle 5 posta olan bu ağlar akşam atılıp, sabah civarında kaldırılmaktadır. Ağa sinagrit dışında lâhos, orfoz, karagöz, bakalyaro vb. gibi balıkların genellikle büyük olanları yakalanmaktadır. Şekil 373. Fanyalı sinagrit ağı planı* (Datça) Fanyalı alçak voli ağları (Şekil 374), tüm yıl boyunca kıyıdan açığa 100 m lere kadar olan taşsız bölgelere kum ve eriştelik alanlara, genellikle 2 posta olarak kıyıya paralel atılır. Ağlar gün batımı atılıp sabah civarında toplanır. Av kompozisyonunda başta sokkan ve kefal olmak üzere çeşitli dip balıkları yer alır. 336