Yönetmelikte yer alan alt işveren kimdir?

Transkript

1 tarihli ve 29261sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımları Kapsamında İstihdam Edilen İşçilerin Kıdem Tazminatlarının Ödenmesi Hakkında Yönetmelik ile çalışma hayatımızın en büyük sorunlarından biri olan kamu ihalelerinde çalışan taşeron işçilerinin kıdem tazminatı ödemeleri düzenlenmiştir. Yönetmeliği incelemeye başlamadan önce belirtmek isteriz ki; söz konusu Yönetmelik sadece kıdem tazminatı açısından çözüm getirmekte olup diğer işçilik alacakları ile kamu ihalesi vasıtasıyla taşeron işverende çalışan işçilerin en büyük sorunu olan fazla mesailer başta olmak üzere diğer işçilik alacaklarına herhangi bir çözüm getirilmemiştir. Bu Yönetmeliğin bütün işçilik alacaklarını kapsar şekilde düzenlenmiş olması gerektiği düşüncesindeyiz. Yönetmelik, tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun ihalelerde uyulması gereken genel kuralları belirleyen 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca yapılan ihaleler kapsamında, alt işverenler tarafından çalıştırılan işçilerin kıdem tazminatlarının ödenmesinde; kamu kurum veya kuruluşlarında geçen hizmet sürelerinin hesaplanması, alt işveren ile alt işveren işçisinden istenecek belgeler, merkezi yönetim kapsamı dışındaki kamu kurum veya kuruluşları arasındaki hizmet sürelerine tekabül eden tutarların tahsil ve ödeme işlemleri ile diğer hususlara ilişkin usul ve esasları düzenlemektir. Yönetmelik 4857 sayılı İş Kanununun Bazı kamu kurum ve kuruluşlarında çalışanların kıdem tazminatı başlıklı 112 nci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. Yönetmelikte yer alan alt işveren kimdir? Yönetmeliğin 3üncü maddesinde tanımlar arasında alt işverenin tanımı yapılmıştır. Yönetmelikte geçen alt işveren ; Bir işverenden, işyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerinde veya asıl işin bir bölümünde işletmenin ve işin gereği ile teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde iş alan ve bu iş için görevlendirdiği işçilerini sadece bu işyerinde aldığı işte çalıştıran yükleniciyi ifade etmektedir. Tanıma bakıldığında Yönetmelik açısından alt işveren tanımı standart düzenlemelerle paraleldir. Kıdem tazminatına hak kazanma koşulları konusunda 4857 sayılı İş Kanununun 120. maddesi ile yürürlükte bırakılan mülga1475 sayılı İş Kanununun yürürlükte olan 14 üncü maddesi hükmüne atıfta bulunulmuştur yani ekstra bir kural belirlenmemiş, mevcut kurallar korunmuştur. 1 / 5

2 Aynı kamu kurum veya kuruluşunda çalışanların kıdem tazminatı ilgili kamu kurum veya kuruluşu tarafından ödenecektir. Alt işverenlerinin değişip değişmediğine bakılmaksızın aralıksız olarak aynı kamu kurum veya kuruluşuna ait işyerlerinde çalışan işçilerin kıdem tazminatına esas hizmet süreleri, bu işyerlerinde 4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca yapılan ihaleler kapsamında geçen toplam çalışma süreleri esas alınarak tespit olunacaktır. Son alt işverenleri ile yapılmış olan iş sözleşmeleri kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde sona eren işçilerin tespit edilen sürelere ilişkin kıdem tazminatları, ilgili kamu kurum veya kuruluşu tarafından ödenecektir. Farklı kamu kurum veya kuruluşunda çalışanların kıdem tazminatı çalıştıkları son kamu kurum veya kuruluşu tarafından ödenecektir. Aynı alt işveren tarafından ve aynı iş sözleşmesine tabi olarak farklı kamu kurum veya kuruluşlarında çalıştırılan işçilerin kıdem tazminatına esas hizmet süreleri, 4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında farklı kamu kurum veya kuruluşuna ait işyerlerinde geçen hizmet sürelerinin toplamı esas alınarak tespit olunur.farklı kamu kurum veya kuruluşlarda çalıştırılan işçilerden son alt işvereni ile yapılmış olan iş sözleşmeleri kıdem tazminatı ödenmesini gerektirecek şekilde sona erenlerin tespit edilen sürelere ilişkin kıdem tazminatları, çalıştırıldığı son kamu kurum veya kuruluşu tarafından ödenir. Kamu kurum veya kuruluşlarından sonra özel sektör işyerinde çalışmaya devam edenlerin kıdem tazminatı son kamu kurum veya kuruluşu tarafından, kendi işyerindeki son ücretinin asgari ücret oranına göre güncellenmiş miktarı üzerinden ödenecektir. Alt işveren ile yapmış olduğu iş sözleşmesi sona ermeyen ve alt işveren tarafından 4734 sayılı Kanun kapsamında bulunan idarelere ait işyerleri dışında bir işyerinde çalıştırılmaya devam olunanlardan iş sözleşmesi kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde sona eren işçilerin kıdem tazminatına esas hizmet süreleri, 4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında aynı veya farklı kamu kurum veya kuruluşuna ait işyerlerinde geçen hizmet sürelerinin toplamı esas alınarak tespit olunur. Bu işçilerden son alt işverenleri ile yapılmış olan iş sözleşmeleri kıdem tazminatına hak kazanacak şekilde sona ermiş olanların birinci fıkraya göre tespit edilen sürelere ilişkin kıdem 2 / 5

3 tazminatları, çalıştırıldıkları son kamu kurum veya kuruluşu tarafından kendi işyerindeki en son ücretinin, yılları itibarıyla asgari ücret artış oranları dikkate alınarak güncellenmiş miktarı üzerinden hesaplanarak ödenir. Yani mevcut yasal düzenlemeye uygun olarak son ücreti üzerinden değil, kamu kurum ya da kuruluşundan ayrıldığı tarihteki ücreti asgari ücrete göre güncellenerek ödenecektir. Görüşümüze göre bu durum doğru bir uygulama değildir. Bilindiği üzere işçinin kıdem tazminatı son ücreti üzerinden ödenir, bu durumda işçi hak kaybına uğramış olmaktadır. Yönetmeliğin devamında her ne kadar işçinin ücretler arasındaki farktan dolayı kendi işverenine başvurma hakkı saklı tutulmuşsa da bunun yeterli olmadığı, işçilerin haklarını alabilmek için yine yasal yollara başvurmak zorunda kalacağı düşüncesindeyiz. Kıdem tazminatının ödenmesinde usul ne olacak? İşçinin yazılı talebi, harcama talimatı, hizmet cetveli ve kıdem tazminatının hesaplanmasını gösteren belge esas alınarak doğrudan işçinin banka hesabına yapılır. Yönetmelik kapsamında hesaplanan kıdem tazminatı tutarı, 4734 sayılı Kanunun Ek 8inci maddesinin (a) bendinde belirtilen (10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I), (II) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan idareler ile bunlara bağlı döner sermayeli kuruluşlar), (b) bendinde belirtilen (8/6/1984 tarihli ve 233 sayılı Kamu İktisadi Teşebbüsleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname uyarınca yayımlanan Genel Yatırım ve Finansman Programı Kararı çerçevesinde, 233 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameye tabi kamu iktisadi teşebbüsleri ve bağlı ortaklıklarının Hazine Müsteşarlığından, 24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun çerçevesinde özelleştirme programında bulunanlardan sermayesinin %50 sinden fazlası kamuya ait işletmeci kuruluşlar) ise hizmet alımı gider kaleminden ödeneğin yetip yetmediğine bakılmaksızın karşılanacaktır. Farklı kamu kurum veya kuruluşlarına ait işyerlerinde çalışan alt işveren işçilerine hizmet sürelerinin toplamı üzerinden kıdem tazminatı ödenmesi halinde, kıdem tazminatı ödemesini gerçekleştiren son kamu kurum veya kuruluşu, ödenen kıdem tazminatı tutarının diğer kamu kurum veya kuruluşlarında geçen hizmet süresine ilişkin kısmını ilgili kamu kurum veya kuruluşundan tahsil eder. Ancak, 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerinde yer alan kamu kurum veya kuruluşları arasında bu fıkra hükümlerine göre bir tahsil işlemi yapılmaz. 3 / 5

4 Kıdem tazminatı talebi olan işçi nasıl başvuracak? Kıdem tazminatı ödenmesi talebinde bulunan işçi veya ölümü halinde kanuni mirasçıları, ilgili kamu kurum veya kuruluşuna banka hesap/iban numarasıyla, çalıştığı kamu kurum veya kuruluşlarının listesi ile iş sözleşmesinin hangi nedenle sona erdiğine ilişkin olarak alt işverenden alacağı belgeyle birlikte yazılı olarak başvuruda bulunacaktır. İş sözleşmesinin hangi nedenle sona erdiğine ilişkin olarak alt işverenden alacağı belgenin alt işveren tarafından düzenlenmemesi halinde Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları esas alınacaktır. Düzenlenen belgede yer alan bilgilere ilişkin uyuşmazlık durumunda mahkemece verilecek karara göre işlem yapılır. Yani kısacası, zaten sorunlu olan çıkışlar yine mahkemeye taşınacak ve işçilerin kıdem tazminatlarını almaları yine yargılama sürecinin sonuna kalacaktır. Düzenlenecek ödeme belgesine; işçinin yazılı talebi, harcama talimatı, hizmet cetveli ve kıdem tazminatının hesaplanmasını gösteren belge de eklenecek ve işçinin iş sözleşmesinin hangi nedenle sona erdiğine ilişkin olarak alt işverenden alınmış olan belge, kıdem tazminatı ödemesini yapan kamu kurum veya kuruluşu tarafından muhafaza edilecektir. Hizmet cetveli neye göre tespit edilecektir? İş sözleşmesi kıdem tazminatını hak edecek şekilde sona ermiş olan işçinin kıdem tazminatına esas toplam süresi, 4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca yapılan ihaleler kapsamında çalışmasının bulunduğu kamu kurum veya kuruluşlarınca düzenlenmiş olan hizmet cetvelleri esas alınarak tespit edilecektir. Ödemeyi yapacak olan ilgili kamu kurum veya kuruluşu, işçinin çalıştığını beyan ettiği kamu kurum veya kuruluşlarından düzenlenecek hizmet cetvelinin gönderilmesini isteyecek, hizmet cetvelinin kamu kurum veya kuruluşu tarafından herhangi bir nedenle düzenlenememesi halinde Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları esas alınacaktır. Kamu kurum veya kuruluşları tarafından özlük dosyaları oluşturulacak 4 / 5

5 Kamu kurum veya kuruluşları, 4734 sayılı Kanunun 62 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca yapılan her bir ihale için, ihale dokümanı ve ihale sözleşmesi ile birlikte bu ihale kapsamında çalışan her bir işçinin nüfus bilgilerini, işe başlama ve işten ayrılma tarihlerini ve nedenini, çalışma sürelerini, ücret ve diğer mali haklarını, yıllık izin kullanımına dair bilgilerini ve sigorta kayıtlarını içeren bir özlük dosyası oluşturacaktır. Kıdem tazminatı talebinde bulunan işçinin hizmet cetveli de ihale dokümanı ve ihale sözleşmesi ile özlük dosyası esas alınarak düzenlenecektir. Daha önce kıdem tazminatı ödenmiş dönemler hesaba katılmayacak Kıdem tazminatının hesabında, daha önce kıdem tazminatı ödenmiş süreler dikkate alınmayacaktır. Ayrıca aynı kıdem süresi için bir defadan fazla kıdem tazminatı ödenmeyecektir. Yönetmelik kapsamında yapılacak kıdem tazminatı ödemesinde, işçinin almakta olduğu en son ücreti ile ücrete ilaveten işçiye sağlanmış olan para ve para ile ölçülmesi mümkün iş sözleşmesi ve kanundan doğan menfaatler de esas alınacaktır yani yine kıdem tazminatı giydirilmiş brüt ücret üzerinden hesaplanacaktır. Bu Yönetmeliğin 7 nci maddesine göre yapılacak kıdem tazminatı ödemesinde, işçinin son çalıştığı kamu kurum veya kuruluşundaki en son ücretinin asgari ücret artış oranları dikkate alınarak güncellenmiş miktarı esas alınacaktır. Ödenen kıdem tazminatı tutarının, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden aynı süreler dikkate alınarak hesaplanacak kıdem tazminatı tutarından daha düşük olması halinde, işçinin aradaki farkı işvereninden talep hakkı saklı kalacaktır. Yani işçi yine alt işverenle kıdem tazminatı mücadelesine devam edecektir. Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarih olan ten önce personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı kapsamında istihdam edilen ve iş sözleşmesi devam eden işçilerin kıdem tazminatlarının hesabında kamu kurum veya kuruluşlarında ilk işe başladıkları tarih esas alınacaktır. Bu tarihten önce iş sözleşmesi feshedilmiş olan işçilere ise kıdem tazminatı ödenmeyecektir. 5 / 5