KILAVUZ SORU ÇÖZÜMLERİ İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük - 1. ÜNİTE -

Transkript

1 -. ÜNİTE - Mustafa'da Çocuktu Selanik'in Sosyal ve Kültürel Yapısı 5. Soruda yer alan çok farklı ırkların bir arada yaşaması şehrin çok uluslu bir yapıda olduğunu ve kültürel yapının zengin olduğunu kanıtlamaktadır. 9. yy. kadar huzur ve güven içinde yaşayan bu milletlerin Fransız İhtilali'nin etkisi ile isyan etmeye başlamaları Milliyetçilik akımından etkilendiklerini kanıtlar. Ancak Gayrimüslimlerin şehirde fazla olup olmadıkları hakkında herhangi bir bilgi yoktur. 9. Mustafa Kemal hakkında verilen bilgiler okunduğunda I, III ve IV öncüller doğrudur. Ancak Mustafa Kemal'in doğduğu Selanik kenti günümüzde Türkiye Cumhuriyeti sınırlarında değil Yunanistan sınırları içerisinde yer almaktadır. Mustafa Kemal Okulda Fransız İhtilali'nin Etkileri yy. kadar Osmanlı Devleti'nde huzur ve güven içerisinde yaşayan ulusların Fransız İhtilali'nin yaydığı milliyetçilik düşüncesinden etkilenip isyan etmeye başlamaları Osmanlı Devleti'nin milliyetçilik düşüncesinden olumsuz etkilendiğini göstermektedir. 3. Osmanlı Devleti'nin eğitimi hakkında verilen parça okunduğunda gayrimüslimlerin açtığı okulların varlığı azınlıkların eğitim özgürlüğü olduğunu kanıtlar. Bir tarafta Mektep ve medreselerin varlığı diğer tarafta modern okulların varlığı eğitimde gelenekçi ve yenilikçi ayrımının olduğunu gösterir. Ancak her okulda aynı dersler ve aynı düzeyde eğitim verilmemektedir. Soruda verilen öncüllerden I ve II numaralı öncüllere ulaşılır. Mustafa Kemal'in Askeri Okul Yılları. Karışık olarak verilen okulların kronolojik sıralaması IV, VI, III, I, II ve V şeklinde olmalıdır. Fikir Akımları 3. Balkan topraklarında isyanların çıkması bu toprakların çok uluslu olduğunu ve milliyetçilik isyanlarından etkilendiklerini gösterir. Osmanlı kendi topraklarındaki bu isyanları durdurabilmek için bir takım fikir akımları ortaya atmıştır. Bunlardan Osmanlıcılık devletin içerisinde yaşayan herkezi eşit görmek ve aynı haklardan yararlanmalarını sağlamaktır. Ancak Balkanlarda isyanların artması bu fikir akımının işe yaramadığını kanıtlamaktadır. Mustafa Kemal'in İlk Görev Yeri 3. Mustafa Kemal'in ilk görev yeri Suriye topraklarında yer alan Şam'da başlaması B seçeneğini kanıtlar. Selanikte oluşan Harekat Ordusu'nda yer alması ise hem Rumeli topraklarında yer aldığını hem de Meşrutiyet karşıtlarının bastırılmaya çalışıldığını kanıtlar bu bilgilerde A ve C seçeneklerini doğrular. Ancak Mustafa Kemal askerlik hayatına öncüllerde de yer alan Şam'da başlamıştır. Bu yüzden D seçeneği hatalıdır.

2 Mustafa Kemal Trablusgarp Savaşı'nda Mustafa Kemal'in İstanbul Yılları Trablusgarp Savaşı İtalyanlara karşı savaşılmıştır. İtalya ile Uşi Antlaşması imzalanmıştır. Mustafa Kemal ilk askeri başarısını kazanmıştır. 0. Mustafa Kemal'in Harp Okulu ve Harp Akademisi'ndeki öğrenim süresi hakkında verilen bilgiler okunduğunda onun başarılı bir öğrencilik geçirdiğini, ülke sorunlarına karşı duyarlı olduğunu cesur bir kişiliğinin olduğunu çıkartıyoruz. Ancak gerek İstanbul Harp Okulu gerekse Harp Akademisi yıllarında kişilik özellikleri sayesinde arkadaşları tarafından çok sevilen biri olduğunu biliyoruz. Bu yüzden C seçeneğindeki ifade hatalıdır. Kutularda verilen bilgiler okunduğunda Trablusgarp Savaşı hakkında bilgi verilmektedir. "?" ile gösterilen yere Trablusgarp Savaşı yazılmalıdır. Mustafa Kemal'in I. Dünya Savaşı'nda Savaştığı Cepheler 7. Mustafa Kemal'in I. Dünya Savaşı'nda yer aldığı cepheler Kafkas, Çanakkale ve Suriye Cepheleridir. Mustafa Kemal'in Selanik Yılları Mustafa Kemal'in Sofya Yılları 0. Sofya Askeri Ateşe Emiri olarak bölgeye giden Mustafa Kemal'in burada Avrupalı devletlerin temsilcileriyle görüşme ve fikirlerini paylaşma imkânı bulması Onun Batı kültürünü yakından tanımasını sağlamıştır. 4. Selanik'in Batı'dan gelen fikir akımlarının yerleşmesi için uygun bir ortama sahip olmasının Atatürk'ün fikir hayatına olan etkisi yeni fikirlere ve farklı yaşam tarzlarına açık olmasını sağlamıştır. Mustafa Kemal'in Manastır Yılları 7. Mustafa Kemal, Manastır Askeri İdadi yıllarında Namık Kemal ve Mehmet Emin Yurdakul'u taması, Tarih Öğretmeni Kolağası Mehmet Tevfik Bey sayesinde tarih bilincinin gelişmesi, Fransız düşünürlerinin fikirleri üzerine arkadaşlarıyla tartışmalar yapması, onun fikir hayatını geliştirmiştir. Mustafa Kemal Liderlik Yolunda 6. Mustafa Kemal'in askerlik hayatının farklı dönemlerinde yaşanan savaşlardaki başarılarının anlatıldığı sorudan onun liderlik özelliği ağır basmaktadır.

3 - 2. ÜNİTE - I. Dünya Savaşı Başladığında Osmanlı Devleti'nin Durumu I. Dünya Savaşı'nın Nedenleri 7. 9.yy. Avrupa'da yaşanan gelişmelerin yer aldığı soru kalıbı okunduğunda devletlerin ekonomik rekabet içerisine girdiklerini, toprakların içerisinde milliyetçilik isyanlarının yaşandığı ve var olan ekonomik rekabet Avrupa'nın gerek siyasi gerekse sosyal dengesini değiştirdiğini çıkartıyoruz. Ancak Fransız İhtilali ve Sanayi İnkilabı Avrupa'da başlasada etkileri sadece bu kıtada değil diğer kıtalarda da hissedilmiştir. 8. Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı başladığında ortada olan kötü gidişatından dolayı tarafsızlığını ilan etmiştir (A). Savaşlarda alınan yenilgiler ve toprak kayıpları devlette güç kaybı yaşatmıştır (B). Ancak savaşın gidişatına bakıldığında Osmanlının jeopolitik konumu onun zamanla savaş tarafsızlığını ortadan kaldıracak gelişmeler yaşanmasına sebep olmuştur(d). Savaş başladığında Osmanlının kapitülasyonlar başta olmak üzere yaşadığı bir çok olumsuz gelişme onun ekonomisini güçsüzleştirmiştir. I. Dünya Savaşı Sırasında Osmanlı'nın Genel Tutumu 2. İtilaf Devletleri İtilaf Devletleri??? Şemada verilen boşluklar İngiltere, Fransa ve Rusya ile doldurulmalıdır. Almanya İtilaf değil İttifak devletidir. 2. Sait Halim Paşa'nın Buhranlarımız ve Son Eserleri adlı kitabından alınan bilgilere bakıldığında; İtilaf Devletleri'nin çeşitli müttefikler araması onların güçlerini arttırmaya çalıştıklarının göstergesidir. Ancak Osmanlı Devleti'ne karşı hiçbir girişimde bulunmamaları Osmanlıyı savaşa sokmak istemediklerini kanıtlamaktadır. Bu devletlerin savaş başladığındaki tavırlarından Osmanlıyı yalnız bırakmak istediklerini anlıyoruz. Osmanlı'nın savaşta İngiltere'nin yanında savaşa girmek istediğine dair ise herhangi bir bilgi yoktur. Almanya'nın Osmanlı Devleti'nin Savaşa Girmesini İsteme Nedenleri 24. Almanya nın Osmanlı Devleti ni Savaşta İsteme Nedenleri İttifak Devletleri Savaşı kısa sürede bitirmek...?...?...? 6. I. Dünya Savaşı'nın başlama nedenlerinin yer aldığı öncüller incelendiğinde Savaşa katılan yada katılmayan bir çok devlet çeşitli sebeplerle bu savaştan etkilenmiştir. Savaşın başlamasında en etkili olan nedenlerden biri devletler arası ekonomik rekabet ile devletlerin sömürge arayışlarının onları sınır çatışmaları yaşamalarınada sebep olmasıdır. Ancak bu savaşın nedenleri arasında dini faktörler etkili olmamıştır. Verilen şema incelendiğinde Almanya'nın Osmanlı Devleti'ni savaşa sokmak istemesinin nedenleri arasında kendi üzerindeki yükü hafifletmek, savaşın geniş alanlara yayılmasını sağlamak Osmanlı Devleti'nin elinde bulunan halifelik gücünden yararlanarak İngiltere'nin sömürgeleri altında yaşayan müslümanları kışkırtmak vardır. Ancak bu dönemde Osmanlı her alanda teknolojiden uzak kalmıştır.

4 Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'nda Almanya'nın Yanında Yer Almasının Nedenleri I. Dünya Savaşı'nın Sona Ermesi ve Mondros Ateşkes Antlaşması 27. Osmanlı Devleti'nin Almanya'nın yanında savaşa girmesinin nedenleri arasında; Savaşı eğer Almanya kazanırsa kaybettiği toprakları geri almak ümidi ve eski gücüne kavuşma isteği yatmaktadır. Bunun yanında İttihat ve Terakki liderlerinin savaşı Almanya'nın kazanacağına olan inançlarıda vardır. 7. Mondros Ateşkes Antlaşması'na bakıldığında; İç güvenliğin sağlanması için ayrılacak birlikler dışında Osmanlı ordusu terhis edilecektir. Askeri Osmanlı demir yollarından İtilaf devletleri yararlanacaktır. Ulaşım Hükümet haberleşmesi dışında telsiz telgraf ve kabloların denetimi İtilaf Devletleri'ne geçecektir. İletişim 30. Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'na Katılması Almanya İtalya Mondros Ateşkes Antlaşması'ndan Sonra Yaşanan Gelişmeler Bulgaristan? Avusturya Macaristan Verilen şema incelendiğinde yer alan devletler Osmanlı Devleti'nin I. Dünya Savaşı'nda beraber mücadele ettiği devletlerdir. 2. Mondros'tan sonra İngilizlerin Musul ve çevresini İtalyanların Antakya ve çevresini Ermenilerin Kars ve Sarıkamışı Fransızlar Adana, Maraş ve çevresini işgal etmeleri Wilson İlkeleri'nin Yenen devletler yenilen devletlerden toprak almayacak maddesiyle çelişmektedir. Çünkü soruda geçen devletler Osmanlı Devleti'nden çeşitli taleplerle toprak almışlardır. I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı Devleti'nin Savaştığı Cepheler 40. I. Dünya Savaşı nda Osmanlı Devletinin Savaştığı Cepheler I Kafkas Kanal II Irak - İran Suriye - Filistin Hicaz - Yemen Çanakkale III Romanya Galiçya Makedonya Verilen şemada I numaralı kutuya Taarruz, II numaraya Savunma, III numaraya ise sınırları dışındaki cepheler yazılmalıdır. Paris Barış Konferansı 6. Paris Barış Konferansı hakkında verilen bilgiler okunduğunda İtalya'ya vaadedilen toprakların Yunanlılara verilmesi ile İtalya umduğunu bulamamıştır. Bu olay İtilaf Devletleri'nin aralarında anlaşmazlık yaşadığını da göstermektedir. Sömürgeciliğin yerini manda ve himayenin alması Wilson İlkelerine aykırı kararlar alındığını gösterir. Kararların hiç birinde Osmanlı Devleti'nin toprak bütünlüğüne saygı gösterildiğine dair bir ifadeye ulaşılamaz.

5 İzmir'in İşgali Kuvay-i Milliye 9. Yunanistan'ın İzmir'i işgal ederken ileri sürdüğü gerekçe buradan tarihsel haklarının olduğunu ve bu bölgede Rum nüfusunun fazla olduğu iddialarıdır. 34. İşgalleri yavaşlatmak Kuvay-i Milliye Birlikleri?...?...?... Azınlıkların Kurduğu Zararlı Cemiyetler 23. Azınlıkların kurduğu zararlı cemiyetlerin temel amaçları bulundukları bölgelerde kendi devletlerini kurmaktır. Bu nedenle onların amaçları III. öncülde verilmiştir. Milli Varlığa Düşman Cemiyetler Şemada verilen Kuvay-i Milliye tablosuna Bölgesel amaçlı kuruldukları İşgallere karşı oluştukları Halk tarafından oluşturuldukları yazılır. Ancak bu birlikler düzenli askeri birlikler değildir. Atatürk'ün Samsun'a Çıkışı ve Havza Genelgesi 4. "Atatürk'ün Tamim Telgraf ve Beyanemeleri" adlı eserden verilen soruya bakıldığında; Halkın yapılacak mücadeleye hazırlıklı olmasını sağlamak amaçlanmıştır. 26. Milli varlığa düşman cemiyetlerin genel özellikleri arasında İtilaf devletleri tarafından desteklendikleri Saltanat ve hilafet yanlısı oldukları vardır. Bu cemiyetlerin çalışmaları ülkede birlik ve beraberliğe zarar vermiştir. Ancak bu cemiyetler Milli Mücadeleyi desteklememiş, Milli Mücadele karşısında yer almışlardır. Amasya Genelgesi 0. Amasya Genelgesi hakkında verilen kutulardan Milletin bağımsızlığını yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır. Kararı milli mücadelenin amaç ve yöntemini belirtmektedir. Erzurum Kongresi Milli Cemiyetler 30. Haritada numaralandırılarak verilen I numaralı yere Trakya Paşaeli Cemiyeti II numaralı yere ise Kilikyalılar Cemiyeti yazılmalıdır. 9. Soruda verilen kutular incelendiğinde verilen kararlar Erzurum Kongresi kararlarıdır. Burada dikkat edilmesi gereken nokta; manda ve himaye kabul edilemez. Kararı ile Kuvayi Milliye'yi etkin milli iradeyi hakim kılma kararıdır. Bu kararlar Sivas Kongresi'nde aynen tekrar edilmiştir. Ancak Milli Meclis'in toplanma kararı Erzurumda alınmıştır.

6 İzmir'in İşgali Misak-ı Milli 23. Sivas Kongresi Yukarıda verilen Sivas Kongresi tablosuna, ulusal olduğu, manda ve himayenin kesin olarak reddedildiği yazılabilir. Bu kongrede bütün yararlı cemiyetler Anadolu ve Rumeli Müdafa-i Hukuk Cemiyeti olarak birleştirilmiştir. Ancak Milli Mücadelenin amaç ve yöntemi Sivas değil Amasya Genelgesi'nde alınmış bir karardır. Amasya Görüşmesi ve Temsil Heyeti 5. İstanbul Hükümeti ile Temsil Heyeti arasında yapılan Amasya Görüşmeleri'nin sonuçları arasında I, II ve III. numaralı öncüller yer almaktadır. IV. numaralı öncülde yer alan Milli Mücadelenin başarıyla sonuçlanması Kurtuluş Savaşı'nın sonunda gerçekleşecektir. 3. Misak-ı Milli kararlarından; Türklerin çoğunlukla olduğu yerler bölünmez bir bütündür Sınırlar Batı Trakya'nın durumu halk oylaması ile belirlenecektir Sınırlar Boğazlar dünya ticaretine ve ulaşımına açık olacaktır. Boğazlar Yabancılara her türlü ayrıcalıklar kaldırılacaktır. Kapitülasyonlar Son Osmanlı Mebusan Meclisi 7. Amasya Görüşmeleri sonrasında İstanbul Hükümeti'ninde kabul ettiği Mebusan Meclisi açılmış Misak-ı Milli kararları kabul edilmiştir. Ancak İtilaf Devletleri bu kararları kendi çıkarlarına aykırı bulmuş ve İstanbul'u işgal etmiştir. Böyleliklede ulusal irade yok sayılmıştır. Meclisin dağılması, halkın görüş ve düşüncelerine de saygı gösterilmemiştir. Büyük Millet Meclisi'nin Açılması Temsil Heyeti'nin Ankara'ya Gelmesi 7. Ankara'nın Milli Mücadele'nin merkezi seçilmesinin nedenleri arasında; Askeri ve siyasi yönden güvenli bir konumda olması; Ulaşım ve haberleşme imkânlarının elverişli olması, Batı Cephesi'ne yakın olması yer almaktadır. Ancak O dönemde Milli Mücadele'nin merkezi Ankara değil İstanbul'dur Nisan 920'de açılan I. TBMM'nin özelliklerine bakıldığında; "Yasama," yürütme ve yargı yetkileri TBMM'dedir. Bu yüzden güçler birliği ilkesi vardır. "Meclisin üzerinde hiç bir güç yoktur." maddesi ile kendisi haricinde bir otoriteyi kabul etmemiştir. Açılan TBMM'de millet egemenliği vurgusu yapılmıştır. Ancak bu TBMM'de Cumhuriyet yönetimi ilan edilmemiştir. Cumhuriyet 29 Ekim 923'te Kurtuluş Savaşı tamamlandıktan sonra ilan edilmiştir.

7 Meclise Karşı Çıkarılan İsyanlar Sevr Antlaşmasına Tepkiler Nisan 920'de Ankara'da açılan Büyük Millet Meclisi'ne karşı gerek İtilaf güçleri gerekse İstanbul Hükümeti çeşitli isyanlar başlatmıştır. Bu isyanlar Milli Mücadele için engel oluşturmaktadır. Çoğunluğu dış güçlerin kışkırtmaları sonucunda çıkmıştır. Ülke içerisinde huzursuzluğa neden olmuşlardır. Ancak çıkan bu isyanlara İstanbul Hükümeti tepki göstermemiş aksine isyanları desteklemiştir. 9. İstanbul Hükümeti'nin Sevr Antlaşmasını imzalaması karşısında TBMM Bu antlaşmayı imzalayanları Vatan haini kabul etmiştir. Buna göre TBMM İstanbul Hükümeti'nin kararını onaylamamıştır. Bu yüzden iki hükümet arasında uyuşmazlık vardır. Soruda verilen A, B ve D seçeneklerine ulaşılır. C seçeneğine ulaşılamaz. Hıyanet-i Vataniye Kanunu Nisan 920'de kabul edilen Hıyanet-i Vataniye Kanunu'nun kabul edilme gerekçesi ülkede çıkan isyanlar karşısında asayiş ve düzeni sağlamak vardır. İstiklal Mahkemeleri 2. TBMM açıldıktan sonra Hıyanet-i Vataniye Kanunu'nu çıkartması, İstiklal Mahkemeleri'ni kurması ve şeyhülislamın Milli Mücadele hakkındaki olumsuz fetvasına karşı Ankara Müftüsü tarafından karşı fetva yayımlatmasının gerekçesi Büyük Millet Meclisi'ne karşı çıkarılan isyanları durdurmak ve bastırmak yatmaktadır. Sevr Antlaşması 5. Kapitülasyonlardan müttefik devletler yararlanıcak Ekonomik Askerlik zorunlu hizmet olmayacak ve ordu 50 bin kişiyle sınırlı kalacak Askeri Karışıklık çıkması halinde Doğu Anadolu'da bulunan altı il işgal edilecek Siyasi Verilen öncüllerden I, II ve III'e ulaşılır.

8 - 3. ÜNİTE - Güney Cephesi'nde İşgallere Karşı Tepkiler Doğu Cephesi'ndeki Mücadeleler 6. Ermenilerle Mücadele edildi. XV. Kolordu komutanı Kazım Karabekir komutasında mücadele verildi. Kartın ön yüzü Kartın arka yüzü Soruda verilen kartın arka yüzündeki ifadelere bakıldığında ön yüzüne yazılacak cephe Doğu Cephesi'dir. Gümrü Antlaşması 0. Kutularda verilen bilgilere bakıldığında; I numaralı bilgi doğrudur. Kurtuluş Savaşı Doğu, Batı ve Güney olmak üzere 3 cephede gerçekleşmiştir. Doğu Cephesi'nde Osmanlıdan kalma düzenli ordu mücadele vermiştir. Bu ifade de doğrudur. Ancak tabloda yanlış işaretlenmiştir. Doğu Cephesi Gümrü Antlaşması'yla kapanmıştır. Bu ifadede doğrudur. Doğu Cephesi'nin komutanı Enver Paşa'dır ifadesi yanlıştır. Tabloda ise bu ifade doğru olarak işaretlenmiştir. 4. Maraşta Sütçü İmam'ın Urfa'da Ali Saip Bey'in Antep'te Şahin Bey'in mücadele etmesi Güney Cephesi'nde düzenli ordunun kurulamadığını Kuvay-i Milliye'nin mücadele verdiğini kanıtlamaktadır. Ankara Antlaşması 8. Şema, verilen şıklarla doldurulmak istendiğinde: Fransız heyeti ile yapılan görüşmeler sonucunda Cephesi kapandı Fransızlar bu antlaşma ile TBMM yi Ankara Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile Güney resmen tanımış oldu. Destanlaşan Direniş 6. Güney Cephesi nde Yunanistan ile savaşılmıştır. D Mondros Ateşkes Antlaşması ndan sonra İngilizler güney illerini işgal etmiştir. D Y. çıkış 2. çıkış Y İngilizler güneydeki illerden çekilince bu bölgeler Fransızlar tarafından işgal edilmiştir. D Y 3. çıkış 4. çıkış Verilen bilgiler takip edildiğinde ilk kutudaki bilgi hatalıdır bu yüzden Y harfi takip edilmelidir. İkinci kutu doğru bilgidir. Bu yüzden doğru kutusuna gidilip 3. çıkış kutusuna ulaşılır. Kuvay-i Milliye Birliklerinin Özellikleri ve Düzenli Ordu'nun Kurulması 6. Soruda verilen bilgi okunduğunda; Düzensiz birliklerinin direnişin bu cephede yeterli olmadığı, yapılan Gediz Taarruzu'nun başarısızlıkla sonuçlandığını çıkarıyoruz. Ancak Batı Anadolu'nun tümü değil bir kısmı elden çıkarılmıştır. Birinci İnönü Zaferi 9. I. İnönü Savaşı'nın sonuçlarının yer aldığı soruda II. III ve IV. öncüllere ulaşılır. Ancak savaşın kazanılmasıyla Batı Cephesi kapanmamıştır. TBMM bu cephede 4 mücadele daha vericektir.

9 Londra Konferansı 4. TBMM ilk kez uluslararası bir konferansta hukuken tanınmıştır. D Y Türklerin barış yanlısı olduğu dünya kamuoyuna gösterilmiştir. İtilaf Devletleri Savaşı sona erdirmeyi teklif etmişlerdir. D Y. çıkış 2. çıkış D Y 3. çıkış 4. çıkış Verilen bilgiler takip edildiğinde ile kutudaki ifade doğrudur bu yüzden D yönüne ilerlenecektir ikinci kutudaki bilgi de doğrudur. Bu yüzden D yönünde ilerleyip. çıkışa ulaşılacaktır. I. İnönü Zaferinin Neden Olduğu Gelişmeler 9. I. İnönü Zaferi'nin ardından I, II ve IV. öncüller TBMM'nin uluslararası alanda kazanımlarıdır. Ancak II numaralı öncül bir başarı değil başarısızlıktır. TBMM tarafındanda kabul görmemiştir. II. İnönü Zaferi Kütahya ve Eskişehir Yenilgisi 24. Soruda verilen bilgi okunduğunda Türk ordusu Batı Cephesi'nde yaptığı tüm savaşları kazanmamış Kütahya ve Eskişehir Savaşı'nı kaybetmiştir. Savaşan devlet Yunanistan olmasına rağmen İtilaf devletleri bu cephede Yunanistan'ı desteklemişlerdir. Soruda verilen öncüllerden I. öncüle ulaşılamaz. II. ve III. numaralı öncüllere ulaşılır.