Türkiye Deniz Bilimleri Konferansı 2016 BİLDİRİ ÖZETLERİ

Transkript

1 Türkiye Deniz Bilimleri Konferansı 2016 BİLDİRİ ÖZETLERİ ODTÜ Kültür ve Kongre Merkezi Ankara 31 Mayıs 3 Haziran 2016

2 Türkiye Deniz Bilimleri Konferansı 2016 Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Kültür ve Kongre Merkezi Ankara 31 Mayıs 3 Haziran 2016 Bildiri Özetleri Kitapçığı (Elektronik kopya, basım sırasındaki aksaklıklardan dolayı basılı kopyada yer almayan 12 poster bildiri özetini de içermektedir.) 15 Temmuz 2016 EDİTÖRLER Dr. Yeşim AK ÖREK Yrd. Doç. Dr. Devrim TEZCAN Ana kapaktaki resim Devrim TEZCAN tarafından tasarlanmıştır, izin alınmadan kullanılamaz.

3 NOTES UPON THE FIRST TURKISH ANTARCTIC SCIENTIFIC EXPEDITION Bayram Öztürk a, Hasan Birol Çotuk b, Şamil Aktaş c, Burcu Özsoy Çiçek d, Halim Aytekin Ergül e, İzzet Noyan Yılmaz f, Gökhan Halıcı g, Mehmet Akif Sarıkaya h, Mehmet Arda Tonay a, Bülent Gözcelioğlu i, Sinan Mavruk j, Melike İdil Öz k, Özgün Oktar d a İstanbul University, Faculty of Fisheries, Fundamental Science Division, Department of Marine Biology,TÜDAV b Marmara University, School 0f Physical Education and Sport, Dept. of Sport Health Sciences c İstanbul University, Faculty of Medicine, Dept. of Underwater and Hyperbaric Medicine d İstanbul Technical University, Polar Research Center, Maritime Faculty, Tuzla e Kocaeli University, Science and Arts Faculty, Department of Biology, Kocaeli f İstanbul University, Institute of Marine Sciences and Management, Department of Physical Oceanography and Marine Biology g Erciyes University, Science and Arts Faculty, Department of Biology, Kayseri h İstanbul Technical University, Eurasia Institute of Earth Sciences i The Scientific and Technological Research Council of Turkey, Ankara j Çukurova University, Faculty of Fisheries, Fundamental Science Division, Department of Marine Biology, Adana k Çanakkale 18 Mart University, Gökçeada Vocational School, Department of Fisheries Technology, Çanakkale ozturkb@istanbul.edu.tr ABSTRACT Antarctic Treaty officially entered into force on 1961 with participation of 17 countries.the first initiation of Turkey to conduct scientific studies in Antarctic on 1991 remained inconclusive.however, Turkey became a part on non-advisory contractor of Antarctic Treaty on 1995 and declared its statute to the depository country on 1996.In the following years, researchers from various universities of Turkey run individual research studies in several scientific bases on Antarctic.By the year 2013 Turkey s initiations to conduct a scientific expedition on Antarctic have accelerated.eventually, it was decided to carry through the first Antarctic expedition of Turkey by participation of 13 researches from 7 universities on March 29, It is thought that the expedition is important in terms of bringing up the scientific, peaceful and environmentalist vision of Turkey to the world s attention. The first Turkish Antarctic research expedition s scientific program can be grouped under five main issues as Marine Biodiversity, Sea Ice Observations, Marine Pollution, Geology, and Medical Sciences.The studies will start on April 2, 2016 after departing by auxillary/research vessel from Ushuaia (Argentina) and will continue atukrainian Vernadsky Research Base in Galindez Island (Antarctic). The studies will be finished on April 16, 2016 by arriving Mar del Plata (Argentina). During the expedition, within the frame of Marine Biology and Biodiversity; Marine mammals observations will be carried out. In addition fish, microplankton, ichtyoplankton, and benthic organisms will be collected by plankton nets and fish nets. On terrestrial fields, epiphytic lichens, lichenicolous fungi and bryophyte samples will be collected. Biodiversity of obtained organisms will be studied by conventional and molecular methods. Physicochemical data will be measured both in terrestrial and marine environment. This data will be used to evaluate effects of abiotic factors on Antarctic ecosystems biodiversity. During the route, sea ice concentration, and thickness, and snow depth on sea ice will be determined by in-situ observations according to ASPeCT Protocol. Also remote sensing images will be collected covering the period. Within the frame of pollution researches; in addition to marine water and biota samples, marine surface sediments will be collected by using grab sampler. Persistent organic pollutants and heavy metal concentrations will be determined by using high resolution equipments. Obtained data will be used to evaluate atmospheric deposition of industry derived particulates effects on the continent ecosystem. Additionally, biogenic component and secondary metabolite analysis of benthic organisms will be done. Within the frame of geological researches; dating and magnification of deglaciation in Galindez Island will be determined by cosmogenic isotope analysis. Relation between past climate changes and the results will be evaluated. Within the frame of medical researches; effects of extreme environmental conditions of Antarctic on autonomous and central nervous system s adaptation processes will be evaluated by measuring heart rate variability and electroencephalogram. This will enable us to provide a more comprehensive view of nervous system processes during adaptation to Antarctica. Also, a program which includes popular aspect of the expedition such as outreach will be carried out. Acknowledgements:This research was funded by İstanbul Technical University (Grant No: İTÜ BAP-39532, Çukurova University (Grant No: FBA-2016/6205), İstanbul University (Grant No: FOA-2016/20530), Kocaeli University (Grant No: KOU-BAPB-2016/026). Keywords: Antarctic, Turkish Scientific Expedition, Multidisciplinary Researches, Popular Science 180

4 İLK TÜRK ANTARKTİKA BİLİM SEFERİ ÜZERİNE NOTLAR Bayram Öztürk a, Hasan Birol Çotuk b, Şamil Aktaş c, Burcu Özsoy Çiçek d, Halim Aytekin Ergül e, İzzet Noyan Yılmaz f, Gökhan Halıcı g, Mehmet Akif Sarıkaya h, Mehmet Arda Tonay a, Bülent Gözcelioğlu i, Sinan Mavruk j, Melike İdil Öz k, Özgün Oktar d a İstanbul Üniversitesi, Su Ürünleri Fakültesi, Temel Bilimler Bölümü, Deniz Biyolojisi ABD, TÜDAV b Marmara Üniversitesi, Beden Eğitimi ve Spor YO, Spor Sağlık Bilimleri ABD c İstanbul Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Sualtı Hekimliği ve Hiperbarik Tıp ABD d İstanbul Teknik Üniversitesi, Kutup Araştırmaları Uyg-Ar Merkezi, Denizcilik Fak., Tuzla e Kocaeli Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü İzmit, Kocaeli f İstanbul Üniversitesi, Deniz Bil. ve İşl. Ens., Fiziksel Oşinografi ve Deniz Biyolojisi ABD g Erciyes Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü, Kayseri h İstanbul Teknik Üniversitesi Avrasya Yerbilimleri Enstitüsü i Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırmalar Kurumu, Ankara j Çukurova Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Temel Bil. B., Deniz Biyolojisi ABD, Adana k Çanakkale 18 Mart Üniversitesi Gökçeada Uyg. Bil. YO Balıkçılık Tek. ABD, Çanakkale (ozturkb@istanbul.edu.tr) ÖZET Antarktika Antlaşması 17 ülkenin katılımıyla 1961 yılında yürürlüğe girdi. Türkiye nin Antarktika da bilimsel çalışma yapmak üzere 1991 de yapılan ilk girişimi sonuçsuz kaldı. Ancak, 1995 yılında ülkemiz Antarktika Antlaşmasının danışman olmayan taraflarından biri oldu ve bunu 1996 yılında depoziter ülkeye bildirdi. İlerleyen yıllarda üniversitelerimizden değişik araştırmacılar, Antarktika da bulunan çeşitli üslerde, bireysel araştırma çalışmaları yürüttüler yılında Türkiye nin Antarktika ya bir bilim seferi düzenlemesi için girişimler yeniden hız kazandı. Nihayet, Türk Bilim tarihinin ilk Antarktika seferinin 7 üniversitemizden 13 araştırmacının katılımıyla 29 Mart 2016 da hayata geçirilmesine karar verildi. Çalışmanın Türkiye nin bilimsel, barışçı ve çevreci vizyonunu dünya gündemine taşıması bakımından önemli olduğu düşünülmektedir. İlk Türk Antartika araştırma seferinin bilimsel programı Denizel Biyoçeşitlilik, Deniz Buzu Gözlemleri, Deniz kirliliği, Jeoloji, ve Tıp çalışmaları olmak üzere beş başlık altında toplanabilir. Çalışmalar destek/araştırma gemisinin 2 Nisan 2016 da Ushuaia (Arjantin) dan hareketi ile başlayacak, Galindez (Antarktika) adasında kurulu olan Ukraynaya ait Verdadsky Araştırma İstayonu nda sürdürülecek ve geminin Mar Del Plata (Arjantin) dönüşü ile 16 Nisan 2016 da sonlanacaktır. Sefer sırasında Deniz biyolojisi ve biyolojik çeşitlilik çalışmaları kapsamında; Deniz memelisi gözlemleri yapılacak, plankton kepçeleri ve balık ağları yardımıyla mikroplankton, ihtiyoplankton ve bentik organizmalar örneklenecektir. Kara ortamında epifitik liken, likenikol mantar ve yosun örnekleri toplanacaktır. Elde edilen canlıların biyolojik çeşitliliği geleneksel ve moleküler yöntemlerle araştırılacaktır. Karada ve denizde yapılacak fizikokimyasal ölçümlerle elde edilecek veriler yardımıyla abiyotik faktörlerin Antarktika ekosistemindeki canlı çeşitliliğine etkisi değerlendirilecektir. Sefer güzergahı boyunca ASPeCt protokolüne uygun olarak gemiden yapılacak gözlemlerle, güncel deniz buzu konsantrasyonu, kalınlığı ve üzerindeki kar kalınlıkları belirlenecektir, ayrıca süreci kapsayacak şekilde uzaktan algılama görüntüleri elde edilecektir.yine, süreci kapsayacak şekilde uzaktan algılama görüntüleri elde edilecektir. Kirlilik araştırmaları kapsamında; grab tip örnekleyiciler yardımıyla yüzey sedimenti, deniz suyu ve canlı organizma örnekleri alınacaktır. Örneklerde Kalıcı Organik Kirleticilerin ve ağır metallerin konsantrasyonlarının yüksek çözünürlüklü cihazlarla belirlenmesi amaçlanmaktadır. Elde edilecek veriler ışığında, giderek artan sanayi faaliyetlerinden kaynaklanan ve atmosferik hareketlerle taşınan kirleticilerin kıta ekosistemine etkisi değerlendirilecektir. Deniz sedimentinde ayrıca biyojenik bileşen ve bentik omurgasızlarda sekonder metabolit analizleri yapılacaktır. Jeoloji araştırmaları kapsamında; Galindez Adası ndaki buzul gerilemesinin büyüklüğü ve zamanlaması kozmojenik izotop analizleri ile belirlenecek ve geçmiş dönemdeki iklim değişiklikleri ile arasındaki bağlantı değerlendirilecektir. Tıp araştırmaları kapsamında; Antarktika kıtasının zorlayıcı çevre koşullarının otonom ve merkezi sinir sistemi fizyolojik uyum süreçlerine etkisi Kalp Hızı Değişikliği ve Elektroansefalogram ölçümleri ile değerlendirilecektir. Sonuçta, erken Antarktika uyumunda sinir sistemi süreçleri hakkında daha yetkin bir değerlendirme yapmak mümkün olacaktır. Araştırma seferinin popüler bilim yönünü içeren bir program da yürütülecektir. Teşekkür:Çalışma, İstanbul Teknik Üniversitesi BAP 39532, Çukurova Üniversitesi FBA-2016/6205, İstanbul Üniversitesi FOA-2016/20530, Kocaeli Üniversitesi BAPB-2016/026 nolu projelerle maddi olarak desteklenmiştir. Anahtar Kelimeler: Antarktika, Türk Araştırma Seferi, çok disiplinli araştırmalar, popüler bilim 179

5