T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

Transkript

1 T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRME PROJESİ) İNŞAAT TEKNOLOJİSİ KABA SIVA ANKARA 2006

2 Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

3 İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...ii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ SIVA YAPILACAK YÜZEYİ HAZIRLAMA Sıva Nasıl Olmalı? Hatalı Sıva Uygulamaları Sıva Yapılacak Yüzey Tanımı Çeşitleri Sıva Yapılacak Yüzeyi Hazırlamada Kullanılan Araç Ve Gereçler (Malzeme) Sıva Yapılacak Yüzeyi Hazırlama Kuralları Sıva Yapılacak Yüzeyin Hazırlanması...7 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...14 ÖĞRENME FAALİYETİ MASTARLIK (ANO-ANA) YAPMA Mastarlık (Ano-Ana) Tanımı Amacı Mastarlık (Ano-Ana) Yapımında Kullanılan Araç Gereçler (Malzeme) Mastarlık (Ano-Ana) Yapma Kuralları Mastarlık (Ano-Ana) Yapılması...17 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...30 ÖĞRENME FAALİYETİ KABA SIVA YAPMA Kaba Sıva Tanımı Amacı Kaba Sıva Yapımında Kullanılan Araç ve Gereçler (Malzeme) Kaba Sıva Yapma Kuralları Kaba Sıva Yapılması...34 ÖLÇME DEĞERLENDİRME...50 MODÜL DEĞERLENDİRME...51 CEVAP ANAHTARLARI KAYNAKLAR...55 i

4 AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI AÇIKLAMALAR 582YIM109 İnşaat Teknolojisi Sıvacılık Kaba Sıva Bu modül; sıva yapılacak yüzeyi hazırlama, mastarlık(anoana) yapma ve kaba sıva yapma konularının işlendiği öğrenme materyalidir. SÜRE 40/32 ÖN KOŞUL YETERLİK MODÜLÜN AMACI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Sıvaya hazırlık modülünü başarmak. Sıva yapılacak yüzeyi kuralına uygun hazırlamak, mastarlığı(ano-ana) kuralına uygun yapmak ve kaba sıvayı kuralına uygun yapmak. Genel Amaç: Gerekli ortam sağlandığında, sıva yapılacak yüzeyi hazırlamayı, mastarlık(ano-ana) yapmayı ve kaba sıva yapmayı kuralına uygun olarak yapabileceksiniz. Amaçlar: Sıva yapılacak yüzeyi hazırlamayı kuralına uygun yapabileceksiniz. Mastarlık(ano-ana) yapmayı kuralına uygun yapabileceksiniz. Kaba sıva yapmayı kuralına uygun yapabileceksiniz. Ortam: Atölye, sınıf,,laboratuvar, kütüphane, internet ortamı (Bilgi teknolojileri ortamı), işletme, ev, vb. kendi kendine veya grupla çalışabileceğiniz tüm ortamlar. Donanım:Sınıfta; büyük ekran televizyon, sınıf veya bölüm kitaplığı, VCD veya DVD çalar, tepegöz, projeksiyon, bilgisayar ve donanımları, internet bağlantısı, öğretim materyalleri vb. Atölyede; kürek, el arabası, elek ve destek çıtası, metre, çelik mala, sıvacı küreği, su terazisi, mastar, mastarlık çıtası, şakul ip, çivi, testere, keser, çekiç, murç-keski, kanca, gelberi, perdah malası, su fırçası, süpürge, köşe devir malası, tel fırça, süpürge, üstübü, merdiven, iskele, harç teknesi, kum ölçeği, su hortumu, su fıçısı, su kovası, su ölçeği, iş kıyafeti, yağmurluk, eldiven, çizme, baret, emniyet kemeri, toz maskesi, iş gözlüğü, betonyer, kum, çimento, kireç, alçı, sıva teli (rabitz), özel üretilmiş bağlayıcılar, su, özel katkılar. Modül içerisindeki her bir öğrenme faaliyetinden sonra belirtilen ölçme araçlarıyla kendinizi değerlendireceksiniz. Modülün sonundaysa, kazanmış olduğunuz bilgi, beceri ve tavırlarınız, öğretmeniniz tarafından hazırlanacak, ölçme araçları ile değerlendirilecektir. ii

5 GİRİŞ Sevgili Öğrenciler GİRİŞ Günümüzde uygulanmakta olan piyasa ekonomisinin ihtiyaç duyacağı, rekabetçi pazar taleplerini karşılayacak, vasıflı, uyumlu ve motivasyonu yüksek bireylerin yetişmesi, ülkemizin kalkınması için önemlidir. Avrupa Birliğine uyum sürecinde olan Türkiye de, gençlerin gelecekte ülkemiz dışında da çalışacak şekilde yetişmesi önem taşımaktadır. Bu nedenle, her sektörde birden fazla dalda uzmanlaşmış nitelikli insan gücü gereksinimi, ön plana çıkmaktadır. Bilgi ve beceri düzeyi yüksek olan, iyi yetişmiş meslek elemanlarının iş bulma şansları daha fazla olmaktadır. Gençlerin çoğu, orta öğretimi bitirdikten sonra meslek liseleri ile düz liseler arasında tercih yapma sorunuyla karşılaşmakta, yeterli bilgiye sahip olmadıkları için kaygı ve telaşa kapılmakta, hayatları boyunca sürdürecekleri uğraş alanlarının seçimi tesadüflere kalmaktadır. Gençlerin; yeteneklerini, toplumun ve çevrenin ihtiyaçlarını, yeterince dikkate almadan yaptıkları seçimler, hem onların mutsuzluğuna hem de toplumun iş gücü israfına yol açabilmektedir. Yanlış meslek seçiminin önemli nedenlerinden biri de, iş dünyasındaki olanaklar ve iş piyasasının ihtiyaçları konusunda gençlerin yeterince bilgi sahibi olmayışlarıdır. Bilgi sahibi olmak, doğru meslek seçimi ve meslekte gelişebilmek için temel koşuldur. Öğrencinin, ihtiyaç duyduğu doğru ve güncel bilgiye, kısa sürede ve en az emekle ulaşmasını sağlayabilmek için, bilgiye ulaşma yolları kazandırılmalıdır. Bu modül, inşaat teknolojisi alanı 11.sınıf öğrencilerine yönelik olup, 32 ders saati okulda, 8 ders saati ise okul dışında, öğrencinin bireysel veya grup çalışması yapacağı toplam 40 ders saati içerisinde gerçekleştirilecektir. 1

6 2

7 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ - 1 Gerekli donanımı kullanarak sıva yapılacak yüzeyi hazırlamayı kuralına uygun yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA Çevrenizde gördüğünüz inşaatları inceleyiniz. Sıva yapılacak yüzeyi hazırlama hakkında araştırma ve gözlem yapınız. Sıva yapılacak yüzeyi hazırlamanın önemi konusunda araştırma yaparak, bilgi toplayınız. Sıva yapılacak yüzeyin hazırlanışı hakkında inşaatlara gidip bilgi toplayınız ve gözlem yapınız. Araştırma ve gözlemlerinizi rapor haline getiriniz ve hazırladığınız raporu sınıfta tartışınız. 1. SIVA YAPILACAK YÜZEYİ HAZIRLAMA 1.1. Sıva Nasıl Olmalı? Tüm sıva uygulamaları TS 1262 ve TS 1481 Standartlarına uygun olarak yapılmalıdır. Seçilecek sıvanın aşağıdaki özellikleri taşımasına dikkat edilmelidir. Yüksek elastikiyet. Düşük ısıl genleşme Yüksek yapışma kabiliyeti Düşük kılcal su emme. Yüksek buhar geçirgenliği Dış etkenlere yüksek mukavemet Dış ve iç sıva uygulamalarında aşağıdaki tabloda belirtilen harç gruplarına ve karışım oranlarına mümkün olduğu kadar uyulmalıdır. Sıva karışım oranları Dış sıva İç sıva Serpme Tabakası(sıva altı serpme) 1. seçenek 2. seçenek 3. seçenek Çimento 1 Ölçek Çimento 1 Ölçek Çimento 1 Ölçek Toz Kireç 2 Ölçek Kireç Kaymağı 1,5 Ölçek Kum 3 Ölçek Kum 9 Ölçek Kum 9 Ölçek Çimento 1 Ölçek Çimento 1 Ölçek Çimento 1 Ölçek Kireç Kaymağı 1,5 Ölçek Kireç Kaymağı 1,5 Ölçek Kum 3 Ölçek Kum 9 Ölçek Kum 3 Ölçek 3

8 Kaba Sıva İnce Sıva 1. seçenek 2. seçenek 1.seçenek 2.seçenek Çimento 1 Ölçek Çimento 1 Ölçek Çimento 1 Ölçek Çimento 1 Ölçek Toz Kireç 2 Ölçek Kireç Kaymağı 1,5Ölçek Toz Kireç 2 Ölçek Kireç Kaymağı 1,5 Ölçek Kum 10 Ölçek Kum 10 Ölçek Kum 11 Ölçek Kum 11 Ölçek Çimento 1 Ölçek Çimento 1 Ölçek Çimento 1 Ölçek Çimento 1 Ölçek Toz Kireç 2 Ölçek Kireç Kaymağı 1,5 Ölçek Toz Kireç 2 Ölçek Kireç Kaymağı 1,5 Ölçek Kum 3 Ölçek Kum 3 Ölçek Kum 4 Ölçek Kum 3 Ölçek 1.2. Hatalı Sıva Uygulamaları Ülkemizde sıva uygulamalarında, gerek sıva malzemeleri (gereçler) karışımlarında ve gerek uygulama sırasında önemli hatalar yapılmaktadır. Yerleşmiş hatalı uygulama alışkanlıklarının değişmesi mümkün olamamaktadır. Yapılan bu hataların sonucu, ülkemizde sıva ve cephe hasarlarına, hemen her binada rastlamak mümkündür. Konunun önemi ve yaygınlığından dolayı, sıva hasarları ile ilgili sebep ve sonuçlar, aşağıdaki tabloda verilmiştir. Sıva Hasarları Sebep ve Sonuçları Hasarın cinsi Sonuç Sebebi Sıva Çatlağı Münferit çatlaklar Blok derzleri boyunca çatlak Yatay sıva çatlağı Düşey sıva çatlağı Ağ şeklinde gayri muntazam sıva çatlağı. Yapının oturmasından,. Yalıtımı olmayan betonarme elemanlarının ısıl çalışmasından,. Farklı duvar malzemelerinin birlikte kullanılmasından,. Farklı zamanlarda tatbik edilen sıvanın ek yerinden.. Blokların uygun şekilde örülmemesi ve yeterli bağlantı olmamasından,. Duvar malzemesinin rötresinden,. Sıvanın ince olmasından,. Duvarın kararlı bir yapıda olmamasından.. Kalın bir sıva tabakasına henüz yumuşak iken tirfil çekilmesinden,. Isıl genleşmeler sonucu betonarme elemanlarının duvara göre yaptığı hareketlerden,. Duvarın oturması sonucu betonarme elemanlarından ayrılmasından.. Duvar malzemesinin rötresinden.. Sıva harcında yüksek miktarda bağlayıcı bulunmasından,. Sıva kumunda toz nispetinin yüksek 4

9 Yetersiz Sıva Mukavemeti Sıva Bünyesinde Tahribat Sıva Aderansının Yeterli Olmaması Rutubet Hasarı Sıva yüzeyinde tozlanma Krater şeklinde patlaklar Sıvanın duvardan tabakalar halinde ayrılması Sıva tabakalarının birbirinden ayrılması Dış sıvada İç sıvada olmasından,. Sertleşmesi başlamış alçı sıvaya su katarak kullanılmasından,. Sıvanın hızlı kurumasından (Güneş, rüzgâr vb.). Son sıva tabakasının üst yüzeyinde tirfil sonucu yüksek dozajlı bir film tabakası teşekkül etmesinden,. Sıva üst tabakasının alt tabakadan daha yüksek dozajlı olmasından.. Kum bünyesinde toz ve organik madde oranının fazla olmasından,. Sıva harcında bağlayıcı miktarının az olmasından,. Duvarın, sıva suyunu hızlı şekilde emmesinden,. Sıva yüzeyinin hızlı bir şekilde kurumasından.. Sönmemiş kireç tanelerinin sonradan sönmesinden,. Kumun içinde kil topakları veya kömür taneleri bulunmasından.. Duvarın sıva suyunu hızlı emmesinden,. Duvar yüzeyinin pürüzlülüğünün yeterli olmamasından,. Duvar yüzeyinin kirli olmasından,. Sıva tatbikatı sırasında duvar yüzeyinin donmuş olmasından,. Bir seferde tatbik edilen sıva tabakasının fazla kalın olmasından,. Sıvanın çarpma sureti ile değil çekme sureti ile yapılmasından,. Serpme tabakasının olmamasından,.yanlış serpme tabakası tatbik edilmesinden.. Sıva tabakalarının mukavemetlerinin yanlış tanzim edilmesinden, mukavemet üste doğru artmaktadır.. Sıva alt tabakası yüzeyinin yeterli pürüzlükte olmamasından,. Son tabakanın çok ince olarak tatbik edilmesinden.. Sıvaya katılan don katkı maddesinin hatalı tatbikinden,. Sıva malzemesindeki tuzların çiçeklenmesinden,. Dış sıvanın duvar bünyesinde içerden nüfuz eden buhara karşı bir buhar kesici durumunda olmasından,. Duvarın zaman zaman teşekkül eden rutubeti atma imkânı olmamasından.. Duvarın ısı yalıtımının yetersizliğinden iç yüzeyde rutubet oluşmasından. 5

10 Sıva Yüzeyinin Renklenmesi, Kirlenmesi Leke belirmesi Kirlenmesi. Tuz çiçeklenmesinden,. Sıva karışımının yeterli olmamasından,. Sıvaya katılan boyaların iyi karıştırılmamasından,. Sıva kalınlığının yeterli olmamasından,. Bağlayıcı malzeme ile boya malzemesi arasında reaksiyon meydana gelmesinden,. Farklı cinste harç kullanılmasından,. Farklı cinste duvar malzemesi kullanılmasından.. Fazla pürüzlü bir sıva sathı olmasından Sıva Yapılacak Yüzey Tanımı Çeşitli malzemelerden (gereçler) imal edilen, yapıyı meydana getiren ve sıva yapılması gereken yüzeylerin tümüne sıva yapılacak yüzey denir Çeşitleri Yapıda sıva yapılacak yüzeyler çok çeşitlidir. Teknolojik gelişmelere paralel olarak yapı malzemeleri hızla gelişmekte ve çoğalmaktadır. Doğal olarak sıva yapılacak yüzeyler de çeşitlenmektedir. Bunlardan bazılarını şöyle sıralayabiliriz. Betonarme yapı elemanları yüzeyleri, kerpiç, ahşap, kamış hasır, taş, tuğla, briket, gazbeton, özel üretilmiş bloklar, vb. malzeme ile yapılan duvar yüzeyleri, yalıtım malzemesi ile kaplanmış yüzeylerdir Sıva Yapılacak Yüzeyi Hazırlamada Kullanılan Araç Ve Gereçler (Malzeme) Geniş bilgi için 11. Sınıf Sıvaya Hazırlık modülüne bakınız. Kürek, el arabası, elek ve destek çıtası, metre, çelik mala, sıvacı küreği, su terazisi, mastar, şakul, ip, çivi, keser, çekiç, murç-keski, gelberi, su fırçası, süpürge, tel fırça, üstübü, merdiven, iskele, harç teknesi, kum ölçeği, su hortumu, su fıçısı, su kovası, su ölçeği, iş kıyafeti, yağmurluk, eldiven, çizme, baret, emniyet kemeri, toz maskesi, iş gözlüğü, betonyer, kum, çimento, kireç, alçı, sıva teli(rabitz), özel üretilmiş bağlayıcılar, su, özel katkılardır Sıva Yapılacak Yüzeyi Hazırlama Kuralları Sıvanacak yüzey incelenmeli, yüzey teşhisi yapılmalıdır. Sıvanacak yüzeyi meydana getiren malzeme zamanla don ve başka etkilerle bozulmuş ise, gereken düzeltme yapılmadan sıvaya başlanmamalıdır. Sıvanacak yüzey tümüyle kurumuş olmalıdır. Uygun iskele kurulmalıdır ve emniyet tedbirleri alınmalıdır. 6

11 Sıvaya başlanmadan önce, yüzeydeki çıkıntı ve bulaşıklar mutlaka kazınıp temizlenmelidir. Duvar dipleri beton ise süpürülmeli, topraksa kalas dizilmelidir. Duvar yüzeyi iyice ıslatılmalıdır. Bir zorunluluk yoksa camlar sıvadan önce takılmamalıdır. Sıvanacak beton yüzeyler yeterince pürüzlü değilse, taşçı tarağı ile dişlenerek pürüzlendirilmelidir. Duvar yüzeyinde sıvanması gereken metal ve ağaç yüzeyler varsa bu yüzeyler sıva teli(rabitz) ile kaplanmalıdır. Sıva yapılacak yüzeye aderans sağlamak için, yüzeyin cinsine ve bulunduğu yere göre, içerisine sika latex, ecosal vb. katkı maddeleri katılmış çimento şerbeti ya da yüksek dozlu çimento harcı ile sıva altı serpme yapılmalıdır. Sıva altı serpme, hızlı su kaybından dolayı ufalanmaması için, sertleşinceye kadar belirli aralıklarla sulanmalıdır. Sıva yapılacak mahalde don ihtimali varsa tedbir alınmadan sıva yapılmamalıdır. Mecburiyet yoksa sıva yapılmamalıdır. DİKKAT! İSKELEDE ÇALIŞIRKEN MUTLAKA EMNİYET TEDBİRLERİNİ ALIN, ALMAYANLARI UYARIN Sıva Yapılacak Yüzeyin Hazırlanması Araç ve gereçleri (malzemeleri) hazırlayınız (Resim 1.1, Resim 1.2, Resim 2.1 ve Resim 2.2). 7

12 Resim 1.1: Araçlar Resim 1.2: Araçlar Resim 2.1: Malzemeler (alçı ve çimento) Resim 2.2: Malzemeler (sönmüş kireç) Sıva yapılacak yüzeyde yağ, is, kir, boya, toz vb. varsa temizleyiniz (Resim 3.1 ve Resim 3.2). Resim 3.1: Yüzeyin tel fırça ile temizlenmesi Resim 3.2: Yüzeyin süpürge ile temizlenmesi Sıvanacak yüzeydeki kaba pürüzleri dökünüz (Resim 4.1 ve Resim 4.2). 8

13 Resim 4.1: Kaba Pürüzlerin keserle dökülmesi Resim 4.2: Kaba pürüzlerin çekiç ve murç ile dökülmesi Sıvanacak yüzeyin bulunduğu zemini temizleyiniz (Resim 5.1 ve Resim 5.2). Resim 5.1: Zeminin süpürülmesi Resim 5.2: Toplanan pisliğin çalışma alanından uzaklaştırılması Sıvanacak yüzeyin düzgünlüğünü, köşelere çivi çakıp çapraz ip çekerek kontrol ediniz (Şekil 1, Resim 6.1, Resim 6.2, Resim 6.3 ve Resim 6.4). Şekil 1: Yüzeyin Düzgünlüğünün Ölçülmesi 9

14 Resim 6.1: Yüzeyin düzgünlüğü için çivilerin çakılması Resim 6.2: Yatay ve düşey iplerin çekilmesi Resim 6.3: Yüzeyin düzgünlüğü için çapraz iplerin çekilmesi Resim 6.4: Yüzeyin düzgünlüğünün ölçülmesi Çimento harcı hazırlayınız (10. Sınıf Sıva Ve Duvar Modülüne bakınız) (Resim 7.1, Resim 7.2, Resim 7.3 ve Resim 7.4) Resim 7.1: Çimento harcının kuru Resim 7.2: Çimento harcının su ilave 10

15 olarak karıştırılması edilerek hazırlanması Resim 7.3: Çimento harcının karıştırılması Resim 7.4: Çimento harcının hazırlanması Yüzeyi ıslatınız (Resim 8.1 ve 8.2). Resim 8.1: Tuğla yüzeyin ıslatılması Resim 8.2: Beton yüzeyin ıslatılması Derin çukur ve kırıkları onarınız (Resim 9.1 ve Resim 9.2). Resim 9.1: Sıvanacak yüzeydeki derin kırıklar Resim 9.2: Sıvanacak yüzeydeki derin kırıklar Yüzeyin cinsine göre gerekiyorsa sıva teli (rabitz) monte ediniz (Şekil 2.1, Şekil 2.2 ve Resim 10). 11

16 Şekil 2.1: Sıva Teli Çeşitleri Şekil 2.2: Yüzeye sıva teli uygulaması Resim 10: Yüzeye sıva teli uygulaması Sıva altı serpme yapınız (10. Sınıf Sıva Ve Duvar Modülüne bakınız) (Şekil 3, Resim 11.1, Resim 11.2, Resim 11.3 ve Resim 11.4). Şekil 3: Sıva Altı Serpme Yapılması 12

17 Resim 11.1: : Sıva altı serpme yapılması Resim 11.2: : Sıva altı serpme uygulaması Resim 11.3: : Tuğla yüzeye sıva altı serpme yapılması Resim 11.4: : Tuğla yüzeye sıva altı serpme yapılmış hali İş bitiminde araç ve gereçleri toplayıp temizleyiniz (Resim 12.1, Resim 12.2, Resim 13.1 ve Resim 13.2) Resim 12.1: Araçların temizlenmesi Resim 12.2: Araçların toplanması Resim 13.1: Gereçlerin toplanması Resim 13.2: Gereçlerin toplanmış hali 13

18 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre, kendinizin veya arkadaşınızın yaptığı sıva yapılacak yüzeyi hazırlama işini değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre, evet - hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz. Dersin YAPIDA SIVALAR adı Amaç Sıva yapılacak yüzeyi hazırlama becerilerinin ölçülmesi Konu SIVA YAPILACAK YÜZEYİ HAZIRLAMA DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ 1 Araç gereçleri(malzemeleri) hazırladınız mı? Sıva yapılacak yüzeydeki yağ, is, kir, boya, toz vb. varsa 2 temizlediniz mi? 3 Sıvanacak yüzeydeki kaba pürüzleri döktünüz mü? 4 Sıvanacak yüzeyin bulunduğu zemini temizlediniz mi? Sıvanacak yüzeyin düzgünlüğünü, köşelere çivi çakıp çapraz 5 ip çekerek kontrol ettiniz mi? 6 Çimento harcı hazırladınız mı? 7 Yüzeyi ıslattınız mı? 8 Derin çukur ve kırıkları onardınız mı? Yüzeyin cinsine göre gerekiyorsa sıva teli (rabitz) monte 9 ettiniz mi? 10 Sıva altı serpme yaptınız mı? 11 İş bitiminde araç ve gereçleri toplayıp temizlediniz mi? Toplam evet ve hayır cevap sayıları EVET HAYIR Bu değerlendirme sonucunda eksik olduğunuzu tespit ettiğiniz konuları tekrar ederek eksikliklerinizi tamamlayınız. 14

19 OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) Bu faaliyet kapsamında kazandığınız bilgileri, aşağıdaki soruları cevaplayarak belirleyebileceksiniz Aşağıda verilen sorularda doğru olduğunu düşündüğünüz bir seçeneği işaretleyiniz. ÖLÇME SORULARI 1- Aşağıdakilerden hangisi sıva yapılacak yüzeyi hazırlama araçlarından biri değildir? A) Mala B) Rulo C) Çivi D) İp 2- Aşağıdakilerden hangisi sıva yapılacak yüzeyi hazırlama araçlarından biridir? A) Rende B) Spatula C) Çekiç D) Rulo 3- Aşağıdakilerden hangisi sıva yapılacak yüzeyi hazırlama malzemelerinden biri değildir. A) Tel fırça B) Çimento C) Kum D) Su 4- Aşağıdakilerden hangisi sıva yapılacak yüzeyi hazırlama malzemelerinden biridir? A) Tuğla B) Briket C) Şaplama D) Kireç 5- Aşağıdakilerden hangisi sıva yapılacak yüzeyi hazırlama işlemlerinden biri değildir. A) Sıvanacak yüzeydeki kaba pürüzleri dökünüz. B) Sıvanacak yüzeyin bulunduğu zemini temizleyiniz. C) Dikmelerin altına konulacak yastıkları hazırlayıp yerleştiriniz D) Sıva altı serpme yapınız.. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek değerlendiriniz. Eksik olduğunuz konulara dönerek tekrarlayınız. Tüm soruları doğru cevapladıysanız diğer faaliyete geçiniz. 15

20 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ - 2 Gerekli donanımı kullanarak mastarlık (ano-ana) yapmayı kuralına uygun olarak yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA ÖĞRENME FAALİYETİ 2 Çevrenizde gördüğünüz inşaatları inceleyiniz. Mastarlık(ano-ana) hakkında araştırma ve gözlem yapınız. Mastarlık (ano-ana) yapmanın önemi konusunda araştırma yaparak, bilgi toplayınız. Mastarlık (ano-ana) yapımı hakkında inşaatlara gidip bilgi toplayınız ve gözlem yapınız. Araştırma ve gözlemlerinizi rapor haline getiriniz ve hazırladığınız raporu sınıfta tartışınız. 2. MASTARLIK (ANO-ANA) YAPMA 2.1. Mastarlık (Ano-Ana) Tanımı Yüzeye yapılacak sıvayı; şakulünde ve düzgün yapabilmek, sıva kalınlığını kontrol altına alabilmek, mastar çekmeyi kolaylaştırmak amacıyla yapılan kılavuzlara mastarlık (ana-ano) denir Amacı Sıvayı şakulünde yapmak Sıvayı düzgün yapmak Sıva kalınlığını kontrol altına almak Mastarı dayayıp çekmek Sıva yapmayı kolaylaştırmak Sıva hatalarını en aza indirmek 2.2. Mastarlık (Ano-Ana) Yapımında Kullanılan Araç Gereçler (Malzeme) Geniş bilgi için 11. Sınıf Sıvaya Hazırlık Modülüne bakınız. 16

21 Kürek, el arabası, elek ve destek çıtası, metre, çelik mala, sıvacı küreği, su terazisi, mastar, mastarlık çıtası, şakul, ip, çivi, testere, keser, çekiç, murç-keski, gelberi, su fırçası, süpürge, tel fırça, üstübü, merdiven, iskele, harç teknesi, kum ölçeği, su hortumu, su fıçısı, su kovası, su ölçeği, iş kıyafeti, yağmurluk, eldiven, çizme, baret, emniyet kemeri, toz maskesi, iş gözlüğü, betonyer, kum, çimento, kireç, alçı, sıva teli(rabitz), özel üretilmiş bağlayıcılar, su, özel katkılar 2.3. Mastarlık (Ano-Ana) Yapma Kuralları Mastarlık (ano-ana) harcının yapımında kullanılacak, kaba kum veya kırma taş, temiz olmalı ve elenmelidir. Mastarlık (ano-ana) yapımında kullanılacak kum, 7 mm çaplı yuvarlak delikli elekte elenmiş dişli kum olmalıdır. Bağlayıcılardan biri olan kireç, söndürülmemiş taş halinde ise; kireç kuyusunda söndürülmeli ve orada en az üç hafta bekletilmelidir. Bağlayıcılardan; çimento, alçı veya torba kireç; rutubetten korunmuş, zaman aşımı ve depolama hatasından dolayı birleştirme özelliğini kaybetmemiş olmalıdır. Mastarlık (ano-ana) harcı yapımında kullanılan malzemelerin (gereçler) oranları, sıvanın cinsine ve yapılacağı yere göre değişir. Bir binada yapılacak aynı cins sıva için bu oran sabit olmalıdır. Mastarlık (ano-ana) yapılacak yüzeylere çalışanların boyu yetişmeyecek ise iskele kurulmalıdır. İskele; üzerinde kolaylıkla ve güvenle çalışılabilecek şekilde ve sağlamlıkta olmalıdır. Mastarlık (ano-ana) yapılacak yüzey temizlenmiş ve mevsimine göre ıslatılmış olmalıdır. Sıvanacak yüzeyde kalan toz ve kirler, harcın yüzeye yapışmasına engel olur ve sıva, kuruduktan sonra kavlar. Mastarlık (ano-ana) yapılacak yüzey, mastarlık yapılmadan önce, mutlaka akıcı kıvamdaki harç ile sıva altı serpme yapılmalıdır. Mastarlık (ano-ana) yapılacak harç, ince tabakalar halinde yüzeye vurulmalıdır. Harç, mastarlık kalınlığı kadar bir defada yüzeye vurulursa, düzgün yüzey elde etmek güçleşir, sıva zamanla çatlar ve kavlar. Çimento ve takviyeli harç ile yapılan mastarlıklar (ano-ana), sıcak havalarda prizini normal şartlarda yapabilmesi için ıslatılmalıdır. Soğuk havalarda ise mastarlık yapılmamalıdır. Mutlaka yapılacaksa, donmaya karşı tedbir alınmalıdır. Mastarlıklar (ano-ana), bina içinde normal olarak 15 mm ve dış cephede 20 mm kalınlığında olmalıdır. Mastarlıklar (ano-ana) yapılmadan önce, kapı ve pencere kasaları takılmış olmalıdır Mastarlık (Ano-Ana) Yapılması Araç gereçleri (malzemeleri) hazırlayınız (Resim 14.1, Resim 14.2, Resim 14.3 ve Resim 14.4). 17

22 Resim 14.1: Araçlar Resim 14.2: Araçlar Resim 14.3: Malzemeler (alçı ve çimento) Resim 14.4: Malzemeler (sönmüş kireç) Sıvanacak yüzeyin cinsine göre takviyeli veya çimento harcı hazırlayınız (10. sınıf sıva ve duvar modülüne bakınız) (Resim 15.1, Resim 15.2, Resim 15.3, Resim 15.4, Resim 16.1, Resim 16.2, Resim 16.3 ve Resim 16.4). Resim 15.1: Takviyeli harç için kireç katılması Resim 15.2: Takviyeli harcın kuru karıştırılması 18

23 Resim 15.3: Takviyeli Harca Çimento Katılması Resim 15.4: Takviyeli Harcın Hazırlanması Resim 16.1: Çimento harcının kuru karıştırılması Resim 16.2: Çimento harcına su ilave edilmesi Resim 16.3: Çimento harcının karıştırılması Resim 16.4: Çimento harcının hazırlanmış hali 19

24 Sıvanacak yüzeyi ıslatınız (Resim 17.1 ve Resim 17.2). Resim 17.1: Yüzeyin Islatılması Resim 17.2: Yüzeyin Islatılmış Hali Harcı plastik kıvama kadar alıştırınız (kıvam konusunda 10. sınıf sıva ve duvar modülüne bakınız) (Resim 18.1 ve Resim 18.2). Resim 18.1: Plastik kıvamdaki harç Resim 18.2: Plastik kıvamdaki harç Kullanacağınız kadar harcı sıvacı küreğine alınız (Şekil 4, Resim 19.1 ve Resim 19.2). Şekil 4: Harcın Sıvacı küreğine alınması 20

25 Resim 19.1: Harcın sıvacı küreğine alınması Resim 19.2: Harcın sıvacı küreğine alınması Sıvanacak yüzeyin üst iki baş köşesine mastarlık çıtalarını harçla tutturunuz (Şekil 5, Resim 20.1 ve Resim 20.2). Şekil 5: Üst İki Baş köşeye mastarlık çıtalarının yerleştirilmesi Resim 20.1: Üst iki baş köşeye mastarlık çıtalarının yerleştirilmesi Resim 20.2: Üst iki baş köşeye mastarlık çıtalarının yerleştirilmesi Sıvanacak yüzeyin alt iki köşesine koyacağınız çıtaları, üst iki köşedeki çıtalara göre şakul yardımı ile getirerek yerleştiriniz (şakul ile alt çıtalar arasındaki mesafe en fazla 1 mm. olmalıdır) (Şekil 6.1, Şekil 6.2, Resim 21.1 ve Resim 21.2). 21

26 Şekil 6.1: Alt Çıtaların Şakul Yardımıyla Yerleştirilmesi Şekil 6.2: Alt Çıtaların Şakul Yardımıyla Yerleştirilmesi Resim 21.1: Alt Çıtaların Şakul Yardımıyla Yerleştirilmesi Resim 21.2: Alt Çıtaların Şakul Yardımıyla Yerleştirilmesi Üst iki baştaki çıtalar arasına yeni çıtalar koymak gerekiyorsa, üst iki çıtaya ip çekerek uygun yerlere yeni çıtalar yerleştiriniz (iki çıta arasındaki mesafe en fazla 1,5-2 m. olmalıdır) (Şekil 7, Resim 22.1 ve Resim 22.2). Şekil 7: Ara Çıtaların Yerleştirilmesi 22

27 Resim 22.1: Ara Çıtaların Yerleştirilmesi Resim 22.2: Ara Çıtaların Yerleştirilmesi Aynı işlemleri alt çıtalar arasına da uygulayınız (alt tarafa yerleştirilen çıtalar üste yerleştirilen çıtalarla aynı hizada olmalıdır) (Şekil 8, Resim 23.1 ve Resim 23.2). Şekil 8: Ara Çıtaların Yerleştirilmesi Resim 23.1: Ara çıtaların yerleştirilmesi Resim 23.2: Ara çıtaların yerleştirilmesi Sıvanacak yüzeyin üst ve alt tarafına yerleştirilen çıtalar arasına gerekiyorsa, düşey istikamette ip çekerek ara çıtalar yerleştiriniz (iki çıta arasındaki mesafe en fazla 1,5-2 m. olmalıdır) (Resim 24, Şekil 9.1 ve Şekil 9.2). 23

28 Resim 24: Ara Çıtaların Yerleştirilmesi Şekil 9.1: Ara Çıtaların Yerleştirilmesi Şekil 9.2: Yerleştirilmiş ara çıtalar Alt alta sıralanmış çıtalar arasına çıta genişliği kadar, akıcı kıvamda bir tabaka serpme atınız (kıvam konusunda 10. sınıf sıva ve duvar modülüne bakınız) (Resim 25.1, Resim 25.2, Resim 25.3, Resim 25.4 ve Şekil 10). Resim 25.1: Akıcı kıvamdaki harç Resim 25.2: Akıcı kıvamdaki harç 24

29 Resim 25.3: Birinci tabaka serpme atılması Resim 25.4: Birinci tabaka serpme atılması Şekil 10: Analara birinci tabaka serpme atılması Harcın çekmesini bir süre bekleyiniz (Resim 26 ve Şekil 11). Resim 26: Harcın çekmesinin beklenmesi Şekil 11: Harcın çekmesinin beklenmesi Bu defa plastik kıvamdaki haçla, ikinci tabakayı atınız (kıvam konusunda 10. sınıf sıva ve duvar modülüne bakınız) (Resim 27.1, Resim 27.2, Resim 27.3 ve Resim 27.4). 25

30 Resim 27.1: Plastik kıvamdaki harç Resim 2.2: Plastik kıvamdaki harç Resim 27.3: İkinci tabaka harcın atılması Resim 27.4: İkinci tabaka harcın atılması Alt alta gelen çıtalara, mastarı temas ettirip bu teması kaybetmeden mastarı yukarıaşağı hareket ettirerek ikinci tabaka harcın fazlalıklarını alınız (Resim 28.1, Resim 28.2, Şekil 12.1 ve Şekil 12.2). Resim 28.2: Harcın mastarla düzeltilmesi 26

31 Şekil 12.1: Harcın mastarla düzeltilmesi Şekil 12.2: Harcın mastarla düzeltilmesi Akıcı kıvamdaki harçla üçüncü tabakayı atarak, ikinci tabaka boşluklarını doldurunuz (kıvam konusunda 10. sınıf sıva ve duvar modülüne bakınız) (Resim 29.1, Resim 29.2, Resim 29.3 ve Resim 29.4). Resim 29.1: Akıcı kıvamdaki harç Resim 29.2: Akıcı kıvamdaki harç Resim 29.3: Üçüncü tabaka harcın atılması Resim 29.4: Üçüncü tabaka harcın atılması 27

32 Mastarla üçüncü tabakayı tesviye ediniz (Diğer mastarlıkları da aynı yöntemle tamamlayınız) (Resim 30.1, 30.2 ve Şekil 13). Resim 30.1: Harcın mastarla düzeltilmesi Resim 30.2: Harcın mastarla düzeltilmesi Şekil 13: Mastarlıkların yapılması Dökülen harçları toplayınız (dökülen harçları, zaman kaybetmeden toplayınız ve hazırlanmış olan harçla karıştırarak tekrar kullanınız) (Resim 31.1, Resim 31.2, Resim 31.3 ve Resim 31.4). Resim 31.1: Dökülen harçların toplanması Resim 31.2: Dökülen harçların tekneye doldurulması 28

33 Resim 31.3: dökülen harcın Diğer Harçla tekrar alıştırılması Resim 31.4: Dökülen harcın diğer harçla tekrar alıştırılması İş bitiminde araç ve gereçleri toplayıp temizleyiniz (Resim 32.1, Resim 32.2, Resim 32.3 ve Resim 32.4). Resim 32.1: Araçların temizlenmesi Resim 32.2: Araçların toplanması Resim 32.3: Gereçlerin toplanması Resim 32.4: Gereçlerin toplanmış hali 29

34 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre, kendinizin veya arkadaşınızın yaptığı mastarlık yapma işini değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre, evet - hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz. Dersin adı Amaç YAPIDA SIVALAR Mastarlık yapma becerilerinin ölçülmesi Konu MASTARLIK YAPMA DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ 1 Araç ve gereçleri(malzemeleri) hazırladınız mı? Sıvanacak yüzeyin cinsine göre takviyeli veya çimento harcı 2 hazırladınız mı? 3 Sıvanacak yüzeyi ıslattınız mı? 4 Harcı plastik kıvama kadar alıştırdınız mı? 5 Kullanacağınız kadar harcı sıvacı küreğine aldınız mı? Sıvanacak yüzeyin üst iki baş köşesine mastarlık çıtalarını 6 harçla tutturdunuz mu? Sıvanacak yüzeyin alt iki köşesine koyacağınız çıtaları, üst iki 7 köşedeki çıtalara göre şakul yardımı ile getirerek yerleştirdiniz mi? Üst iki baştaki çıtalar arasına yeni çıtalar koymak gerekiyorsa, 8 üst iki çıtaya ip çekerek uygun yerlere yeni çıtalar yerleştirdiniz mi? 9 Aynı işlemleri alt çıtalar arasına da uyguladınız mı? Sıvanacak yüzeyin üst ve alt tarafına yerleştirilen çıtalar 10 arasına gerekiyorsa düşey istikamette ip çekerek ara çıtalar yerleştirdiniz mi? Alt alta sıralanmış çıtalar arasına çıta genişliği kadar, akıcı 11 kıvamda bir tabaka serpme attınız mı? 12 Harcın çekmesini bir süre beklediniz mi? 13 Bu defa plastik kıvamdaki haçla, ikinci tabakayı attınız mı? Alt alta gelen çıtalara, mastarı temas ettirip bu teması 14 kaybetmeden mastarı yukarı aşağı hareket ettirerek ikinci tabaka harcın fazlalıklarını aldınız mı? Akıcı kıvamdaki harçla üçüncü tabakayı atarak ikinci tabaka boşluklarını doldurdunuz mu? Mastarla üçüncü tabakayı tesviye ettiniz mi? (Diğer mastarlıkları da aynı yöntemle tamamladınız mı?) 17 Dökülen harçları topladınız mı? 18 İş bitiminde araç gereçleri toplayıp temizlediniz mi? Toplam evet ve hayır cevap sayıları EVET HAYIR Bu değerlendirme sonucunda eksik olduğunuzu tespit ettiğiniz konuları tekrar ederek eksikliklerinizi tamamlayınız. 30

35 OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki soruları cevaplayarak belirleyiniz. Aşağıda verilen sorularda doğru olduğunu düşündüğünüz bir seçeneği işaretleyiniz. ÖLÇME SORULARI 1- Aşağıdakilerden hangisi mastarlık yapma araçlarından biri değildir? A) Mala B) Sıvacı küreği C) Pense D) İp 2- Aşağıdakilerden hangisi mastarlık yapma araçlarından biridir? A) Tel B) Şakul C) Çekiç D) Rulo 3- Aşağıdakilerden hangisi mastarlık yapma malzemelerinden biri değildir? A) Mala B) Çimento C) Kum D) Su 4- Aşağıdakilerden hangisi mastarlık yapma işlemlerinden biri değildir? A) Sıvanacak yüzeyi ıslatınız. B) Kullanacağınız kadar harcı sıvacı küreğine alınız. C) Sıva altı serpme yapınız. D) Sıvanacak yüzeyin üst iki baş köşesine mastarlık çıtalarını harçla tutturunuz. 5- Aşağıda verilenleri, mastarlık yapma iş sırasına göre sıralayınız. 1- İş bitiminde araç ve gereçleri toplayıp temizleyiniz. 2- Harcın çekmesini bir süre bekleyiniz. 3- Sıvanacak yüzeyin üst iki baş köşesine mastarlık çıtalarını harçla tutturunuz. 4- Alt alta sıralanmış çıtalar arasına çıta genişliği kadar, akıcı kıvamda bir tabaka serpme atınız. A) B) C) D) DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek değerlendiriniz. Eksik olduğunuz konulara dönerek tekrarlayınız. Tüm soruları doğru cevapladıysanız diğer faaliyete geçiniz. 31

36 ÖĞRENME FAALİYETİ 3 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ - 3 Gerekli donanımı kullanarak, kaba sıva yapmayı kuralına uygun olarak yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA Çevrenizde gördüğünüz inşaatları inceleyiniz. Kaba sıva hakkında araştırma ve gözlem yapınız. Kaba sıvanın önemi konusunda araştırma yaparak, bilgi toplayınız. Kaba sıva yapımı hakkında inşaatlara gidip bilgi toplayınız ve gözlem yapınız. Araştırma ve gözlemlerinizi rapor haline getiriniz ve hazırladığınız raporu sınıfta tartışınız. 3. KABA SIVA YAPMA 3.1.Kaba Sıva Tanımı Düz sıvanın birinci tabakasını oluşturmak, ince sıvaya zemin hazırlamak, duvardaki hataları örtmek, yapı elemanlarını dış etkilere karşı korumak, duvarın dayanımını artırmak, su ya da rutubet geçişine engel olmak ve düzgün yüzey elde etmek için, duvarın kâgir malzeme ile kaplanmasına kaba sıva denir Amacı Sıva yapılacak yüzeyin hatalarını gidererek, düzgün yüzey oluşturmak. Ortak zemin oluşturarak, farklılıkları ortadan kaldırmak Sıva yapılacak yüzeyin mukavemetini artırmak. Su ya da rutubet geçişine engel olmak İnce sıva yapmaya zemin oluşturmak Kaba Sıva Yapımında Kullanılan Araç ve Gereçler (Malzeme) Geniş bilgi için 11. sınıf sıvaya hazırlık modülüne bakınız. Kürek, el arabası, elek ve destek çıtası, metre, çelik mala, sıvacı küreği, su terazisi, mastar, şakul, ip, çivi, keser, çekiç, murç-keski, kanca, gelberi, süpürge, köşe devir malası, tel fırça, üstübü, merdiven, iskele, harç teknesi, kum ölçeği, su hortumu, su fıçısı, su kovası, su ölçeği, iş kıyafeti, yağmurluk, eldiven, çizme, baret, emniyet kemeri, toz maskesi, iş 32

37 gözlüğü, betonyer, kum, çimento, kireç, alçı, sıva teli(rabitz), özel üretilmiş bağlayıcılar, su, özel katkılar Kaba Sıva Yapma Kuralları Kaba sıva harcının yapımında kullanılacak, kaba kum veya kırma taş, temiz olmalı ve elenmelidir. Kaba sıva yapımında kullanılacak kum, 7 mm çaplı yuvarlak delikli elekte elenmiş dişli kum olmalıdır. Bağlayıcılardan biri olan kireç, söndürülmemiş taş halinde ise; kireç kuyusunda söndürülmeli ve orada en az üç hafta bekletilmelidir. Bağlayıcılardan; çimento, alçı veya torba kireç; rutubetten korunmuş, zaman aşımı ve depolama hatasından dolayı birleştirme özelliğini kaybetmemiş olmalıdır. Sıva harcı yapımında kullanılan malzemelerin(gereçler) oranları, sıvanın cinsine ve yapılacağı yere göre değişir. Bir binada yapılacak aynı cins sıva için bu oran sabit olmalıdır. Sıvanacak yüzeylere çalışanların boyu yetişmeyecek ise iskele kurulmalıdır. İskele; üzerinde kolaylıkla ve güvenle çalışılabilecek şekilde ve sağlamlıkta olmalıdır. Sıva yapılacak yüzey temizlenmiş ve mevsimine göre ıslatılmış olmalıdır. Sıvanacak yüzeyde kalan toz ve kirler, harcın yüzeye yapışmasına engel olur ve sıva, kuruduktan sonra kavlar. Sıva, aşağıdan yukarıya doğru vurulmalıdır. Sıva yapılacak yüzey, sıva yapılmadan önce, mutlaka akıcı kıvamdaki harç ile sıva altı serpme yapılmalıdır. Sıva harcı, ince tabakalar halinde sıvanacak yüzeye vurulmalıdır. Harç, sıva kalınlığı kadar bir defada yüzeye vurulursa, düzgün yüzey elde etmek güçleşir, sıva zamanla çatlar ve kavlar. Çimento ve takviyeli harç ile yapılan sıvalar, sıcak havalarda prizini normal şartlarda yapabilmesi için ıslatılmalıdır. Soğuk havalarda ise sıva yapılmamalıdır. Mutlaka yapılacaksa, donmaya karşı tedbir alınmalıdır. Kaba sıva, bina içinde normal olarak 15 mm. ve dış cephede 20 mm. kalınlığında olmalıdır. Kaba sıva yapılmadan önce, kapı ve pencere kasaları takılmış olmalıdır. 33

38 3.4. Kaba Sıva Yapılması Araç ve gereçleri (malzemeleri) hazırlayınız (Resim 33.1, Resim 33.2, Resim 33.3 ve Resim 33.4). Resim 30.1: Araçlar Resim 30.2: Araçlar Resim 30.3: Malzemeler (Alçı ve Çimento) Resim 30.4: Malzemeler (Sönmüş Kireç) Sıvanacak yüzeyin cinsine göre takviyeli veya çimento harcı hazırlayınız (10. sınıf sıva modülüne bakınız) (Resim 34.1, Resim 34.2, Resim 34.3, Resim 34.4, Resim 35.1, Resim 35.2, Resim 35.3 ve Resim 35.4). Resim 34.1: Takviyeli Harç Yapımı İçin Kireç Katılması Resim 34.2: Takviyeli Harcın Karıştırılması 34

39 Resim 34.3: Takviyeli Harç İçin Çimento Katılması Resim 34.4: Takviyeli Harcın Hazırlanması Resim 35.1: Çimento Harcının Resim Kuru Karıştırılması 35.2: Çimento Harcına Su İlave Edilmesi Resim 35.3: Çimento harcının karıştırılması Resim 35.4: Çimento harcının hazırlanması 35

40 Sıvanacak yüzeyi ıslatınız (Resim 36.1 ve Resim 36.2). Resim 36.1: Yüzeyin ıslatılması Resim 36.2: Yüzeyin ıslatılmış hali Mastarlıklar arasına akıcı kıvamdaki harçla bir tabaka serpme atınız (kıvam konusunda 10. sınıf sıva ve duvar modülüne bakınız) (Resim 37.1, Resim 37.2, Resim 37.3 ve Resim 37.4). Resim 37.1: Akıcı Kıvamdaki Harç Resim 37.2: Akıcı Kıvamdaki Harç Resim 37.3: Birinci tabaka serpme atılması Resim 37.4: Birinci tabaka serpme atılması 36

41 Harcın çekmesini bir süre bekleyiniz (Resim 38.1 ve Resim 38.2). Resim 38.1: Harcın çekmesinin beklenmesi Resim 38.2: Harcın çekmesinin beklenmesi Plastik kıvamdaki harçla, mastarlık kalınlığı kadar ikinci tabaka sıvayı atınız (kıvam konusunda 10. sınıf sıva ve duvar modülüne bakınız) (Resim 39.1, Resim 39.2, Resim 39.3 ve Resim 39.4 Resim 39.1: Plastik kıvamdaki harç ). Resim 39.2: Plastik kıvamdaki harç Resim 39.3: İkinci tabaka harcın atılması Resim 39.4: İkinci tabaka harcın atılması 37

42 Anolara(mastarlık), mastarı yatay olarak temas ettirip bu teması kaybetmeden, mastarı sağa-sola hareket ettirerek ikinci tabaka harcın fazlalıklarını alınız (Şekil 14.1, Şekil 14.2, Resim 40.1 ve Resim 40.2). Şekil 14.1: Harcın mastarla düzeltilmesi Şekil 14.2: Harcın mastarla düzeltilmesi Resim 40.1: Harcın Mastarla Düzeltilmesi Resim 40.2: Harcın Mastarla Düzeltilmesi Akıcı kıvamdaki harçla üçüncü tabakayı atarak, ikinci tabaka boşluklarını doldurunuz (kıvam konusunda 10. sınıf sıva modülüne bakınız) (Resim 41.1, Resim 41.2, Resim 41.3 ve Resim 41.4). Resim 41.1: Akıcı kıvamdaki harç Resim 41.2: Akıcı kıvamdaki harç 38

43 Resim 41.3: Üçüncü tabaka harcın atılması Resim 41.4: Üçüncü tabaka harcın atılması Mastarla üçüncü tabakayı tesviye ediniz. Diğer anaların (mastarlık) arasını da aynı yöntemle tamamlayınız (Şekil 15, Resim 42.1 ve Resim 42.2). Şekil 15: Harcın Mastarla Düzeltilmesi Resim 42.1: Harcın mastarla düzeltilmesi Resim 42.2: Harcın mastarla düzeltilmesi Mastarlık çıtalarını çıkarınız (Resim 43.1 ve Resim 43.2). Resim 43.1: Mastarlık çıtalarının çıkarılması Resim 43.2: Mastarlık çıtalarının çıkarılması 39

44 Mastarlık çıtalarının boş kalan yerlerini harçla doldurarak mastarla düzeltiniz (Diğer çıta boşluklarını da aynı yöntemle doldurup düzeltiniz) (Şekil 16, Resim 44.1 ve Resim 44.2). Şekil 16: Harcın mastarla düzeltilmesi Resim 44.1: Çıta boşluklarının doldurulması Resim 44.2: Doldurulan çıta boşluklarının mastarla düzeltilmesi Bitmiş kaba sıva yüzeyine, gerekiyorsa 45 derecelik açı oluşturacak şekilde çapraz çizgiler çiziniz (çizgileri derin çizerek sıva yüzeyini bozmayınız) (Resim 45.1, Resim 45.2, Şekil 17.1 ve Şekil 17.2). Resim 45.1: Bitmiş kaba sıva yüzeyi Resim 45.2: Bitmiş Kaba sıva yüzeyinin çizilmesi 40

45 Şekil 17.1: Çizilmiş kaba sıva yüzeyi Şekil 17.2: Düz sıva (Kaba + İnce) Tabakaları Merkezleri(dış köşeleri) yapmak için, mastarları köşeye dayayıp, terazi veya şakul yardımı ile düşey konuma getiriniz (şakul ile mastar arasındaki mesafe en fazla 1 mm. olmalıdır) (Resim 46.1, Resim 46.2 ve Resim 46.3). Resim 46.1: Merkeze Resim 46.2: Mastarların Resim 46.3: Mastarların mastarların getirilmesi düşeyliğinin sağlanması düşeyliğinin sağlanması 41

46 Mastarları kanca yardımı ile sıkıca tutturunuz (Şekil 18.1, Şekil 18.2, Resim 47.1, Resim 47.2 ve Resim 47.3). Şekil 18.1: Mastarların kancalarla tutturulması Şekil 18.2: Mastarların kancalarla tutturulması Resim 47.1: Mastarların Resim 47.2: Mastarların Resim 47.3: Mastarların kancalarla tutturulması jancalarla tutturulması kancalarla tutturulması 42

47 Sıvanacak yüzeyi ıslatınız (Resim 48.1, Resim 48.2 ve Resim 48.3). Resim 48.1: Yüzeyin ıslatılması Resim 48.2: Yüzeyin ıslatılması Resim 48.3: Yüzeyin ıslatılmış hali Mastarlar arasına akıcı kıvamdaki harçla bir tabaka serpme atınız (kıvam konusunda 10. sınıf sıva ve duvar modülüne bakınız) (Resim 49.1, Resim 49.2, Resim 50.1 ve Resim 50.2). Resim 49.1: Akıcı kıvamdaki harç Resim 49.2: Akıcı kıvamdaki harç Resim 50.1: Birinci tabaka serpme atılması Resim 50.2: Birinci tabaka serpme atılması 43

48 Harcın çekmesini bir süre bekleyiniz (Resim 51). Resim 51: Harcın Çekmesinin Beklenmesi Plastik kıvamdaki harçla, mastarların arasına (merkez) ikinci tabaka sıvayı atınız (kıvam konusunda 10. sınıf sıva ve duvar modülüne bakınız) (Resim 52.1, Resim 52.2, Resim 52.3 ve Resim 52.4). Resim 52.1: Plastik kıvamdaki Harç Resim 52.2: Plastik kıvamdaki Harç Resim 52.3: İkinci Tabaka harcın atılması Resim 52.4: İkinci tabaka harcın atılması 44

49 Kancalar ile tutturulan mastarlara, harcı düzeltmek amacıyla kullanılan mastarı, yatay olarak temas ettirip bu teması kaybetmeden, mastarı sağa-sola hareket ettirerek ikinci tabaka harcın fazlalıklarını alınız (Resim 53.1 ve Resim 53.2). Resim 53.1: Harcın mastarla düzeltilmesi Resim 53.2: Harcın mastarla düzeltilmesi Akıcı kıvamdaki harçla üçüncü tabakayı atarak, ikinci tabaka boşluklarını doldurunuz (kıvam konusunda 10. sınıf sıva ve duvar modülüne bakınız) (Resim 54.1, Resim 54.2, Resim 54.3 ve Resim 54.4). Resim 54.1: Akıcı kıvamdaki harç Resim 54.2: Akıcı kıvamdaki harç Resim 54.3: Üçüncü tabaka harcın atılması Resim 54.4: Üçüncü tabaka harcın atılması 45

50 Mastarla üçüncü tabakayı tesviye ediniz (Diğer merkezleri de(dış köşe) aynı yöntemle sıvayınız ve sıva kendini tuttuktan sonra mastarları dikkatlice çıkarınız) (Resim 55.1 ve Resim 55.2). Resim 55.1: Harcın Mastarla Düzeltilmesi Resim 55.2: Harcın Mastarla Düzeltilmesi Dökülen harçları toplayınız (dökülen harçları, zaman kaybetmeden toplayınız ve hazırlanmış olan harçla karıştırarak tekrar kullanınız) (Resim 56.1, Resim 56.2, Resim 56.3 ve Resim 56.4). Resim 56.1: Dökülen harçların toplanması Resim 56.2: Dökülen harçların toplanması Resim 56.3: Dökülen harcın diğer harçla tekrar alıştırılması Resim 56.4: Dökülen harcın diğer harçla tekrar Alıştırılması 46

51 İş bitiminde araç ve gereçleri toplayıp temizleyiniz (Resim 57.1, Resim 57.2, Resim 57.3 ve Resim 57.4). Resim 57.1: Araçların toplanması Resim 57.2: Araçların toplanması Resim 57.3: Gereçlerin toplanması Resim 57.4: Gereçlerin toplanması 47

52 DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ Aşağıda hazırlanan değerlendirme ölçeğine göre, kendinizin veya arkadaşınızın yaptığı kaba sıva yapma işini değerlendiriniz. Gerçekleşme düzeyine göre, evet - hayır seçeneklerinden uygun olanı kutucuğa işaretleyiniz. Dersin adı Amaç Konu YAPIDA SIVALAR Kaba sıva yapma becerilerinin ölçülmesi KABA SIVA YAPMA DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ 1 Araç ve gereçleri(malzemeleri) hazırladınız mı? 2 Sıvanacak yüzeyin cinsine göre takviyeli veya çimento harcı hazırladınız mı? 3 Sıvanacak yüzeyi ıslattınız mı? 4 Mastarlıklar arasına akıcı kıvamdaki harçla bir tabaka serpme attınız mı? 5 Harcın çekmesini bir süre beklediniz mi? Plastik kıvamdaki harçla, mastarlık kalınlığı kadar ikinci tabaka sıvayı attınız mı? Anolara (mastarlık), mastarı yatay olarak temas ettirip bu teması kaybetmeden, mastarı sağa-sola hareket ettirerek ikinci tabaka harcın fazlalıklarını aldınız mı? Akıcı kıvamdaki harçla üçüncü tabakayı atarak, ikinci tabaka boşluklarını doldurdunuz mu? Mastarla üçüncü tabakayı tesviye ettiniz mi? Diğer anaların (mastarlık) arasını da aynı yöntemle tamamladınız mı? 10 Mastarlık çıtalarını çıkardınız mı? 11 Mastarlık çıtalarının boş kalan yerlerini harçla doldurarak mastarla düzelttiniz mi? 12 Bitmiş kaba sıva yüzeyine, gerekiyorsa 45 derecelik açı oluşturacak şekilde çapraz çizgiler çizdiniz mi? Merkezleri (dış köşeleri) yapmak için, mastarları köşeye 13 dayayıp, terazi veya şakul yardımı ile düşey konuma getirdiniz mi? 14 Mastarları kanca yardımı ile sıkıca tutturdunuz mu? 15 Sıvanacak yüzeyi ıslattınız mı? 16 Mastarlar arasına akıcı kıvamdaki harçla bir tabaka serpme attınız mı? 17 Harcın çekmesini bir süre beklediniz mi? 18 Plastik kıvamdaki harçla, mastarların arasına (merkez) ikinci tabaka sıvayı attınız mı? EVET HAYIR 48

53 Kancalar ile tutturulan mastarlara, harcı düzeltmek amacıyla kullanılan mastarı, yatay olarak temas ettirip bu teması kaybetmeden, mastarı sağa sola hareket ettirerek ikinci tabaka harcın fazlalıklarını aldınız mı? Akıcı kıvamdaki harçla üçüncü tabakayı atarak ikinci tabaka boşluklarını doldurdunuz mu? Mastarla üçüncü tabakayı tesviye ettiniz mi? Diğer merkezleri de (dış köşe) aynı yöntemle sıvadınız mı? 22 Dökülen harçları topladınız mı? 23 İş bitiminde araç gereçleri toplayıp temizlediniz mi? Toplam evet ve hayır cevap sayıları Bu değerlendirme sonucunda eksik olduğunuzu tespit ettiğiniz konuları tekrar ederek eksikliklerinizi tamamlayınız. 49

54 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) Bu faaliyet kapsamında hangi bilgileri kazandığınızı, aşağıdaki soruları cevaplayarak belirleyiniz. Aşağıda verilen sorularda doğru olduğunu düşündüğünüz bir seçeneği işaretleyiniz. ÖLÇME SORULARI 1- Aşağıdakilerden hangisi kaba sıva yapma araçlarından biri değildir? A) Mala B) Mastar C) Sıvacı küreği D) Tornavida 2- Aşağıdakilerden hangisi kaba sıva yapma araçlarından biridir? A) Kanca B) Rende C) Manivela D) Rulo 3- Aşağıdakilerden hangisi kaba sıva yapma malzemelerinden biri değildir. A) İp B) Çimento C) Kum D) Su 4- Aşağıdakilerden hangisi kaba sıva yapma kurallarından biri değildir. A) Sıva, aşağıdan yukarıya doğru vurulmalıdır. B) Sıva yapılacak yüzey, sıva yapılmadan önce, mutlaka akıcı kıvamdaki harç ile sıva altı serpme yapılmalıdır. C) Kaba sıva yapılmadan önce, kapı ve pencere kasaları takılmış olmalıdır. D) Kaba sıva yapılmadan önce, camlar takılmış olmalıdır. 5- Aşağıda verilenleri, kaba sıva yapma iş sırasına göre sıralayınız. 1- Mastarlık çıtalarını çıkarınız. 2- İş bitiminde araç gereçleri toplayıp temizleyiniz. 3- Akıcı kıvamdaki harçla üçüncü tabakayı atarak ikinci tabaka boşluklarını doldurunuz. 4- Mastarlıklar arasına akıcı kıvamdaki harçla bir tabaka serpme atınız. A) B) C) D) DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız ve doğru cevap sayınızı belirleyerek değerlendiriniz. Eksik olduğunuz konulara dönerek tekrarlayınız. Tüm soruları doğru cevapladıysanız diğer faaliyete geçiniz. 50

55 MODÜL DEĞERLENDİRME Soru 1: Duvarları örülmüş bir inşaatın kaba sıvası yapılacaktır. Kuralına uygun olarak sıva yapılacak yüzeyleri hazırlayınız? Soru 2: Duvarları örülmüş bir inşaatın kaba sıvası yapılacaktır. Kuralına uygun olarak mastarlıkları(ana-ano) yapınız? Soru 3: Duvarları örülmüş bir inşaatın kaba sıvası yapılacaktır. Kuralına uygun olarak kaba sıvayı yapınız? Aşağıdaki performans testi ile modülle kazandığınız yeterlilikleri ölçebilirsiniz. DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ Dersin Yapıda sıvalar adı Sıva yapılacak yüzeyi hazırlama, mastarlık(ana-ano) yapma ve kaba sıva yapma Amaç becerilerinin ölçülmesi Sıva yapılacak yüzeyin hazırlanması, mastarlık(ana-ano) yapılması ve kaba sıva Konu yapılması DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ EVET HAYIR Sıva yapılacak yüzeyi hazırlamak için gerekli olan araç 1 gereçleri(malzemeleri) hazırladınız mı? Sıva yapılacak yüzeydeki yağ, is, kir, boya, toz, vb. varsa 2 temizlediniz mi? 3 Sıvanacak yüzeydeki kaba pürüzleri döktünüz mü? 4 Sıvanacak yüzeyin bulunduğu zemini temizlediniz mi? Sıvanacak yüzeyin düzgünlüğünü, köşelere çivi çakıp çapraz 5 ip çekerek kontrol ettiniz mi? 6 Çimento harcı hazırladınız mı? 7 Yüzeyi ıslattınız mı? 8 Derin çukur ve kırıkları onardınız mı? Yüzeyin cinsine göre gerekiyorsa sıva teli(rabitz) monte 9 ettiniz mi? 10 Sıva altı serpme yaptınız mı? 11 İş bitiminde araç gereçleri toplayıp temizlediniz mi? Mastarlık (ana-ano) yapmak için gerekli olan araç gereçleri (malzemeleri) hazırladınız mı? Sıvanacak yüzeyin cinsine göre takviyeli veya çimento harcı hazırladınız mı? 14 Sıvanacak yüzeyi ıslattınız mı? 15 Harcı plastik kıvama kadar alıştırdınız mı? 16 Kullanacağınız kadar harcı sıvacı küreğine aldınız mı? 17 MODÜL DEĞERLENDİRME Sıvanacak yüzeyin üst iki baş köşesine mastarlık çıtalarını harçla tutturdunuz mu? 51

56 18 19 Sıvanacak yüzeyin alt iki köşesine koyacağınız çıtaları, üst iki köşedeki çıtalara göre şakul yardımı ile getirerek yerleştirdiniz mi? Üst iki baştaki çıtalar arasına yeni çıtalar koymak gerekiyorsa, üst iki çıtaya ip çekerek uygun yerlere yeni çıtalar yerleştirdiniz mi? 20 Aynı işlemleri alt çıtalar arasına da uyguladınız mı? Sıvanacak yüzeyin üst ve alt tarafına yerleştirilen çıtalar arasına gerekiyorsa düşey istikamette ip çekerek ara çıtalar yerleştirdiniz mi? Alt alta sıralanmış çıtalar arasına çıta genişliği kadar, akıcı kıvamda bir tabaka serpme attınız mı? 23 Harcın çekmesini bir süre beklediniz mi? 24 Bu defa plastik kıvamdaki haçla, ikinci tabakayı attınız mı? Alt alta gelen çıtalara, mastarı temas ettirip bu teması kaybetmeden mastarı yukarı-aşağı hareket ettirerek ikinci tabaka harcın fazlalıklarını aldınız mı? Akıcı kıvamdaki harçla üçüncü tabakayı atarak, ikinci tabaka boşluklarını doldurdunuz mu? Mastarla üçüncü tabakayı tesviye ettiniz mi? (Diğer mastarlıkları da aynı yöntemle tamamladınız mı?) 28 Dökülen harçları topladınız mı? 29 İş bitiminde araç ve gereçleri toplayıp temizlediniz mi? Kaba sıva yapmak için gerekli olan araç ve gereçleri(malzemeleri) hazırladınız mı? Sıvanacak yüzeyin cinsine göre takviyeli veya çimento harcı hazırladınız mı? 32 Sıvanacak yüzeyi ıslattınız mı? 33 Mastarlıklar arasına akıcı kıvamdaki harçla bir tabaka serpme attınız mı? 34 Harcın çekmesini bir süre beklediniz mi? Plastik kıvamdaki harçla, mastarlık kalınlığı kadar ikinci tabaka sıvayı attınız mı? Anolara(mastarlık), mastarı yatay olarak temas ettirip bu teması kaybetmeden, mastarı sağa-sola hareket ettirerek ikinci tabaka harcın fazlalıklarını aldınız mı? Akıcı kıvamdaki harçla üçüncü tabakayı atarak, ikinci tabaka boşluklarını doldurdunuz mu? Mastarla üçüncü tabakayı tesviye ettiniz mi? Diğer anaların(mastarlık) arasını da aynı yöntemle tamamladınız mı? 39 Mastarlık çıtalarını çıkardınız mı? Mastarlık çıtalarının boş kalan yerlerini harçla doldurarak mastarla düzelttiniz mi? Bitmiş kaba sıva yüzeyine, gerekiyorsa 45 derecelik açı oluşturacak şekilde çapraz çizgiler çizdiniz mi? 52