OSMANLI MENKUL DEĞERLER A.Ş. TÜREV ARAÇLARIN ALIM / SATIMINA ARACILIK ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ (GERÇEK KİŞİ)

Transkript

1 OSMANLI MENKUL DEĞERLER A.Ş. ile arasında akdedilmiş olan TÜREV ARAÇLARIN ALIM / SATIMINA ARACILIK ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ (GERÇEK KİŞİ) / /20 Versiyon: 0115

2 SÖZLEŞME İÇERİĞİ: Sayfa No I- Türev Araçlar Risk Bildirim Formu 3-6 II- Opsiyon Bilgilendirme Formu 7-11 III- Türev Araçların Alım Satımına Aracılık Çerçeve Sözleşmesi IV- Ekler i. Ek 1: Otomatik Virman Talimatı 29 ii. Ek 2: Elektronik Posta Adresi Talimatı 30 V- İmza Kartonu 31 2

3 II-TÜREV ARAÇLAR RİSK BİLDİRİM FORMU (Borsa İstanbul A.Ş. Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası nezdindeki işlemlere ilişkindir) Önemli Açıklama Borsa İstanbul A.Ş. Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası nezdinde yapacağınız alım satım işlemleri sonucunda kar elde edebildiğiniz gibi zarar riskiniz de bulunmaktadır. Bu nedenle Borsa İstanbul A.Ş. Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası nda işlem yapmaya karar vermeden önce, piyasada karşılaşabileceğiniz riskleri anlamanız, mali durumunuz ve kısıtlarınız dikkate alarak karar vermeniz gerekmektedir. Bu amaçla Türev Araçların Alım Satımına Aracılık Faaliyet ne ilişkin II-39.1 sayılı "Yatırım Kuruluşlarının Kuruluş ve Faaliyet Esasları Hakkında Tebliğ"in 25 inci maddesinde öngörüldüğü üzere öngörüldüğü üzere Türev Araçlar Risk Bildirim Formu nda yer alan aşağıdaki hususları anlamanız gerekmektedir. Uyarı: İşlem yapmaya başlamadan önce çalışmayı düşündüğünüz kuruluşun Türev Araçların Alım Satımına Aracılık Yetki Belgesi olup olmadığını kontrol ediniz. Türev Araçların satımına aracılık faaliyeti konusunda yetkili olan banka sermaye piyasası aracı kurumlarını veya web sitesinden öğrenebilirsiniz. Tanımlar Borsa :Borsa İstanbul Anonim Şirketi ni Aracı Kuruluş (Yatırım Kuruluşu) : Borsa üyesi olan ve Sermaye Piyasası Kurulu ndan Türev Araçların Alım Satımına Aracılık Yetki Belgesi almış olan, bu risk bildirim formunu imzalayan Müşteri nin birlikte türev araçların alım satımına aracılık çerçeve sözleşmesi imzalayacağı aracı kurum veya bankayı, Piyasa Vadeli İşlem Sözleşmesi Opsiyon Sözleşmesi Uzun Pozisyon (Vadeli İşlem Sözleşmelerinde) : Borsa İstanbul A.Ş. Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası sözleşmelerinin işlem gördüğü piyasaları, : Belirli bir vadede, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte ekonomik veya finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma veya satma yükümlülüğü veren sözleşmeyi, : Opsiyonu alan tarafa belirli bir vadede veya belirli bir vadeye kadar, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte ekonomik veya finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma veya satma hakkı veren, satan tarafı ise yükümlü kılan sözleşmeyi, : Sözleşmenin vadesi geldiğinde sözleşmeye konu teşkil eden varlığı sözleşmede belirtilen fiyattan ve belirtilen miktarda satın alma ya da nakdi uzlaşmayı sağlama yükümlülüğünü, Uzun Pozisyon (Opsiyon Sözleşmelerinde) : 1) Alım opsiyonunda, sözleşmenin vadesinde veya vadeye kadar olan süre içinde sözleşmeye konu teşkil eden varlığı, sözleşmede belirtilen fiyattan ve belirtilen miktarda satın alma ya da nakdi uzlaşmada bulunma hakkını, 2) Satım opsiyonunda, sözleşmenin vadesinde veya vadeye kadar olan süre içinde sözleşmeye konu teşkil eden varlığı, sözleşmede belirtilen fiyattan ve belirtilen miktarda satma ya da nakdi uzlaşmada bulunma hakkını, 3

4 Kısa Pozisyon (Vadeli İşlem Sözleşmelerinde) Kısa Pozisyon (Opsiyon Sözleşmelerinde) Ters İşlem - Pozisyon Kapatma Opsiyon Primi Kullanım Fiyatı Uzlaşma Fiyatı Pozisyon Limitleri Başlangıç Teminatı Sürdürme Teminatı : Sözleşmenin vadesi geldiğinde sözleşmeye konu teşkil eden varlığı sözleşmede belirtilen fiyattan ve belirtilen miktarda satma ya da nakdi uzlaşmayı sağlama yükümlülüğünü, : 1) Alım opsiyonunda, sözleşmenin vadesinde veya vadeye kadar olan süre içinde sözleşmeye konu teşkil eden varlığı, sözleşmede belirtilen fiyattan ve belirlenen miktarda satma ya da nakdi uzlaşmayı sağlama yükümlülüğünü, 2) Satım opsiyonunda, sözleşmenin vadesinde veya vadeye kadar olan süre içinde sözleşmeye konu teşkil eden varlığı, sözleşmede belirtilen fiyattan ve belirtilen miktarda satın alma ya da nakdi uzlaşmayı sağlama yükümlülüğünü, : Aynı özelliklere sahip sözleşme bazında olmak kaydıyla, söz konusu sözleşmenin işlem gördüğü piyasadaki son işlem gününe kadar uzun pozisyon karşısında kısa pozisyon, kısa pozisyon karşısında ise uzun pozisyon alınarak pozisyonun tasfiyesini, : Opsiyon sözleşmesini alan tarafın, opsiyon sözleşmesini satan tarafa, sözleşmede yer alan haklar karşılığında ödemekle yükümlü olduğu primi, : Opsiyon sözleşmelerinde, sözleşmeye konu olan varlığın alım veya satım hakkının vade süresince veya vade sonunda kullanılabileceği fiyatı, : Gün sonlarında hesapların güncelleştirilmesinde kullanılmak üzere sözleşme türü bazında Borsa Kuralları uyarınca hesaplanan fiyatı, : Her bir sözleşme, hesap ve/veya Borsa üyesi bazında, tüm teslimat vadelerinde toplam olarak veya aynı sözleşme türü bazında çeşitli teslimat vadelerinde ara toplam olarak sahip olunabilecek azami pozisyonu, : Pozisyon açılırken yatırılması zorunlu olan tutarı, : Piyasadaki günlük fiyat hareketleri karşısında güncelleştirilen teminat tutarlarının koruması gereken alt sınırı ifade etmektedir. TÜREV ARAÇLAR RİSK BİLDİRİM FORMU RİSK BİLDİRİMİ (VADELİ İŞLEM VE OPSİYON SÖZLEŞMELERİNDE İŞLEMLERLE İLGİLİ OLARAK YATIRIMCILAR İÇİN GENEL AÇIKLAMALAR) İşlem yapacağınız aracı kuruluş ile vadeli işlem ve opsiyon sözleşmesi alım satım aracılığına ilişkin olarak imzalanacak Türev Araçların Alım Satımına Aracılık Çerçeve Sözleşmesi nde belirtilen hususlara ek olarak, aşağıdaki hususları anlamanız çok önemlidir. 1. Aracı kuruluş nezdinde açtıracağınız hesap ve bu hesap üzerinden Borsa İstanbul A.Ş. Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası nda gerçekleştirilecek tüm işlemler için Sermaye Piyasası Kurulu, Borsa ve Takas Merkezi tarafından çıkartılan ilgili her türlü mevzuat ve benzeri tüm idari düzenleme hükümleri uygulanacaktır. 2. Türev araçlar çeşitli oranlarda risklere tabidir. Piyasada oluşacak fiyat hareketleri sonucunda aracı kuruluşa yatırdığınız teminatın tümünü kaybedebileceğiniz gibi, kayıplarınız toplam teminatınızı dahi aşabilecektir. 4

5 3. Borsa İstanbul A.Ş. Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası nda pozisyon almak üzere aracı kuruluş nezdinde açtıracağınız ve teminat yatıracağınız hesabınızdan piyasada alım-satım işleminde bulunacağınız her vadeli işlem (futures) sözleşmesi için en az Borsa nın belirlediği tutarda bir Başlangıç Teminatı yatırılması gerekmektedir. 4. Aracı kuruluş tarafından yapılacak teminat tamamlama çağrılarını istenen süre içinde ve şekilde yerine getirilmesi, aksi takdirde hiçbir ihbara gerek duymadan pozisyonun piyasa değerinden, özen borcu çerçevesinde zararına da olsa kapatılmasına razı olunması gerekmektedir. 5. Borsa Yönetim Kurulu, mevzuatta yer alan belli koşulların varlığı halinde, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin vade bitim tarihlerini belirlemeye veya belirlenmiş olan vade bitim tarihlerini değiştirmeye ve pozisyonları tasfiye etmeye yetkilidir. 6. Bir opsiyon sözleşmesi alırsanız, opsiyonu kullanmadığınız takdirde riskinizi, opsiyon primi ve buna ek olarak ödeyeceğiniz komisyon ve diğer muamele ücreti ile sınırlamanız mümkündür. 7. Bir opsiyon satarsınız, görece küçük ters bir piyasa hareketinde, opsiyon satmakla elde ettiğiniz prim ödemesini aşabilecek sınırsız potansiyel kayıp riskini üstlenirsiniz. Opsiyonu yerine getirmeniz istendiğinde, bunun üzerinde herhangi bir kontrol yetkiniz yoktur. Dolayısıyla, sadece yüksek sermayeye sahip deneyimli kişiler opsiyon satmaya teşebbüs etmelidirler. 8. Opsiyonların birçok çeşidi vardır ve kendinizi bir taahhüt altına sokmadan önce, aracı kurumunuzla yatırım ihtiyaçlarınız ve bu tip sözleşmelere taraf olmanın içerdiği riskler konusunda fikir alışverişinde bulunmalısınız. 9. Piyasanın sıkışık, likiditenin oldukça düşük olduğu, maksimum fiyat hareketinin gerçekleştiği bir ortamda, sistemde piyasa yapıcılığı mevcut ise; piyasa yapıcılarının en geniş banttan kotasyon verdikleri piyasa şartlarında, riski sınırlama imkanı veren şarta bağlı emirler ile strateji emirleri de dahil olmak üzere aracı kuruluş vasıtasıyla piyasaya iletilmesi istenilen emrin gerçekleşmeme ihtimali dikkate alınmalıdır. 10. Vadeli işlem sözleşmesinde spread (fark veya yayılma) pozisyonu almak normal şartlarda daha az risklidir. Ancak olağanüstü piyasa şartlarında yayılma pozisyonu vadeli işlemler piyasasında doğrudan uzun veya kısa pozisyon almaktan her zaman daha az riskli olmayabilir. 11. Kaldıraç etkisi nedeniyle, düşük teminatla işlem yapmanın piyasada lehe çalışabileceği gibi aleyhe de çalışabileceği ve bu anlamda kaldıraç etkisinin tarafınıza yüksek kazançlar sağlayabileceği gibi zararlara da yol açabileceği ihtimali göz önünde bulundurulmalıdır. 12. Borsa tarafından, hesap ve firma bazında belirlenen pozisyon limitine ulaşıldığı takdirde pozisyonunuzu kapatmak dışında vereceğiniz emirler piyasada gerçekleşmeyebilecektir. 13. Piyasadaki fiyat hareketleri, almış olduğunuz pozisyon aleyhine geliştiğinde hesabınız Borsa tarafından riskli hesap olarak belirlenebilir. Bu durumda Borsa ya pasif emir girişi yapılamayabilecektir. 14. Aracı kuruluşun türev piyasalarda yapacağınız işlemlere ilişkin tarafınıza aktaracağı bilgiler ve yapacağı tavsiyelerin eksik ve doğrulanmaya muhtaç olabileceği tarafınızca dikkate alınmalıdır. 15. Vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin alım satımına ilişkin olarak aracı kuruluşun yetkili personelince yapılacak teknik ve temel analizin kişiden kişiye farklılık arz edebileceği ve bu analizlerde yapılan öngörülerin kesin olarak gerçekleşmeme olasılığının bulunduğu dikkate alınmalıdır. 16. Yabancı para cinsinden menkul kıymetlerde, yukarıda sayılan risklere ek olarak kur riskinin olduğunu, kur dalgalanmaları nedeniyle Türk Lirası bazında değer kaybı olabileceği, devletlerin yabancı sermaye ve döviz hareketlerini kısıtlayabileceği, ek ve/veya yeni vergiler getirebileceği, alım-satım işlemlerinin zamanında gerçekleşmeyebileceği ve teslimat öngörülen sözleşmelerde fiziksel varlığın teslim edilmeme riskine de maruz kalınabileceği bilinmelidir. 17. İşlemlerinize başlamadan önce, aracı kuruluşunuzdan yükümlü olacağınız bütün komisyon ve diğer muamele ücretleri konusunda teyit almalısınız. Eğer ücretler parasal olarak ifade edilmemişse, (sözleşme fiyatının belli bir yüzdesi dışında) ücretlerin parasal olarak size nasıl yansıyacağı ile ilgili anlaşılır örnekler içeren yazılı bir açıklama talep etmelisiniz. Komisyonun belli bir yüzde olarak tahsil edileceği durumlarda, sizin yatırdığınız paranın değil de, sözleşme değerinin belli bir yüzdesi olarak tahsil edileceği şeklinde anlaşmaya varmalısınız. İşbu türev araçlar risk bildirim formu, yatırımcıyı genel olarak mevcut riskler hakkında bilgilendirmeyi amaçlamakta olup, vadeli işlem ve opsiyon sözleşmelerinin alım-satımından ve uygulamadan 5

6 kaynaklanabilecek tüm riskleri kapsamayabilir. Dolayısıyla tasarruflarınızı bu tip yatırımlara yönlendirmeden önce dikkatli bir şeklide araştırma yapmalısınız. Yukarıda yer alan Türev Araçları Risk Bildirim Formu nu (Form), Türev Araçların Alım Satımına Aracılık Çerçeve Sözleşmesini (Sözleşme) imzalamadan önce okudum, anladım ve bundan sonra Sözleşme yi imzalayarak Form un bir örneğini elden teslim aldım. Müşteri Ad-Soyad: İMZA 1/7 6

7 II- OSMANLI MENKUL KIYMETLER A.Ş. ARACILIĞIYLA BORSA İSTANBUL A.Ş. VADELİ İŞLEM VE OPSİYON PİYASASINDA YAPILACAK (VİOP) Opsiyon Sözleşmesi Nedir? OPSİYON SÖZLEŞMESİ İŞLEM ESASLARI VE OPSİYON İŞLEMİ BİLGİLENDİRME DOKÜMANI Opsiyon sözleşmesinde opsiyon hakkını satın alan (Opsiyonu Alan Taraf) ve opsiyon hakkını satan taraf (Opsiyonu Satan Taraf) olmak üzere iki taraf vardır. Opsiyonu Alan Taraf, Opsiyonu Satan Tarafa ödeyeceği belirli bir opsiyon primi karşılığında belirli bir vadede (Avrupa Tipi) veya belirli bir vadeye kadar herhangi bir zamanda (Amerikan Tipi) önceden sözleşmede belirlenen fiyat, miktar ve nitelikteki sözleşme konusu bir dayanak varlığı (ekonomik veya finansal göstergeyi, finansal göstergelere bağlı endeksleri, sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ya da bir dövizi) alma veya satma hakkına sahip olur. Borsa İstanbul A.Ş. (BİST) Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası nda işlem gören opsiyon sözleşmeleri Avrupa tipi olup alma veya satma hakkı vade tarihinde kullanılabilmektedir. Vade tarihinden önce ancak BİST de ikinci el piyasada oluşan fiyat üzerinden alım veya satıma konu olabilmektedir. Opsiyonu Satan Taraf ise Opsiyonu Satın Alan tarafın kendisine ödediği opsiyon primi karşılığında, belirli bir vadede veya vadeden önce sözleşmede belirlenmiş tutar üzerinden dayanak varlığı alma veya satma yükümlülüğü altına girer. Yani, Opsiyonu Alan Taraf, sözleşmede kararlaştırılan opsiyon primini ödeyen buna karşı bir dayanak varlığı satma veya alma hakkına sahip olan taraftır. Opsiyonu Satan Taraf ise sözleşmede kararlaştırılan opsiyon primini tahsil eden buna karşı bir dayanak varlığı satın alma veya satma yükümlülüğüne giren taraftır. Opsiyon Alan Taraf, ödeyeceği opsiyon primi tutarı kadar sabit bir risk altına girer; Buna karşı dayanak varlığın fiyatındaki değişkenliğe bağlı olarak Opsiyonu Satan Tarafın riski belirsizdir. Müşteri kendi isteği ve talimatı doğrultusunda, opsiyon sözleşmesinde Opsiyonu Alan Taraf olabileceği gibi Opsiyonu Satan Taraf da olabilir. Müşteri, Opsiyon Satan Taraf olması halinde Opsiyona konu menkul kıymeti, yine Opsiyon Sözleşmesi nde belirtilen koşullara uygun olarak satma veya alma yükümlülüğüne girer. Ayrıca Müşteri, Borsa İstanbul A.Ş. Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası İşleyiş Esasları Genelgesi, bu Genelge çerçevesinde BİST tarafından alınan kararlar, Türev İşlemleri Çerçeve Sözleşmesi, Opsiyon Sözleşmesi Teyit Formu ve ilgili diğer dokümanlarda Opsiyonu Satan Taraf için belirlenmiş yükümlülüklere tabi olur ve yine söz konusu dokümanlarda belirlenen haklara sahip olur. Müşteri, Opsiyon Alan Taraf olması halinde Opsiyona konu menkul kıymeti, yine Opsiyon Sözleşmesi nde belirtilen koşullara uygun olarak satma veya alma hakkına sahip olacak, buna karşı Opsiyon Sözleşmesi nde belirtilen Opsiyon Primini ödemekle yükümlü olacaktır. Ayrıca Müşteri, Borsa İstanbul A.Ş. Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası İşleyiş Esasları Genelgesi, bu Genelge çerçevesinde BİST tarafından alınan kararlar, Türev İşlemleri Çerçeve Sözleşmesi, Opsiyon Sözleşmesi Teyit Formu ve ilgili diğer dokümanlarda Opsiyonu Alan Taraf için belirlenen yükümlülüklere tabi ve haklara sahip olacaktır. Opsiyon Sözleşmesinde Satma Hakkı (Put Opsiyonu) ve Alma Hakkı (Call Opsiyonu) Opsiyon sözleşmesi, Opsiyonu Alan Taraf a dayanak varlığı satma hakkı ve Opsiyonu Satan Taraf a dayanak varlığı satın alma yükümlülüğü veriyorsa bu opsiyon şekline Satma Hakkı Opsiyonu (Put Opsiyonu); Opsiyonu Alan Taraf a dayanak varlığı alma hakkı ve Opsiyonu Satan Taraf a dayanak varlığı satma yükümlülüğü veriyorsa, bu opsiyon şekline Alma Hakkı Opsiyonu (Call Opsiyonu) denir. Opsiyon Sözleşmesi Satım Opsiyonu ise Sözleşmede P (Put-Satma Hakkı Opsiyonu) yazıyorsa Opsiyonu Alan Taraf, dayanak varlığı satma hakkına sahip olur ve buna karşı Opsiyonu Satan Taraf da dayanak varlığı alma yükümlülüğüne girer. Opsiyon Sözleşmesi Alım Opsiyonu ise Sözleşmede C (Call-Alma Hakkı Opsiyonu) yazıyorsa Opsiyonu Alan Taraf, dayanak varlığı alma hakkına sahip olur ve buna karşı Opsiyonu Satan Taraf da dayanak varlığı satma yükümlülüğüne girer. 7

8 Opsiyon İşleminin Gerçekleşmesi Müşteri, Osmanlı Menkul Kıymetler A.Ş. ile akdetmiş olduğu Türev Araçlar Alım Satım ve Aracılık Sözleşmesi ve Sermaye Piyasası Araçları Alım Satım ve Aracılık Çerçeve Sözleşmesi çerçevesinde opsiyon işlemine ilişkin olarak işlem konusunda gerekli görüşmelerin yapılmasından sonra opsiyon sözleşmesine ilişkin nihai talimatını sözlü olarak Osmanlı Menkul Değerler A.Ş. ye iletir. Osmanlı Menkul Kıymetler A.Ş. müşteri temsilcisi, söz konusu müşteri talimatını Borsa ( VİOP ) ya ileterek Müşteri nin opsiyon işleminin gerçekleşmesini sağlar. İşlemin sözlü emire dayanarak gerçekleşmesini takiben Osmanlı Menkul Kıymetler A.Ş. tarafından hazırlanan İşlem Teyit Formu gün sonunda Müşteriye elektronik posta ile gönderilir. Opsiyon Sözleşmesi ndeki Terimlerin Anlamları VİOP da işlem gören Opsiyon Sözleşme kodları; sözleşme türü, dayanak varlık kodu, opsiyon tipi, vade tarihi, opsiyon sınıfı, kullanım fiyatı ve sözleşme büyüklüğünün standart olup olmadığı bilgilerini içerecek şekilde oluşturulmuştur. Alım ( Call ) Opsiyonu : Opsiyon Alıcısına dayanak varlığı alma hakkı verir. Opsiyon Alıcısının hakkını kullanmak istemesi halinde alım Opsiyonu Satıcısının, dayanak varlığı vadesinde (Avrupa tipi opsiyon) alıcıya satma zorunluluğu vardır. Satım ( Put ) Opsiyonu : Opsiyon Alıcısına dayanak varlığı satma hakkı verir. Opsiyon Alıcısının hakkını kullanmak istemesi halinde satım Opsiyonu Satıcısının, dayanak varlığı vadesinde (Avrupa tipi opsiyon) alıcıdan satın alma zorunluluğu vardır. Dayanak Varlık : Opsiyonun bağlı olduğu varlığı ifade eder. Sözleşme Büyüklüğü : Bir opsiyon sözleşmesinin içerdiği dayanak varlık miktarını belirtir. Opsiyonun Vadesi : Opsiyonun kullanılabileceği son gündür. Opsiyon Tipi: Avrupa tipi opsiyonlar sadece vade bitim tarihinde kullanılabilirken, Amerikan tipi opsiyonlar bu tarihe kadar herhangi bir zamanda kullanılabilirler. VİOP da uygulanan opsiyon tipi Avrupa tipidir. Bununla birlikte VİOP kurallarında değişiklikler olabileceği göz önüne alınarak Müşterinin yapmak istediği opsiyon işleminde, opsiyonun Amerikan tipi mi yoksa Avrupa tipi mi olduğunu işlemden önce kontrol etmesi önemlidir. Kullanım Fiyatı : Opsiyonun dayanak varlığı alma ya da satma hakkı verdiği fiyat seviyesidir. Opsiyon Primi : Opsiyonun fiyatıdır. SPAN (Standart Portfolio Analysis of Risk): Portföy bazında teminatlandırma yöntemidir. Uzlaşma Şekli :Opsiyon işleminde Uzlaşma Şekli, Fiziksel veya Nakdi olarak belirlenebilmektedir. Uzlaşma Şekli, Fiziksel olarak belirlendiğinde, opsiyon hakkının kullanılması durumunda taraflar, Opsiyona Konu Dayanak Varlık Adedi ve Opsiyona Konu Dayanak Varlık Değeri nin tamamını fiziksel ve karşılıklı olarak teslim eder. Uzlaşma Şekli, Nakdi olarak belirlendiğinde, opsiyon kullanım hakkının kullanılması durumunda, Opsiyona Konu Dayanak Varlık Adedi ve Opsiyona Konu Dayanak Varlık Değeri nin tamamını fiziksel ve karşılıklı olarak teslim edilmesi yerine Uzlaşma Fiyatı üzerinden hesaplanacak fark (kar) karlı tarafa ödenir. ÖRNEK: O_XXXXXE0414P1.85SO O : Opsiyon Sözleşmesi XXXXX : Dayanak Varlık Kodu E : A: Amerikan, E: Avrupa 0414 : Vade Tarihi (örnk: Nisan 2014 ) P : C:Alım Opsiyonu; P: Satım Opsiyonu 1.85 : Kullanım Fiyatı SO : S: Standart; N: Standart olmayan (özsermaye hali sonucu oluşan ) 8

9 Amacı Opsiyon işlemleri üç farklı amaca yönelik yapılmaktadır. Bunlar korunma, spekülasyon ve arbitrajdır. Opsiyon işlemi, piyasa fiyat esnekliğinin sonucu oluşan riskten korunmak isteyen yatırımcılar gelecekteki fiyatı sabitlemek (korunma amacı); fiyat hareketlerinden kazanç sağlamak (spekülasyon amacı); piyasalar arasındaki fiyat farklarından faydalanarak kar elde etmek (arbitraj amacı) amaçlarıyla yapılır. Özellikleri Nelerdir? Opsiyonlarda söz konusu ekonomik veya finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma veya satma hakkını kullanmak kontratı satın alan tarafa aittir. Opsiyon sözleşmesinde alan taraf, ilgili varlığı ileride alma veya satma hakkını satın almakta ve bu hak alıcıya, opsiyonu kullanma veya kullanmama konusunda bir seçimlik hak sağlamaktadır. Opsiyon sözleşmesi satan taraf, opsiyonun cinsine göre (Avrupa, Amerikan) sözleşme konusu varlığın belli bir tarihte veya belirli dönemde veya dönem içerisinde satılması ya da alınması hususunda geri dönülemez ve karşı tarafın talebine bağlı olan yükümlülük altına girer. Opsiyon alan taraf, sahip olduğu satma ya da satın alma hakkını kullanma bakımından serbesttir. Opsiyon alan taraf, satıcıya prim adı altında bir ödemede bulunmaktadır. Alan tarafın vade sonuna kadar opsiyon kullanıp kullanmadığından bağımsız olarak ödediği komisyon/prim dışında yükümlülüğü bulunmamaktadır. Bir başka deyişle potansiyel zararı, ödediği prim, komisyon ve muamele ücreti ie sınırlıdır. Opsiyon Sözleşmesi Riski Nedir? Opsiyon sözleşmeleri çeşitli oranlarda risklere tabidir. Piyasada oluşacak fiyat hareketleri sonucunda opsiyonu satan tarafın, yatırdığı teminatın tümünü kaybetme riski olduğu gibi anaparasını aşan bir zararla karşılaşma ihtimali de bulunmaktadır. Bir opsiyon sözleşmesi alırsanız opsiyonu kullanmadığınız takdirde riskinizi opsiyon primi ve buna ek olarak ödeyeceğiniz komisyon ve diğer muamele ücretiyle sınırlamanız mümkündür. Bir opsiyonu satarsanız görece küçük ters bir piyasa hareketinde, opsiyon satmakla elde ettiğiniz prim tutarını aşabilecek potansiyel kayıp riskini üstlenirsiniz. Opsiyonu alan tarafın talebine uygun olarak zararınıza da olsa taleplerini karşılamakla yükümlüsünüzdür. Kaldıraç etkisi nedeniyle düşük teminatla işlem yapmanın piyasada lehe çalışabileceği kadar aleyhe de çalışabileceği ve bu anlamda kaldıraç etkisinin tarafınıza yüksek kazançlar sağlayabileceği gibi büyüklüğü belirsiz ve sınırsız zararlara da yol açabileceği ihtimali göz önünde bulundurulmalıdır. Örnek 1: Alım (Call) Opsiyonu (Müşteri, Satar) Müşteri, Aralık 2014 vadeli 2250 kullanım fiyatlı 1000 kontrat TRYUSD sözleşmesini 40 TL/Kontrat fiyat ile satmıştır. Müşteri TL prim alır. Opsiyonu Satan Taraf Türü Miktar / Büyüklük : Müşteri Vadesi : Aralık 2014 Kullanım fiyatı-tryusd : 2250 Opsiyon primi : Avrupa Tipi Alım Opsiyonu : 1000 Kontrat / USD : TL Müşteri Opsiyon primi TL Karşı Taraf 1 milyon ABD Dolarını 2,25 Opsiyon uygulanırsa 1 milyon 9

10 kurundan satmakla yükümlüdür. ABD Dolarını 2,25 kurundan alma hakkına sahiptir ABD Doları satar. Opsiyon vadesinde ABD Doları alır TL alır. kullanılırsa : TL satar. 1.Durum: Vade tarihinde TRY/USD sözleşmesinin uzlaşma fiyatı kullanım fiyatının üzerindedir. (TRY/ USD >2,25). Bu durumda Müşteri vade tarihindeki uzlaşma fiyatından daha düşük bir fiyattan ABD Doları satmış olur. 2. Durum: Vade tarihindeki TRY/USD sözleşmesinin uzlaşma fiyatı kullanım fiyatının altındadır. (TRY/USD < 2,21). Bu durumda karşı taraf opsiyonu kullanmayacağı için Müşteri opsiyon primini almış olur. Müşteriye ait kar-zarar grafiği Örnek 2 : Satım (Put) Opsiyonu (Müşteri, Satar) Müşteri, Ocak 2014 vadeli 2,2000 kullanım fiyatlı 1000 kontrat TRYUSD sözleşmesini 30 TL/Kontrat fiyat ile satmıştır. Müşteri TL prim alır. Opsiyonu Satan Taraf Türü Miktar / Büyüklük : Müşteri Vadesi : Ocak 2014 Kullanım fiyatı-tryusd : 2,2000 Opsiyon primi : Avrupa Tipi Satım Opsiyonu : 1000 Kontrat / USD : TL Müşteri Opsiyon primi TL Karşı Taraf 1 milyon ABD Dolarını 2,20 Opsiyon uygulanırsa 1 milyon kurundan almakla yükümlüdür. ABD Dolarını 2,20 kurundan satma hakkına sahiptir ABD Doları alır. Opsiyon vadesinde ABD Doları satar TL öder. kullanılırsa : TL alır. 10

11 1.Durum: Vade tarihinde TRY/USD sözleşmesinin uzlaşma fiyatı kullanım fiyatının altındadır. (TRY/ USD < 2,20). Bu durumda Müşteri vade tarihindeki uzlaşma fiyatından daha yüksek bir fiyattan ABD Doları almış olur. 2. Durum: Vade tarihindeki TRY/USD sözleşmesinin uzlaşma fiyatı kullanım fiyatının üstündedir. (TRY/USD > 2,23). Bu durumda karşı taraf opsiyonu kullanmayacağı için Müşteri opsiyon primini almış olur. Satıcıya ait kar-zarar grafiği Bu örneklerle şu hususları belirtmekte yarar vardır: Opsiyonu alan tarafın Alım ya da Satım Opsiyonu almakla kaybı sabittir ve kayıp en fazla ödediği prim tutarındadır. Bununla birlikte Opsiyonu satan tarafın sınırsız zarar etme potansiyeli de mevcuttur. Teminat Hesaplaması Opsiyonu Satan Taraftan, SPAN yöntemi kullanılarak belirlenen Başlangıç Teminatı alınır. Sürdürme Teminatı, bulunması gereken teminatın % 75 i dir. Teminat yeterliliği opsiyonun mevcut piyasa fiyatlarına göre günlük olarak takip edilir. Teminat sürdürme teminatının altına düştüğü durumlarda müşterilere teminat tamamlama çağrısı yapılır ve başlangıç teminatı seviyesine çıkarılması istenir, eğer yeterli teminat seviyesine gelinmezse opsiyon ters işlemle kapatılarak tasfiye edilir. Tanımlar Spekülasyon: İleride piyasada ortaya çıkabilecek fiyat dalgalanmalarından yararlanarak kazanç sağlamaktır. Örneğin menkul kıymeti ucuz bir fiyattan alıp daha ileri bir tarihte alış fiyatından daha yüksek fiyata satmak. Arbitraj: Piyasalar arasındaki fiyat farklarından faydalanarak kar elde etmek anlamına gelmektedir. Kaldıraç Etkisi: Sahip olunan anaparanın daha üstünde finansal işlemler gerçekleştirmenizi sağlayan bir mekanizmadır. Kaldıraçlı işlemler kaldıraçsız işlemlere göre daha yüksek risk içermektedir. Ayrıca BİST tarafından hazırlanan VİOP Opsiyon Sözleşmeleri, Pay Opsiyon Sözleşmeleri ve Pay Endeks Opsiyon Sözleşmeleri tanıtımlarına Borsa İstanbul un sayfasından ulaşabilirsiniz. Opsiyon Sözleşmesi İşlem Esasları ve Opsiyon İşlemi Bilgilendirme Dokümanını ve eklerinin bir kopyasını teslim aldığımı, bunları okuyacağımı, anlamadığım bir husus olursa bu konuda Osmanlı Menkul Değerler A.Ş yetkili temsilcilerinden bilgi isteyeceğimi ve genel olarak opsiyon işlemlerini ve özel olarak ilgili opsiyon sözleşmesi kapsamında sahip olacağım hak ve yükümlülükleri ile karşı karşıya kalacağım riskleri tam anladıktan sonra opsiyon işlemi yapacağımı beyan ederim. Müşteri Ad-Soyad: İMZA 2/7 11

12 III-TÜREV ARAÇLARIN ALIM SATIMINA ARACILIK ÇERÇEVE SÖZLEŞMESİ Taraflar 1. OSMANLI MENKUL DEĞERLER A.Ş. (Aşağıda kısaca Yatırım Kuruluşu olarak adlandırılacaktır.) Adres: 2. ( ) (Aşağıda kısaca Müşteri olarak adlandırılacaktır.) Adres: Kimlik bilgileri işbu Sözleşme nin 3 numaralı ekinde yer alan Müşteri Tanıma Formu nda yer almaktadır. Tanımlar İşbu Sözleşme tahtında ayrıca yer almayan ve fakat Borsa İstanbul A.Ş. Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasasında yapılacak Opsiyon Sözleşmesi İşlem Esasları ve Opsiyon İşlemi Bilgilendirme Dokümanında yer alan tanımlamalar işbu Sözleşme bakımından da aynı tanımları haiz olacaktır. 1. Türev Araçları; Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası nda veya yetkili diğer borsalar ya da teşkilatlanmış piyasalarda işlem gören vadeli işlem sözleşmeleri ve opsiyon sözleşmelerini, 2. Vadeli İşlem Sözleşmesi; Belirli bir vadede, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte ekonomik veya finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma veya satma yükümlülüğü veren Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası nda veya yetkili diğer borsalar ya da teşkilatlanmış diğer piyasalarda işlem gören vadeli işlem sözleşmelerini, 3. Opsiyon Sözleşmesi; Opsiyonu alan tarafa belirli bir vadede veya belirli bir vadeye kadar, önceden belirlenen fiyat, miktar ve nitelikte ekonomik veya finansal göstergeyi, sermaye piyasası aracını, malı, kıymetli madeni ve dövizi alma veya satma hakkı veren, satan tarafı ise yükümlü kılan Borsa İstanbul Vadeli İşlem ve Opsiyon Piyasası nda veya yetkili diğer borsalar ya da teşkilatlanmış piyasalarda işlem gören opsiyon sözleşmelerini, 4. Uzun Pozisyon; (a) Vadeli işlem sözleşmelerinde, sözleşmenin vadesi geldiğinde sözleşmeye konu teşkil eden varlığı sözleşmede belirtilen fiyattan ve belirtilen miktarda satın alma ya da nakdi uzlaşmayı sağlama hak ve yükümlülüğünü, (b) Opsiyon sözleşmelerinde, (i) Alım opsiyonunda, sözleşmenin vadesinde veya vadeye kadar olan süre içinde sözleşmeye konu teşkil eden varlığı, sözleşmede belirtilen fiyattan ve belirtilen miktarda satın almak ya da nakdi uzlaşmada bulunma hakkını, (ii) Satım opsiyonunda, sözleşmenin vadesinde veya vadeye kadar olan süre içinde sözleşmeye konu teşkil eden varlığı, sözleşmede belirtilen fiyat ve belirtilen miktarda satmak ya da nakdi uzlaşmada bulunmak hakkını, 5. Kısa Pozisyon; (a) Vadeli işlem sözleşmelerinde, sözleşmenin vadesi geldiğinde sözleşmeye konu teşkil eden varlığı sözleşmede belirtilen fiyattan ve belirtilen miktarda satma ya da nakdi uzlaşmayı sağlama hak ve yükümlüğünü, (b) Opsiyon sözleşmelerinde, (i) Alım opsiyonunda, sözleşmenin vadesinde veya vadeye kadar olan süre içinde sözleşmeye konu teşkil eden varlığı, sözleşmede belirtilen fiyat ve belirlenen miktarda satma ya da nakdi uzlaşmayı sağlama yükümlülüğünü, 12

13 (ii) Satım opsiyonunda, sözleşmenin vadesinde veya vadeye kadar olan süre içinde sözleşmeye konu teşkil eden varlığı, sözleşmede belirtilen fiyat ve belirtilen miktarda satın alma ya da nakdi uzlaşmayı sağlama yükümlülüğünü, 6. Opsiyon Sözleşmesinde Alım ( Call ) Opsiyonu; Opsiyon Alıcısına, ödediği Opsiyon Primi karşılığında, dayanak varlığı alma hakkı veren ve Opsiyon Alıcısının hakkını kullanmak istemesi halinde Alım Opsiyonu Satıcısına Dayanak Varlığı satma veya nakdi uzlaşma yükümlülüğü getiren opsiyon sözleşmesini, 7. Opsiyon Sözleşmesinde Satım ( Put) Opsiyonu; Opsiyon Alıcısına, ödediği Opsiyon Primi karşılığında, dayanak varlığı satma hakkı veren ve Opsiyon Alıcısının hakkını kullanmak istemesi halinde Satım Opsiyonu Satıcısına Dayanak Varlığı alma veya nakdi uzlaşma yükümlülüğü getiren opsiyon sözleşmesini, 8. Opsiyon Satıcısı; Opsiyon sözleşmesinde Kısa Pozisyon sahibi olan; aldığı Opsiyon Primi karşılığında Sözleşmenin vadesinde (Avrupa tipi opsiyonda) veya vadeye kadar olan süre içinde (Amerikan tipi opsiyonda) Dayanak Varlığı, sözleşmede belirtilen fiyat ve belirlenen miktarda satma (Alım/Call Opsiyonunda) veya alma (Satım/Put Opsiyonunda) ya da söz konusu işleme ilişkin nakdi uzlaşmayı sağlama yükümlülüğü altında alan tarafı, 9. Opsiyon Alıcısı; Opsiyon sözleşmesinde Uzun Pozisyon sahibi olan; Sözleşmenin vadesinde (Avrupa tipi opsiyonda) veya vadeye kadar olan süre içinde (Amerikan tipi opsiyonda) sözleşmeye konu teşkil eden varlığı, sözleşmede belirtilen fiyat ve belirlenen miktarda alma (Alım/Call Opsiyonunda) veya satma (Satım/Put Opsiyonunda) ya da söz konusu yükümlülüklere ilişkin nakdi uzlaşmadan faydalanma hakkına sahip olan tarafı, 10. Opsiyon Primi; Opsiyon Alıcısının, Dayanak Varlığı alma veya satma hakkına sahip olmak için Opsiyon Satıcısına ödemekle yükümlü olduğu primi, 11. Kullanım Fiyatı; Opsiyon sözleşmelerinde, sözleşmeye konu olan varlığın alım veya satım hakkının vade süresince veya vade sonunda kullanılabileceği fiyatı, 12. Günlük Uzlaşma Fiyatı; İlgili Borsa Kuralları ve Türev Araçları nda hesaplama şekli ve yöntemi belirtilen gün sonlarında hesapların güncelleştirilmesinde kullanılmak üzere Borsa tarafından belirlenen fiyatı, 13. Son Uzlaşma Fiyatı; İlgili Borsa Kuralları ve Türev Araçları nda hesaplama şekli ve yöntemi belitilen vade sonunda pozisyonların ifasında kullanılmak üzere Borsa tarafından belirlenen fiyatı, 14. Ters İşlem; Aynı sözleşmede, uzun pozisyon karşısında kısa pozisyon, kısa pozisyon karşısında uzun pozisyon alınarak pozisyonun tasfiyesini, 15. Alım Emri; Vadeli İşlem sözleşmelerinde Alım Emri, Müşteri'nin veya Müşteri nin usulüne uygun olarak yetkilendirdiği vekil ya da temsilcilerinin, Yatırım Kuruluşu na, Vadeli İşlem Sözleşmelerinin satın alınması (uzun pozisyon alınması) için yazılı veya sözlü ya da telefon, teleks, telefaks veya elektronik iletişim araçlarını kullanarak yaptığı bildirimi, Opsiyon Sözleşmesinde Alım Emri, Müşteri'nin veya Müşteri nin usulüne uygun olarak yetkilendirdiği vekil ya da temsilcilerinin, Yatırım Kuruluşu na, bir Dayanak Varlık üzerinde Alım (Call) veya Satım (Put) opsiyonunda Opsiyon Alıcısı (Uzun Pozisyon sahibi; yani ödediği Opsiyon Primi karşılığında alma veya satma hakkına sahip) olmak için yazılı veya sözlü ya da telefon, teleks, telefaks veya elektronik iletişim araçlarını kullanarak yaptığı bildirimi, 16. Satım Emri; Vadeli İşlem sözleşmelerinde Satım Emri, Müşteri'nin veya Müşteri nin usulüne uygun olarak yetkilendirdiği vekil ya da temsilcilerinin, Yatırım Kuruluşu na, Vadeli İşlem Sözleşmelerinin, satılması için (kısa pozisyon 13