Bilimsel Bilgiye Erişim Mustafa SÖZBİLİR

Transkript

1 Bilimsel Bilgiye Erişim Mustafa SÖZBİLİR Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi OFMAE Bölümü Kimya Eğitimi Anabilim Dalı Erzurum Eposta:

2 Bilgi Kaynakları Magazinler Dergiler Süreli Yayın Dizinleri Gazeteler WWW Kütüphane Kataloğu Kitaplar Ansiklopediler E-Posta 2

3 Bilgi Kaynağı Türleri: Birincil Kaynaklar Kitaplar Geçerli bilimsel ve teknik bilgiyi kendisinde bulunduran kaynaklar Basılmış kitaplar & E-kitaplar Bilimsel Dergi Makaleleri Ücretli Erişilen Dergiler & Ücretsiz Erişilen Dergiler (DOAJ) Konferans Sunumları Bilimsel Raporlar Patentler Tezler YÖK Ulusal Tez Merkezi & ProQuest Digital Dissertations Resmi belgeler Tebliğler Dergisi (MEB) & MEB İstatistikler İnternet Kaynakları 3

4 Bilgi Kaynağı Türleri: İkincil Kaynaklar-1 Birincil kaynaklardaki bilgiye ulaşmada yol gösterici kaynaklar Kütüphane Katalogları Üniversite kütüphanesi ve Ulusal Toplu Katalog (To-Kat) Bibliyografik veritabanları WoS, ERIC, BEI, SBVT, Tez Veritabanları, DOAJ, vd. Ansiklopediler Encyclopedia of Educational Research, 6th ed. (1992) Handbooks - El Kitapları Handbook of Research on Science Teaching and Learning (1994) Handbook of Research on Teacher Education (1996) International Handbook of Science Education - Vol 1 & 2 (2001) Handbook of Qualitative Research in Education (2000) Handbook of Research on Science Education (2006) 4

5 Bilgi Kaynağı Türleri: İkincil Kaynaklar-2 Birincil kaynaklardaki bilgiye ulaşmada yol gösterici kaynaklar Alana Özgü Kitaplar Chemical Education: Towards Research-based Practice(2003) Research in Science Education Past, Present and Future (2001) Research and the Quality of Science Education (2005) Contributions from Science Education Research (2006) Chemistry Education in the ICT Age (2009) Review lar Review of Educational Research (1931-günümüze, dergi) Review of Research in Education (1973-günümüze, yıllık) Tanıtımlar Güncel Duyuru Kaynakları İnternet Kaynakları 5

6 Bilgi Gereksiniminin İfade Edilmesi Gereksinim: Kaynak: MEB Merkez teşkilatında yapılan kurumsal yapılandırma çalışmaları hakkında bilgi Öğrencilerin fen öğreniminde cinsiyetin öğrenme başarısı üzerine etkisi nedir? Türkiye deki krem üreticilerinin X markalı el ve yüz kremi hakkındaki görüşleri Gazeteler ve Web Bilimsel Dergiler ve kitaplar (ve e-dergiler ya da e-kitaplar) Magazinler (ve belki e- zine* ler) *E-zine: Basılı bir magazin in çevrimiçi ya da elektronik sürümü. 6

7 Online Tarama Ortamları Ulusal Toplu Katalog (TO-KAT) Web de Tarama Google & Akademik Google WoS: Web of Science ERIC (Education Resources Informations Center) BEI (British Education Index) DOAJ (Directory of Open Access Journals) ULAKBİM Ulusal Veri Tabanları Türk Eğitim İndeksi Tezler YÖK Ulusal Tez Merkezi & ProQuest Dissertations Kaynaklara Erişim (Kütüphane ve Online İmkanlar) 7

8 TO-KAT Ulusal Toplu Katalog

9 Ulusal Toplu Katalog Tarama 9

10 Ulusal Toplu Katalog Tarama 10

11 Web de Tarama Google & Akademik Google

12 Tarama Operatörleri 12

13 Taramalarda dikkat edilecek hususlar Taramalarda kullanılacak anahtar kelimeler seçilirken mümkün olduğunca yalın kelimeler kullanılmalı, eklerden ve tam cümle ibarelerinden kaçınılmalıdır! Kurabiye nasıl yapılır? şeklindeki bir bilgiye erişmek için, Kurabiye Tarif kelimeleri çok daha faydalıdır. 13

14 Taramalarda dikkat edilecek hususlar Hedeflenen bilgiye en kestirme yoldan ulaşmak için spesifik anahtar kelimeler ilave edin. ALKANLAR hakkında bir Power point sunusu arıyoruz: ALKANLAR filetype:ppt Word dosyası için, DOC, Acrobat dosyası için PDF, Excel için XLS ekleri 14

15 Taramalarda dikkat edilecek hususlar Alternatif anahtar kelimeler de aranmalıdır. Örneğin; Mersin hakkında bilgi elde etmek için Mersin kelimesi ve İçel kelimesi Arıtma kelimesini taramak için ayrıca Saflaştırma Web kelimesi için web kelimesinin yanında internet 15

16 Taramalarda dikkat edilecek hususlar İstenmeyen bilgileri arındırmak için tarama motorunun özelliğine göre NOT veya (-) terimlerini kullanılır. Örneğin; Yulaf içeren fakat üzüm içermeyen kurabiye tariflerini bulmak için, tarif kurabiye yulaf üzüm anahtar kelimeleri ile tarama yapılır. 16

17 Taramalarda dikkat edilecek hususlar Birden fazla kelimeyi yazıldığı biçimde taramak için (exact phrase=tam ibare) kelimeler tırnak içinde yazılmalıdır. Örneğin; Örneğin Mustafa SÖZBİLİR diye tarama yapılırsa, aynı zamanda Mustafa AYDIN Mehmet SÖZBİLİR gibi alakasız bir ibarenin olduğu belge de tarama sonuçlarında görüntülenir. Mustafa SÖZBİLİR şeklinde bir ibare ise kesin sonuca götürecektir 17

18 Dünyanın Anahtarı! 18

19 Google Gelişmiş Arama Arayüzü 19

20 Google Scholar/Akademik Google 20

21 Akademik Google Gelişmiş Arama Arayüzü 21

22 WoS: Web of Science

23 Web of Science Erişim Abonelik Gerektirir Erişim Adresi: 23

24 24

25 Web of Science ta Tarama Kurallar ve Tarama İpuçları Türkçe ye özgü karakterler (ğ, ş, ç, ı, İ, ö, ü) yerine, bunlara en yakın harf karakterleri (g, s, c, i, I, o, u) kullanılmalıdır. 25

26 Web of Science ta Tarama Taramada büyük-küçük harf duyarlılığı yoktur. Yani DNA kelimesi, DNA, dna, Dna, dna şeklinde de yazılarak taranabilir. 26

27 Web of Science ta Tarama Kelime ve kelime gruplarının çeşitli varyasyonlarını kullanmak için wildcards (belirsiz karakter, belirsiz harf) fonksiyonu kullanılabilir. WOS ta kullanılan wildcard karakterleri şunlardır. Asteriks (*) Karakteri Soru işareti (?) Karakteri Dolar ($) Karakteri 27

28 Web of Science ta Tarama Asteriks (*) Karakteri: Sıfırdan başlamak üzere bir yada birden fazla karakteri temsil eder. Örneğin, enzym*: enzym, enzyme, enzymes, enzymatic, enzymology vb kelimeleri de kapsar. Sul*ur; sulfur ve sulphur vb kelimeleri de kapsar. 28

29 Web of Science ta Tarama Soru İşareti Karakteri (?): Tek bir harf karakterini temsil eder.?? iki karakter, vb. Örneğin, volcan? Volcany, volcane, volcano vb kelimeleri kapsar. wom?n: woman, women, womyn vb kelimeleri kapsar. 29

30 Web of Science ta Tarama Dolar karakteri ($): Sıfır karakteri veya tek bir harf karakterini temsil eder. Örneğin, vapo$r: vapor ve vapour kelimelerini kapsar. colo$r: color ve colour kelimelerini kapsar. 30

31 Web of Science ta Tarama 31

32 Tarama operatörleri AND (ve) Fonksiyonu: Taranacak kelimeler arasına AND (ve) yazılarak her iki kelimeyi beraber ihtiva eden materyaller bulunabilir. Taranacak iki kelime arasında bırakılan bir boşluk ta aynı anlama gelir. Örnek Chemistry AND Education (=Chemistry Education) (Bu kelimelerin her ikisinin de geçtiği kaynakları gösterir). 32

33 Tarama operatörleri OR (veya) Fonksiyonu: Kelimeler arasına OR (veya) yazılarak anahtar kelimelerden birinin yâda her ikisinin geçtiği kaynaklar bulunur. Örnek Chemistry OR Education (Anahtar kelimelerden herhangi birinin ya da her ikisinin geçtiği kaynakları gösterir). 33

34 Web of Science ta Tarama Tırnak ( ) Fonksiyonu: Taranan kelimeler tırnak ( ) içine yazılarak exact phrase (tam ibare ya da deyim) taraması yapılabilir. Bu işlevin AND fonksiyonu ile yapılan taramadan şöyle bir farkı vardır. AND ile yapılan taramada kelimelerin yazıldığı sırada bulunması veya ardı ardına yer alması gerekmez. Taranan kelimelerin ilgili dokümanın herhangi bir yerinde olması yeterlidir. Oysa tırnak içinde yapılan bir taramada, taranan kelime grubunun yazıldığı biçimde bilgi kaynağında olması gerekir. 34

35 Web of Science ta Tarama NOT (Hariç) Fonksiyonu: Web of Science ta tarama yapılırken, taramada hariç tutulacak kelimeler NOT ile elimine edilir. Örnek: Carbon NOT monoxide (Monoxide kelimesinin geçmediği, carbon terimini ihtiva eden kaynaklar bulunur). 35

36 Web of Science ta Tarama SAME (Aynı) Fonksiyonu: Same fonksiyonu aynı birim içindeki ilgili kelime gruplarını tarar. Mesela carbon AND monoxide diye tarama yapılınca, aynı makalenin özet kısmında carbon, anahtar kelimeler veya makale başlığında monoxide geçiyorsa, bu kaynak tarama sonuçlarında listelenir. Eğer carbon SAME monoxide diye tarama yapılırsa her iki kelime aynı birimde ise (örneğin başlıkta (TITLE), veya özette (ABSTRACT, SYNOPSIS, SUMMARY) veya anahtar kelimelerde (KEY WORDS) tarama sonucu olarak listelenir. 36

37 Web of Science ta Tarama Parantez ( ) Fonksiyonu: Bir kelime yada kelime grubunu diğer bir kelime grubu ile kombinasyonunu sağlamak için kullanılan bir araçtır. 37

38 Web of Science ta Tarama Eşanlamlılar veya Farklı Yazım Stilleri: Eş anlamlı olabilecek kelimeler, bunların alabilecekleri muhtemel ekler, kelimelerin bitişik ya da ayrık yazılabilmeleri vb durumlar asteriks ve OR operatörleri ile kolaylıkla taranabilir. Örnek: honey bee* OR honeybee* OR apis mellif* 38

39 Web of Science ta Tarama Noktalama İşareti Taşıyan Terimleri Tarama: Her ne kadar tarama sonuçlarında gösterilseler de, noktalama işaretleri bazen WOS ta boşluk olarak bazen de bitişik olarak değerlendirilir. Bu durumda alternatif olarak hem noktalama işaretini taşıyan hem de taşımayan anahtar kelime ile tarama yapmada fayda vardır Örneğin X-Ray kelimesini taramak için xray OR x ray OR x-ray 39

40 Web of Science ta Tarama Eski Yunan Harflerini İçeren Terimleri Tarama: Taramalarda Yunan harflerinin İngilizce okunuşları kullanılır. Örnek: β-carotene kelimesi, beta carotene yazılarak taranırken α,ω-bis(1,1-dimethylheptyl) kelime grubu taranırken alpha omega bis 1 1 dimethylheptyl anahtar kelimesi girilir. 40

41 Web of Science ta Tarama Author Search (Yazar Taraması): General Search bölümünde yapılan tarama fonksiyonlarından biri de yazar taramasıdır. TOPIC Search bölümünde anlatılan bütün temel özellikler bu bölüm için de geçerlidir. SAME hariç diğer arama operatörleri ve Wildcard lar kullanılabilir. Yazarın adından yazarın atıf indeksine giren makaleleri bulunur. Yazarın soyadı ve adının ilk harfi ile anahtar kelime girilir. Örneğin Mustafa SÖZBİLİR için, SOZBILIR M Eğer yazar iki isimli ise, ilk harfler bitişik girilerek tarama yapılır. Örneğin; Mehmet Emin Şengül için, Sengul ME 41

42 ERIC Education Resources Information Center

43 ERIC (Education Resources Information Center) 43

44 ERIC Advanced Search 44

45 Örnek ERIC Tarama Sayfası 45

46 Örnek Tarama Sonucu 46

47 Bulunan Makalenin Detayları 47

48 British Education Index

49 BEI-British Education Index 49

52 DOAJ Directory of Open Access Journals

53 DOAJ 53

54 DOAJ Makale Tarama Arayüzü 54

57 ULAKBİM Ulusal Veri Tabanları

58 ULAKBİM Ulusal Veri Tabanları 58

59 ULAKBİM Ulusal Veri Tabanları 59

60 Basit Tara Arayüzü 60

61 Basit Tara Arayüzü 61

62 Tarama Sonuç Sayfası 62

63 Yayının Kendisi 63

64 Türk Eğitim İndeksi

65 Türk Eğitim İndeksi Erişim: 65

66 Türk Eğitim İndeksi 66

70 Tezlere Erişim YÖK Ulusal Tez Merkezi

71 YÖK Ulusal Tez Merkezi 71

72 YÖK Ulusal Tez Merkezi 72

73 Tez Merkezinde Basit Tarama 73

74 Basit Tarama Sonuç Sayfası 74

75 Ayrıntılı Tarama 75

76 Bilgi Kaynağını Temin Etme Doğrudan erişim (Kütüphane, Dergi vb.) Online erişim Yazar ya da eser sahibi aracılığıyla erişim Belge sağlama servisleri aracılığıyla erişim

77 Teşekkür Bu sunuda bazı slaytlar Prof. Dr. Arif DAŞTAN tarafından hazırlanan Web of Science ve Doç. Dr. Çoşkun Polat tarafından hazırlanan Bilimsel Bilgiye Erişim adlı sunularından alınmıştır. Meslektaşlarımıza teşekkür ederiz. 77