İS Tünel Tipi Havalandırmalı Kümeslerde Fan-Ped Sisteminin Uygulanmasında Etkili Olan Parametrelerin Belirlenmesi

Transkript

1 Ç.Ü.Z.F. Dergisi, 2003, 18 (3): J.Agric. Fac. Ç.Ü.,2003, 18(3): İS Tünel Tipi Havalandırmalı Kümeslerde Fan-Ped Sisteminin Uygulanmasında Etkili Olan Parametrelerin Belirlenmesi Metin DAGTEKİN (1) Gürkan A. K. GÜRDİL (2) Özet Yaz döneminde artan hava sıcaklığın hayvanların verimleri üzerindeki olumsuz etkilerini önlemek amacıyla yapılan çalışmalar, gerek kümes elemanlarının tasarımında gerekse hayvanların optimum çevre koşullarını sağlayacak yeni sistemlerin geliştirilip uygulanmasına olanak sağlamıştır. Kümeslerde optimum çevre koşullarının sağlanmasında geliştirilen yeni sistemler içerisinde, tünel tipi havalandırma sistemi yaygın olarak kullanılmaktadır. Yaz döneminde, üretimin sürekliliği ve verimliliğin sağlanması için tünel tipi havalandırma sisteminin etkinliğini arttırmak amacıyla, bu sistemle birlikte kümeslerde fan-ped sisteminin kullanılmasının özellikle son yıllarda dünyanın değişik bir çok ülkesinde yaygın olarak uygulama alanı bulmuştur. Bu çalışmada, tünel tipi havalandırmalı kümeslerde uygulanan fan-ped sisteminin tasarımında etkili olan parametreler incelenmiştir. Anahtar Kelim eler: Tünel tipi havalandırma sistemi, Buharlaştırmalı serinletme sistemi,fan-ped Determining the Parameters for Application of Fan-Ped System in the Tunnel Type Ventilation Systems in Poultry Houses Abstract Studies that have been made for decreasing the negative effect of excessive heat on animals during summer breeding periods lead to new solutions at designing environmental control systems in poultry houses. Tunnel ventilation is one of the common systems which are used for achieving optimum environment conditions for poultry. Recently fan-pad systems are used with tunnel ventilation systems in order to improve the effectiveness in summer breeding periods. In this study, the parameters that effect the application of fan-ped systems on tunnel ventilation systems are examined. Key Words: Tunnel ventilation systems, evaporative cooling systems, Fan - pad Giriş Hayvanlar yetiştirilme döneminde iki farklı çevrenin etkisi altında kalmaktadır. Bunlardan birisi, hava sıcaklığı, hava bağıl nemi ve hava hareketini konu alan iklimsel çevre, diğeri ise ortamdaki toz ve çeşitli gazları konu alan kimyasal çevredir. Hayvan barınaklarında bu çevre etmenlerinin denetim altına alınması yetiştiricilik açısından son derece önemlidir(yıldız ve ark., 2001). Hayvanlara gereksinim duydukları optimum çevre koşullarının sağlanmasında en etkili yöntemlerden birisi, kümeslerin bu etmenleri denetim altında tutacak sistemlerle donatılmasıdır. Son dönemlerde endüstri alanında meydana gelen hızlı gelişme ve yaz döneminde artan hava sıcaklığının hayvanların verimleri üzerindeki olumsuz etkilerini önlemek amacıyla yapılan çalışmalar, gerek kümes elemanlarının tasarımında gerekse hayvanların optimum çevre koşullarını sağlayacak yeni sistemlerin geliştirilip uygulanmasına olanak sağlamıştır. Bu gelişme, özellikle son on yıl içerisinde başta A BD'nin güney bölgeleri olmak üzere dünyanın bir çok ülkelerinde tünel tipi havalandırma sisteminin kümeslerde yaygın olarak kullanılmasını sağlamıştır. Tünel tipi havalandırma sisteminin çalışma ilkesi, kümes içerisinde yüksek hızda yaratılan hava akımının hayvanların vücutlarındaki fazla ısının atılmasına yardımcı olarak hayvanlar için uygun çevre şartlarını yaratmaktır. Tünel tipi havalandırma sisteminin kümeslerde uygulanması, kış döneminde hayvanlar için optimum çevre koşullarını sağlamada yeterli Yayın Kuruluna Geliş Tarihi: Çukurova Üniversitesi Ceyhan Meslek Yüksekokulu, Ceyhan / Adana 2Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü, Balcalı / Adana

2 Tünel Tipi Havalandırmalı Kümeslerde Fan-Ped Sisteminin Uygulanmasında Etkili Olan Parametrelerin Belirlenmesi olmaktadır. Ancak, yaz döneminde özellikle hava sıcaklığının arttığı dönemlerde, bu sistemin etkinliği önemli oranda düşerek hayvanların verimini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu nedenle, yaz döneminde hayvanların gereksinim duyduğu optimum çevre koşullarını sağlamak için tünel tipi havalandırma sisteminin fan-ped sistemiyle birlikte kullanılmasının sistemin etkinliğini önemli oranda artırdığı değişik araştırıcılar tarafından bildirilmektedir(anonim, 2000-a; Anonim, 2000-b; Anonim, 2000-c, Anonim, 2002-a;) Bu çalışmada, yaz döneminde üretimin sürekliliği ve verimliliğinin sağlanması için tünel tipi havalandırmalı kümeslerde uygulanan fan-ped sisteminin tasarımında etkili olan parametreler incelenmiştir. Tünel tipi havalandırma sistemi Bir rüzgar tünelinin kümese uygulanması ile elde edilen sisteme tünel havalandırma ismi verilmektedir. Tünel tipi havalandırma sisteminde fanlar, kümesin kısa yan duvarı üzerine, fanların karşı tarafında bulunan kısa veya uzun yan duvarlar üzerine ise hava giriş açıklıkları yerleştirilir (Şekil 1). Tünel tipi havalandırma sistemi, genellikle iç ortamda 14, ,50 Pa arasında statik basınç düşüşü sağlayacak biçimde tasarımlanır. Sistemin kümes de negatif basıncı oluşturması ve etkin olarak çalışabilmesi için, kümesin hava açıklıkları dışında hiçbir yerinden hava girişi olmamalıdır(anonim, 2000-c, Anonim, 2002-b). Diğer deyişle kümes yapı elemanlarında delik, çatlak, yarık v.b. açık yerlerden hava girmeyecek şekilde sızdırmaz olmalıdır. Hava açıklığı ve fan seçimi Hava açıklığı seçimi Hava açıklıkları kümesin kısa veya uzun yan duvarları üzerine yerleştirilir. Uzun yan duvarlar üzerine yerleştirilecek hava açıklığının kümesin her iki yan duvarı üzerine eşit olacak biçimde dağılımı yapılmalıdır. Kümes de bırakılan bu hava açıklıkları, kümesin uzun ekseni boyunca tüm bölgelerde 2 m/s hava hızını yaratabilecek ve havayı tekdüze biçimde dağıtabilecek özelliğe sahip olmalıdır. Kümes de bırakılan toplam hava açıklığı alanı, gereksinim duyulan alandan daha küçük olması durumunda, hava hızının kümesin tüm bölgelerinde eşit düzeyde gerçekleşmemesine ve özellikle hava açıklığı ile fanın bulunduğu bölgelerde daha yüksek düzeylerde oluşmasına neden olmaktadır. Bu durumda, hava sıcaklığının arttığı dönemlerde hayvanlar serinlemek için bu bölgelere akın ederler ve dolayısıyla bu bölgelerde kümesin diğer bölgelerine göre daha yüksek yoğunlukta kümelenmeler olacağından hayvanların yaralanması hatta ölümler meydana gelebilir. Bu nedenle, toplam havalandırma açıklığı alanı, iç ortamda oluşacak statik basınç düşüşünü sabit düzeyde tutabilecek boyutta tasarımlanmalıdır. Fan seçimi Fan seçiminde iki kriter göz önüne alınır Bunlardan birisi, birim zaman başına hava miktarını ifade eden hava debisi (m3/min) diğeri ise, birim motor gücü başına hava debisini ifade eden etkinlik oranı (m Vmin.W) dır. Bu iki kriterin büyüklüğü kümesteki statik basınç değeri ile yakından ilgilidir. Bu nedenle, fanlar kıyaslanırken verilen katalog değerlerinin benzer koşullarında elde edilip edilmediği öncelikle dikkate alınmalıdır. Fan seçiminde dikkate alman bu iki kriterin sayısal değeri büyük olan fan daha iyi olarak değerlendirilir (Anonim, 1997-a; Anonim, 1997-b). Fanların kullanma kılavuzları ve kataloglarının hazırlanış şekli de, fan seçiminde önemli bir kriter olabilir. Bağımsız kuruluşlar tarafından özel laboratuarda yapılan ve fanın verimlerini gösteren test sonuçları, amaca uygun fanın seçiminde önemli bir göstergedir. Bu test sonuçları fanların hangi koşullarda denendiğini (statik basınç, muhafaza, panjur, dış çerçeve v.b.) açık biçimde ortaya koyar. Tünel tipi havalandırmalı kümeslerde yaygın olarak 92 cm (36 ) ve 122 cm (48 ) çapında fanlar kullanılmaktadır. 92 cm çapındaki fanlar, debilerinin düşük olması ve gürültülü çalışmaları nedeniyle, daha çok havayı karıştırma veya kış havalandırmasında; 122 cm çapındaki fanlar ise, sürekli çalıştırabilmeleri, hava debilerinin yüksek olması ve işletme giderlerinin düşük olması nedeniyle yaz havalandırmada kullanılır. Yaz havalandırmasında kullanılan

3 Ç.Ü.Z.F. Dergisi, 2003, 18 (3): J.Agric. Fac. Ç.Ü., 2003, 18(3): fanlar, kümesin kısa yan duvarı üzerine; kış havalandırmasında kullanılan fanlar ise uzun yan duvarı üzerine yerleştirilmesi tavsiye edilmektedir. Toplam fan kapasitesi belirlenirken kümesin uzun ekseni boyunca hava hızının 2 ırı/s veya daha yüksek ve dakikada en az bir defa havayı değiştirebilme kapasitesinde olması amaçlanır. Toplam fan kapasitesi bulunurken, kümeste istenen ortalama hava hızı değeri ile kümesin kısa yan duvar alanı çarpılır (Anonim, 2000-c). Fanların seçiminde genellikle fan tahrik şekli, kanat konumu, sayısı, panjur ve çerçeve uzunluğu gibi elemanların dikkate alınması gerekir. Yapılan bir çalışmada, iyi tasarımlanmış bir çerçevenin fan debisini %7...8, etkinliğini ise % oranında artırdığı bildirilmektedir (Anonim, 1997-a). Tünel tipi havalandırma sistemi, yaz döneminde hava sıcaklığının arttığı dönemlerde hayvanların gereksinim duyduğu optimum çevre koşullarını sağlamada tek başına yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle, sistemin etkinliğini artırmak için tünel tipi havalandırma sisteminin fan-ped sistemi ile birlikte kullanılmasını ve bu iki sistemin birlikte tasarımlanmasının gerekli olduğu değişik araştırıcılar tarafından bildirilmektedir (Anonim, 200-a; Anonim, 2002-a; Anonim, b; Anonim, 2000-c). Fan-Ped Sisteminin Tasarımı Tünel tipi havalandırmalı kümeslerde, fanped serinletme sisteminin uygulanmasında pedler, kümesin kısa duvarı üzerine yerleştirilen emici tip fanların karşısındaki uzun veya kısa-yan duvar üzerine kesintisiz bir şekilde yerleştirilir. Fan-ped sisteminin etkinliğine; ped tipi, ped yüzey alanı, ped içerisinden geçen hava hızı, ped kalınlığı ve yoğunluğu ile sirkülasyonda kullanılan suyun sıcaklığı ve debisi etkili olmaktadır (Dağtekin ve Gürdil, 2000). Sistemin etkinliği önemli ölçüde ped malzemesinin etkinliğine bağlıdır. Bu nedenle pedlerin tasarımında aşağıdaki etmenler dikkate alınmalıdır: Geniş bir yüzey alanı oluşturarak iyi nemlendirme sağlamalı, Hava akımına karşı en az düzeyde direnç göstermeli, Suyu bünyesinde uzun süre tutabilmeli, Ped materyali çürümeye karşı dayanıklı olmalı, orijinal şekli ve dokusunu koruyabilmelidir. Sistemin etkinliğine ped materyali ile birlikte pedlere yeterli miktarda suyun verilmesi de önemlidir. Bu nedenle, hava giriş açıklığına yerleştirilen pedlerin sürekli olarak su ile doygun halde tutulması gerekir. Genelde, hava sıcaklığını 1 C düşürmek için kümes içerisine giren her 30 m3 hacmindeki hava için saatte 0,5 litre suyun buharlaştığı bildirilmektedir (Anonim, 2000-a). Kümeslerde yaygın olarak kullanılan mukavva pedler için önerilen su akış hızları Çizelge l de verilmiştir. Pedlerin sürekli ıslak kalması için sistemde yeterli miktarda suyun bulunması gerekir. Buharlaşma ile sistemden eksilen suyun tekrar sisteme eklenmesi zorunludur. Aksi taktirde, ped içerisinden geçen sıcak havayla temas eden su buharlaşırken, su içerisinde bulunan mineral maddeler buharlaşmadığından bu mineral maddeler sirkülasyon eden su ile birlikte tekrar depoya geri dönerek su içerisindeki mineral madde oranının artmasına neden olmaktadır. Su içerisindeki mineral madde oranının artması, zamanla pedin gözeneklerinin tıkanmasına ve gözeneklerde hızlı bir şekilde algea oluşumuna neden olmaktadır. Pedlere güneş ışınlarının direk olarak gelmesi bu olayın daha hızlı bir şekilde gerçekleşmesine de yardımcı olmaktadır. Ped gözeneklerinin tıkanması iç ortamda statik basınç düşüşünü artırdığından dolayı sistemin etkinliğini önemli ölçüde düşürmektedir. Ayrıca, pedlerde ıslanmamış bölgelerin olması, güneş ışınlarının direk olarak pedlere ve su deposu ile iletim elemanlarına gelmesi de sistemin etkinliğini düşürmekte etkili olmaktadır. Yapılan bir çalışmada, su ile doygun halde bulunan ped ile su deposuna direk olarak güneş ışınlarının gelmesinin sistemin etkinliğini yaklaşık % 15 oranında düşürdüğü bildirilmektedir (Lucas ve ark., 2000; Simmons ve Lott, 1996). Bu nedenle, özellikle havalandırma açıklıklarına yerleştirilen pedler ve su deposu ile iletim elemanları direk güneş ışınlarından korunmalıdır. Bu amaçla, su deposu ile pedler gölgelendirilmeli ve su iletim elemanları güneş ışınlarına karşı izole edilmelidir. 125

4 Tünel Tipi Havalandırmalı Kümeslerde Fan-Ped Sisteminin Uygulanmasında Etkili Olan Parametrelerin Belirlenmesi... Tünel tipi havalandırmalı kümeslerde serinletme sisteminin tasarımında en çok yapılan hatanın, belirlenen toplam fan kapasitesi için yeterli ped yüzey alanının yanlış hesaplanması olduğu değişik araştırıcılar tarafından bildirilmektedir (Anonim, 2000-a; Anonim, b). Ped yüzey alanının yetersiz düzeyde olması, iç ortamda çok yüksek statik basınç düşüşünün oluşmasına neden olmakta ve bunun sonucunda ortamda istenen hava hızı ile serinletme sağlanamamaktadır. Toplam ped yüzey alanı aşağıdaki eşitlik yardımıyla hesaplanabilir; G= Q, / Vr Burada; G = Toplam ped yüzey alanı(m2) Q, = Toplam fan kapasitesi(mvs) V r= Ped İçerisinden geçen hava hızı (m/s) dir. Serinletme sistemi bulunan bir kümeste belirlenen fan kapasitesi için ped içerisinden geçen hava hızının, çok yüksek değerde olması hesaplanan ped yüzey alanının yeterli olmadığının bir göstergesi olduğu bildirilmektedir. Ayrıca, ped içerisinden geçen hava hızının düşürülmesinde ise, tek çözüm yolunun daha büyük ped yüzey alanının kullanılması olduğu vurgulanmaktadır (Anonim, 2000-b). Fan-ped sisteminin tasarımında; statik basınç düşüşü, serinletme etkinliği ve ped yüzey alanı dikkate alınmaktadır. Ped içerisinden geçen hava hızının yüksek olması sistemin etkinliğini düşürmekte ve iç ortamda statik basınç düşüşünü artırmaktadır. Bu olumsuzluğun giderilmesi için sistemde daha fazla ped yüzey alanına gereksinim vardır. Fan-ped sisteminin bulunduğu kümeslerde sistemin etkin olarak çalışabilmesi için iç ortamdaki statik basınç düşüşünü 24,50 Pa ın altında tutulması gerekir. Tünel tipi havalandırmalı bir kümes de uygulanan farklı tip serinletme sisteminin tasarımında seçilen değerleri Çizelge 2 de, hava hızına bağlı olarak statik basınç düşüşü ile serinletme etkinliğinin değişimi ise Şekil 2 de verilmiştir. Şekil 2 de görüldüğü üzere, iç ortamdaki statik basınç düşüşünün 2,50 mss altında kaldığı koşullarda sistemin tasarımında seçilen 1,7...1,8 m/s hava hızlarında 15 cm kalınlığındaki damlatmalı tip mukavva malzemeden yapılmış pedlerde serinletme etkinliği % 70 in üzerinde gerçekleşmiştir. Aynı koşullarda, 5 cm kalınlığındaki püskürtmeli tip mukavva pedde ise, bu değer daha düşük değerlerde kalmıştır. Diğer deyişle, 15 cm kalınlığındaki damlatmalı tip mukavva pedin serinletme etkinliği, 5 cm kalınlığındaki su püskürtmeli tip pede göre yaklaşık %20 oranında daha yüksek gerçekleşmiştir. Bu konu üzerinde yapılan çalışmalar, fanped sisteminde 5 cm (2 ) kalınlığındaki su püskürtmeli ve 15 cm (6 ) kalınlığındaki damlatmalı tip mukavva pedler en iyi serinletme etkinliğini sağladıklarından kümesler için en uygun pedler olduğu bildirmektedir. Ancak, su püskürtmeli sistemde ped yüzeyinde kuru bölgelerin kalması ve suyun fılitrasyonu gibi olumsuzlukların olması nedeniyle, 15 cm kalınlığındaki damlatmalı tip mukavva pedlerin daha yaygın kullanıldığı vurgulanmaktadır (Hellickson ve Walker, 1983, Anonim, 2000-b). Fan-Ped Sisteminin Bakımı Ped gözeneklerinin tıkanması ve mineral maddelerin toplanmasını önlemek amacıyla sistemde periyodik bakımların yapılması gerekir. Sistemde yapılacak periyodik bakımlar 3 bölümde incelenebilir. Bunlar; günlük, haftalık ve üç haftalık bakımlardır. Günlük bakımda, statik basınç düşüşü düzenli olarak kontrol edilmelidir. Statik basınç düşüşünde meydana gelen artışın ped gözeneklerinin tıkandığını gösteren ana göstergelerden biri olduğu bildirilmektedir. Pedin tıkanmasına müsaade edilmemeli, gereksinim duyulduğunda hemen müdahale edilip gerekli önlemler alınmalıdır. Alınacak önlemler aşağıda anlatılmıştır (Anonim, 1999). Haftalık bakımda, su fılitreleri temizlenmelidir. Ped gözeneklerinde mineral maddelerin toplanarak tıkanmasını önlemek için haftada en az bir defa Evap-100 Algicide gibi kimyasal koruyucu maddeler kullanılmalıdır. Sistemde mineral madde toplanma sorunu bulunmasa da bu koruyucu maddelerden yarım ölçek ilave edilmesi gerektiği tavsiye edilmektedir. Pedlerin bakımında kesinlikle Bromine ve Chlorine gibi kimyasal maddeler kullanılmamalıdır. Çünkü, bu maddeler pedlere zarar verebilmektedir. Sistemde sürekli su

5 Ç.Ü.Z.F. Dergisi, 2003, 18 (3): J.Agric. Fac. Ç.Ü., 2003, 18(3): eksilmesi meydana gelmiyorsa sistem o zaman her hafta temizlenmeli ve temiz su ile yıkanmalıdır. Öç haftalık bakımda ise, sistem içerisindeki su tamamen boşaltılmalı ve sistem elemanları tamamen temizlenip dezenfekte edilmelidir. Pedlerin tıkanmasını önlemek amacıyla yukarda belirtilen önlemler yanında gece esnasında fanların çalıştığı zamanlarda suyun kesilerek pedlerin kuruması da sağlanmalıdır. Sonuç Tünel tipi havalandırmalı kümeslerde fan-ped sisteminin tasarımında dikkat edilecek hususlar aşağıdaki gibi sıralanabilir; İç ortam hava sıcaklığı 30 C ye yükseldiğinde otomatik olarak çalışmasını sağlayacak şekilde tasarımlanmalıdır. Serinletme sistemi, hava bağıl neminin yüksek olduğu gece döneminde ve gündüz saat 10:00 dan önce kesinlikle çalıştırılmamalıdır. Sistemin tasarımında toplam fan kapasitesi iç ortamdaki hava hızının 2 m/s veya daha yüksek ve dakikada en az bir defa havayı değiştirebilme yeteneğine sahip olmalıdır. Serinletme etkinliği genellikle toplam ped yüzey alanı ile fan kapasitesine bağlıdır. Bu nedenle, sistemin etkin olarak çalışması için iç ortamda oluşan statik basınç düşüşünün 24,50 Pa ı geçmesine izin verilmemelidir. Serinletme sisteminin tasarımında en çok yapılan hata ped yüzey alanının yeterli olmamasıdır. Bu durum, iç ortamda statik basınç düşümünü artırarak sistemin etkinliğini düşürmektedir. Bu nedenle, hesaplanan havalandırma kapasitesi için doğru boyutta ped materyali kullanılmalıdır. Sistemde bulunan tüm fanlar çalıştığında iç ortamda statik basınç düşüşü 24,50 Pa veya daha yüksek bir değere yükselmesi ped gözeneklerinin tıkandığını göstermektedir. Ped materyallerinin tıkanması sistemin etkinliğini düşürmektedir. Bu nedenle, sistemin periyodik bakımının zamanında ve tekniğine uygun olarak yapılması gerekir. Ayrıca, belli dönemlerde iç ortamdaki statik basınç düşüşünün ölçülerek sistemin sürekli kontrolü yapılmalıdır. Yaz döneminde özellikle hava sıcaklığının arttığı dönemlerde güç kaynağının (elektriklerin) aniden kesilerek fanların durması durumunda, iç ortam hava sıcaklığı ve bağıl nemi hızlı bir şekilde yükseltmekte ve hatta dakika içerisinde hayvanlar için ölüme neden olabilecek bir ortam oluşabilmektedir. Elektrik kesilmesi sonucu oluşabilecek bu tür sorunların oluşmaması için sistemin kısa bir süre içerisinde otomatik olarak tekrar çalıştırılması için gerekli donanıma sahip olması gerekir. Kümes de hava giriş açıklığı ile fan önünde hava hızının diğer bölgelere göre daha yüksek olduğundan hayvanlar serinlemek için bu bölgelere göç ederler. Bu göç sonucu, hava akımının yüksek olduğu bu bölgelerde oluşan yığılmalar hayvanların verimlerini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu nedenle, hayvanlar yaşı 21 günlük olana kadar çitlerin en az 12 m aralıklarla yerleştirilmesi gerekir. Aksi taktirde sistemin yararlarını bu durum tamamen ortadan kaldırabilir. Kaynaklar A SA E, Plants: Greenhouse, Grovvth Chambers and Other Facilities. A SA E Fundamentals Handbook(SI), Michigan, USA. Anonim, 1997-a. Selecting Poultry House Fans. wwvv.aces.edu/poultryhouse.com Anonim, 1997-b. Choosing Fans for Tunnel Ventilation. Anonim, Three Siple Steps for Evaporative CoolingEfficiency. Anonim,2000-a. Getting the most from Evaorative Cooling Systems in Tunnel Ventilation Broiler Houses. Anonim, 2000-b. Keys to Getting Good Performance from Your Evaporative Cooling System. Alabma Poultry Engineering and 127

6 Tünel Tipi Havalandırmalı Kümeslerde Fan-Ped Sisteminin Uygulanmasında Etkili Olan Parametrelerin Belirlenmesi Econoics Nesletter Issue. No. 5. May vvww.aces.edu/poultrvhouse.eom Anonim, 2000-c. Tünel Ventilation in Poultry Housing, Anonim, 2002-a. Getting Broiler Houses Ready for Hot Weather. Alabma Poultry Engineering and Econoics Nesletter Issue. No. 17. May Anonim, 2002-b. A 10-Point Guide to Successful Tunnel-House Ventilation Management. Alabma Poultry Engineering and Econoics Nesletter Issue. No. 17 May Dağtekin, M. Gürdil, A. K., Kümeslerde Fan-Ped Sisteminin Tasarımında Ana Paremetrelerin Belirlenmesi. Ç.Ü. Ziraat Fak. Dergisi, Cilt 14(1), S , Adana. Hellickson, M. A., Walker, J.M., Ventilation of Agricultural Structures. Published by: A SA E, 372 pp., American Society of Agricultural Engineering Niles Road, St. Joseph, Michigan, USA. Lucas, E. M., Randall, J. M., Meneses, J. F., Potential for Evaporative Cooling During Heat Strees Periods in Pig Production in Portugal. J. Agricultural Engineering Res. Vio. 76. P Simmons J, Lott B., Evaporative Cooling Performance Resulting from Changes in Water Temperature. Transaction of the A SA E. Vol. 12(4). P Yıldız, Y., Gürdil, G.A.K., Dağtekin, M., Adana Çevresi Etlik Piliç Yetştirme Kümeslerinde Amonyak(NH,) ve Hidrojen SülFır(H2S) Gazların Oluşum Düzeyleri. Tarımsal Mekanizasyon 20. Ulusal Kongresi Bildiri Kitabı, S , Eylül 2001, Şanlıurfa. 128

7 Şekil 1. Tünel tipi havalandırma sisteminde hava açıklığı ve fanların yerleşimi(anonim, 2000-c) Çizelge 1. Düşey Yerleştirilen Mukavva Pedler İçin Su Akış H ızları(asae, 1994) Ped malzemesi Mukavva(100 mm kalınlığında) Mukavva(150 mm kalınlığında) Birim Ped Uzunluğu Başına En Düşük Su Akış Hızı(L/min) 6 10 Çizelge2. Tünel tipi havalandırmalı bir kümes de uygulanan farklı tip serinletme sisteminin tasarımında seçilen değerlerin değişimi(anonim, 2000-b). Ped tipi Damlatmalı sistem (150 mm kalınlığında) Su püskürtmeli sistem (50 mm kalınlığında) Seçilen hava hızı (m/s) Ped karşısında statik basınç düşümü (Pa) Kümeste toplam statik basınç düşümü (Pa) Toplam ped alanı (m2) Sistem etkinliği (% ) 1,70-1,77 9,89-17,34 14,89-22,34 50,35-52, ,42-1,57 7,44-12,44 12,44-17,34 56,85-63, I

8 Tünel Tipi Havalandırmalı Kümeslerde Fan-Ped Sisteminin Uygulanmasında Etkili Belirlenmesi Olan Parametrelerin Hava hızı (m/s) Şekil 2. Farklı tip ve kalınlıktaki mukavva pedlerin hava hızına bağlı olarak serinletme etkinliği ve statik basınç düşümü arasındaki değişim (Anonim, 2000-b) i 130