Created in Master PDF Editor - Demo Version. Created in Master PDF Editor - Demo Version

Transkript

1

2 IV.Fənnin təsviri və məqsədi: Kursun qısa təsviri: Bitki fiziologiyası bitki orqanizmlərinin həyat faliyyətinin qanunauyğunluqlarını öyrənir.tarixən botanikanın bir qolu kimi meydana gəlmiş bu elm sahəsi,öz növbəsində,biokimya,mikrobiologiya,biofizika və s. elmlərin inkişafına zəmin yaratmış və onlarla və digər elmlərlə qarşılıqlı əlaqədə inkişaf edir. Bitkilərin funksiyalarını,onların xarici mühitdən asıllığını,onunla qarşılıqlı əlaqəsini,uyğunlaşma mexanizmlərini və s.tədqiq etməklə bitki fiziologiyası bitkilərin məhsuldarlığının,qidalılıq keyfiyyətinin artırılmasının,ərzaq probleminin həlli yollarının nəzəri əsaslarını qoyur. Kursun məqsədi: tələbələrə yaşıl bitkilərdə gedən əsas fizioloji proseslər,onların bitki orqanizminin təşkilinin müxtəlif səviyyələrində tənzimolunma mexanizmləri və bitkilərin ətraf mühitlə qarşılıqlı əlaqələrinin qanunauyğunluqları haqqında ətraflı və müasir məlumatlar verməkdir. Bitki fizioloğiyası bitkilərin fotosintez,tənəffüs,su mübadiləsi,mineral qidalanma,böyümə və inkişaf,ekstremal təsirlərə davamlılıq,avtotnzimlənmə kimi əsas funksiyalarını bütün həyati səviyyələrdə (orqanoid,hüceyrə,toxuma,orqan,bütöv orqanizm və s.) öyrənir. Bu fənnin öyrənilməsi nəticəsində bakalavr - bilməlidir: -bitki orqanizminin quruluş-funksional təşkilinin xüsusiyyətlərini, -bir yerə bərkimiş həyat tərzi və avtotrof qidalanma ilə əlaqədar olaraq, fizioloji proseslərin (suyun və mineral maddələrin udulması,fotosintez,tənəffüs,böyümə və inkişaf) spesifikliyini, -təşkilin molekulyar, subhüceyrə, hüceyrə, orqan, orqanizm və biosenoz səviyyələrində bitkilərin əsas həyati funksiyalarının fizioloji-biokimyəvi mexanizmlərini,onların inteqrasiyası, tənzimlənməsi,xarici mühit şəraitinə adaptasiya mexanizmlərini, -bitkilərin biosferdə fizioloji rolunu, -bitki fiziologiyası sahəsində yenilik və nailiyyətləri və onlardan bitkilərin məhsuldarlığının artırılmasında istifadə olunmasını - bacarmalıdır: -bitki orqanizminin həyatı,planetin həyatında onların əvəzedilməz rolu haqqında nəzəri materialı nümayiş etdirmək,diskussiyalar aparmağı,

3 -bitki orqanizmi haqqında nəzəri bilikləri və müasir eksperimentaltədqiqat,fizioloji analiz metodlarını təcrübələrdə tətbiq etməyi - yiyələnməlidir: -bitki fiziologiyasının müasir nailiyyətləri və bitkilərin həyat fəaliyyətlərinin əsas qanunauyğunluqları haqqında baza təsəvvürlərə, -bitki orqanizminin tədqiqi metodlarına, V.Fənnin təqvim planı: Həftələr Mövzunun adı və qısa icmalı Mühazirə Tarix 1 Mövzu 1. Giriş.Bitki fiziologiyasının predmeti və problemləri. Hüceyrə quruluşunun molekulyar əsasları Qısa icmalı: Bitki fiziologiyasının predmeti, obyekti, tədqiqat metodları,digər elm sahləri ilə qarşılıqlı əlaqəsi,müasir inkişaf istiqamətləri haqqında məlumat verilir. Karbohidratlar, zülallar, lipidlər, nuklein turşuları, onların quruluşu, xüsusiyyətləri, funksiyalarından danışılır : 1. N.A.Qasımov. Bitki fiziologiyası. Səh В.В. Полевой. Физиология растений. Стр Вл.Кузнецов, Физиология растений. Стр , Рейви П. и др. Современная ботаника. Стр Н.И.Якушкина,Физиология растений, Стр.5-7; Mövzu 2. Bitki hüceyrəsinin quruluşu. Hüceyrə qılafı. Protoplazmanın quruluşu,fiziki xassələri və funksiyaları. Metabolik proseslərin energetikası və dinamikası Qısa icmalı: Qılaf, quruluşu, kimyəvi tərkibi, protoplazma, quruluşu, kimyəvi tərkibi,fiziki xassələri,quruluş elementləri, funksiyaları,hüceyrə haqqında məlumat verilir,

4 Enerji haqqında,canlı sistemlərin termodinamikası,1 və 2 qanunlar,bioloji və fermentativ proseslərin kinetikasından keçiriciliyindən bəhs edilir. 1. N.A.Qasımov. Bitki fiziologiyası. Səh H.Aлехина. Физиология растений. Стр Зитте П.Ботаника,стр Вл.Кузнецов, Физиология растений. Стр Э.Л.Либберт Физиология растений. Стр В.В. Полевой. Физиология растений. Стр Рейви П. и др. Современная ботаника. Стр.21-49; Н.И.Якушкина,Физиология растений, Стр Mövzu 3. Fotosintez,təbiətdə rolu. Fotosintetik aparatın quruluşu, fotosintetik piqmentlər, onların metabolizmi Qısa icmalı: Fotosintez haqqında ümumi məlumat,onun,kosmik proses olması,qlobal əhəmiyyəti,xloroplastların quruluşu,kimyəvi tərkibi, fotosintetik piqmentlər xlorofillər,karotinoidlər və fikobilinlər 1N.A.Qasımov. Bitki fiziologiyası. Səh В.В. Полевой. Физиология растений. Стр Вл.Кузнецов, Физиология растений. Стр , Рейви П. и др. Современная ботаника. Стр Н.И.Якушкина,Физиология растений, Стр Mövzu 4. Fotosintetik piqmentlərin fotoreseptor funksiyası. Fotosintezin fotofiziki mərhələsi Qısa icmalı: Fotosintetik vahid,onun fizioloji və morfoloji təzahürü,anten piqmentlər,tələ molekulları,reaksiya mərkəzləri,quruluşu və

5 funksiyası,enerjinin miqrasiyası, Günəş spektrinin ayrı-ayrı sahələrinin fotosintez üçün əhəmiyyəti piqmentlərin fotoreseptor funksiyası. 1 N.A.Qasımov. Bitki fiziologiyası. Səh В.В. Полевой. Физиология растений. Стр Вл.Кузнецов, Физиология растений. Стр Рейви П. и др. Современная ботаника. Стр.97-99, Н.И.Якушкина,Физиология растений, Стр Mövzu 5. Fotosintezin fotokimyəvi mərhələsi. Fotosintezin END. Fotofosforlaşma və onun yolları Qısa icmalı: Xloroplastların fotokimyvi sistemləri,fs 1 və FS2,,fotosintezin END,komponentləri.Fotofosforlaşma, qeyritsiklik, tsiklik, psevdotsikli fotofosforlaşma, Mitçelin xemiosmotik hipotezi (kitabın adı, müəlliflər və lazımi səhifələr göstərilməklə): 1. N.A.Qasımov. Bitki fiziologiyası. Səh Вл.Кузнецов, Физиология растений. стр В.В. Полевой. Физиология растений. Стр Рейви П. и др. Современная ботаника. 1 tom,стр Н.И.Якушкина,Физиология растений, Стр Mövzu 6. Fotosintezin qaranlıq fazası. Karbon qazıının assimilyasiya yolları Qısa icmalı: Kalvin tsikli: karboksilləşmə, reduksiya və regenerasiya mərhələlri. Qaranlıq fazanın məhsullarının sintezi.fotosintezin Hetç-Slek tsikli, CAM-metabolizmi. CAMmetabolizmi və C4-yolunun oxşar və fərqli cəhətləri

6 1. N.A.Qasımov. Bitki fiziologiyası. Səh Вл.Кузнецов, Физиология растений. стр В.В. Полевой. Физиология растений. Стр Рейви П. и др. Современная ботаника. 1 tom,стр Н.И.Якушкина,Физиология растений, Стр Mövzu 7. Tənəffüs və qıcqırma Qısa icmalı: Tənəffüs haqqında ümumi məlumat,oksidləşmə-reduksiya reaksiyaları,ferment sistemləri,dehidrogenazalar,oksidazalar,tənəffü s substratları, tənəffüs göstəriciləri, əmsalı, tənəffüs yolları N.A.Qasımov. Bitki fiziologiyası. Səh В.В. Полевой. Физиология растений. Стр , Вл.Кузнецов, Физиология растений. Стр , Рейви П. и др. Современная ботаника. Стр Н.И.Якушкина,Физиология растений, Стр Mövzu 8. Tənəffüsün qlikolitik yolu. Qlikoliz və onun fazaları. Qıcqırma və onun tipləri. Krebs tsikli Qısa icmalı: Qlikoliz, fazaları, prosesin,energetik çıxımı,əhəmiyyəti,qıcqırma və onun tipləri, piroüzüm turşusunun oksidləşməsi.,krebs tsikli,energetik çıxımı,onun əhəmiyyti 1. N.A.Qasımov. Bitki fiziologiyası. Səh Вл.Кузнецов, Физиология растений. стр В.В. Полевой. Физиология растений.

7 Стр Pейви П. и др. Современная ботаника. 1 tom,стр Н.И.Якушкина,Физиология растений, Стр Mövzu 9. Tənəffüsün END-si. Oksidləşdirici fosforlaşma Qısa icmalı: Tənəffüsün ENDsi,komponentləri,tənəffüsün funksional komplekslər, energetikası, tnəffüs və fotosintezin oxşar və fərqli cəhətləri 1. N.A.Qasımov. Bitki fiziologiyası. Səh Вл.Кузнецов, Физиология растений. стр В.В. Полевой. Физиология растений. Стр Рейви П. и др. Современная ботаника. 1 tom,стр Н.И.Якушкина,Физиология растений, Стр Mövzu 10.. Bitkilərdə su mübadiləsi Qısa icmalı: Su,onun xüsusiyytləri,suyun udulmasının qanunauyğunluqları,bitkidə hrəkəti,tanspirasiya v onun fizioloji həmiyyəti N.A.Qasımov. Bitki fiziologiyası. Səh В.В. Полевой. Физиология растений. Стр Вл.Кузнецов, Физиология растений. Стр , Рейви П. и др. Современная ботаника. 2 т. Стр Н.И.Якушкина,Физиология растений, Стр.59-68; Mövzu 11. Bitkilərdə qeyri-üzvi və üzvi maddələrin metabolizmi

8 Qısaicmalı:Makroelementlər,mikroelementlər, metabolizmdə əhəmiyyəti,onların bitkiyə daxil olması,hərəkəti,üzvi maddələrin daşınması. 1.N.A.Qasımov. Bitki fiziologiyası. Səh В.В. Полевой. Физиология растений. Стр Вл.Кузнецов, Физиология растений. Стр , Рейви П. и др. Современная ботаника. Т.2 Стр Н.И.Якушкина,Физиология растений, Стр.68-81; Mövzu 12. Bitkilərin böyümə və inkişafı. Böyümə və inkişafa təsir edən endogen və ekzogen amillər. Qısa icmalı: Böyümə, onun ipləri, fazaları,,inkişaf,böyümə və inkişafın qanunayğunluqlarlı, determinasiya Fitohormonlar:auksinlər,hibberellinlər,sitokini nlər, abssiz turşusu, etilen və xarici mühit amillərinin böyümə və inkişafa təsiri 1.N.A.Qasımov. Bitki fiziologiyası. Səh В.В. Полевой. Физиология растений. Стр Вл.Кузнецов, Физиология растений. Стр Н.И.Якушкина,Физиология растений, Стр Mövzu 13. Bitkilərin ontogenezi. Ontogenezdə aktivliyin növbələşməsi. Bitkilərin hərəkəti Qısa icmalı: ontogenez və onun fazaları,aktivliyin növbələşməsi, sükunət dövrü,fotoperiodizm, tropizmlər,nastik, endogen, sərbəst hərəkətlər və onların növləri və s. haqqında məlumat verilir.

9 1.N.A.Qasımov. Bitki fiziologiyası. Səh В.В. Полевой. Физиология растений. Стр Вл.Кузнецов, Физиология растений. Стр Рейви П. и др. Современная ботаника. Т.2, Стр Н.И.Якушкина,Физиология растений, Стр Mövzu 14. Bitkilərin ekstremal təsirlərə davamlığı. Canlı sistemlərdə metabolizmin filogenezi Qısa icmalı: Bitkilərin quraqlığa,aşağı və yuxarı temperaturlara,şoranlığa,xəstəliklərə qarşı davamlığı barəsində məlumat verilir. Günəş sistemi və Yerin əmələ gəlməsi, kimyəvi təkamül,yerin ilk,ikinci atmosferi,ilk heterotrof orqanizmlər, avtotrofiyanın inkişafı,biotəkamüldə ikinci heterotrofiyanın yaranması haqqında danışılır. 1.N.A.Qasımov. Bitki fiziologiyası. Səh В.В. Полевой. Физиология растений. Стр Вл.Кузнецов, Физиология растений. Стр Рейви П. и др. Современная ботаника. Т.2, Стр Н.И.Якушкина,Физиология растений, Стр Mövzu 15. Bitkilərdə metabolizmin avtotənzimlənməsi Qısa icmalı6 Tənzimləmədə qənaətçillik prinsipi,tənzimləmənin əsas səviyyələri, ümumi qanunauyğunluqları,tənzimlənmənin

10 mexanizmləri,metabolitlə,fermentlə,genlə tənzimləmə,avtotənzimlənmənin endogen,ekzogen amilləri,bioloji aktiv maddələr və onların əsas qrupları 1.N.A.Qasımov. Bitki fiziologiyası. Səh В.В. Полевой. Физиология растений. Стр VI.Fərdi işlərin mövzuları və təhvil verilmə tarixləri Mövzunun adı Təhvil verilmə tarixi 1 Protoplazmanın quruluş elementləri. Membranlar 2 Fototənəffüs Bakteriya və yosunlarda fotosintezin xüsusiyyətləri 4 Qıcqırma və onun tipləri 5 Tənəffüsün pentozomonofosfat və qlioksilat tsiklləri 6 Qida elementlərinin bitkilərdə fizioloji-biokimyəvi rolu Orqano- və morfogenez. Kimyəvi amillərin morfoenezdə rolu. Morfozlar 8 Canlı sistemlərdə metabolizmin filogenezi.kimyəvi təkamül. Gensiz həyat. İlk canlı sistemlərin yaranması haqqqında gen hipotezi 9 İlk heterotrof orqanizmlər. Avtotrofiyanın inkişafı. Biotəkamüldə ikinci heterotrofiya 10 Canlı sistemlərdə etibarlılıq amilləri. Etibarlılıq nəzəriyyəsinin prinsipləri VII. İmtahanın keçirilməsi forması yazılı VIII, Semestr ərzində qiymətləndirmə və bal bölgüsü: Balların maksimum miqdarı 100 bal. A) Semestr ərzində toplanan maksimum bal 50 Dərsə davamiyyətə görə Tələbələrin sərbəst işinə (referat, prezentasiya, tədqiqat işi və s.) görə Laboratoriya dərslərinin nəticələrinə görə (eyni fəndən həm seminar (məşğələ), həm də laboratoriya dərsləri nəzərdə tutulduğu halda onların hər birinə 10 bal ayrılır). 10 bal 10 bal 30 bal B) Semestr imtahanı nəticəsinə görə - maksimum 50 bal

11