SANDIK GÖZLEMCİLERİ BİLGİLENDİRME NOTU

Transkript

1 SANDIK GÖZLEMCİLERİ BİLGİLENDİRME NOTU Bu yazıda 30 Mart 2014 yerel seçimlerinde sandık müşahitlerinin nelere dikkat etmesi gerektiği görev ve yetki alanları, hangi durumların usulsüz olduğu, bir usulsüzlükle karşılaşıldığında neler yapılması gerektiği hakkında bilgiler mevcuttur. Seçimlerin şeffaf ve kanunlara uygun bir şekilde yapılıp tamamlanabilmesi için, kasten veya yanlışlıkla yapılabilecek hatalı uygulamalara engel olmaya çalışmak secim kanunu tarafından bizlere tanınmış bir haktır. Bu hususta en önemli görev, sandık görevlilerine ve yine sandık başındaki müşahitlere, yani gözlemcilere aittir. Sandık kurulu üyelerinin ve müşahitlerinin görev ve sorumlulukları farklıdır. Sandık kurulu üyeleri, oy verme, sayım ve dokum işlerini yürüten kurulu oluştururlar. Müşahitler ise, itiraza yetkili gözlemcilerdir. Bu yüzden müşahitlere gözlemci de denilebilir. Bu çalışma, sandık kurulu üye ve müşahitlerinin secim günü ve sonrasında dikkat etmeleri gereken hususlar üzerine bilgi vermektedir. 1

2 İÇİNDEKİLER: 1) GİRİŞ - Sandık alanı, sandık çevresi, oy sandığı kavramları - Sandık çevresinde kimler bulunur? 2) SANDIK CEVRESİNDEKİ GÖREVLİLER - Sandık kurulu kimlerden oluşur? - Sandık kurulunun görevleri nelerdir? - Müşahit kime denir, görevleri nelerdir? - Sandık kurulu üyelerinden gelmeyen olursa ne olacak? - Müşahidin oy kullanması 3) SEÇİM GÜNÜ SANDIK ÇEVRESİ YASAKLARI VE KURALLAR - Seçim günü yasakları - Görevli olmayan yabancı şahıslar - Telefon, ses ve görüntü kayıt cihazı - Telefonla görüşme yasağı - Sandık kurulunca çağrılmamış, üniformalı güvenlik görevlileri - Medya sandık alanına girebilir mi? 4) SEÇİM GÜNÜ SEÇİM ÖNCESİ SORUMLULUKLAR - Sandık başına saat kaçta geleceğiz? - Yemin 5) SECİM GUNU OY VERME VE ÖNEMLİ HUSUSLAR - Oy verme ne zaman başlar? - Kimler oy kullanabilir? - Kimlik tespiti - Oy verme sırasında nelere dikkat edeceğiz? - Fiil ehliyeti bulunmayan yaşlı kişiler ve/veya zihinsel engelli kişiler oy kullanabilirler mi? Böyle bir durumda nelere dikkat edeceğiz? - Sandık seçmen listesinde adları yazmayan kişiler, o sandıkta oy kullanabilirler mi? - Oy verme işleminin biteceği saat geldiğinde hala seçmen varsa ne olacaktır? - Oy kullanma bitiminin ilanı 6) OY DOKUMU VE SAYIMI - Başlamadan önce - Oylar sayılmadan önce neler yapılır? - Sandık açılıyor! - Zarflar geçerli mi? - Sandık kurulu başkanı, pusulaların sayımı ve dokumu için görev dağılımı yapar. - Hangi oy pusulaları geçersizdir? 7) SONUÇ İLANI VE SORUMLULUKLAR - Sonucun ilanı - Tutanağa geçirilecek bilgiler nelerdir - Pusula ve secim araçlarının teslimi 8) İTİRAZ VE ŞİKÂYETLER - İtiraz ve şikayet aynı şey midir? - İtiraz - Şikayet - Sonuç 2

3 ÖNEMLİ NOT Sandık Görevlisi olmak için ise Yüksek Secim Kurulu tarafından görevlendirilmek ya da bir siyasi parti tarafından görevlendirilmek gerekmektedir. 1)GİRİŞ - SANDIK ALANI, SANDIK CEVRESİ, OY SANDIĞI KAVRAMLARI Sandık alanı ve sandık çevresi, farklı alanları ifade etmektedir. Sandık çevresi, sandığın çevresindeki 15 metre yarıçaplı alandır. (Sandık alanına göre daha küçük bir çevre) Sandık alanı ise, sandık kurulunun görev yaptığı yer merkez olmak üzere 100 metre yarı çaplı alandır. (Sandık çevresine göre daha geniş bir alan) Oy Sandıkları; şeffaf, ısıya ve kırılmaya dayanıklı, sert plastikten yapılır. Oy sandıklarının ve oy verme kabinlerinin üzerinde Yüksek Secim Kurulu ibaresi ve filigranı bulunur. - SANDIK ÇEVRESİNDE KİMLER BULUNUR? Bir sandık çevresinde ve alanında, siyasi partilerin hem sandık kurulu üyeleri hem de müşahitleri (gözlemcileri) görev yapar. Sandık kurulu üyelerinin ve müşahitlerinin görev ve sorumlulukları farklıdır. Sandık kurulu üyeleri, oy verme, sayım ve dokum işlerini yürüten kurulu oluştururlar. Müşahitler ise, siyasi partilerin itiraza yetkili gözlemcileridir. Bu yüzden müşahitlere gözlemci de denilebilir. 2) SANDIK CEVRESİNDEKİ GÖREVLİLER - Sandık kurulu kimlerden oluşur? Şehirlerde; bir başkan ve bir memur üye ile, son milletvekili seçiminde en çok oy alan beş partinin belirleyeceği birer üyeden oluşur. Köylerde ise, memur üye olmaz. Onun yerine köy ihtiyar meclisi üyeleri arasından kura çekilerek bir üye belirlenir. Sandık kurulu üyeleri, sandık başında resmi görev yapar. Oy pusulasını ve zarfı vatandaşa veren, kimlik kontrolü yapan, secim bittikten sonra sandığı açıp oyları sayan ve tutanağı düzenleyen kurulun üyeleridir. Başkan ve memur üye ise, İlçe Seçim Kurulu tarafından, genellikle kamu görevlileri olan öğretmenler arasından atanır. - Sandık kurulunun görevleri nelerdir? Sandık Kurulu Secim için on hazırlıkları yapar, Secim sırasında kimlik kontrolü yapar, Oy pusulasını ve zarfı vatandaşa verir, Oy verme işleminden sonra seçmenin imzasını alır, Secim bitiminde sandığı açıp oyları sayar, Sandık sonuç tutanağını düzenler, İtirazları karara bağlar, Sonuç tutanağı, diğer malzemeler ve belgeleri İlce Secim Kurulu Başkanlığı na ulaştırır. Kısacası sandık kurulu, secim günü tüm sandık işlemlerini yürütür. Sandık çevresinde düzeni bozan, iş yapılmasını engelleyen, kişileri önce sandık kurulu başkanı uyarır. Uyarı dikkate alınmazsa sandık kurulu başkanı kolluk kuvvetlerini çağırarak düzeni sağlar. Sandık kurulu başkanı bu görevini yapmazsa, sandık kurulunun üyeleri tarafından hemen İlce Secim Kurulu na bildirilir. Böyle durumlarda, sandık kurulu üyeleri kolluk çağırma yetkisini sandık başkanı yerine kullanmalı ve bunu da tutanağa geçirmelidir. 3

4 - Müşahit kime denir, görevleri nelerdir? Sandık başı işlemlerini takip etmek üzere, siyasi partilerin ve bağımsız adayların belirleyip, İlce Secim Kurulu na sunacağı yetkiliye müşahit veya gözlemci denir. Müşahit, secimin tarafsız bir şekilde yürütülüp yürütülmediği, sandık kurulunun görevini gerektiği şekilde yapıp yapmadığı gibi hususları denetler. Gerekirse itiraz hakkını kullanır, ilgilileri olası sorunlardan haberdar eder. Ortak Sol Aday sandık müşahitleri secim bitip oylar sayıldığında, oy sayılarının yazıldığı mühürlü tutanağın bir örneğini Ortak Sol Aday tarafından görevlendirilen gönüllü bina sorumlusuna ulaştırır. Eğer sandık kurulu başkanından sandık tutanağının ıslak imzalı bir kopyasını alamaz ise, bina içine asılan tutanağın fotoğrafını çekerek Ortak Sol Aday iletişim adresine e-posta yolu ile ulaştırır. Ayrıca secim sürecinde yaşanabilecek aksaklıkları ve gözlemlerini Ortak Sol Aday tarafından hazırlanacak gözlem raporuna katkı sağlamak amacı ile yine Ortak Sol Aday iletişim adresine bildirir. - Müşahidin sandık başında bulunma hakkı Secim surecinin başından itibaren, müşahitlerin de, tüm işlemleri takip etmek ve denetlemek, tutanağa geçirmek ve gerektiği yerlerde itiraz etmek üzere sürekli sandık çevresinde kalma hakkı vardır. Bu yasal hak, hiçbir şekilde engellenemez. Secim günü, bir siyasi parti onaylı Müşahit Görev Belgesinin düzenlenerek müşahidimize verilmesi ÇOK ÖNEMLİDİR! Müşahidimiz, bu belge ile görevini yapabilecektir. Sandık gözlemcilerine hangi partiye ait Müşahit Görev Belgesi verileceği secim günü tamamen lojistik ve organizasyonel dağılıma göre belirlenecektir. Siyasi partilerden görev belgesi temini tamamen hukuki prosedürlere uygunluk nedeniyle gerekmektedir. Her vatandaş Müşahit Görev Belgesi olmadan da sandık başında gözlemci olarak bulunabilme hakkına sahiptir. Ancak belgesiz olarak resmi itiraz hakkına sahip olmayacaktır. Aynı zamanda belgesiz gözlemciler, Sandık Kurulu Başkanı nca sandık çevresinden uzaklaştırılma riski taşımaktadır. O nedenle biz Ortak Sol Aday gönüllülerine siyasi partiler kanalıyla temin edeceğimiz Müşahit Görev Belgesini taşımalarını önemle önermekteyiz. - Sandık kurulu üyelerinden gelmeyen olursa ne olacak? Eğer sandık kurulu üyelerinden eksik varsa; gelmeyen üye yerine, aynı partinin gönderdiği yedek üye geçer. - Sandık kurulu, yedek üyelerden de tamamlanamaz ve 3 kişinin altına düşerse ne olacak? Sandık başkanı bu eksikliği okuryazar herhangi bir seçmeni kurulda görevlendirerek gidermek zorundadır. Böyle bir durumla karşılaşılırsa, müşahit, mutlaka sandık kuruluna başvurmalı ve kurulda asıl üye olma imkânını kullanmalıdır. - Müşahidin oy kullanması Müşahidimiz, kendi oy kullanacağı sandıktan başka bir sandıkta görev alacak olabilir. Bu durumda, gün içerisinde uygun bir zamanda oyunu kullanmaya gidip, görevli olduğu sandığa geri dönmelidir. Sandık kurulu üyeleri ise, zaten görevli oldukları sandıkta oy kullanırlar. Müşahitler belirlenirken, müşahide en uygun sandıkta (tercihen oy kullanacağı) görev verilmesine özen gösterilmelidir. Görev bilgilendirmelerinde gönüllülerimize telefon veya e-posta ile ulaşılabilir. Bu yüzden, üyelerimizin kayıtlarındaki bilgilerini güncel tutmaları önemlidir. 4

5 3)SEÇİM GÜNÜ SANDIK ÇEVRESİ YASAKLARI VE KURALLAR - Seçim günü yasakları Secim günü için bazı yasaklar on görülmüştür. Sandık kurulu üyeleri ve müşahitlerin, bu yasaklar hakkında bilgilenmeleri gerekir. Propaganda yasağı Secim gününden bir gün önce saat 18:00 den itibaren propaganda yasağı başlar. Alkol yasağı Oy verme günü, alkol yasağı vardır ve uyulması zorunludur. Silah yasağı Oy verme günü, emniyet ve asayişi korumakla görevli olanlardan başka hiçbir kimse, koy, kasaba ve şehirlerde silah taşıyamaz. - Görevli olmayan yabancı şahıslar Sandık çevresinde, sandık kurulu başkan ve üyeleri, adaylar, milletvekilleri, o sandık bölgesinde kayıtlı seçmenler ve görevli müşahitler ile bina sorumluları ve çağrı üzerine gelen görevli kolluk güçlerinden başka kimse bulunamaz. - Telefon, ses ve görüntü kayıt cihazı Seçmenlerin yanlarında telefon, fotoğraf makinesi, herhangi bir kayıt cihazı var ise oy vermeden önce sandık görevlilerine bu cihazların tümünü bırakmaları gerekir. - Telefonla görüşme yasağı Sandık çevresinde sadece sandık kurulu üyeleri yalnızca görevleri ile ilgili telefon görüşmesi yapabilirler. Diğer kimselerin sandık çevresinde telefon görüşmeleri yapmaları yasaktır. - Sandık kurulunca çağrılmamış, üniformalı güvenlik görevlileri Secimin güvenliğini sağlamakla görevli kolluk güçleri dışında, özel güvenlik görevlileri ve belediye zabıtaları gibi görevliler de dahil olmak üzere resmi üniforma ve silah taşıyan kimseler sandık alanına giremezler. - Medya sandık alanına girebilir mi? Medya mensuplarının sandık çevresinde sandık başı işlemlerine engel olmamak şartıyla, haber amacıyla görüntü ve bilgi elde etmeleri serbesttir. 4)SEÇİM GÜNÜ SEÇİM ÖNCESİ SORUMLULUKLAR - Sandık başına saat kaçta geleceğiz? Sandık Kurulu Başkanı, İlce Secim Kurulu ndan aldığı oy pusulası, sandık, torba, seçmen listesi, mühür vs. gibi oy verme araçlarını, oy verme zamanı başlamadan bir saat önce saat de sandığın konulacağı yerde hazır bulundurmak zorundadır. Gerekli kimlik ispatından gecen yetkililer dışında, başka hiç kimse ilgili sandık başında bulunamaz ve sabah hazırlıklar sırasında odaya alınamaz. Saat de sandık başında olmak çok önemlidir. Aksi halde, sandığın boş şekilde mühürlenmesi ve oy pusulalarının sayılıp ayrılması ve mühürlenmesi gibi önemli işlemlerin kontrol edilememesi söz konusu olacak ve oy güvenliği riske girecektir. 5

6 - Yemin Sandık kurulunda yer alan başkan ve üyeler önce, hiçbir tesir altında kalmadan görevlerini doğru ve dürüst yapacakları konusunda yemin ederler. And içme, sandığı yerleştirme, kapalı oy verme yerini düzenleme işleri bittikten sonra, oy pusulaları sayılır, her birinin üzerine sandık kurulu mührü basılır. Böylece üzerinde sandık kurulunun mührü bulunan oy pusulalarının sayısı tespit edilir. Boş oy pusulaları ve zarfları ile çuval hiçbir gerekçe ile önceden açılamaz ve işlem yapılmış, mühürlenmiş, hazırlanmış olarak secim günü sandığa getirilemez. Boş oy pusulası ve zarfları ile çuvalların açılmasından başlanarak tüm işlemler, sandık kurulu ve müşahitler kontrolünde yapılmalıdır! Bu işler tamamlandığında ve saati geldiğinde, oy verme işlemine geçilir. 5)SECİM GUNU OY VERME VE ÖNEMLİ HUSUSLAR - Oy verme ne zaman başlar? YSK nın bildireceği istisnai haller dışında saat de başlar ve de biter. - Kimler oy kullanabilir? İstisnai haller dışında, ancak sandık başında bulunan sandık seçmen listesinde adı yazılı olan kişiler oy kullanabilirler. - Kimlik tespiti Seçmen, TC. Kimlik numarası yazılı olan nüfus cüzdanı, pasaport, evlenme cüzdanı, sürücü belgesi vs. resmi belgeler ile kimliğini kanıtladıktan sonra oy kullanabilir. Fotoğraflı ve TC kimlik numaralı olarak belirtilen kimlik tiplerinden biri ile kimlik tespiti yapılamayanlar oy kullanamazlar. - Oy verme sırasında nelere dikkat edeceğiz? Gebeler, hastalar, engelliler, yaşlılar sıra ile bekletilmeden oylarını kullanırlar. Güvenlik görevlilerinin de bekletilmeden oy kullanmalarına izin verilir. Sandık başında seçmene; vereceği oy hakkında hiç kimse müdahale, telkin ve tavsiyede bulunamaz. Hiçbir seçmen oyunu kullandıktan sonra sandık başında kalamaz. Görme engelliler, elleri eksik olanlar, felçliler veya bu gibi bedeni sakatlıkları olanlar, akrabaları ya da başka bir seçmen yardımıyla oylarını kullanırlar. Bir seçmen birden fazla engelliye yardım edemez. Okuryazar olmayanlara sandık alanında başkaları yardımda bulunamaz. Bu durumdaki seçmen talep ederse ancak sandık kurulu başkanı gerekli açıklamada bulunur. Seçmen kapalı oy verme yerinden çıkmadıkça hiç kimse oraya giremez. Oy pusulasını hazırlamak için gerekli normal sureden fazla kapalı oy verme yerinde kalan seçmenler kurul başkanı tarafından uyarılır. Bu uyarıya rağmen kapalı oy verme yerinden çıkmayan seçmen oradan görevlilerce çıkartılır. Sandık kurulu üyeleri ve müşahitler, oy kullanma suresince asla sandık başından ayrılmayacaklardır. Zaruri ihtiyaçlar aynı anda değil donuşumu olarak giderilmelidir. Oy kullanan seçmen sandığa oyunu attıktan sonra, seçmen listesinde adının karşısını imzalar. İmza atamayanların sol elinin başparmağının izinin alınmasıyla yetinilir. Bu parmağı olmayan seçmenin hangi parmağı bastığı yazılır, hiç parmağı olmayan seçmenin durumu adı karşısına yazılıp başkan tarafından imzalanır. 6

7 - Fiil ehliyeti bulunmayan yaşlı kişiler ve/veya zihinsel engelli kişiler oy kullanabilirler mi? Böyle bir durumda nelere dikkat edeceğiz? Zihinsel engelli vatandaşların ve ayırt etme ehliyeti bulunmayan yaşlıların kanunen oy kullanma hakları yoktur. Böyle bir durumdan şüpheleniyorsanız, oy verecek kişiye adını soyadını, orada ne için bulunduğunu sorunuz. Sorunuza bu kişinin bizzat kendisinin cevap vermesi gerekmektedir. Eğer bu kişiyi başka bir kişi getirdiyse ve refakat ediyor ise, onun yerine cevap vermesine izin vermeyiniz. Ayrıca, bu kişinin paravana kendisinin gitmesine ve yanında başka bir kişinin bulunmamasına dikkat ediniz. - Sandık seçmen listesinde adları yazmayan kişiler, o sandıkta oy kullanabilirler mi? Normal olarak hayır. Ancak bu kuralın istisnaları vardır: Milletvekilleri, Sandık Kurulu Üyeleri, O sandık alanında görevli kolluk kuvvetleri ve bina sorumluları, İlce Secim Kurulu nca Sandık Kurulu Başkanını ulaştırma görevi ile görevlendirilmiş kişiler, kendilerine ait kimlik bilgileri ile seçmen bilgi kağıtlarını gösterip teslim ederek, kendi kütüklerinin kayıtlı olduğu sandıktan başka bir sandıkta oy kullanabilirler. Geçmiş seçimlerde, seçmen bilgi kağıdı ile başka bir sandıkta oy kullanabilen bazı görevlilerin mükerrer oy kullanma girişiminde bulundukları yolunda duyumlar alınmıştır. Bunu önlemek için, görevlendirme belgesi ile oy kullanmaya gelen kolluk ve diğer görevli personelin, müşahidimizin sandığında oy kullanmaları halinde, müşahidimiz derhal oy kullanan görevlinin ibraz ettiği belgeyi kontrol etmeli, isim, TC. No. ve görevini not alarak ilce sorumlularına bu bilgileri derhal bildirmelidir. Böylece, izleme merkezinde bu gibi kendi sandığı dışında oy kullanan kişilerin bilgileri toplanacak ve mükerrer oy kullanmaları halinde bu durum ortaya çıkarılabilecektir. İLÇE SEÇİM KURULLARINCA VERİLMİŞ BELGESİ OLMAYAN HİÇBİR GÖREVLİ VE SORUMLU, KENDİ SANDIĞI DIŞINDA OY KULLANAMAZ. - Oy verme işleminin biteceği saat geldiğinde hala seçmen varsa ne olacaktır? Bitiş saati geldiği halde, sandık başında oy vermek için bekleyen seçmen varsa, bunlar sandık başkanı tarafından sayılır, kimlikleri tespit edilir ve sıra ile oyları kullandırılır. Oy verme bitiş saatinden sonra sandık başına gelen seçmen oy kullanamaz. - Oy kullanma bitiminin ilanı Oy verme işlemi bittiğinde, kurul başkanı bunu yüksek sesle ilan eder ve oylamanın bittiğini tutanak defterine geçirir. Sandık seçmen listesinde olanların tümü oyunu kullanmış olsa bile oy verme işleminin sona erme saatinden önce sandıklar açılamaz. 6)OY DOKUMU VE SAYIMI - Başlamadan önce Oy verme yerinde hazır bulunanlar, sayım ve dokumu izleyebilirler. Sandık kurulu başkanı, sayımın rahatça yürütülebilmesi için belli bir mesafe belirleyerek gerekli tedbirleri alır. Bu sebeple alanı belirlemek için ip germe yöntemi kullanılabilir. Sayım ve dokum masasında sandık kurulu ve 5 müşahit bulunur. Parti müşahitleri 5 ten fazla 7

8 iseler, hazır bulunan parti müşahitleri arasından, başkan tarafından kurul önünde ad çekmek yoluyla sandık başında kalacak 5 parti müşahidi tespit edilir. Kurada ismi çekilmeyen diğer gözlemcilere sayım işlerini yakından izleyebilecekleri bir yer ayrılır. Masa üzerinde, sandıktan başka ne varsa kaldırılır ve sandık seçmen listesinde yazılı seçmenlerin adları ile karşılarındaki imza veya parmak izleri kontrol edilerek, kaç kişinin oy vermiş olduğu sayılır. Bu toplama yapılırken, sandık seçmen listesinde kayıtlı bulunsalar bile, başka bir sandıkta görevli oldukları İlce Secim Kurulu başkanı tarafından bildirilen kişiler sandık seçmen sayısına dahil edilmezler. Sandık seçmen listesinde kayıtlı bulunmasa da, o sandıkta oy kullanmış olanlar ise (milletvekilleri, sandık kurulu üyeleri, görevliler) oy kullanan seçmen sayısına dahil edilirler. - Oylar sayılmadan önce neler yapılır? Kullanılmayan oy pusulaları ve zarflar sayılır, oy kullanan seçmen sayısıyla toplanır ve ilk teslim alınan pusula ve zarf sayısıyla karşılaştırılıp, rakamların birbirini tutup tutmadığı denetlenir. Daha sonra, kullanılmayan oy pusulaları ve zarflar ayrı ayrı paket haline getirilerek mühürlenir, Uzerlerine sayıları yazılır. Sandık kurulu başkanı (EVET) veya (TERCİH) mühürlerini bir zarfa koyarak bu zarfın ağzını kapatır ve mühürler; kullanılmamış pusula ve zarflarla birlikte torbaya koyar, torbanın bu kısmını iple bağlar. Bu işlemler bitirildikten sonra sandıktan çıkacak birleşik oy pusulalarının konmasına yarayan torbanın boş olduğu tespit ve ilan edilir. Yapılanlar tutanağa geçirilir. - Sandık açılıyor! Bu işlerden sonra, sandık, oy verilen yerde bulunanların huzurunda açılır. Sandıktan çıkan zarflar açılmadan Sandık Başkanı tarafından yüksek sesle iki defa sayılır. Eğer sonuçlar tutuyorsa 3. kez saymaya gerek yoktur. Eğer sonuçlar tutmazsa, 3. kez sayılır ve bu son sayımın sonucuna göre çıkan zarf sayısı tutanağa geçirilir. - Zarflar geçerli mi? Sandık kurulu, sandıktan çıkan zarfları bu şekilde geçerli ve geçersiz olarak ikiye ayırır. Bu işlem yapılırken itiraza uğrayan zarflar olursa, bunlar da bir kenara konulur. Önce, itiraza konu olan zarflar tek tek kontrol edilir ve bu zarfların geçerli mi geçersiz mi olduğu konusunda kurul tarafından karar verilir. İtirazlı zarflardan geçerli olduğuna karar verilenler, geçerli zarflarla birleştirilir. Geçersiz sayılan zarflarda geçersiz zarflarla birleştirilir. Böylece tüm zarflar, geçerli ve geçersiz zarflar şeklinde ikiye ayrılmış olur. Bunların ayrı ayrı sayıları tespit edilir. Sayılar tutanağa işlenir. Daha sonra geçersiz zarflar paketlenir ve paketin üzeri mühürlenerek zarf sayısı yazılır. Bu zarflar saklanır ve kesinlikle açılmaz. Artık, geçerli ve geçersiz zarfların sayıları tespit edilmiştir. Şimdi, geçerli ve geçersiz zarfların sayıları toplanır ve o secim turu için oy kullanan seçmen sayısı ile karşılaştırılır. Oy kullanan seçmen sayısı ile, geçerli ve geçersiz zarfların toplamı tutuyorsa sorun yoktur. Geçerli ve geçersiz zarfların toplam sayısı, listede yer alan seçmen sayısına eşit veya eksik ise, herhangi bir sorun yoktur, başkaca bir işlem yapılmaz. Pusulaların okunmasına geçilebilir. Ama geçerli ve geçersiz zarfların toplam sayısı, oy kullanan seçmen sayısından daha fazla çıkarsa, burada bir sorun vardır. Çünkü, oy kullanan kişilerden daha fazla zarf çıkmış demektir. Sandıktan, oy kullanan seçmenden daha fazla zarf çıktığında, eşitliği sağlayabilmek için önce geçersiz zarf sayısı düşülür. Geçersiz zarf sayısı düşüldükten sonra, hala zarf sayısı oy veren seçmen sayısından fazla çıkarsa, sandık kurulu başkanı geçerli zarflar arasından, eşitliği sağlayacak sayıda zarfı gelişigüzel çeker ve gelişigüzel olarak çekilen bu zarflar açılmadan derhal yakılarak imha edilir. İmha edilen zarf sayısı tutanağa yazılır. Yukarıda belirtilen işlemler bittikten sonra, geçerli oy zarfları sandığın içine tekrar konulur. Bütün bu işlemler ayrıca tutanak defterine geçirilerek, sandık kurulu başkan ve üyeleri tarafından imzalanır ve mühürlenir. 8

9 Eşitliği sağlamak üzere ayrılan geçersiz zarflar yakılmaz. Geçersiz zarflar çıkartıldıktan sonra, kalan zarf sayısı oy veren seçmen sayısından hala fazla çıkarsa, yukarıda anlatıldığı gibi, gelişigüzel çekilen geçerli oy zarfları yakılır. Ara vermeden, sayım ve dokum işlemlerine geçilir. Artık zarfların açılması ve oyların sayılması aşamasına gelinmiştir. - Sandık kurulu başkanı, pusulaların sayımı ve dokumu için görev dağılımı yapar. Başkan, Siyasi partilere bağlı bir üyeyi oy zarflarını sandıktan çıkarıp kendisine vermek için görevlendirir. İki üyeyi okunan oy pusulalarını sayım cetveline işlemek için görevlendirir. Bir üyeyi de dokumu yapılmış oy pusulalarını masa üzerinde düzenle bir bicimde yerleştirmek ve korumak üzere görevlendirir. Kurulda bu sayıda siyasi parti mensubu üye bulunmaması halinde bunların yerine Sandık Kurulu Üyeliği görevine getirilmiş olan diğer üyeler görevlendirilir. Görev dağılımı yapıldıktan sonra ilk olarak Başkan cetvellerin ve sayılacak pusulaların konulacağı torbanın boş olduğunu gösterir. Zarfların açılmasına geçilir. Zarfı almakla görevli üye, zarfı sandıktan alır ve başkana verir. Başkan oy zarfını acar, oy pusulası üzerinde hangi bolüme EVET veya TERCİH mührü basılmış ise o bolumu herkesin görebileceği ve işitebileceği şekilde okur ve bu iş için görevlendirilen üyeye verir, birleşik oy pusulasını torbaya atar. Sandık kurulu başkanı, hesaba katılacağında tereddüt edilmeyen her oy pusulasını okudukça, okunan oy, yazıcı iki üye tarafından cetvele işlenir. Geçersiz olabileceğinden tereddüt edilen oy pusulaları bir kenara ayrılır - Hangi oy pusulaları geçersizdir? Bir parti veya bağımsız aday bolumu sınırı içerisine basılmış (EVET) veya (TERCİH) mührü geçerlidir. Bir parti veya bağımsız aday bolumu sınırı içine basılmış birden fazla (EVET) veya (TERCİH) mührü geçerlidir. Açılırken yırtılan oy pusulaları geçerlidir. Sandık mührü ve (EVET) veya (TERCİH) mührünün mürekkebi katlama nedeniyle pusulanın başka yerlerine bulaşmış oy pusulaları geçerlidir. Bu aşamada, geçerli olduğu tartışmasız olan pusulalar, okundukları anda tutanağa geçirilmiş durumdadır. Takip eden aşamada, önceden tereddütlü olduğu için kenara ayrılan oy pusulaları ele alınır. Bu oy pusulaları tek tek değerlendirilir ve geçerli olup olmadıkları, hesaba katılıp katılmayacakları, sandık kurulunca karara bağlanır. Geçerli ve geçersiz oy pusulası sayıları tutanak defterine geçirilir. 7)SONUÇ İLANI VE SORUMLULUKLAR - Sonucun ilanı Oyların sayımı ve cetvellere sonuçların geçirilmesi işi tamamlanınca, sandık kurulu başkanı, bu sonuçları yüksek sesle ilan eder. Sayım ve dokum işlemleri tamamlandıktan sonra; oy kullanan seçmen sayısının, kullanılan geçerli oylar ve geçersiz oyların toplamına eşit olması gerekir. Bu şekilde yapılan sayım ve dokum işlerinin tamamlanmasından sonra, sandık sonuç tutanağının tamamlanıp imzalanıp mühürlenmesi aşamasına gelinir. 9

10 - Tutanağa geçirilecek bilgiler nelerdir? Oy vermenin yapıldığı tarih, Oy sandığının sandık kurulu üyeleri ve secim yerinde hazır bulunanlar önünde açıldığı saat ve dakika; şayet sandık o secim çevresi için belirlenen saatten sonra açılmışsa bunun sebebi, Sandık seçmen listesine kayıtlı olanların sayısı, Oylamaya katılanların sayısı, Geçerli ve geçersiz zarf sayısı, Geçerli oyların sayısı, Geçersiz oyların sayısı, tutanağa geçirilmesi gereken bilgilerden bazılarıdır. Tutanağa geçirilecek bilgiler yasada liste halinde sayılmıştır. - Sonucun ilanı Bu tutanak, başkan ve üyeler tarafından imzalanır ve bir örneği sandık çevresinde herkesin görebileceği bir yere asılır. Yapılan tüm bütün bu işlemler, tutanak defterine geçirilerek, sandık kurulu başkan ve üyeleri tarafından imzalanır ve mühürlenir. Sandık sonuç tutanağı düzenlendikten sonra, her bir müşahit için birer tane örneği hazırlanır, sandık kurulu başkanı ve üyelerince imzalandıktan ve mühürlendikten sonra müşahitlere dağıtılır. Müşahidimiz, Sandık Kurulu Başkanı na ıslak imzalı bir tutanak istediğini sayım bittiğinde bildirmelidir ve kendisine verilen tutanak örneğinin ıslak imzalı ve mühürlü olmasına dikkat etmelidir. Bu tutanak ıslak imzalı ve mühürlü olmazsa, ispat gücü ve hükmü de yoktur. Islak imzalı tutanak alın anamaması durumunda sandık çevresine asılacak tutanağın fotoğrafının cekilip, Ortak Sol Adayın iletişim adresine gönderilmesi büyük önem taşımaktadır. ÖNEMLİ NOT Eğer sandık kurulu üyesi ve aynı partinin müşahidi ıslak imzalı ve mühürlü tutanaktan isterlerse; imzalı ve mühürlü tutanak, sandık kurulu üyesine verilir. Bu durumda aynı partinin müşahidine tutanağın sadece kopyası verilecektir. - Pusula ve secim araçlarının teslimi Sandık sonuç tutanağı müşahitlere dağıtıldıktan sonra pusulalar, zarflar ve tüm secim araçları ayrı ayrı paketlenir, başkan ve üyeler tarafında imzalanıp mühürlenmiş bir torbaya konulur ve İlce Secim Kurulu na götürülür. Torbayı götürme ve teslim etme görevi, sandık kurulu başkanı ve en az iki sandık kurulu üyesine aittir. Teslim için başkanın yanında en az iki sandık kurulu üyesi de gidecek olduğundan, bu iki üyenin adı kura ile belirlenir. Adı kurada çıkmasa da, diğer sandık kurulu üyeleri ve müşahitler de bu teslimata refakat edebilirler. Bu, sandık kurulu ve müşahitlere kanunun verdiği bir haktır. Biz Ortak Sol Aday gönüllülerine eğer mümkün ise teslimata refakat etmelerini önermekteyiz. İlce Secim Kurulu na pusula ve secim araçlarını teslim etmeye gidilirken, hiçbir yere uğranılamaz ve yolda durulamaz. Bu yasal bir haktır. Oyların ve tutanakların İlce Secim Kurulu na teslim edilirken orada bulunmak çok önemlidir. 10

11 8)İTİRAZ VE ŞİKAYETLER - İtiraz ve şikayet aynı şey midir? İtiraz ve şikayet farklıdır. - İtiraz Sandık kurulunun kararlarına, seçme yeterliğine sahip yurttaşların, siyasi partilerin, il ve ilce başkanlarının ve bunların vekillerinin, MÜŞAHİTLERİN ve adayların itiraz etmeleridir. - Şikayet Kanunun, İl, İlce Secim Kurulu veya Sandık Kurulunun öngördüğü kararlara ve yasaklara aykırı davranan herhangi bir kişi hakkında yukarıda sayılan kişilerin şikayet haklarını kullanmalarıdır. Secim günü MÜŞAHİTLERİMİZ, altı imzalanır. İtirazlar, oy verme işlemini, sayımı ve dokumu durdurmaz. Şayet yapılan bir itiraz veya şikayet, sandık kurulu tarafından reddedilirse ve bu ret kararına da itiraz edilirse sandık kurulu, ret kararına yapılan itirazı derhal İlce Secim Kurulu na göndermekle yükümlüdür. Müşahidimiz, itiraz veya şikayeti kabul edilmezse önce ret kararının tutanak defterine işlenmesini takip eder. Ret kararı deftere işlendikten sonra, ret kararının bir suretinin kendisine yazılı olarak verilmesini talep eder. Bunun sebebi, alındılı dilekçe ve ret kararı ile birlikte İlce Secim Kurulu na itirazda bulunulacak olmasıdır. - Sonuç Sevgili Ortak Sol Aday gönüllüleri! Bu secimin kanunlara uygun ve sağlıklı geçmesi için desteğiniz çok önemli ve değerli. 30 Mart 2014 yerel seçimlerinde sandık başında buluşmak üzere! Herhangi bir hata gördüklerinde Sandık Kuruluna İTİRAZ edeceklerdir. Yasa hükmü, emir ve yasaklar çiğnendiğinde ise ilgili hakkında sandık kuruluna ŞİKAYET hakkını kullanacaklardır. İtiraz ve şikayet dilekçesi örnekleri, Ortak Sol Adayca müşahitlerimizle paylaşılacaktır. Bu dilekçeler doldurulurken gerekçe ve deliller gösterilecektir. İtiraz veya şikayet eden müşahidimiz, dilekçesini sandık kuruluna ilettikten sonra, dilekçenin bir sureti üzerine imzalı mühürlü alındı şerhini işletip, dilekçe suretini geri alacaktır. Sandık kurulu, kararlarını oy çokluğuyla alır. Eğer üyelerin oyları arasında eşitlik olursa, sandık kurulu başkanının oyunun bulunduğu taraf tercih edilir. İtiraz ve şikayetler, sandık kurulu tarafından bir karara bağlandıktan sonra, verilen karar tutanak defterine geçirilir ve 11