ANMED. ANADOLU AKDENİZİ Arkeoloji Haberleri News of Archaeology from ANATOLIA S MEDITERRANEAN AREAS

Transkript

1 ANMED ANADOLU AKDENİZİ Arkeoloji Haberleri News of Archaeology from ANATOLIA S MEDITERRANEAN AREAS Suna - İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü Suna & İnan Kıraç Research Institute on Mediterranean Civilizations

2 Isparta Bölgesi Arkeolojik Yüzey Araştırması 2010: Konane (Conana) Antik Kenti ve Çevresi Archaeological Surveys in Isparta Region in 2010: Ancient City of Konane (Conana) and Environs Bilge HÜRMÜZLÜ Arzu İNAN Isparta İli ve İlçeleri Yüzey Araştırması 2010 yılı çalışmaları, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü nün sağladığı izinle, tarihleri arasında Bakanlık Temsilcisi A. Erzurumlu nun katılımı; Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Isparta Süleyman Demirel Üniversitesi, Ohio-ABD Case Western Üniversitesi ve Suna İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Enstitüsü nün (AKMED) desteğiyle, uluslararası ve disiplinler arası bir ekiple Konane (Conana) antik kentinde gerçekleştirilmiştir. Projenin amacı, ayakta kalan yapıların (sur duvarı ve giriş kapısı gibi) incelenmesi; kent içi ve çevresinde ele geçen buluntuların (epigrafik, mimari ve küçük buluntular) değerlendirilmesidir. Isparta nın 24 km. kuzeyinde, Gönen ilçesi nde (Res. 1) yer alan Konane antik kenti hakkında yazılı kaynaklar oldukça sessiz kalmaktadır. İ.S. 2. yy. da yaşamış olan Ptolemaios, Konane Kenti ni, Seleukia Sidera, Pisidia Antiokheiası, Palaion Beudos, Baris, Lysinia, ve Kormasa ile birlikte Phrygia Pisidiası altında sınıflar (Geographia 5.5.5). Konane ve çevresinde yer alan Seleukeia Sidera, Apollonia ve Tymandos gibi antik kentlerin bulunduğu Kuzeybatı Pisidia Bölgesi, coğrafi olarak Pisidia nın diğer bölgelerinden ayrılmaktadır. Bölge doğuda Eğirdir Gölü; kuzeyde Karakuş Dağları; güneyde Davras Dağı ve Sagalassos un bulunduğu Akdağ; batıda ise Burdur Gölü nün kuzey ucu ve Söğüt Dağları nın doğu uzantısıyla sınırlanmıştır. Bu coğrafi konumuyla Kuzeybatı Pisidia, Phrygia ve Pisidia bölgeleri arasındaki doğal sınırın içerisinde kalmaktadır. Ptolemaios un sınıflaması bu nedenle Kuzeybatı Pisidia Bölgesi bakımından önemlidir. Kentin coğrafi konumuna işaret etmesinin yanı sıra, bu coğrafi tanım, Konane, Apollonia ve Seleukeia Sidera kentlerinin kültürel bakımdan aynı sınırlar içerisinde The 2010 campaigns of surveys in the province and townships of Isparta were conducted between 30 th of June and 29 th of July with permission of the Ministry of Culture and Tourism, General Directorate of Cultural Heritage and Museums; the state representative, A. Erzurumlu of the Konya-Ereğli Museum; the international and interdisciplinary team, supported by the General Directorate of Cultural Heritage and Museums, Süleyman Demirel University (Isparta), Case Western University (Ohio, USA) and Suna & İnan Kıraç Research Institute on Mediterranean Civilizations (AKMED). This project was conducted to study and evaluate extant remains (e.g. fortifications and gates) of the finds (e.g. epigraphic, architecture and small finds) gathered in and around the ancient city of Konane. Written sources mention very little about the ancient city of Konane, located within the borders of Gönen İlçesi, 24 km. north of Isparta (Fig. 1) Ptolemy, in the 2 nd century A.D., mentioned Konane as being in Phrygian Pisidia, together with Seleukeia Sidera, Pisidian Antioch, Palaion Beudos, Baris, Lysinia and Kormasa (Geographia 5.5.5). The northwest part of Pisidia, where Seleukeia, Sidera, Apollonia, Tymandos, and Konane are located, is set apart somewhat from the rest of the region. The area is bordered with Lake Eğirdir on the east and the Karakuş Mountains to the north. On the south, it is bordered by Davras Dağı and Akdağ (archeological site of ancient Sagalassos) while on the west, the northern end of Lake Burdur and the eastern extensions of Söğüt Dağları. Thus, Northwest Pisidia is within a natural border area between Phrygia and Pisidia. Ptolemy s classification of the area is important for Northwest Pisidia. In addition to defining the geographic location of Konane, he also shows the cities of Konane, Apollonia and Seleukeia Sidera all lay 194

3 within the same cultural borders. The annals of St. Zosimos of the 4 th century also indicate Apollonia and Konane were culturally connected (Bibliotheca Hagiographica Graeca II, 321). Res. / Fig. 1 Konane (Conana) olduklarını göstermesi açısından da önemlidir. Bunun dışında, İ.S. 4. yy. a ait H. Zosimos yıllıklarından da Apollonia ve Konane kentlerinin kültürel ilişki içerisinde oldukları anlaşılmaktadır (Bibliotheca Hagiographica Graeca, II, 321). Pisidia Bölgesi araştırmalarının tarihi on sekizinci yüzyıla dek dayanmakla birlikte, Konane antik kentine nadiren gezginler uğramıştır yılında G. Hirschfeld, Konane yi Gönen e atfeden ilk bilim adamıdır (G. Hirschfeld, Vorläufiger Bericht über eine Reise im südwestlichen Kleinasien, ). H. Rott, 1906 yılında, daha çok Hıristiyanlık Dönemi araştırmalarını kapsayan gezisi sırasında Apameia Kibotos (Dinar) ile Apollonia Mordiaion (Uluborlu) arasında ve Gönen civarında incelemeler yapmıştır. Bu geziler sırasında anılan yerlerde Roma yollarına ait kalıntılara rastlanmıştır (Kleinasiatische Denkmäler aus Pisidien, Pamphylien, Kappadokien und Lykien [1908]) lu yıllardan itibaren günümüze dek Buckler, Ramsay ve Drew-Bear, Gönen ve çevresinde çok sayıda epigrafik yüzey araştırması gerçekleştirilmiştir (W. H. Buckler v.d., Monumenta Asia Minoris Antiqua IV, 1933; Th. Drew-Bear, Arameia, Konane, Pisidia Antocheia sından Yeni Yazıtlar, AST 26, 2008, ). Prof. Dr. M. Özsait ve ekibinin 1984 te Gönen İlçesi nde yaptığı araştırmalar bölge hakkındaki bilgilerimize önemli katkılar sağlamıştır (M. Özsait, 1984 ve 1985 Yılı Isparta Çevresi Tarihöncesi Araştırmaları, AST 4, 1986, 1987, Res. 16). Hellenistik Dönem yerleşmesinin yer aldığı Kale Tepe ve Roma Dönemi yerleşmesinin konumlandığı Akyokuş Tepe dışında, kentin sınırlarının daha geniş bir bölgeye Although studies on Pisidia go back to the 18 th century, travelers rarely stopped at Konane. In 1874 G. Hirschfeld was the first ever to ascribe Konane to the area of Gönen (G. Hirschfeld, Vorläufiger Bericht über eine Reise im südwestlichen Kleinasien, ). During his travels in 1906, while focusing mainly on the Christian influences in the area, H. Rott researched around Gönen and the region between Apameia Kibotos (Dinar) and Apollonia Mordiaion (Uluborlu) and noted traces of Roman roads (Kleinasiatsiche Denkmäler aus Pisidien, Pamphylien, Kappadokien und Lykien, 1908). Buckler, Ramsay and Drew-Bear conducted numerous epigraphic surveys in the same area during the 1930s (W. H. Buckler et al, Monumenta Asia Minoris Antiqua IV, 1933; Th. Drew- Bear, Arameia, Konane, Pisidia Antocheia sından Yeni Yazıtlar, AST 26, 2008, ). Surveys conducted in Gönen by Prof. Dr. M. Özsait and his team in 1984 contributed greatly to information concerning this area (M. Özsait, 1984 ve 1985 Yılı Isparta Çevresi Tarihöncesi Araştırmaları, AST 4, 1986, 1987, Res. 16). The borders of the city extended beyond Kale Tepe where the original Hellenistic settlement is found and beyond Akyokuş Tepe, where the Roman settlement is located. Surveys in 2009 showed the urban borders needed to be evaluated across a wider area (B. Hürmüzlü et al, New Research in Northwestern Pisidia: Ancient Konane (Conana) and its Territory, Colloquium Anatolicum VIII, 2009, ). Thus, surveys in 2010 were carried out in the settlement areas of Kale Tepe and Res. 2 IAS 2010 çalışma alanları Fig. 2 Work areas of IAS in

4 Res. 3 Kale Tepe ile Kepeci Tepe Fig. 3 Kale Tepe and Kepeci Tepe Res. 4 Kepeci Tepe, nekropolisi buluntuları Fig. 4 Kepeci Tepe necropolis finds yayıldığı saptanmıştır yılında yürütülen çalışmalar sırasında kentin sınırlarının daha geniş bir alanda değerlendirilmesi gerektiği tespit edilmişti (B. Hürmüzlü v.d., New Research in Northwestern Pisidia: Ancient Konane (Conana) and its Territory, Colloquium Anatolicum VIII, 2009, ) yılı çalışmaları, bu bulguların doğrultusunda Kale Tepe ve Akyokuş Tepe yerleşme alanlarında, Kale Tepe nin doğusunda yer alan Kepeci Tepe (Yayla) ve Serikli Toptaş mevkiide gerçekleştirilmiştir (Res. 2). Kepeci Tepe de 2010 yılında yürütülen yüzey araştırması, 2009 yılında bu bölgede elde edilen verileri doğrular niteliktedir. Günümüzde Yayla olarak anılan ve çoban- ların meralık olarak kullandığı bu alanın antik dönemde de benzer şekilde kullanılmış olduğuna ilişkin veriler söz konusudur. Kale Tepe ve Kepeci Tepe arasında kalan alanda yapılan yüzey araştırmasında rastlanan su yolu ve künk parçaları, Kale Tepe de yer alan yerleşme alanına, yaylada bugüne dek karşımıza çıkan su pınarları ve kaynaklarından su taşınmış olduğunu göstermektedir (Res. 3). Oldukça zorlu bir topografya üzerinde yer alan Kale Tepe yerleşimi, günlük yaşama dönük ihtiyaçlarını tepenin kuzeyinde kalan ve yaylaya kolayca geçiş yapılabilen verimli ovalardan karşılıyor olmalıydı. Bunun dışında, Kepeci Tepe nin güney yamacında muhtemelen yayladaki yerleşim alanı ile ilgili küçük bir nekropolis tespit edilmiştir. Burada yaklaşık 75 m. çapında bir alanda, kuzeye bakan yamaçta kaçak kazı çukurlarına rastlanılmıştır. Bu çukurlarda insan kemikleri ile Hellenistik ve Roma dönemine işaret eden seramik parçaları toplanmıştır (Res. 4) yılı çalışmalarının diğer bir önemli sonucu, Tınaz Tepe nin güneydoğusunda bulunan Serikli Toptaş Akyokuş Tepe, as well as Kepeci Tepe (Yayla), and to the east of Kale Tepe at Serikli Toptaş, mevkii (Fig. 2) surveys at Kepeci Tepe confirmed the conclusions of the 2009 surveys there. Today called Yayla, literally pastures, this area is used as meadows by shepherds. Evidence found there shows it must have had a similar function in antiquity. Waterways and water pipe fragments found in the area between Kale Tepe and Kepeci Tepe indicate water was conveyed from springs available in the pastures (Fig. 3). The Kale Tepe settlement, located in difficult topography, however, must have procured its water needs from the fertile plains to the north, easily accessible from the pastures. A small necropolis area, possibly related to the aforementioned settlement on the pastures, was identified on the south slope of Kepeci Tepe. There were illicitly dug pits on the north slope in an area of ca. 75-meter diameter. Human bones, together with Hellenistic and Roman potsherds, were collected there (Fig. 4). Another important result of 2010 surveys was the work conducted at Serikli Toptaş mevkii located to the southeast of Tınaz Tepe (Fig. 5). Here was a settlement identified outside the borders of ancient Konane. There is no evidence available to name this independent settlement, whose economic needs appear to be different. It had an independent fortification, in which sherds of Roman Period roof tiles and Roman and Byzantine pottery were collected. The necropolis area of Serikli Toptaş mevkii is found on the southeast slope of the hill (Fig. 6). The necropolis area gave up Roman potsherds, as well as two tombs built with masonry and covered with a stone slab. Our studies on the Serikli Toptaş mevkii settlement will continue in 2011 for future presentation. 196

5 Res. / Fig. 5 Serikli Toptaş mevkii Res. 6 Serikli Toptaş mevkii nekropolis alanı Fig. 6 Serikli Toptaş mevkii necropolis area mevkiinde yürütülen çalışmadır (Res. 5). Bu alanda, Konane antik kenti sınırları dışında kalan bir yerleşme tespit edilmiştir. Farklı bir ekonomik sistemi olan bu bağımsız yerleşmenin ismi hakkında henüz herhangi bir bilgi yoktur. Bağımsız bir sur duvarı ve teritoryuma sahip bu yerleşmenin sur duvarları içerisinde Roma Dönemi çatı kiremidi parçaları ile Roma ve Bizans dönemlerine ait seramik parçaları toplanmıştır. Serikli Toptaş mevkii yerleşmesine ait nekropolis alanı, tepenin güneydoğu yamacında yer almaktadır (Res. 6). Roma Dönemi seramik parçalarının toplandığı nekropoliste taş örme tekniği ile yapılmış ve üzeri taş blok ile kapatılmış iki mezar ile karşılaşılmıştır. Serikli Toptaş mevkii yerleşme alanının arkeoloji dünyasına tanıtılması ve mahiyetinin anlaşılmasına yönelik olarak çalışmalarımız 2011 yılında da devam edecektir. The ancient city of Konane was an important center of the region as it had fertile, wide plains and was located on important crossroads in Pisidia. Our surveys will continue in 2011 in order to shed more light onto the cultural and political changes Konane experienced due to its location within a very historically dynamic region. Konane antik kenti, sahip olduğu geniş, verimli ovaları ve Pisidia Bölgesi için ayrıcalıklı bir yol kavşağı üzerinde bulunması nedeniyle, bölgenin önemli bir merkezi olduğu anlaşılmaktadır. Oldukça dinamik bir yapıya sahip bir bölgede yer alan Konane nin tarihsel süreçte uğramış olduğu kültürel ve politik değişimler yürütülecek yüzey araştırması çalışmalarıyla aydınlatılmaya çalışılacaktır. 197