UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI

Transkript

1 Hac ve Umre Hizmetleri Genel M üdürlüğü UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI ANKARA 2013

2 <3 % > Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü PROGRAM ÇALIŞM ASINA KATILANLAR ADI SOYADI GÖREVİ.. GÖREV YERİ Prof Dr. Muhammed Şevki AYDIN Kurul Üyesi Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı Dr. Mehmet CANBULAT Kurul Üyesi Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı Dr. Fatih Mehmet AYDIN Kurul Uzmanı Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı Hüseyin İZGİ Kurul Uzmanı Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanlığı

3 UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... PROGRAMIN ÖZELLİKLERİ... PROGRAMIN YAPISI... UYGULAMA ESASLARI... PROGRAM YÖNETİM VE DENETİMİYLE İLGİLİ İLKELER... UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI... EKLER... EK I: UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI TAKİP VE DEVAM CETVELİ... EK II: UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI ÇİZELGESİ ÖRNEĞİ... EK III: UMRE MENASİKİ UYGULAMA CETVELİ... EK IV: UMRE ORGANİZASYONUNUN SUUDİ ARABİSTAN'DA GÖREV YAPAN HİZMET EKİPLERİ EKV: KROKİLER (Medine ve Mekke Yerleşim Planları)... EK VI: VEDALAŞMA VE UĞURLAMA... EK VII: UMRE İLE İLGİLİ ÖNEMLİ TAVSİYELER ,

4 <5V Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü

5 UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI ÖNSÖZ Diyanet İşleri Başkanlığı'nın temel görevi; "İslam Dininin inanç, ibadet ve ahlak esasları ile ilgili işleri yürütmek, din konusunda toplumu aydınlatmak ve ibadet yerlerini yönetmektir." Hac ve umre ibadeti, bunların hepsini bünyesinde toplayıcı nitelikte bir ibadettir. Bu yüzden hac ve umre organizasyonu, bir bakıma bu görevlerin tamamına yönelik çalışmaları içermektedir. İnsanlık tarihi kadar eski olan hac ibadeti, Hz. Muhammed'in (s.a.s.) peygamber olarak görevlendirilmesinden sonra hicri 9, miladi 631 yılında farz kılınmıştır. İlk hac ve umre organizasyonları bizzat Hz. Peygamber tarafından düzenlenmiştir. Sınırlı mekanlarda ve sınırlı zamanlarda yapılması nedeniyle hac ve umre ibadetinin ifasında bazı zorluklar vardır. Bu sebeple olmalı ki Peygamberimiz hacca ve umreye niyet ederken diğer ibadetlerden farklı olarak Yüce Allah'tan kolaylık istemiştir. Çağımızın imkanları sayesinde ulaşım, iaşe ve ibate gibi hizmetler kısmen kolaylaşmış ise de yolculuğun getirdiği stres, kutsal mekanların fiziki şartları, özellikle hac döneminde Tavaf, Sa'y, Arafat, Müzdelife ve Mina'daki izdihamdan kaynaklanan sıkıntılar devam etmektedir. Osmanlı döneminde hac ibadeti, Meşihat Makamının sorumluluğunda belirli bir program dahilinde yürütülmüştür. Cumhuriyet'in ilk yıllarında hac ve umre ibadetinin ifasına yönelik herhangi bir resmi organizasyon

6 Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü olmadığından kişisel gayretlerle ve küçük gruplar halinde sınırlı sayıda vatandaşımız bu ibadeti yerine getirebilmiştir yılından itibaren kısmen de olsa hac ve umreye giden vatandaşların kılık kıyafet, pasaport ve döviz temini gibi işleriyle ilgili bir takım önlemler alınmaya başlanmıştır. İlerleyen yıllarda hem ülkemizde hem Suudi Arabistan'da sorunların artması üzerine yetkililer, yeni tedbirler aramaya başlamışlardır. Nihayet yapılan değerlendirme sonuncunda, 26 Nisan 1979 tarih ve 7/17439 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla hac organizasyonu, 11 Nisan 1983 tarih ve 83/6340 sayılı Bakanlar Kurulu Kararlarıyla da umre organizasyonu düzenleme yetkisi Diyanet İşleri Başkanlığına verilmiştir. 30 yılı aşkın sureden bu yana hac ve umre organizasyonu ile ilgili bütün işlemler Başkanlıkça yürütülmektedir. Zamanla kararlarda yapılan kısmi değişikliklerle yine Başkanlığımızın genel gözetim ve denetiminde, A Grubu Seyahat Acentelerine de hac ve umre organizasyonu düzenleme imkanı sağlanmıştır. Aynı anda ve aynı mekanlarda milyonlarca insanla birlikte hareket etmek durumunda olan ve hayatında ilk defa buralara gelen hac ve umre yolcusu hangi görevi, ne zaman, nerede ve nasıl yapacaklarını bilmek ve öğrenmek zorundadırlar. Bunu başarmak, pek de kolay değildir. Gerekli bilgi ve beceri donanımına sahip olmadan, bu görevleri gereği gibi yerine getirmesi mümkün değildir. Üstelik hac ve umre ibadetini hakkıyla yaparak onu hayatında bir dönüm noktasına dönüştürmesi gereken Müslüman bireyin, bu ibadetle kazandıklarını hac ve umreden sonraki hayatında devam ettirebilmesi için İslâm'ın inanç, ibadet ve ahlak öğretisine ilişkin yeterli bilgiyle donanarak iyi bir bilince kavuşması gerekmektedir. Bunun temelinin de hac ve umre yolculuğunda atılması gerekmektedir. Onun için Başkanlık, vatandaşlarımızın hac ve umre ibadetini sahih biçimde yerine getirmeleri için önlemler almakla birlikte, bu ibadetleri, İslâm hakkında onları aydınlatmanın vesilesi olarak görüp değerlendirmek durumundadır.

7 UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI Bütün bu amaçlara ulaşabilmeleri için hac ve umre yolcularının eğitime tabi tutulmasında zaruret vardır. Bu nedenle hac ve umre organizasyonunun, mutlaka bu kutsal yolculuğa katılanlara yönelik eğitim faaliyetlerine yer vermesi gerekmektedir. Nitekim 7-9Temmuz 2006 tarihinde yapılan "Türkiye'de Hac Organizasyonu Sempozyumu" unda yürütülmekte olan irşat faaliyetlerinin yetersizliği ifade edilmiş ve hac görevini yapacak olanlara yönelik planlı, programlı, disiplin ve bütünlük içinde bir eğitim faaliyetinin organize edilmesinin gerekliliği üzerinde durulmuştur. Zamanla umre ziyaretini yapmak isteyenlerin sayıları artınca böyle bir eğitimin umre yolcularına verilmesi ihtiyacı da ortaya çıkmıştır. Böyle bir eğitim faaliyetleri sayesinde hac ve umre yolcularına, bu kutsal görevlerin ibadet ve hikmet boyutu yanında organizasyonun kapsamına giren yolculuk takvimi, kafile düzeni, yurt içi ve yurt dışındaki hizmetleri kapsayan ulaşım, iskan, sağlık ve ayniyat hizmetleri ve İslâm'ın inanç, ibadet ve ahlak öğretisi hakkında yazılı ve görsel ortamda detaylı bilgiler verilecektir. Böylece insanımızın daha birikimli ve donanımlı bir şekilde bu ibadetlerine hazırlanarak onları sahih biçimde yerine getirmelerine ve İslâmî bilinç düzeyleri yükselmiş olarak yurda dönmelerine katkı sağlanmış olacaktır. Programın uygulanması durumunda söz konusu ibadetlerin organizasyonuna olabildiğince bir canlılık ve kalite kazandırılacaktır. Yapılan bu çalışmanın hedefine ulaşması için Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğüne, il ve ilçe müftülükleri ile yurt dışı Din Hizmetleri Müşavirliklerine önemli görevler düşmektedir. Bu vesile ile programın hazırlanmasında emeği geçen herkese teşekkür ediyoruz. Diyanet İşleri Başkanlığı Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü

8 Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü

9 UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI PROGRAMIN Ö ZELLİKLERİ Bu programla, umre yolcularının eğitimini düzenli bir biçimde gerçekleştirme amaçlanmaktadır. Bu program, umre yolcularının yola hazırlık yapmakla başlayıp umre ibadetini yaparak ülkemize dönünceye kadar yapacaklarını, hatta umreden sonrasında yapmaları öngörülen hususları kapsamaktadır. Bu yüzden programın adı, "Umre Yolcuları Eğitim Programı"şeklinde belirlenmiştir. Bu program, umre yolcularının, umre ibadetlerini usulüne uygun bir şekilde yerine getirmek suretiyle umreden beklenen kazanımları elde edebilmeleri, İslam'ın itikat, ibadet ve ahlak öğretisine ilişkin bilgi ve bilinç düzeylerini daha da geliştirmeleri için oluşturulmuştur. Bu program, umre yolcularının Türkiye'de iken umreye iyi hazırlanmalarını sağlamaya yönelik almaları gereken eğitimi içermekle beraber, mukaddes topraklarda yapacakları umre ibadeti konusunda onlara bilgi ve beceri kazandırmayı ve onların umre ibadeti üzerinden kulluk bilinçlerini ve İslâm anlayışlarını, dindarlık algılarını geliştirmeyi hedeflemektedir. Bu program, sözü edilen bu hedeflerin bir bütün olarak gerçekleştirilmesi düşünülerek geliştirilmiştir. Bu eğitim programındaki içerik, hem Türkiye'de hem de kutsal mekanlarda verilmesi gereken bilgileri kapsamaktadır. Programın uygulanması, umre ibadetine hazırlıkla başlayıp ülkemize dönünceye kadar bir bütünlük içerisinde sürmekte ve dönüşten sonraya ilişkin de yönlendirme yapmaktadır. Yetişkinlere yönelik geliştirilmiş olan bu program,"çerçeve-esnek" bir programdır. Çerçeve programdır; çünkü program yürürlükte olduğu sürece temel amaçları ve vizyonundan uzaklaşılmayacak, onun çizdiği çerçevenin

10 Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü dışına çıkılamayacaktır. Eğiticiler, bu çerçeve dahilinde bütün eğitsel etkinliklerini düzenlemeye çalışacaklardır. Bu program esnektir; çünkü programın temel amaçları çerçevesinde yer alan konuların saat ve içeriklerinde katılımcıların bilgi ve beceri düzeylerine, yerel şartlara göre ilgililerin bilgileri dahilinde değişiklikler yapılabilecektir. Yani bu programı uygulayanlar, başına buyruk hareket edemeyecekler; bu programın belirlediği doğrultuda ve çerçevede eğitim faaliyetlerini yerine getireceklerdir. Aynı zamanda bu program uygulayıcıları esir almamakta, ellerini kollarını bağlamamakta; çizdiği çerçeve dışına çıkmamak şartıyla eğitim açısından ihtiyaç duyulan değişiklikleri yapma esnekliğini, manevra imkanını uygulayıcılara vermektedir. Programın bu özelliği, programın içeriği ve eğitim süreci konusunda düşünme, yeni bilgiler üretme, yeni materyaller geliştirme, kısacası eğitimi düzenlemeye ilişkin yeni imkanları devreye sokma sorumluluğunu uygulayıcılara yüklemektedir. Program sadece umre yolcularına verilecek konuların sıralanmasını değil, aynı zamanda bu eğitimi verecek eğiticilere öğrenme-öğretme sürecinde rehberlik edebilecek bilgi, yönlendirme ve öğretim materyallerini de içerdiği için bir "Eğitici Kılavuzu" özelliği de taşımaktadır. Dolayısıyla süreçte görev alacak eğiticilerin program içerisinde yer alan eğitim süreciyle ilgili amaç, yöntem, öğretim materyalleri gibi konularda verilen bilgileri dikkate alıp onların gösterdiği doğrultuda ve onlardan hareketle eğitim faaliyetlerini düzenlemeleri, programın başarısı açısından önemlidir. "Umre Yolcuları Eğitim Programı" yetişkinlere yöneliktir. Dolayısıyla programın gerektirdiği bütün eğitim etkinliklerinin yetişkinlere göre düzenlenmesi, başarı açısından önemlidir. Bu sebeple eğiticilerin, yetişkin eğitiminin özellikleri ve gerekleri konusunda yeterli formasyona sahip olmaları bir zorunluluktur. Nitekim yetişkin eğitimiyle ilgili aşağıda özet bilgilere yer verilmekte; eğiticilerin bunları geliştirmeleri beklenmektedir.

11 UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI PROGRAMIN YAPISI "Umre Yolcuları Eğitim Programı", umre yolcularına umre ibadeti ile ilgili gerekli bilgi ve becerileri kazandırmak, bu ibadeti tamamen Allah'ın rızasına kilitlenmiş olarak, yani ihlasla, aynı zamanda sağlık ve güvenlik içinde yaparak umre ibadetiyle gerekli kazanımları elde edip sonrasında da onları koruyarak devam ettirmelerini sağlayabilmek amacıyla geliştirilmiştir. Bu programda konular dönem esasına göre hazırlanmıştır. Bu programın eğitim süreci üç dönemi kapsamaktadır. Konular her dönemin özellikleri ve gerekleri gözetilerek belirlenmiştir. Konular arasında ön koşulluluk gibi ilişkilerde hesaba katılarak sıralanmış ve şematik olarak yönlendirilmiştir. İlgili şemada her dönem için şu kısımlar yer almaktadır: Süre (ders saati), Konu, Konunun öğretimiyle umre yolcularına kazandırılması hedeflenen amaçlar. Konuyu öğretime başlamadan önce, umre yolcularının bu öğretim sonunda kazanacağı amaçları eğitimcinin çok iyi kavraması gerekmektedir. Eğitimci bunları iyi kavradıktan sonra, - hangi bilgileri ne kadarıyla öğreterek,

12 - hangi araç-gereç ve materyalleri kullanarak, - hangi yöntem ve tekniklere yer vererek vb.... o amaçları kazandırabileceğini düşünüp gerekli ön hazırlıklarını ona göre yapacaktır. Bu konuların işlenişinde dikkat edilmesi gereken kritik öğrenmeler ile öğrenme sürecinde dikkat edilmesi gereken hususlar ve benzerlerinin yer aldığı açıklamalar. Konuların işlenişinde yararlanılabilecek kaynaklar. İlgili şemada eğiticilerin eğitim sürecinde dikkat etmesi ve kullanması gereken yönerge, şema, kroki vb. dokümanlara işaret edilerek, bunlar "ekler" kısmında verilmiştir.

13 UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI UYGULAMA ESASLARI Umre Yolcuları Eğitim Programı'nın başarıyla yürütülebilmesi ve hedeflerine ulaşabilmesi için eğitim sürecinde aşağıda yer alan esaslara uyulması önemlidir. Öğrenme-Öğretme Sürecine İlişkin Esaslar: Umre Yolcuları Eğitim Programı bir bakıma irşat programıdır. Geleneksel İslâmî bir kavram olan irşat; Kur'an ve Sünnet'e dayalı dini bilgilerin doğru ve anlaşılır bir şekilde alıcıyla paylaşılması, muhatabın dini duygularının kuvvetlendirilmesi, inanç, ibadet, ahlak ve sosyal konularda yönlendirilmesi, haramlardan ve kötülüklerden bilinçli olarak sakınmasının kılavuzlanması işidir. İnsanın öğüt almaya, yönlendirilmeye ve kötülüklerden sakındırılmaya ihtiyacı vardır. "Sen öğüt ver, çünkü öğüt müminlere fayda verir." (Zariyat, 51/55), "Eğer öğüt fayda sağlarsa öğüt ver. Allah'a karşı derin saygısı olan kimse öğüt alacaktır." (A'la, 87/ 9-10) anlamındaki ayetler bu gerçeği ifade eder. İrşat boyutuna işaret etmekle bu programın öngördüğü eğitimin özelliklerine dikkat çekilmektedir. Umre ibadeti ile ilgili eğitim/irşat hizmetini sunacak görevliler, Başkanlığın ilgili birimleri tarafından belirlenmektedir. Eğitim/irşat hizmetini alacak olanlar ise kadını ve erkeği, genci ve yaşlısı, zengini ve fakiri, eğitimlisi ve eğitimsizi ile bütün umre yolcularıdır. Yani, birbirinden oldukça farklı özelliklere sahip gayr-i mütecanis/heterojen bir muhatap kitle söz konusudur. Her birinin ön öğrenmeleri, öğrenme özellikleri, ihtiyaç ve beklentileri birbirinden çok farklıdır. Aynı ortamda ve aynı anda her birinin öğrenmesini kılavuzlamak, pek kolay bir iş değildir.

14 Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü İrşat/eğitim hizmeti verilirken aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi önemlidir. 1. Umre yolcularının; yaş, eğitim, kültür ve sosyal yapıları ile bulundukları mekan, yaşadıkları duygu ve beklentileri dikkate alınmalıdır. 2. Eğitimde/irşatta sade ve anlaşılır bir dil, duygulandırıcı, düşündürücü ve yumuşak bir üslup kullanılmalıdır. 3. Zihni karıştıracak, tartışmaya ve yanlış anlaşılmalara yol açabilecek açıklama ve ifadelerden kaçınılmalıdır. 4. Konuların sistematik biçimde öğrenilmesini düzenlemek şarttır. Daldan dala atlayarak değil de; konuyu alt birimlerine ayırarak birim birim ilerlemek suretiyle konunun bütünü gözler önüne serilmeli, fark ettirilmelidir. 5. Eğitimci, öğreteceği konuya çok iyi hakim olmalıdır. 6. Eğitimci, öğretiminde usandırıcı, zorlaştırıcı ve nefret ettirici olmamalıdır. 7. Eğitimci, kişileri eleştiren, azarlayan, kızan, itham eden ve aşağılayan bir üslup kullanmaktan kesinlikle kaçınmalıdır. 8. Eğitimci, ses tonu, jest ve mimiklerinde ölçülü olmalıdır. 9. Eğitimci, hem akla hem de duyguya yeterince hitap etmelidir. 10. Eğitimci, âyet ve hadis metinlerini okumalıdır.

15 UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI 11. Eğitimci, dini kavramları alıcının anlayacağı bir şekilde açıklığa kavuşturmak için önlemler almalıdır. 12. Eğitimci, muhataplarına itibar ettiğini ve onlara değer verdiğini hem ifadeleri hem de tutum ve davranışları ile hissettirmelidir. 13. Öğretim konusu, birimlere ayrılarak sırayla adım adım yürüyerek öğretilmek üzere planlama yapılmalıdır. 14. Konunun içeriği, programın temel amaçlarıyla uyum içinde ve konunun özel amaçlarına ulaştırıcı olmalıdır. Dolayısıyla eğitici, içeriğin boyutlarını ve sınırlarını buna göre belirlemeli; o konuda bildiği her şeyi orada öğretime konu etmeye kalkışmamalıdır. 15. Öğrenme-öğretme sürecinde kullanılacak ders araç ve gereçlerinde Başkanlık tarafından önerilen öğretim materyalleri ve onlarla uyumlu olan başka materyallerden yararlanılmalıdır. 16. Programda yer alan konular, önkoşul öğrenmeler dikkate alınarak oluşturulmuştur. Dolayısıyla bir önceki atlandığı zaman, ona bağlı olan ikinci konunun anlaşılması zorlaşacak veya imkansız olacaktır. Bu yüzden konulardaki yer değişiklikleri, bu durum dikkate alınarak yapılacaktır. Şayet imkanlar elverir de yeni konular da programa ilave edilmek istenirse, o takdirde de bu özellikler dikkate alınmalıdır. 17. Öğretim programı teorik bilginin salt aktarımını öngörmeyip, bilginin anlaşılmasını/kavranmasını ve bunun uzantısı olarak uygulamayı önemsemektedir. Onun için dersler mümkün olduğunca sınıf ortamında ve küçük gruplarla işlenecek; olabildiğince katılımcıların aktif katılımı sağlanacaktır.

16 Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü 18. Katılımcılar yetişkin olduğundan, yetişkin eğitiminin özellikleri dikkate alınarak derslerin işlenmesine ihtiyaç duyulmaktadır. Yetişkinlerin öğrenmesi, çocuk ve gençlerin öğrenmesinden farklılaşabilmektedir. Dolayısıyla programdaki eğitim etkinliklerinin tümünün, yetişkinlere göre düzenlenmesi ve aşağıdaki hususlara dikkat edilmesi önemlidir. a) Yetişkinlerin öğrenmeye yönelimleri, hayat merkezlidir. Bu nedenle, yetişkin öğrenmesini düzenlerken onun yaşama durumları konu edilmeli; verilecek bilgiler onların hayatlarıyla, karşılaştıkları ve hemen yakında karşılaşacaklarını bildikleri sorunlarla ilişkilendirilerek bütünleştirilmeli, bunlar üzerinden verilmeye özen gösterilmelidir. Bu yüzden eğitimin içeriği soyut kalmamalı, umre yolcularının hayatı/tecrübeleri/sorunları, öğretilecek konunun içeriği ve materyali olarak kullanılmalı, onlar irdelenip değerlendirilirken dini bilgi ve değerlerle buluşmaları, onları keşfetmeleri sağlanmalıdır. Böylece konular somutlaştırılarak kolay öğrenilir hale getirilmiş olmaktadır. b) Yetişkinler, ilerde hatırlayıp kullanacakları bir öğrenmeye pek ilgi duymazlar. Onlar yaşadıkları zaman diliminde ihtiyaç duydukları, hemen kullanabilecekleri bir öğrenmeye daha istekli yönelirler. Onun için umre yolcularına öğretmek istenilen içerik, onların ihtiyaçlarıyla ilişkilendirilerek, öğrenecekleri içerikle/bilgilerle onları nasıl karşılayacakları açıklanarak verilmelidir. Ayrıca, onlar, bazen aslında ihtiyaç duyması gereken bir hususa ihtiyaç hissetmeyebilirler. Bu durumda önce bu ihtiyaç hissettirilip ondan sonra ona yönelik eğitim düzenlenmelidir. Bu programın konularının sıralanmasında da, umre yolcularının bu özellikleri/ihtiyaçları gözetilmiştir. < 5 % 1 6

17 UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI c) Yetişkinler, öğrenme sürecine soru sorma, cevap verme vb. eylemlerle dâhil olmak isterler. Bu nedenle, öğrenme-öğretme sürecinde olabildiğince aktif öğrenme yöntem ve tekniklerinin kullanılması önemlidir. Ancak bunun zaman öldürmeye dönüşmemesi için toplantıyı iyi yönetmek gerekir ki bu da, gerekli bilgi ve beceri olmadan başarılamaz. Ayrıca hangi konularda buna ne kadar yer verileceği iyi belirlenmelidir. d) İnsanlar arasında bireysel farklılıklar, yaş ilerledikçe artar. Dolayısıyla, yetişkin eğitiminde biçim, zaman, yer, öğrenme hızı ve yaklaşımındaki farklılıklar çeşitlenir ve çoğalır. Muhatapların arasındaki bu bariz farklılıklar göz önünde bulundurularak her birinin farklı öğrenmesinin gerçekleşmesi için önlemler almak gerekir. Bu çerçevede, mesela tek bir yöntem değil yöntemler, tek bir araç veya materyal değil çoklu araç-gereç ve materyaller... eğitim sürecinde yer almalıdır. 19. Bu programda belirtilen öğrenme hedeflerine ulaşabilmek için, eğitim sürecinin her safhasında çağdaş teknolojik imkanlardan olabildiğince yararlanılması gerekmektedir. Bilgisayar, film, VCD, broşür gibi bütün işitsel ve görsel eğitim materyalleri hazırlanarak veya temin edilerek kullanılmalıdır. Böylece eğitim daha ilgi çekici, dolayısıyla daha etkin, verimli ve daha kolay hale getirilir. Örneğin, tavaf gibi umre menasiki, film izletilerek öğretilebilir. Kutsal topraklardaki tarihi mekanlar gezdirilirken, herkesin eline yazılı metinler/broşürler verilebilir. Umre yolcularının uçağa, asansöre ve otobüslere binerken ve inerken vb. konumlarda takındıkları tutum ve davranışları daha önceden kayda alınmak suretiyle perdeye yansıtılıp/ veya slaytlar hazırlanıp onlar üzerinde birlikte analizler yapılarak konular işlenmeye çalışılabilir. Ancak bu yapılırken asla kişiler öne çıkarılmamalıdır.

18 Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü 20. Umre yolcuları ihram, tavaf, sa'y görevleri esnasında karşılaşılabilecek sıkıntı ve zorluklara başlangıçta genel olarak, bu görevlerin yapılmasının hemen öncesinde ise özel olarak ruhen ve zihnen hazırlanmalıdır. 21. Eğitim programında yer alan konular olabildiğince uzmanları tarafından verilmelidir. Neyi, kime, ne kadar, nerede, niçin, nasıl öğreteceğini bilip beceremeyen kişiler, yararlı olmak isterken zarar verebilirler. Bu nedenle, program öğretim sürecinde yer alacak kişilerin eğiticilik ve öğreticilik nitelikleri özellikle göz önünde bulundurulmalıdır. Diğer taraftan eğitimcilerin, tutum ve davranışlarıyla iyi örnek olmaları son derece önemli önemli eğitici işleve sahiptir. Eğitimciler, ne söylediklerinden ziyade ne olduklarıyla muhataplarını etkilemektedirler. Bu nedenle eğitimciler, tutum ve davranışlarına, hatta jest ve mimiklerine bile dikkat etmekle yükümlüdürler. 22. Eğitim etkinliklerinde musikinin gücü mutlaka devreye sokulmalıdır. Bu bağlamda, öğretime Kur'an-ı Kerim tilavetiyle başlanılması, aralarda umre ibadeti esnasında okunacak telbiye, tekbir ve tehlillerin grup halinde tekrarlatılması önemlidir. Arada çok bilinen, sözleri katılımcılarca anlaşılan ve grupla kolayca söylenebilen ilahilere yer verilmesi iyi olur. Bunun profesyonelce yapılması önemsenmelidir. Bu amaçla yeterli sayıda eleman görevlendirilemediğinde bu eksiğin, CD vb. görsel ve işitsel materyallerle kapatılması gerekir. 23. Bütün bu maddelerde tavsiye edilen hususlara uygun eğitim yapabilmek için olabildiğince az sayıda gruplar oluşturulmalıdır.! e v 8

19 UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI PROGRAM YÖNETİM VE DENETİM İYLE İLGİLİ İLKELER Umre yolcularının Türkiye'deki eğitim/irşat faaliyeti, umre takvimine göre Başkanlıkça uygun görülen bir tarihte başlar ve umre yolculuğu başlayana kadar devam eder. Türkiye'de verilen eğitim esasen daha sonraki dönemlerde düzenlenecek eğitimin temelini teşkil etmektedir. Bu nedenle umre öncesi eğitim konusunda şu hususlar önemlidir: 1. İl ve ilçelerde kadın ve erkek ayrımı yapılmaksızın umre yolcularının tamamının eğitim programına katılımları sağlanır. Bu eğitimin verimliliğini ve başarısını, umre yolcularının devamı olumlu etkilemektedir. Bu nedenle onların gönüllü katılımını sağlamak amacıyla çok yönlü önlemler alınır, hazırlıklar yapılır; bu çerçevede il ve ilçe müftülükleri, eğitime başlamadan önce bütün umre yolcularına sözlü, hatta gerekirse yazılı duyuruda bulunurlar. Bu duyuruda kursun önemi, ne zaman ve nerede başlayacağı, ne tür hazırlıklar yapıldığı belirtilir. Konular onların ihtiyaçlarını karşılayacak nitelikte öğretildiği oranda etkili, ilgi çekici ve verimli olabilir. Bu nedenle eğitimcilerin isabetli seçimi önemlidir. 2. Umre yolcuları için il ve ilçe merkezlerinde düzenlenecek eğitime uygun mekanların seçimi ve hazırlanmasına özen gösterilir. Bu konuda müftülüklerimizce gerekli çalışmalar çok önceden başlatılır ve uygun mekanlar belirlenir. Eğitimin etkin ve verimli yürütülmesi açısından eğitim ortamının uygun özelliklere sahip olması, çekiciliği çok önemli bir faktördür. 1Vc»

20 Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü 3. Eğitim programının ilk günü büyük bir cami veya salonda topluca yapılabilir. Fakat sonraki günlerde söz konusu çalışma, mutlaka kafile ve/veya grup düzeni içinde yürütülmelidir. 4. Eğitim mekanlarının belirlenmesinde, umre yolcularının ulaşım imkanı, park durumu ve diğer sosyal ihtiyaçlarını daha kolay karşılayabilecekleri yerler seçilmelidir. Bu mekanlar önceden hazırlanmalı ve derslerin yukarıda belirtilen ilkelere göre verilebilecek şekilde düzenlenmesi için gerekli önlemler alınmalıdır. 5. Eğitim esnasında kafile başkanı ve din görevlileri mutlaka hazır bulunmalıdır. 6. Her gün yoklama yapılarak "Program Takip ve Devam Cetveli"ne (EK-1) işaretlenir. Devamsızlık yapanlar; kafile başkanı veya grup sorumluları tarafından hemen uyarılarak teşvik edilmelidir. 7. Eğitim programında ders verecek görevliler, il müftülüklerince liyakat esasına göre belirlenmelidir. 8. Dersler 90 dakikalık blok dersler halinde yapılır. Eğitim,"Umre Yolcuları Eğitim Programı Çizelgesine (EK- 2) işlenecektir. 9. Umre Yolcuları Eğitim Programı'nın verimlilik ve denetimi, Başkanlık veya il müftülerince oluşturulan bir komisyon tarafından nitel (mülakat vb.) ve nicel (anket) değerlendirme yöntem ve tekniklerine göre yapılacak ve ilgili birime bildirilecektir. 10. Umre Yolcuları Eğitim Programı Başkanlıktan görevlendirilecek bir yetkili veya il müftüsünün başkanlığında oluşturulan bir ekip tarafından yürütülecektir.

21 UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI 11. Eğitim programının sonunda bir değerlendirme yapılır. Programa az katılanlar veya hiç katılmayanlar yola çıkmadan birkaç gün önce tekrar çağrılır, kısa süreli de olsa onlar için özet bilgileri içeren bir seminer uygulanır. 12. Eğitim programına katılan umre yolcularına "Katılım Belgesi" verilecektir. Umre yolculuğunun başlangıcından yurda dönünceye kadar sürecek olan eğitim faaliyetleri, Başkanlıkça belirlenen organizasyona göre yürütülür. Bu eğitim faaliyetlerinde Başkanlıkça belirlenen İrşat Ekibinin elemanları ve kafile başkanları görev alırlar. Programın bu dönemlere ait kısmının uygulanmasından birinci derecede kafile başkanları sorumludur. Kafile başkanı bu sorumluluğunu, İrşat Ekibi ile işbirliği yaparak, onlardan yardım alarak yerine getirmeye çalışır. İrşat ekibi de bu dönemlerde düzenlenmesi öngörülen eğitim faaliyetlerinin etkin ve verimli biçimde yerine getirilmesi için kafile başkanlarıyla işbirliği içinde planlamalar yapar. Ayrıca, kafile başkanlarının bu eğitim programlarını ne kadar uygulayıp uygulamadıklarını takip edip gerekli önlemleri alır.

22 Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI UMRE ÖNCESİ ÜLKEMİZDE UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI DERS SAATİ KONULAR AMAÇLAR AÇIKLAMALAR KAYNAKLAR İbadet Bilinci ve Umre İbadeti - ibadetin ve bu bağlamda umre ibadetinin nasıl bir bilinçle yapılması gerektiğini, bu bilinç halinin tutum ve davranışlarla ilişkisini kavrar. -İbadet bilinci, ibadette niyetin halisliği, Allah'ın hoşnutluğu dışında -İlmihal 1, s ; hiçbir amaç gütmeme ve umrenin de bu hususlar gözetilerek bilinçle nasıl yapılacağı ve böyle yapmanın tutum ve davranışları yönlen -Umre Rehberi, s dirici gücü vb. konular örneklerle somutlaştırılarak öğretilecektir. -Hac ve irşat Görevlileri İçin Örnek Metinler: Hac ibadeti, Fazileti ve Hikmetleri, s ; Allah için Hac s Bu ders, il ve ilçe müftülüklerince bütün umre yolcularına verilecektir. -İslam kardeşliği ve onun gerektirdiği ahlaki sorumlulukların ne olduğu; dolayısıyla umre süresince farklı yörelerden gelen kişilerle iyi ilişkiler kurmanın, onları rahatsız etmeme, zarar vermeme Metinler: İnsanî İlişkiler Açısından Hac, -Hac ve irşat Görevlileri için Örnek Umre İbadetinin - İslâm kardeşliğinin ve buna bağlı olarak Gereği Olarak Bir kardeşlik hukuku ve ahlakının mahiyetini ve bunun insanı olgunlaştırıcı rolünü somut örneklerle öğretime konu edilecektir. s ; Kul hakkı ve hakka riayet nin, hep yapıcı olmanın gerekliliği ve bunların kardeşlikle ilişkisi s ; Sevgi, Saygı ve Hoşgörü, Arada Yaşama Bilinci fark eder, herkese kardeşçe davranmaya istekli olur. -Bu ders il ve ilçe müftülüklerince bütün umre yolcularına verilecektir. etmek, Genel Olarak Umre Menasiki/ Görevleri ve bunların Hikmetleri -Daha başlangıçta umre menasikinin hikmetlerinin neler olduğunu, insan davranışlarını dönüştürücü etkilerini genel hatlarıyla kavrar ve görevleri içtenlikle yerine getirip ürünlerini elde etmeye istekli olur. -Ayrıntılar girmeden umre görevleri, bunların hikmetleri ve öngörülen hikmetlerin gerçekleşmesi için umre yolcularının neler -Hac İlmihali, s ; yapacakları, ne tür sıkıntılara, zorluklara içtenlikle/gönüllü olarak -İlmihal 1, s katlanmaları gerektiği konuları öğretilecektir. - Umre Rehberi, s Bu ders, il ve ilçe müftülüklerince bütün umre yolcularına verilecektir.

23 UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI -Umre organizasyonu çerçevesinde Yolculuğa Çıkmadan Önce -Hakkıyla umre yapabilmek için daha yapması gerekenleri bilir, Maddi ve Manevi işin başında tevbe etme, bu bağlamda Hazırlık ilgili kişilerle helalleşme, ruhen ve madden hazırlıklı olarak yola çıkmanın önemini fark eder ve bu hazırlık konusunda duyarlı olur. -Kendi grubundan sorumlu görevlilerle ve arkadaşlarıyla tanışma, yolculuk süresince kimlerle ne şekilde irtibat kurulabileceği meselesi, - Hac ve irşat Görevlileri İçin Örnek -Umre yolculuğuna çıkmadan helalleşme, dua, tövbe ve istiğfar, Metinler: Tövbe ve istiğfar, s ; -Yolculuk esnasında ve Kutsal topraklarda karşılaşılabilecek sorunlara İbadetin Özü Sabır, s ; Maddi karşı sabır ve tahammül hazırlığı, ve Manevi Temizlik ve Çevre Bilinci, -Ve yolculukta her umre yolcusunun yanında bulundurması gereken s ; ilaç, eşyalar öğretime konu edilecektir. -Haccı Anlamak, s Bu ders, hem il ve ilçe müftülüklerince bütün umre yolcularına; hem de kafileler belli olduktan sonra kafile başkanları tarafından kendi kafilelerine verilecektir. -Kadın umre yolcularının umre ibadetlerini yaparken; ihram, tavaf, sa'y görevlerini yaparken özellikle dikkat etmeleri gereken farklı hususlar (ihramda giysi farklılığı, telbiye ve tavafta sesi yükseltmeme, hervele ve ıztıba yapmama vb.), Kadınlara Özgü Konular Kadın umre yolcusu, - Umre yolculuğu esnasında karşılaşacağı özel hallerde neleri nasıl yapacağını kavrar. -Özel hallerinde kimlerden nasıl yararlanacağını bilir. - Özel hallerinde bulunan kadınların umre menasikinden yapıp yapa- mıyacağı görevler, -Özel hallerinde bulunan kadınların mescid ziyaretleri konusu, - Ülkemizde bayram, Cuma ve cenaze namazı kılma noktasında alışkanlıkları bulunmayan kadın umre yolcularına bu konular hakkında bilgi verilir. -Hac ilmihali, s ; -İlmihal 1, ; - Haccı Anlamak, s ; - Hac Sıkça Sorulanlar, s ; -Umre Rehberi, s Bu ders, hem il ve ilçe müftülüklerince bütün kadın umre yolcularına; hem de kafileler belli olduktan sonra kafilede bulunan bayan irşad görevlileri tarafından kadın umre yolcularına özel olarak yapılır. -Bu konular kadın umre yolcularına yeri ve zamanı geldikçe kafile başkanı ve irşad görevlileri tarafından özel olarak tekrarlanır.

24 Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü - ihrama girmenin, ihram yasaklarının, (Doğrudan Mekke'ye gidecek umre yolcuları için) Umre İbadetinde Yapılması Gereken Görevler tavaf ve sa'yin ne olduğunu, umrenin nasıl yapılacağını, İhram'dan nasıl çıkılacağını açıklar, - Umre ve onun içindeki görevlerin anlam ve hikmetlerini kavrar, -Hikmetlerini dikkate alarak umreyi kurallarına uygun bir biçimde gerçekleştirmeye istekli olur. - Umre niyeti ve telbiye, ihram ve ihram yasakları, umre tavafı ve sa'yi, ihramdan çıkış, -Umre esnasında yapılan ihrama girme, telbiye, tavaf, sa'y ve tıraş olmanın mana ve hikmetleri, görsel ve işitsel materyallerden de yararlanmak suretiyle somutlaştırılarak öğretilecektir. -Bu ders, doğrudan Mekke'ye gidecek umre yolcuları için Türkiye'de; Medine'ye gidecek umre yolcuları için de Medine'de kafile başkanlarınca yapılacaktır. -Hac İlmihali, s ; ; -İlmihal 1, ; - Umre Rehberi, s ; Okunması ve ezberlenmesi gereken duaları öğrenmeye istekli olur. -Hz. Muhammed ve Ashabu'r-Rasul sevgisi, (Doğrudan Medine'ye gidecek umre yolcuları için) Hz. Peygamber (s.a.s.), Mescid-i Nebevi ve Medine Hz. Peygamber ve ashabını tanıma ve onların hayatını anlamanın, Medine'yi tanımanın, Mescid-i Nebevi'de namaz kılma, Kur'an okuma, kitap okuma, tefekkür etme, tövbe, istiğfar, dua ve zikrin önemini fark eder, Bunları yapmaya, Ravzayı ve mücavir kabirleri ziyarete istekli olur, -Ravza ve mücavir kabirleri ziyaret adabı, -Mescidi Nebevi'nin fiziki özellikleri ve fazileti, -Mescid-i Nebevi'de namaz kılma (40 vakit namaz), Kur'an okuma, kitap okuma, tefekkür etme, tövbe, istiğfar, dua ve zikrin önemi, -Medine'nin manevi atmosferi öğretime konu edilecektir. -Bu ders, doğrudan Medine'ye gidecek umre yolcuları için Türkiye'de; Mekke'den Medine'ye gidecek umre yolcuları için de Mekke'de kafile başkanlarınca yapılacaktır. -Hac ve irşat Görevlileri İçin Örnek Metinler: Tarihimizde Peygamber ve Haremeyn Sevgisi ve Ecdadımızın Kutsal Beldelere Yaptığı Hizmetler, 69-76; -Haccı Anlamak, s ; - U mre Reh beri, s ; ; -Hz. Peygamberin izinde: s

25 UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI KUTSAL TOPRAKLARDA UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI Medine'de Umre Yolcuları Eğitim Programı DERS SAATİ KONULAR AMAÇLAR AÇIKLAMALAR KAYNAKLAR Medine'deki Ziyaret Yerlerini Tanıma -Medine'yi, oradaki ziyaret edilmesi - Cennetü'l-Beki', Uhud, Kuba Mescidi, Kıbleteyn Mescidi, Hendek, gereken mekanları daha yakından Yedi Mescitler, Gamame, Hz. Ebubekir ve Hz. Ali Mescidi, Cuma tanıyarak Hz. Peygamber ve onun mescidi, Mikat mescidi, ashabını, yaşadıkları hayatı derinlemesine kavrar, oradan kendi hayatı için öğretime konu edilecektir. -Bu ders, gezi-gözlem yöntemi ve/ya görsel materyaller ile çıkarılacak dersleri fark eder. -Hicaz Albümü, s ; Hac ve irşat Görevlileri İçin Örnek Metinler: Hac ve Umre Ziyaret Yerleri, s ; - Haccı Anlamak, s ; Hz. Peygamberin İzinde: s ; - Umre Rehberi, s Hicretin amaç ve anlamlarını açıklar, -Hicret sonrası Medine'de Müslüman -Hz. Peygamber (s.a.s.)ln Medine'ye hicreti ve orada İslam'ı toplumun nasıl oluşturulduğunu ve tebliği, Medine'ye Hicret ve İslam Toplu- munun Oluşumu özelliklerini açıklar, -Bütün bunların günümüz Müslüman(lar)ı için hangi mesajları içerdiğini kavrar, Aynı bilince sahip Müslüman birey olma ve benzer toplumun bugün oluşması için neler yapabileceğini fark eder. -Medine'de eğitim seferberliği, -Hz. Peygamberin İzinde: s ; -Medine'de te'sis edilen İslam kardeşliği, -Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, -Gayri Müslimlerin de içinde yer aldığı İslam toplumunun oluşumu ve bir arada barış içinde yaşama kültürünün geliştirilmesi, s Bütün bunların gerçekleşmesi için Müslümanların yapıp ettikleri, -yaşanmış örneklerle somutlaştırılarak öğretime konu edilecektir. -Bunları gerçekleştirmeye istekli olur.

26 Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü -Hz. Peygamberin izinde: s Hac ve irşat Görevlileri için Örnek Hz. Peygamber (s.a.s)'in Sünneti ve Örnekliği -Sünnetin anlamlarını ve Hz, Peygamberin günümüz müslümanı için nasıl örnek olduğunu açıklar, -Hz. Peygamberi örnek edinmeye - Sünnet kavramının anlamları ve sünnete ittiba, -Peygamber Efendimiz (s.a.s.)ln ümmetine örnekliği, sahabe hayatından somut örneklerle öğretilecektir. Metinler: Sevgili Peygamberimizi Anlamak ve Getirdiği Prensipleri Yaşamak, s ; -Hz. Peygamberi Örnek Almanın Ma istekli olur. hiyeti, s ; Allah ve Peygamber Sevgisinin Anlam ve Önemi, s İman, İslam ve İhsan Kavramları - İman, İslâm ve İhsan kavramlarının anlamlarını açıklar, -Allah'ı görüyormuşçasına yaşamanın anlamını ve bunun nasıl gerçekleştiri -Bu kavramlar Cibril hadisi çerçevesinde bir bütünlük içerisinde, - İmanın mahiyeti, - İslam'ın ana esasları, - İhsanın anlamı ve mü minin hayatına yansıma biçimi, -İslam Ansiklopedisi, TDV,' man" Maddesi, XXII, ; "İslam" Maddesi, XXIII, 1-10; Ihsan" Maddesi, XXI, leceğini kavrar, -Muhsince yaşamaya istekli olur. -Günlük hayattan örneklerle somutlaştırılarak öğretime konu edilecektir. -İlmihal 1, İhrama girmenin, ihram yasaklarının, (Medine'den Mekke'ye gidecek umre yolcuları için) Umre İbadetinde Yapılması Gereken Görevler tavaf ve sa'yin ne olduğunu, umrenin nasıl yapılacağını, Ihram'dan nasıl çıkılacağını açıklar, - Umre ve onun içindeki görevlerin anlam ve hikmetlerini kavrar, -Hikmetlerini dikkate alarak umreyi kurallarına uygun bir biçimde gerçekleştirmeye istekli olur. -Umre niyeti, telbiye, ihrama girme, ihram yasakları, umre tavafı ve sa'yi, ihramdan çıkış, - Umre esnasında yapılan ihrama girme, telbiye, tavaf, sa'y ve tıraş -Hac ilmihali, s ; ; olmanın mana ve hikmetleri, görsel ve işitsel materyallerden de -İlmihal 1, ; yararlanmak suretiyle somutlaştırılarak öğretilecektir. -Umre Rehberi, s ; Bu ders, Medine'den Mekke'ye gidecek umre yolcuları için yapılacaktır. -Okunması ve ezberlenmesi gereken duaları öğrenmeye istekli olur.

27 UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI Umre Yolcusu, -Dönüş yolculuğuna hazırlık, (Medine'den ülkemize - Umre ibadetiyle kazandığı güzellikleri -Mekke ve Medine'deki kazanımların korunarak geliştirilmesi, dönecek koruyarak geliştirmenin gerekliliğini - Umre yolculuğunda görülen ve yaşanan güzel ve önemli olayların başkalarıyla paylaşılması, umre yolcuları için) fark eder, Umre İbadetini -Bunu yapabilmek için kutsal topraklarda yaşadıklarının hep güzel yönlerini -Umre yolculuğunda karşılaşılan nahoş durumlardan söz edilmemesi öğretilecektir. Tamamlayanların Medine'den Ülkemize hatırlamanın olumlu etkisini anlar, Donuşu -Bu ders, Medine'den ülkemize dönecek umre yolcularına verilecektir. - Umre ile kazandığı güzellikleri geliştirmeye istekli olur. - Hac ve irşat Görevlileri için Örnek Metinler: Hacca Gitmek, Hacı Olmak, Hacı Kalmak, s ; Sevgi, Saygı ve Hoşgörü, ; -Haccı Anlamak, s Mekke'de Umre Yolcuları Eğitim Programı DERS SAATİ KONULAR AMAÇLAR AÇIKLAMALAR KAYNAKLAR Ana Hatlarıyla Mekke ve Kabe Tarihi İle Bu Bağlamda Mz. İbrahim'in Yeri -Hz. İbrahim'in hayatından ve Mekke tarihindeki önemli olaylardan alınacak mesajlar, -Kabe'nin, orada yapılan ibadetlerin anlamını kavrar, -Mescid-i Haram'ın fiziki özellikleri, fazileti ve orada ibadet etmenin önemi öğretilecektir. -Kabe'ye Peygamber bilinciyle yönelme ve ondan yararlanmaya istekli olur. - Hicaz Albümü, s. 9-48; - Hz. Peygamberin İzinde: s Hz. Muhammed ve Evrensel Mesajı, s İslam Ansiklopedisi, TDV, "Kabe" Maddesi, XXIV,

28 Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü Mekke'deki Ziyaret Yerlerini Tanıma -Hicaz Albümü, s ; - Mekke'nin, İslâm'ın doğduğu yer - Hira Nur dağı, Sevr dağı, Arafat, Müzdelife ve Mina, Hayf mescidi, olarak önemini bilir, Hac ve irşat Görevlileri için Örnek Akabe, Cennet-i Mualla, Cin Mescidi, Efendimizin doğduğu evin Metinler: Hac ve Umre Ziyaret Yerleri, -Mekke'deki ziyaret edilmesi gereken yeri, Hudeybiye, Ci'râne, s ; mekanları daha yakından tanıyarak Hz. -Gezi-gözlem yöntemi ve/ya görsel-işitsel materyaller ile öğretime konu edilecektir. Peygamber ve onun ashabını, yaşadıkları hayatı derinlemesine kavrar, - Hz. Peygamberin izinde: s Umre Rehberi, s ; -Oradan kendi hayatı için çıkarılacak mesajları/dersleri anlar. Umre Yolculuğunda Nafile İbadet -Nafile ibadetleri çokça yapar, lere (Nafile umre, -Özellikle nafile umre ve nafile tavaf nafile tavaf, nafile yapmaya kendini alıştırır, namaz, nafile oruç - Bu ibadetleri hikmetlerine uygun ve sadaka) Önem yapmaya istekli olur. Verme -Tavaf çeşitleri, nafile tavaf ve nafile umre ile alakalı hükümler, -Nafile namaz ve nafile oruç ve sadaka ile alakalı hükümler, -Bu görevler yerine getirilirken ruhen hazır olma, - Bu görevlerin sembolik anlamları ve hikmetleri görsel işitsel materyallerden de yararlanılarak öğretime konu edilecektir. -Hac İlmihali, s ; ; -İlmihal 1, ; ; ; -Umre Rehberi, s Umre ibadeti ile kazanılan güzel hasletlerin korunarak daha da Umre Yolculuğunda Elde Edilen -Şeytanın verdiği vesveselerden uzak durmak suretiyle, ikili geliştirilmesinin gerekliliği, - Umre ibadetiyle kazandığı olgunluğu/ güzel ahlakı koruyarak geliştirmenin Manevi Kazanım- ilişkilerde karşılaşılacak olumsuzluklara karşı sabırlı ve hoşgorulu gerekliliğini fark eder, ların Korunup davranarak her konuda hata ve günahlardan uzak durup iyi, - Umre yaptıktan sonraki hayatını daha Geliştirilmesi doğru ve güzel olanı yapma gayreti içerisinde olmak konuları güzel yaşamaya istekli olur. hayattan örneklerle somutlaştırılarak öğretilecektir. -Hac ve irşat Görevlileri için Örnek Metinler: Hacca Gitmek, Hacı Olmak, Hacı Kalmak, s ; Sevgi, Saygı ve Hoşgörü, Q5%2S

29 UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI -Tefekkür etme, -Dua ve zikrin anlamlarını açıklar, -Kur'an okuma, D u a v e Z ik rin Ö n e m i -Dua ve zikrin niçin ve nasıl yapılacağını anlar, - Dua ve zikrin bireye kazandırdıklarını kavrar, - Dua ve zikretmeye istekli olur. -Dua ve zikrin mahiyeti ve anlamı, - Dua ve zikretmede amaç, -Dua ve zikrin nasıl yapılacağı, - Dua ve zikrin bireye yararları ve benzeri boyutlar, günlük hayattan örneklerle somutlaştırılarak öğretime konu edilecektir. -Hac ve irşat Görevlileri için Örnek Metinler: Dua, s ; -Dualar, DİB, İsla m K a rd e ş liğ i - İslâm kardeşliğinin anlamını açıklar, -Kardeşliğin Müslüman bireye yüklediği hukuki ve ahlaki yükümlülükleri anlar, -Bu yükümlülükleri yerine getirmeye istekli olur. - Kardeşlik hukuku ve ahlakı, - İslam ahlakının temel ilkelerinin ve temel insan haklarının muhafaza edilmesinin önemi, Metinler: Kul Hakkı ve Hakka Riayet, -Hac ve irşat Görevlileri için Örnek -Bir arada yaşama bilincinin artırılarak muhafaza edilmesi, s ; Din Kardeşliği ve Önemi, s ; Güvenilir Olmanın Önemi, -Kul hakkı ve hakka riayet, s ; -Haset, gıybet, kin, iftira ve diğer kötü hasletlerden uzak durulması, -Hz. Peygamberin izinde: s Tarihten ve günlük hayattan somut örneklerle öğretilecektir. İyi M ü s lü m a n A h la k ı G ü z el O la n d ır -iyi Müslüman olmanın güzel ahlak sahibi olmakla mümkün olduğunu kavrar, -iyi Müslüman olmak için çabalamaya istekli olur. -Dindarlık kalitesinin ahlaki olgunluk olarak tezahür edeceği, -Dolayısıyla bireyin imanı ve ibadet hayatının kalitesiyle ahlak güzelliği arasında bağ olduğu, -Hz. Peygamberin hayatından ve günlük hayattan somut örneklerle öğretilecektir. -Hac ve irşat Görevlileri için Örnek Metinler: Ahlak Eksenli Dindarlık, s ; Mü'minlerin Özellikleri, s ; - Hz. Peygamberin izinde: s ; V c i )

30 Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü -Dünya ve ahretin, insan hayatının bütünlüğü içinde farklı safhalar olduğunu, -Dünya hayatının geçici olmasına İslam'da Dünya ve rağmen ahiret hayatının üretim yeri Ahiret Algısı olduğundan güzel yaşanması gerektiğini kavrar, -İslam'ın hem dünyada hem de ahrette güzel yaşamayı kılavuzladığı, - İnsan hayatındaki dünya ve ahiret bütünlüğü, - Ahiret hayatının dünyada iken kazanılacağı, dolayısıyla dünya hayatının oyun gibi geçici olmasına karşın işlevleri bakımından önemli olduğu ve dünya hayatının ahirete endeksli yaşanması gerektiği, -İslam'a Giriş "Gençliğin İslam Bilgisi", s ; -İslam'a Giriş "Ana Konulara Yeni Yaklaşımlar, s Dünya ve ahrette güzel yaşamanın esaslarını İslâm'ın gösterdiğini fark eder. - Ahiret hayatının gerçek yaşanılacak yer (ücretinin daha iyi) olduğu öğretilecektir. Ölüm Gerçeği - Ölümün, insan hayatının son aşamasına bir geçiş olduğunu bilir, -Dünyada güzel yaşayanların ölümünün de güzel olacağını fark eder, -Dünyada her yaptığının ahrette karşılığını göreceği bilinciyle yaşamaya istekli olur. -Ölümün bir yok oluş olmadığı, ölüm ile yeni bir hayata başlandığı, -İslam'a Giriş "Gençliğin İslam Bilgisi, -Ölüm öncesi hayatın hesabının ölüm ötesinde verileceği, s Her an ölüme hazırlıklı olma bilinci ile dünya hayatını düzenlemenin gerekliliği, - İslam Ansiklopedisi, TDV,"Ölüm" Maddesi, XXXIV, Bu bilinç ile dünyada yaşayan Müslüman için ölümün korkulacak bir olgu olmadığı üzerinde durulacaktır.

31 UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI İman-Amel İlişkisi - İman ve amel kavramlarının anlamı, - İman ve amelin mahiyetçe birbirinden farklı olmalarına rağmen aralarında -Tahkiki imanın bir pasif kabullenme olmadığı, güçlü bir sebep-sonuç ilişkisi olduğunu anlar, -İman ve amelin birbirinden farklı olduğu, -Ama iman ve amel arasında güçlü bir sebep ve sonuç ilişkisi - imanın lafı edilecek bir şey olmadığını bulunduğu, ve varlığını güzel tutum ve davranışlarla göstereceğini kavrar, -Amellerin ancak imanla değer kazanacağı günlük hayattan örneklerle zenginleştirilerek öğretilecektir. - inandığı gibi yaşamaya istekli olur. -Hac ve irşat Görevlileri İçin Örnek Metinler: iman ve Salih Amel, ; -İlmihal 1, Her varlığın ister istemez Allah'a kul Kulluk Bilinci ve İbadet olduğunu, ama insanın isteyerek kulluk yapmasının önemli olduğunu bilir, -Kulluğun mahiyeti, -İrâdî (tav'an) ve icbârî kulluk, -Kulluk bilinciyle bireyin nasıl özgürleştiğini açıklar, -Kulluk bilinci ile yapılan her eylemin ibadet olduğu gerçeği, - İslâm'ın öngördüğü kulluk bilincinin bireyi özgürleştirici gücü, -Kulluk bilinciyle hayatın nasıl anlamlı, -Kulluk bilinciyle yaşanan hayatın zevk verici oluşu, dolayısıyla zevkli hale getirilebileceğini kavrar. -Günlük hayattan örneklerle somutlaştırılarak öğretilecektir. -Hz. Peygamberin izinde: s ; İslam'a Giriş "Temel Esaslar", s İslam'a Giriş "Ana Konulara Yeni Yaklaşımlar" s ; - İslam Ansiklopedisi, TDV, "İbadet" Maddesi, XIX, İslâm'ın öngördüğü kulluk bilinciyle yaşamaya istekli olur.

32 Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü Dilimize Sahip Olalım -Allah'ın lütfettiği en önemli nimetlerden olan dilin şükrünün, onu yerli yerince kullanmakla olacağını bilir, - İslâm'ın öğrettiği güzel ahlaka sahip olmak için dili iyi kullanmanın şart olduğunu anlar, -Dilini hayırlı kullanmaya istekli olur. -Dilin insana verilmiş önemli bir nimet olduğu ve onun hayırlı kullanımıyla şükrünün eda edileceği, -Dili iyi kullanmadan İslâm ahlakını kazanmanın mümkün olmadığı, - Hac ve irşat Görevlileri için Örnek -Hayır konuşma, Metinler: Güzel Söz, s ; Dilin -Boş konuşma ve malayani sözlerden uzak durma, Afetleri, s insanlar arasında söz taşıma, kötü söz, yalan, gıybet, başkaları ile alay etme gibi davranışlardan kaçınma konuları gerekçeleriyle ve günlük hayattan somut örneklerle öğretime konu edilecektir. (Mekke'den Hz. Peygamber ve ashabını tanıma ve onların hayatını anlamanın, Medine'yi Medine'ye gidecek tanımanın, Mescid-i Nebevi'de namaz Umre yolcusu için) kılma, Kur'an okuma, kitap okuma, Hz. Peygamber tefekkür etme, tövbe, istiğfar, dua ve (s.a.s.), Mescid-i zikrin önemini fark eder, Nebevi ve Medine Bunları yapmaya, Ravza'yı ve mücavir kabirleri ziyarete istekli olur, -Hz. Muhammed ve Ashabu'r-Rasul sevgisi, -Ravza ve mücavir kabirleri ziyaret adabı -Mescidi Nebevi'nin fiziki özellikleri ve fazileti, -Mescid-i Nebevi'de namaz kılma (40 vakit namaz), Kur'an okuma, kitap okuma, tefekkür etme, tövbe, istiğfar, dua ve zikrin önemi, -Medine'nin manevi atmosferi öğretime konu edilecektir. -Hac ve İrşat Görevlileri için Örnek Metinler; Tarihimizde Peygamber ve Haremeyn Sevgisi ve Ecdadımızın Kutsal Beldelere Yaptığı Hizmetler, 69-76; -Haccı Anlamak, s ; -Umre Rehberi, s ; Hz. Peygamberin izinde: s

33 UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI (Mekkeden ülkemize dönecek Umre yolcusu için) Umre Yolcularının Mekke'den Ülkemize Donuşu - Umre ibadetiyle kazandığı güzellikleri koruyarak geliştirmenin gerekliliğini fark eder, -Bunu yapabilmek için umre yolculuğunun hep güzel yönlerini hatırlamanın olumlu etkisini anlar, -Umre ibadeti ile kazandığı güzellikleri -Dönüş yolculuğuna hazırlık, -Hac ve İrşat Görevlileri İçin Örnek -Mekke ve Medine'deki kazanımların korunarak geliştirilmesi, Metinler: Hacca Gitmek, Hacı Olmak, -Umre yolculuğunda görülen ve yaşanan güzel ve önemli olayların başkalarıyla paylaşılması, Hoşgörü, ; Hacı Kalmak, s ; Sevgi, Saygı ve - Umre yolculuğunda karşılaşılan nahoş durumlardan söz edilmemesi -Haccı Anlamak, s öğretilecektir. geliştirmeye istekli olur. UMRESİNİ YAPIP ÜLKEMİZE DÖNENLERE UYGULANACAK EĞİTİM PROGRAMI Umre ibadetini tamamlayanların ülkemize döndükten sonra da İslâmî bilinç veya duyarlılığı geliştirerek sürdürmeleri için onların birbirleri ile ilişki içinde olmaları ve çeşitli vesilelerle bir araya gelmeleri Müftülüklerce teşvik edilir ve gerekli organizasyonlara rehberlik edilir. Bu bir araya gelmeler vesilesi ile onları irşad konusunda uygun görülen konular üzerinde durulur.

34 m < % > Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü EKLER EK I: UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI TAKİP VE DEVAM CETVELİ SIRA NO: ADI SOYADI 1. GÜN 2. GÜN 3. GÜN 4. GÜN 5. GÜN 6. GÜN 7. GÜN 8. GÜN

35 UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI EK II: UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI ÇİZELG ESİ ÖRNEĞİ TARİH DERS SAATİ ADI SOYADI EĞİTİM GÖREVLİSİ İMZASI KONU AÇIKLAMALAR

36 Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü EK III: UMRE MENASİKİ UYGULAMA CETVELİ 1. Mikat mahallinden önce ihrama girmek için niyet edip telbiye getirdiniz mi? 2. Umre tavafını yaptınız mı? 3. Tavaf namazını kıldınız mı? 4. Umre tavafından sonra umrenin sa'yini yaptınız mı? 5. Umre sa'yinden sonra tıraş olup ihramdan çıktınız mı? 6. İhramdan çıkıncaya kadar ihram yasaklarına riayet ettiniz mi?

37 UMRE YOLCULARI EĞİTİM PROGRAMI EK IV: UMRE ORGANİZASYONUMUN SUUDİ ARABİSTAN'DA GÖREV YAPAN HİZMET EKİPLERİ

38 Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü EKV: KROKİLER (Medine ve Mekke Yerleşim Planları) 2013 YILI UMRE ORGANİZASYONU MEDİNE YERLEŞİM PLANI 2. B Ö L G E OTEL NO OTEL AO«I LÜLU MÜBAREK 3 K.VA3 ALEMİ SAL İM fy E SENABIL MİHRA8 CROM RAMAOA KIBLE MEDİNE MENAZEI KIBLE MENAZEI GRAND MENA2K I DİYAR AL MAMURA MENAZİL ESVAF MEVEOOE EL CEZVL MENAZİL MUHACİRİN RİYAO MUHACİRİN KASR EL AMRI

39 2013 YILI UMRE ORGANİZASYONU MEKKE YERLEŞİM PLANI UMRE YOLCULAR! EĞİTİM PROGRAMI

40 Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürlüğü EK VI: VEDALAŞM A VE UĞURLAMA Uzak bir yola giderken veya içinde bulunulan ortamdan ayrılırken vedalaşmak, dinî gelenek ve kültürümüzün bir özelliğidir. Şayet bu ayrılık uzun bir yolculuk ve süreyi kapsıyorsa daha da önemli bir hale gelir. Bu nedenle ülkemizin birçok yerinde askere, gurbete ve uzak bir yere gidenlere özel programlar ve törenler düzenlenir. Umre yolculuğu da bu duygu yüklü ayrılıklardan birisidir. Eski bir geleneğimiz olarak bu kutsal yolculuğa çıkacaklar için ağırlama ve uğurlama törenleri yapılır. Yemekler ve ikramlar hazırlanır. Mevlit, ilahi ve dualar okunur, tekbirler getirilir. Günlerce önceden ziyarete gelen ve giden komşular, dostlar ve arkadaşlar eksik olmaz. Herkes umre yolculuğuna çıkanlara hayırlı yolculuklar diler, Peygamber Efendimiz (s.a.s.)'e selam gönderirler. Umre yolcularına, kutsal topraklara hareket etmeden önce maddi ve manevi borçlarından kurtulmuş, huzur ve mutluluk içinde mukaddes topraklara doğru yönelmenin hazzını, şevkini ve heyecanını yaşayarak yola çıkabilmesi için bazısı umre ibadetinin adabından da olan aşağıdaki konularda onlara bilgi verilmesi yararlı olacaktır. Üzerlerinde kul hakkı bulunanlar yola çıkmadan önce hak sahiplerinin haklarını ödeyerek onlarla helalleşmelidir. Yola çıkmadan önce umre yolcusunun kırgın ve dargın olduğu kimseler varsa onlarla barışması ve gönüllerini alması gerekir. Yola çıkmadan akraba ve dostlarla vedalaşılmalıdır. Gösterişten ve böbürlenmekten sakınılmak, mütevazı ve ihlaslı olunmalıdır. Yola çıkarken iki rekât namaz kılınmalıdır.