ÇALIŞMA ORTAMI GÖZETİMİ
Eğitimin Amacı Çalışma ortamı gözetiminin tanımı ve kapsamı, İş güvenliği uzmanlarının çalışmalarındaki yeri ve önemidir.
ÇALIŞMA ORTAMI GÖZETİMİ EKSENİ Rast gele gelişi güzel yapılan çalışmalarla çalışma ortamı gözetimi yapılamaz RİSK DEGERLENDİRMESİ RİSK DEGERLENDİRME SONUCU DÜZELTİCİ FAALİYETLER İYİLEŞTİRME ÖNERİLERİ Yasal mevzuat 4857 sayılı iş kanunu ve bu kanunu ile birlikte yürürlüğe giren yönetmelikler ve tebliğler İşin yürütümüne ilişkin yönetmelikler ve tebliğler İş sağlığı ve Güvenliği ne ilişkin yönetmelikler ve tebliğler 1475 sayılı iş kanun çerçevesinde yürürlükte olan tüzükler İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Yapı İşlerinde İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Maden ve Taş Ocakları İşletmelerinde ve Tünel Yapımında Alınacak İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Önlemlerine İlişkin Tüzük Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük UZMANLIK BİLĞİ BECERİ
Çalışma Ortamı Gözetiminin Tanımı Çalışma ortamı gözetimi; işyerlerinde çalışanların maruz kalabilecekleri endüstriyel kirlenmelerin (Ör: gürültü, kimyasal gazları, tozlar vb.) iş sağlığı ve güvenliği mevzuatları kapsamında değerlendirilmesidir.
Çalışma Ortamı Gözetiminin İş Güvenliği Uzmanlarının Çalışmalarındaki Önemi İş güvenliği uzmanlarının temel görevi çalışanların iş kazaları ve meslek hastalıklarından korunmasıdır. Bu kapsamda çalışma ortamının gözetimi iş kazalarının ve meslek hastalıklarının önlenmesinde etkili bir yöntemdir.
İş Güvenliği Uzmanının Çalışma Ortamı Gözetimi Yönünden Görevleri Çalışma ortamının gözetimini yapmak, İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği yönünden yapılması gereken periyodik bakım, kontrol ve ölçümleri planlamak ve uygulanmasını kontrol etmek,
İş Güvenliği Uzmanının Çalışma Ortamı Gözetimi Yönünden Görevleri İşyerinde kaza, yangın veya patlamaların önlenmesi için mevzuata uygun çalışmalar yapmak ve uygulamaları takip etmek, Periyodik olarak eğitimleri ve tatbikatları yaptırmak.
İç Ortam Ölçümleri Gaz ölçümleri Toz ölçümleri Gürültü ölçümleri Termal konfor ölçümleri Aydınlatma ölçümleri
Gaz Ölçümleri Prosesten kaynaklanan kimyasal gazların ölçülerek tespit edilmesi amaçlanır. Bu ölçümler yapılırken kullanılan araçlar; Sensörler Renkli Tüpler Taşınabilir Gaz Kromotografları Numune Toplama Pompası
Toz Ölçümleri Prosesten çıkan toz tespit edilir ve çalışma ortamındaki miktarı özel cihazlarla belirlenir. Genellikle ölçüm sonucu mg/m 3 tespit edilir.
Toz Genel anlamda çeşitli büyüklükteki katı taneciklerin hava veya başka bir gaz ile karışım haline toz denir. Solunabilen tozların tane büyüklüğü 60 mikronun altındadır. Özellikle 5 mikrondan küçük zerrecikler, boyutlarına ve türlerine bağlı olarak akciğerlerin derinliklerine kadar ulaşabilir. Akciğer dokularına zarar verir ve çeşitli mesleki akciğer hastalıklarına yol açabilir. Tozların sağlık açısından en zararlı olanları 0,5 mikron ile 5 mikron arasında olanlardır. Organik Tozlar Bitkisel maddelerin oluşturduğu organik tozlar Sentetik bileşiklerin oluşturduğu organik tozlar Anorganik Tozlar Fibrojenik tozlar Toksik tozlar Kansorojen tozlar Radyoaktif tozlar Alerji yapan tozlar İnert tozlar
Gazlar Ve Buharlar Boğucu Gazlar Basit Boğucu Gazlar Havadaki oksijenin yerini alarak veya oksijenin konsantrasyonunu yaşam için yeterli olmayacak bir seviyeye düşürerek boğucu etki gösterirler. Bu tip gazlara karbondioksit, metan, etan, propan, bütan, hidrojen ve azot örnektir. Kimyasal Boğucu Gazlar Vücutta kimyasal reaksiyonlara girmeleri ile boğucu etki gösterirler. Bu tip gazlara karbonmonoksit, hidrojensülfür ve hidrojensiyanür örnektir. Tahriş Edici Gazlar Asidik özellikleri ve suda çözünürlükleri sebebiyle solunum sistemi üzerinde tahriş edici etki gösterir. Amonyak, kükürtdioksit, fosgen, klor, azot oksitleri ve asit buharları bu gruba girerler. Sistematik Etki Gösteren Zehirli Gaz ve Buharlar Vücudun belirli sistemleri üzerinde toksik etkisi yapan gaz ve buharlardır. Akciğer zarları üzerine tesir eder veya doğrudan dolaşıma girerler. Arsin, karbonsülfür bu gruba girerler. Narkotik Buharlar Maruziyet halinde uyuşukluk ve uyku hali verirler. Dikkatin dağılmasına sebep olduğundan kaza riskini artırır. Benzin, toluen, trikloretilen bu gruba girerler.
Çözücüler Çözücüler, hem buharlarının solunması ile işçilerin sağlığı üzerinde olumsuz etkilere yol açmakta, hem de deri temasıyla endüstriyel dermatitlere yol açabilmektedirler. Bazı çözücüler ise deri yoluyla emilerek vücutta toksik etkiler göstermektedir. Fenol, nitrobenzen bu gruba girerler. Primer Tahriş ediciler Deri hastalıklarının %80 i bu tip maddelerden ileri gelirler. Temas edilmesi halinde deri yüzeyinin yağını alarak dış etkilere karşı korunmasız hale getirirler. Sert sabun, deterjan, asit ve alkeliler, reçineler, reçine yağları bu gruba girerler. Allerjen Maddeler Deri hastalıklarının %20 si bu tür maddelerle temas sonucu olur. Azot boyaları, kömür katranı türevleri bu gruba örnektir. Toz ve gazla mücadelenin temel ilkeleri Toz ve gaz oluşumunu kaynağında engellemek Oluşan tozun ve gazın işyeri ortam havasına yayılmasını önlemek Kişisel koruyucu donanım kullanımı Genel, lokal ve egzost havalandırma sistemlerinin oluşturulması
Toz ve Gaz Ölçümlerine İlişkin Mevzuat Elde edilen veriler aşağıdaki yönetmelik ve tüzüklere göre değerlendirilir. Kanserojen ve Mutajen Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Asbestle Çalışmalarda Sağlık ve Güvenlik Önlemleri Hakkında Yönetmelik Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı Maddelerle Çalışılan İşyerlerinde ve İşlerde Alınacak Tedbirler Hakkında Tüzük İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü
Elde edilen veriler raporlanır ve bu raporlar denetimler veya acil durumlar için saklanır. Elde edilen verilere göre alınması gereken tedbirler belirlenir. Bu tedbirler çalışma bölgesinin ayrılması, yerel havalandırma, genel havalandırma veya kişisel koruyucu donanım kullanımı şeklinde olabilir.
Ölçümlerin tekrarlanma periyodu bulunmamaktadır. Fakat proseste veya çalışma yerinde herhangi bir değişiklik yapıldığında ölçümler tekrarlanarak raporlanır.
Gürültü Ölçümleri Gürültü ölçümleri bir ses seviyesi ölçer ile yapılır ve sonuçlar raporlanır. Raporlar herhangi bir denetim veya acil bir durum için saklanır. Titreşim Kullanılan ekipmanlar kısmi veya tam vücut titreşimine neden olurlar. Dolaşım sistemi bozuklukları, kalp rahatsızlıkları, bel ağrıları titreşime maruziyet sonucunda ortaya çıkabilir. Gürültü Tipleri Kararlı gürültü: Gürültü düzeyinde önemli değişiklikler olmayan gürültülere denir. Kararsız gürültü: Gürültü düzeyinde önemli değişiklikler olan gürültülere denir. Dalgalı gürültü-kesikli gürültü -Vurma gürültüsü
Gürültü ölçümleri için yasal dayanak; Gürültü Yönetmeliği İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü şeklindedir.
Bu mevzuatlara göre sınır değerleri; Maruziyet sınır değerleri : 87 db (A) En yüksek maruziyet etkin değerleri : 85 db (A) En düşük maruziyet etkin değerleri : 80 db (A) şeklindedir.
Termal Konfor İnsan vücudu metabolik çalışma sonucu ısı üretir. İnsan sağlığı ve yaşamı için gerekli temel koşullardan biri vücudun Sıçaklığının normal düzeyde tutulmasıdır. Termal konfor şartlarının temel prensibi vücuttaki ısı dengesinin korunmasıdır. Diğer bir tanımlama ile vücutta kaybedilen ısı ile kazanılan ısı arasında denge sağlanmasıdır. Termal Konfor Bölgesine Etki Eden Faktörler; Ortam sıcaklığı Ortamın nem durumu Mutlak Nem; (gr/cm³).bağıl Nem; (yüzde oranı) Termal radyasyon (radyan ısı) Hava akım hızı Yapılan işin niteliği Çalışanların giyim durumu Çalışanların yaşı ve cinsiyeti Çalışanların beslenmesi Ortam Sıcaklığı Yüksek Sıcaklık
Soğuk Ortam Radyan Isı Farklı dalga boylarında doğrusal yayılan ışınlardır. Radyan enerji çeşitleri ve etkileri şunlardır Kısa dalga ışınları; Yüksek dalgalı elektronik cihazlarda ve radar sistemlerinde oluşur. Bazı organlarda ısı yükselmesi, gözlerde katarakt oluşur. Ultraviyole ışınları; Cilt kanseri ve gözlerde kornea ülseri oluşur. Enfraruj ışınları; Aşırı ısı verir, ciltte yanıklar, gözlerde katarakt oluşur. İyonizen ışınlar; X-ray ışınları, gamma ışınları, alfa, beta ışınları, nötron ve proton ışınları, dokulara nüfus eder.
Aydınlatma Ölçümleri İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü kapsamında işyerlerinde suni ışık kullanıldığı hallerde aydınlatma miktarları ölçülerek raporlanacaktır.
Bu ölçümler; Avlular ve dış kesimlerde 20 lux ten, Kaba malzeme taşınması gibi işlerin yapıldığı yerlerde 50 lux ten, Kaba işlerin yapıldığı yerlerde 100 lux ten,
Ayrıntıların seçilebilmesi gereken işlerde 300 lux ten, Koyu renkli dokuma,büro ve benzeri sürekli dikkati gerektiren ince işlerin yapıldığı yerlerde 500 lux ten, Hassas işlerin sürekli olarak yapıldığı yerler 1000 lux ten az olamaz.
Periyodik Kontroller Çalışma ortamında yapılması gereken periyodik kontroller aşağıdaki gibidir. Kaldırma-taşıma araçlarının kontrolü Basınçlı kapların kontorlü Topraklama kontrolleri Elektrik tesisatının kontrolü
Kaldırma-Taşıma Araçlarının Kontrolleri Kaldırma-taşıma araçlarının kontrolleri bir makine mühendisi tarafından 3 aylık periyodlar ile yapılır. Bu araçlar kısaca; vinçler, caraskallar, forkliftler, transpaletler vb.
Basınçlı Kaplar Basınçlı Kap: 0,5 bar'dan daha fazla etkili basınç uygulayan gaz, buhar veya sıvı akışkanları üzerine tasarlanan yada geliştirilen sabit yada hareketli kabı veya depoyu ifade eder.
Basınçlı Kapların Kontrolleri Basınçlı kapların kontrolleri bir makine mühendisi tarafından yılda 1 defa yapılır ve raporlanır.
Topraklama Kontrolleri Makinaların gövde topraklamaları, elektrik panolarının topraklamaları bir elektrik mühendisi tarafından yılda 1 defa kontrol edilir ve raporlanır. Eğer elektrik panosunun veya makinenin yeri değiştirildiyse ölçüm tekrarlanır.
Seyyar elektrik panolarında ise ölçümler pano yer değiştirmediyse 6 ayda bir, eğer pano yeri değiştiyse derhal ölçüm yapılarak raporlanır.
Elektrik Tesisatı Kontrolleri Elektrik tesisatının kontrolleri bir elektrik mühendisi tarafından yılda 1 defa kontrol edilir ve sonuç raporlanır. Tesisatta yapılan değişimlerde ise kontroller yenilenir.
Acil Durumlar Afet olarak değerlendirilen olaylar ve dikkatsizlik, tedbirsizlik, ihmal, kasıt ve çeşitli amaçlarla meydana getirilen olayların tümünün yol açtığı hallerdir.
Acil Durumları Sınıflandırırsak Yangın Deprem İş Kazası Sel Sabotaj
YANGIN TANIMI Tehlike doğuran, önü alınamayan veya söndürülemeyen ve neticesinde madden ve manen zararlar getiren ateşe yangın denir.
DEPREMİN TANIMI Deprem; fay üzerinde biriken biçim değiştirme enerjisinin aniden boşalması sonucu meydana gelen yer değiştirme hareketleridir.
İş Kazasının Tanımı İşçinin iş süresinde çalışma koşulları, işin nitelik ve yürütümü ya da kullanılan makine, araç-gereç ve malzeme nedeniyle uğradığı, iş gücünün tamamını ya da bir bölümünü yitirdiği olaydır.
Selin Tanımı Sel, bir bölgede toprağı belirli bir süre için tamamen veya kısmen su altında bırakan; ani, büyük ve düzensiz su akıntılarına verilen isimdir.
Sabotajın Tanımı Harp sanayi dahil, sınai, ticari, zirai, üretim tesislerinin, araçlarının ve ürünlerinin enerji üretim ve ulaştırma tesislerinin, her türlü ulaştırma ve haberleşme sistem ve araçlarının, milli ekonomiye, milli kültüre, sağlık tesislerinin, eğitim tesislerinin,
her türlü faaliyeti gerçekleştiren özel sektör fabrika, tesis işyerlerinin geçici bir süre için faaliyet dışı kalmasını sağlamak amacı ile tahribine yönelik saldırgan bir yıkıcı faaliyet şekline denir.
Acil Durum Planları İş güvenliği uzmanı acil durumlar için planlar hazırlanmasını sağlar ve bu planlara göre çalışanların hareket etmeleri için eğitim ve tatbikatlar düzenler.
SESLİ OLARAK ETRAFTAKİLERİ UYAR YANGIN ŞANTİYE YETKİLİSİNİ ARA YARALI VARSA BİLDİR YANGIN SÖNDÜRÜCÜ İLE İLK MÜDAHALEYİ YAP YARALININ YANGIN BÖLGESİNİN DIŞINA ALINMASI EVET YARALI VAR MI? HAYIR İLK YARDIM VE İLK TIBBİ MÜDAHALE YANGIN SÖNDÜRME EKİBİNİN MÜDAHALESİ ACİL DURUM TOPLANMA YERİNDE SAYIM EKSİK VAR MI? EVET EKSİK KİŞİLERE AİT ÇALIŞMA BÖLGESİ ARAŞTIRMASI HAYIR HAYIR ŞANTİYE İMKANLARI YANGINI SÖNDÜRMEK İÇİN YETERLİ Mİ? H İTFAİYEYİ ARA EKSİK KİŞİLER BULUNDU MU? EVET YANGININ SÖNDÜRÜLMESİ YANGIN BÖLGESİNDE İNCELEME, YANGIN TOPLANTISI YANGIN RAPORU HAYIR EVET YARALI VAR MI? EVET KARŞI ÖNLEMLERİN UYGULANMASI İLK YARDIM VE TIBBİ MÜDAHALE
Acil Durum Ekipleri 50 den fazla kişinin bulunduğu bina ve eklentilerinde aşağıdaki ekipler oluşturulur; Söndürme Ekibi (en az 3 kişi) Kurtarma Ekibi (en az 3 kişi) Koruma Ekibi (en az 2 kişi) İlkyardım Ekibi (en az 2 kişi)
Yangın Tatbikatları İlgili yönetmelik ve tüzük; İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Tüzüğü Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelik
Yangın Tatbikatları Binaların yangından korunması hakkında yönetmeliğe göre; Binada senede en az 1 kez söndürme ve tahliye tatbikatı yapılır. Bu tatbikatların sonuçları raporlanır ve saklanır. Seyyar yangın söndürme cihazları, en az 6 ayda bir defa kontrol edilecek ve kontrol tarihleri, cihazlar üzerine yazılacaktır İşyerlerinde 6 ayda bir alarm ve tahliye denemeleri yapılacak
Eğitimler İşyerinde bir yıllık iş sağlığı ve güvenliği eğitim planı oluşturularak çalışanların eğitim almaları sağlanır. Eğitimler iş kazalarının ve meslek hastalıklarının ortaya çıkmasını çalışanları bilinçlendirerek önlemede önemli araçlardandır.
Çalışma Ortamı Gözetimi İş Kanununun 77. maddesine göre işverenler çalışanlarına; İş sağlığı ve güvenliği konularında eğitim vermek, Yaptıkları işlerle ilgili tehlikeler konusunda bilgilendirmek ve Onları denetlemekle yükümlüdürler.