Kod: ISG_TGE_15 KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM GENEL AÇIKLAMA Bu bilgilendirme notu İSG İş Güvenliği Temel Eğitim Seti nin bir parçası olan Kişisel Koruyucu Donanım konulu eğitim kapsamında hazırlanmıştır. Eğitimin CD üzerinde kayıtlı ya da uzaktan eğitim şeklinde internet üzerinden erişimli biçimlerini temin etmek, diğer eğitim, faaliyet ve yayınlarımıza dair bilgi edinmek için www.isg-yonetim.com adresini ziyaret edebilirsiniz. Güvenli ve sağlıklı günler dileriz. Saygılarımızla, Mesut DEMİRTAŞ İş Geliştirme Yöneticisi İSG mesutdemirtas@isg-yonetim.com BAŞLIKLAR KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM Giriş... 2 Bilmemiz Gerekenler... 2 KKD İçin Genel Kurallar... 2 Başın Korunması... 2 Baretinizi Ayarlayın... 3 Başınızı Koruyun... 3 Göz ve Yüz Koruması... 3 Yüz Koruma... 4 Güvenlik Gözlükleri... 4 Göz ve Yüz Koruma... 4 İşitme Sistemini Koruma... 4 Kulak Koruyucular... 5 Ellerin Korunması... 5 Eller İçin Güvenlik Kuralları... 6 Vücut Koruma... 6 Ayak Koruma... 7 Ayaklar İçin Güvenlik Kuralları... 7 Bitirirken... 7 Mebusevleri M. Anıt C. Şafak A. 8/11 06510 Tandoğan Ankara 1
KİŞİSEL KORUYUCU DONANIM Giriş Kişisel koruyucu donanım ya da kısaca KKD kendinizi belirli iş tehlikelerine karşı korumak için giydiğiniz çeşitli giysilerin genel adıdır. KKD başınızı, yüzünü ve gözlerinizi, işitme sisteminizi, ellerinizi, vücudunuzu ve ayaklarınızı korumak için kullanılır. Solunum sisteminize yönelik tehlikelere karşı çeşitli koruyucu donanımlar da mevcuttur. Eğer çalışma koşullarınız gerekli kılarsa solunum korunmasına yönelik donanımla ilgili bilgi başka bir bölümde ele alınmaktadır. Aklınızda bulunsun: yalnızca eğitimini almış olduğunuz KKDleri kullanın. Bilmemiz Gerekenler KKD hakkında bilmemiz gerekenler arasında şunları sıralayabiliriz: KKD ye ne zaman ihtiyaç duyulduğu, KKD türleri, KKD nasıl kullanıldığı, çıkarıldığı, ayarlandığı ve giyildiği, KKD yle ilgili sınırlamalar, Uygun bakım, onarım; KKD nin yararlı ömrü ve elden çıkarma prosedürleri Bu bölüm size kişisel koruyucu donanım hakkında genel bilgi sağlamaktadır. Amiriniz size çalışma sahanızda işinize özel tehlikeler hakkında bilgi verecek ve işiniz için doğru KKD yi seçmenizde size yardımcı olacaktır. KKD İçin Genel Kurallar Kişisel koruyucu donanım söz konusu olduğunda, doğru bir şekilde çalışmak için kullanımda sırasında bazı temel kurallara uymalısınız: Donanımı temiz tutun. Asla hasarlı KKD kullanmayın. KKD yi kirden, ısıdan ve kimyasallardan uzak bir konumda saklayın. Gerektiğinde donanımın değiştirilmesini talep edin. Her kullanımdan önce donanımı gözden geçirin. Başın Korunması Başınıza yönelik tehlikeleri düşen cisimler, kalas, kiriş, boru gibi sabit cisimlere çarpma, açıkta duran elektrik iletkenleri şeklinde sıralayabiliriz. Tüm kasklar çarpma ve çarpışmalara karşı belirli bir ölçüde koruma sağlar; ancak yalnızca elektrik yalıtımı olan kasklar açıkta duran elektrik devrelerle gerçekleşen temaslarda koruma sağlayabilir. Mebusevleri M. Anıt C. Şafak A. 8/11 06510 Tandoğan Ankara 2
Baretinizi Ayarlayın Kaskınızın en yüksek derecede koruma sağladığından emin olmak için baş bağını ve süspansiyon askısını kask kafanıza tam oturacak şekilde ayarlayın. Süspansiyon askısı süspansiyon yapısının tepe noktasıyla kask yüzeyi arasında en az 2.5 cm olmasına imkan verecek şekilde ayarlanmış olmalıdır. Kaskınızı her gün gözden geçirdiğinizden emin olun. Kaskınızda çatlaklar, delikler, incelemeler, vb. kusurlar tespit ederseniz kaskınızı değiştirin. Aynı şekilde, süspansiyon askısının da herhangi bir sebepten dolayı ayarlanamaması ya da tepe noktasıyla kask arasında 2.5 cm lik boşluğun sağlanamaması durumunda süspansiyon sistemini de değiştirmelisiniz. Kir, boya ve etiketler hasarları gizleyebilir. Su ve sabun kullanarak kaskınızı temizleyin. Hiçbir zaman çözücüler ve güçlü temizleyiciler kullanmayın; hasara neden olabilir ve kaskınızın dayanıklılığını azaltabilir. Başınızı Koruyun Kendinizi ve diğerlerini baş yaralanmalarından korumak için iş uygulamalarına yönelik şu kurallara uyun: Hiçbir zaman havada asılı duran, sallandırılan bir yükün altında çalışmayın ya da altından geçmeyin. Baş üstü açık alanın alçak olmasına bağlı tehlikelere karşı dikkatli olun. Direkt olarak başka kişilerin altında çalışmaktan kaçının. Bir başkasının üstünde çalışırken her zaman bir malzeme çantası ve kemeri kullanın. Göz ve Yüz Koruması Gözlerinizin ve yüzünüzün maruz kalabileceği tehlikeler şunları kapsamaktadır: Kimyasallar, Toz, duman ve buharlar, Havada uçan küçük parçacıklar, Yüksek yoğunluktaki ışık, Yüksek ısı Kimyasalları kullanırken, sıçramalarla ilgili tüm tehlikelere karşı, el aletlerini ya da güç kaynağına bağlı aletleri kullanırken, kaynak yapma ve lehimleme işlemlerinde, baş üstü alanlarda çalışırken ve göz koruyucuların kullanılmasının zorunlu olduğunu bildiren levhaların asılı olduğu alanlarda her zaman için doğru yüz ya da göz koruyucusunu kullanın. Mebusevleri M. Anıt C. Şafak A. 8/11 06510 Tandoğan Ankara 3
Yüz Koruma Yüz siperleri kimyasal buharlar, sıçramalar ya da havadan gelen tozlar gibi tüm tehlikelere karşı göz koruması sağlayamaz. Kimyasallarla çalışırken, kaynak yapma, bileme, yontma işlemlerinde göz koruyucuya ek olarak yüz koruyucunuzu kullanın. Yüz koruması eritilmiş metallerle çalışırken de gerekli kılınmaktadır. Güvenlik Gözlükleri Güvenlik gözlüğü darbelere karşı dayanıklı camlara sahiptir ki bu sayede gözü ve çevresindeki bölgeyi havada uçan cisimlere karşı korur. Gözlüğün başın yan taraflarına doğru uzanan siperleri en yüksek çepeçevre korumayı sağlar. Bakım-onarım işlemlerinde, el aletlerini ya da güç kaynağına bağlı aletleri kullanırken ve havada uçan parçacıkların mevcut olabileceği herhangi bir alanda güvenlik gözlüklerini kullanın. Koruyucu gözlükler yalnızca çarpma etkilerine karşı değil, toz, sıvılar ve sıçramalara karşı da koruma sağlar. İki tür koruyucu gözlük vardır: havalandırmalı ve havalandırmasız. Sıçrama tehlikelerine, kimyasallara karşı ve spreyleme işlemlerinde ya da gözü tahriş edici dumanların bulunduğu ortamlarda havalandırmasız ya da dolaylı havalandırma özelliğine sahip türlerden birini kullanın. Göz ve Yüz Koruma Göz çevrenizi korumak için şu güvenlik kurallarına uyduğunuzdan emin olun: 1. Göz koruyucunuzu çatlaklara, kırılmalara, vb. hasarlara karşı gözden geçirin. 2. Kimyasallarla çalışırken sıçramalara karşı etkili koruyucu gözlükler ve yüz siperleri kullanın. 3. Doğru göz koruyucusuna sahip olmaksızın asla bir kaynak işlemine çıplak gözle bakmayın. 4. Yüksek miktarda toz bulunan alanlarda koruyucu gözlükler kullanın. 5. Gözlerinizi direkt yüksek ısıdan koruyun. 6. Lazerler, kaynak işleri ya da metal eritme işlemlerinde açığa çıkan yüksek yoğunluktaki ışıktan mümkün olduğunca uzak bir noktada korunmaya çalışın. 7. KKDleri ısıdan ve güneş ışığından uzaktaki bir konumda depolayın. 8. Yüz ve göz koruyucularınızı yumuşak bir kumaş parçası ve aşındırıcı olmayan bir temizleyici madde ile temizleyin. İşitme Sistemini Koruma İşitme sisteminize yönelik tehlikeler şu şekildedir: Yüksek, ani ve sert sesler, Donanımdan gelen sesler, Yüksek sesli müzik, Güç kaynağı bağlı aletlerin çıkardığı sesler, Mebusevleri M. Anıt C. Şafak A. 8/11 06510 Tandoğan Ankara 4
Kulak iltihapları Yüksek düzeydeki gürültülere maruz kalma işitme kaybına işitme sisteminde hasarlara yol açabilir. Aynı zamanda fiziksel ya da psikolojik gerginliğe de neden olabilir. Gürültüden kaynaklanan işitme kayıplarına yönelik bir tedavi bulunmamaktadır. Bu sebeple, gürültüye aşırı derecede maruz kalınmasını önleme işitme sisteminin hasar görmesini engellemenin tek yoludur. İşitme sisteminin korunmasına yönelik iki tür koruma şekli vardır. Koruyucular ya da diğer adıyla kulak yastıkları -ki bu tip donanım tüm kulağı çepeçevre saran bir yapıdadır.- ve kulak tıkaçları ki bunlar da kulak kanalına sokularak yerleştirilir.- Kulak Koruyucular Kulak yastıkları etkili olmaları için kulak çevresinde tam bir yalıtım sağlamalıdır. Gözlükler, uzun saçlar, uzun favoriler, çiğneme gibi yüz hareketleri korumayı azaltıcı etmenlerdir. İki çeşit kulak tıkacı vardır: kalıp halinde sert yapılı olanlar ve köpük şeklinde yumuşak, esnek yapılı olanlar. Her iki çeşidin de görevini doğru bir şekilde yerine getirmesi için onları temiz tutmalı ve kulağınıza uygun bir şekilde yerleştirmelisiniz. Bu donanımlarla birlikte gelen kullanım kılavuzları nasıl temiz tutulacaklarını ve kulağa nasıl yerleştirilecekleri hakkında bilgi vermektedir. Ortamda bulunan gürültünün sizin üzerinizdeki etkisi söz konusu gürültünün düzeyine ve sizin bu gürültüye maruz kalma sürenize bağlıdır. 85 desibelden daha yüksek düzeyde gürültünün mevcut olduğu alanlarda ve yüksek gürültü uyarı levhalarının asılı olduğu yerlerde işitme sistemini koruyucu donanımı kullanın. Güç kaynağına bağlı aletlerle çalışırken işitme koruması kullanın. Aşınmış, yıpranmış ya da kırılmış, hasar görmüş işitme koruyucuları bir an önce yenisiyle değiştirin. İşiniz haricinde, güç kaynağına bağlı aletleri kullanırken, güç kaynağı durumundaki donanımla çalışırken ya da ateşli silahlarla birlikteyken de işitme koruyucu donanımı kullandığınızdan emin olun. Kulak koruyucular sizi kalıcı işitme kaybından (sağırlık) korur. Ellerin Korunması Ellerinize yönelik tehlikeler şu şekildedir: Kimyasallar, Elektrik, Donanım ve aletler, Aşırı derecede sıcak veya soğuk noktalar, Keskin uçlar, noktalar, kenarlar, Titreşim, Sürtünme Mebusevleri M. Anıt C. Şafak A. 8/11 06510 Tandoğan Ankara 5
Ellerinizi tehdit eden her bir belirli tehlike için değişik türde el koruyucu donanım bulunmaktadır; doğru türde eldiveni kullandığınızdan emin olun. Eğer hasar görmemişlerse ya da yıpranmamışlarsa, eldivenler yalnızca tasarlandıkları amaç doğrultusunda bir koruma sağlar. Kimyasallara yönelik eldivenler yalnızca sınırlı bir zaman dilimi için koruma sağlayabilir; ellerinizi kimyasal maddelerin için uzun süre tutmaktan kaçının. Eldivenlerinizin yıpranması, çatlaması, delinmesi, vb. durumlarda yenileriyle değiştirdiğinizden emin olun. Eller İçin Güvenlik Kuralları Ellerinizin güvenliğine yönelik kurallar şunları kapsamaktadır: Her bir kullanımdan önce eldivenlerinizi kontrol edin. Belirli bir tehlike için yalnızca o tehlikeye karşı geliştirilmiş olan, doğru eldiveni kullanın. Ellerinizi donanım üzerindeki tehlikeli bölgelere koymayın sokmayın. Kimyasallarla çalıştıktan sonra ellerinizi yıkayın. Kesik, su kabarcığı, kabartı, çürük ve ezikler söz konusu olduğunda derhal ilkyardım tedavisi görün. Aklınızda bulunsun: ellerinizi göremediğiniz noktalara sokmadan, yerleştirmeden, koymadan önce gizli tehlikelere karşı söz konusu yerleri kontrol edin. Vücut Koruma Bazı işler vücudunuzu tehlikeli maddelere ve koşullara karşı korunmanızı sağlayan bazı özel kıyafetler giymenizi gerektirebilir. Özel kıyafet giyilmesini gerektiren işlere örnek olarak; asbestos maddesinin bulunduğu ortamlarda çalışma, batarya ve akülerin bakım-onarım işlemleri, kimyasal döküntü ve yayılmaların temizlenmesi, laboratuar ortamında yapılan çalışmalar, spreyleme işlemleri, kaynak yapma, soğuk ve sıcak ortamlar verilebilir. Özel kıyafetler önlük ya da tulum gibi basit giysilerden kimyasal maddelere karşı geliştirilmiş, çok komplike elbiselere kadar çeşitli türlerde olabilir. Eğer işiniz herhangi bir tür özel kıyafetin kullanılmasını gerektiriyorsa amiriniz size işiniz için hangi türü kullanmanın doğru olduğunu gösterecektir. Her kişisel koruyucu donanım için geçerli olduğu gibi, özel koruyucu kıyafetler de yaptığınız işte size en yüksek düzeyde koruma sağlayabilmeleri için her bir kullanımdan önce denetlenmelidir. Yırtılma, delinme, yıpranma gibi durumlar söz konusuysa kıyafetinizi bir yenisiyle değiştirmek için Mebusevleri M. Anıt C. Şafak A. 8/11 06510 Tandoğan Ankara 6
amirinize başvurun. Kullanılmadığı zamanlarda kıyafetiniz hasar görmeyeceği bir konumda sakladığınızdan emin olun. Ayak Koruma Ayaklarınıza yönelik tehlikeler şunları içermektedir: Variller ya da el aletleri gibi ayağınızın üzerine yuvarlanabilecek düşebilecek olan ağır cisimler, Sıradan ayakkabıların tabanlarını ya da yanlarını delip geçebilecek nitelikte, çivi ya da sivri uçlu malzemeler gibi keskin cisimler, Bacaklarınıza ve ayalarınıza sıçrayabilecek durumdaki erimiş metaller, Sıcak, ıslak zeminler, kaygan yüzeyler, Tehlikeli kimyasallar, Elektrik Ayaklar İçin Güvenlik Kuralları Eğer işiniz ayağınıza yönelik tehlikeleri barındırmaktaysa seçilen ayak donanımı söz konusu tehlikelere karşı koruma sağlayacak şekilde tasarlanmış olacaktır. Bu donanımın tasarımında göz önünde bulundurulması gereken noktalar şu şekildedir: Sıvı geçirmezlik, Deliklere, patlaklara karşı dayanıklılık, Sıkışma ve ezilmelere karşı dayanıklılık, Elektrik geçirmezlik Ayak donanımının kullanım öncesi kontrolleri şunları içermektedir: Taban kısımlarının, lastik tırtıllarının iyi durumda olduğuna yönelik olarak kontrol edilmesi, Bağcıkların yıpranmamış, aşınmamış olması ve çok uzun olmaması, Taban ve ayakkabının üst kısmı arasında herhangi bir ayrıklık, ayırma kısmının olmaması; tüm ayakkabının tek parça olması, Ayakkabı üzerinde hiçbir delik ve yırtığın bulunmaması Bitirirken Herhangi bir KKD yi kullanmadan önce aşağıdaki noktalara yönelik kontrolleri yapın: Kesikler ve yırtıklar, Aşırı derecede yıpranma, aşınma, Yerinde olmayan parçalar, kısımlar, Kırılmış kısımlar, Donanımın temizliği, Donanımdaki şekil bozuklukları, Donanım uygun bir şekilde vücuda oturması Mebusevleri M. Anıt C. Şafak A. 8/11 06510 Tandoğan Ankara 7
Bir KKD, hasar görmesi ya da gerekli kılınan korumayı daha fazla sağlayamaması durumunda yenisiyle değiştirilmelidir. KKD nizi her zaman için temiz, kuru bir ortamda, kimyasallardan, direkt ısıdan, direkt güneş ışığından uzak bir noktada sakladığınızdan emin olun. Mebusevleri M. Anıt C. Şafak A. 8/11 06510 Tandoğan Ankara 8