Gıda Mühendisliğine Giriş Ders-2
Gıda mühendisi nedir? Gıda mühendisliği eğitimi Gıda mühendislerinin çalışma alanları
Gıda mühendisliği nedir? Fiziksel, kimyasal ve biyolojik bilimlerin, gıdaların işlenmesinde, muhafazasında, taşınmasında ve yeni gıdaların üretilmesinde ve geliştirilmesinde uygulama alanı bulduğu bir mühendislik dalıdır.
Tarihçesi 1810 da Nicholas Appert in konserve yapma tekniğini geliştirmesi 1864 de Louis Pasteur şarabın bozulması ve üzerine çalışmalar yapmış ve bozulmanın nasıl önlenebileceğini açıklamış Pastörizasyon işlemini geliştirmiş Gıda teknolojisinin bilimsel olarak ele alındığı ilk çalışma
Ülkemizde Gıda Mühendisliği nin tarihçesi Gıda bilimi ve teknolojisi eğitimi 1933 de Ankara da Ziraat Sanatları okulunda Gıda bilimi ve Teknolojisi eğitimi 1948 de A.Ü Ziraat Fakültesine bağlandı 1954 de A.Ü. Ziraat Teknolojisi Gıda Teknolojisi Lisans eğitimi Sonraki yıllarda Türkiye de kurulan çeşitli üniversitelerde Ziraat Fakültelerine bağlı Gıda Bilimi ve Teknoloji Bölümleri açılmıştır.
Ülkemizde Gıda Mühendisliği eğitiminin tarihçesi Ülkemizde Gıda Mühendisliği öğretimi Ege Üniversitesi Gıda Teknolojisi Yüksekokulunda başlamıştır. 1972 de Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesine bağlı Gıda Teknolojisi Yüksekokulunun kurulması için çalışmalar başlatmıştır. Gıda Teknolojisi Yüksekokulu 1975-1976 öğretim döneminde 40 öğrenci ile eğitime başlamıştır.
1977 de Gıda Teknolojisi Yüksekokulu Gıda Fakültesine dönüştürülmüştür. 1982 yılında YÖK ün 191 sayılı kararı ile Gıda Mühendisliği eğitiminin sadece Mühendislik Fakültelerinde yapılmasına ilişkinkararı uyarınca E.Ü Gıda Fakültesinin öğretim elemanları ve öğrencileri yeni kurulan bölüme aktarılarak Ege Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Gıda Mühendisliği Bölümü adı altında eğitim öğretime devam etmişlerdir.
Diğer taraftan Hacettepe Üniversitesinde Sağlık Bilimleri Fakültesinde kurulan Gıda Analizleri ve Teknolojisi Bölümü 1977 yılında Gıda Mühendisliği Bölümü adı altında Mühendislik Fakültesine bağlanmış, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Kimya Mühendisliği içinde yer alan Gıda Mühendisliği 1982 yılında Mühendislik Fakültesi altında eğitim vermeye başlamıştır.
Bunu takiben 1982 de Gaziantep Üniversitesi, 1989 da İnönü Üniversitesi Mühendislik Fakültesinde, 1990 da İstanbul Teknik Üniversitesi Kimya Metalurji- Fakültesinde 1992 de Celal Bayar ve Mersin Üniversitesinde açılan bölümleri diğer Üniversitelerde açılan bölümler izlemiştir. Bugün 40 ın üzerindeki üniversitede Mühendislik Fakültesi ve Ziraat Fakültelerinin Gıda Mühendisliği Bölümlerinde eğitim öğretim devam etmektedir.
Gıda mühendisliği eğitimi gıda mühendisliği temelde disiplinler arası bir bölümdür. Bu bölümü tercih eden kişilerin okumayı seven, araştırmaya yönelik çalışmalar yapabilecek, sürekli çalışmayı göze alabilecek yenilikleri izleyebilecek bir yapıda olmaları beklenir.
Gıda mühendisi olmak isteyenlerin; Üst düzeyde akademik yeteneğe sahip, Fizik, kimya, biyoloji, matematik alanlarına ilgili ve bu konularda başarılı, İnceleme ve araştırma yapmaya meraklı, Dikkatini bir konuya yoğunlaştırabilen, sabırlı kişiler olmaları gerekir.
Programın eğitim amaçları Öğrencilerinin gıda mühendisliğinin ilkeleri ve uygulamaları hakkında geniş kapsamlı bilgi birikimine sahip olmalarını sağlamak, Öğrencilerinin 21. yüzyıldaki teknolojik gelişmelere ayak uydurabilecek ve yeni bilgileri üretebilecek düzeyde temel mühendislik bilgilerini ve gıda mühendisliği mesleğine uygun mesleki ve kişisel nitelikler kazanmalarını sağlamak, Öğrencilerine gıda proseslerinin sağlık, gıda güvenliği, çevre ve sosyal etkilerini dikkate alarak analiz ve tasarım için gerekli bilgi ve beceriyi kazandırmak, Öğrencilerinin sürekli mesleki gelişimin değerini bilmeleri ve hayat boyu öğrenme isteği ve becerisine sahip olmalarını sağlamak.
Gıda mühendisliği eğitiminde verilen dersler Temel Bilim dersleri Fizik (1,2) Kimya organik kimya, analitik kimya Matematik (1-2) Biyoloji Genel mikrobiyoloji Temel mühendislik dersleri diferansiyel denklemler, istatistik Akışkanlar mekaniği Isı transferi Termodinamik Teknik resim Temel işlemler Bilişim Teknolojileri
Gıda mühendisliği eğitiminde verilen dersler Mesleki dersler Gıda kimyası ve Biyokimyası Gıda mikrobiyolojisi Gıda biyoteknolojisi Et teknolojisi Süt teknolojisi Beslenme Tahıl teknolojisi Bitkisel Yağ teknolojisi Mesleki dersler Meyve sebze teknolojisi Enstrümantal analiz Proses tasarımı ve uygulamalar Gıda mühendisliğinde tasarım Gıda kalite kontrolü ve mevzuatı
Hangi ders neden? Akışkanlar mekaniği: Sıvı ve gaz halde bulunan bütün maddeler birer akışkandır. Akışkanlar mekaniği akışkan olarak adlandırılan maddelerin fiziksel davranışlarını inceler
Hangi ders neden? Isı transferi Sıcaklıkları farklı iki veya daha fazla nesne arasında iletim, taşınım yada taşınım yoluyla gerçekleşen enerji aktarımının incelenmesidir. Bu transferin matematiksel yolla modellenmesi ısı transferi dersinin temel konusudur. Termodinamik ve akışkanlar mekaniği ile ilişkilidir
Gıda kimyası ve biyokimyası Karbonhidratlar, proteinler, amino asitler vitaminler, enzimler, lipitler Yapıları özellikleri, sınıflandırmaları Biyokimya: canlı organizmaların kimyasal proseslerini inceleyen bilim dalıdır. Gıdalardaki biyokimyasal değişikliklerin nasıl oluştuğunu ve bu değişikliklerin gıdanın kalitesini nasıl etkilediğini araştırır.
Gıda mikrobiyolojisi Mikroorganizma: Ancak mikroskopla görülebilen küçük canlılardır. Mikrobiyoloji: Mikroorganizmaların özelliklerini, tüksek canlılarla ve birbirleriyle ilişkilerini inceleyen bilim dalı. Mikroorganizmaların gıdalara bulaşma yolları Mikroorganizmaların gıdalarda çoğalmasını etkileyen faktörler Gıdaların koruma yöntemleri Mikroorganizmaların gıdalardan uzaklaştırılması Mikrobiyal gelişmenin önlenmesi ve gıdalarda bulunan mikroorganizmaların önlenmesi
Gıda mühendisliği temel işlemleri Gıda endüstrisinde kullanılan Evaporasyon, temizleme, ayırma, sınıflandırma, filtrasyon, soğutma, dondurma vb işlemlerin esasları
Gıda biyoteknolojisi Biyoteknoloji; Hücre, doku ve organ kültürü, moleküler biyoloji, fizyoloji, biyokimya, mikrobiyoloji, moleküler genetik gibi tabii bilimler ile temel mühendislik ve bilgisayar bilimlerinden yararlanarak, genetik ve moleküler DNA teknikleriyle bitki, canlıların genetik haritalarını çıkartmak, çoğaltmak, ıslah etmek, değiştirmek, geliştirmek, yeni ve az bulunan ürünleri yine canlılara (organizma, hücre ve dokulara) ürettirmek veya bunların daha fazla elde etmek için kullanılan teknolojilerin tümüdür. Mikroorganizma, bitki ve hayvanlar gibi canlı organizmaların, bu organizmalardan izole edilen metabolitlerin yeni gıda ürünleri ve katkı maddeleri eldesinde kullanımları; gıda işleme tekniklerinin geliştirilmesi, gıdalarda genetik modifikasyon uygulamalarını içermektedir.
Tahıl teknolojisi Tahılların (Buğday, arpa, yulaf, çavdar, çeltik) tanımı, özellikleri, ülkemizdeki ve dünyadaki üretimi, tüketimi, depolanması. Un sanayi ve un üretimi, Ekmek sanayi, ekmek katkı maddeleri Makarna sanayi, İrmik, bisküvi üretimi
Meyve-Sebze teknolojisi Meyve-sebzelerin yapısı, bileşimi Meyve suyu ve içecekleri üretim teknolojisi Domates ürünlerinin işlenmesi, salça üretimi Konserve üretim teknolojisi Reçel üretim teknolojisi
Süt Teknolojisi Sütün kimyasal özellikleri İşletmede süte uygulanan işlemler İçme sütü Peynir Yoğurt Tereyağı Fermente süt ürünleri Dondurma üretim teknolojileri
Bitkisel Yağ teknolojisi Bitkisel yağ kaynakları Yağ kimyası Yağlı tohumlardan yağ eldesi Yağın rafinasyonu Margarin teknolojisi
Gıda Mühendisinin Görevleri 1) Beslenme değeri yüksek ve sağlık açısından güvenli gıdalar üretmek 2) Gıda işlemede biyokimyasal, teknolojik ve ekonomik değerlendirmeleri yaparak yeni işleme teknikleri ve yöntemleri geliştirmek. 3) Gıda ham maddelerini değerlendirmek, gıda kaynak savurganlığını önlemek, gıdaların nitelik ve nicelik yönünden korunmasını sağlamak.
Gıda Mühendisinin Görevleri 4) Gıda atıklarını değerlendirmek 5) Gıda ham maddelerinden çok yönlü yararlanmayı sağlayarak gıda çeşitliliğini arttırmak. 6) Gıda hammaddelerinin besin değerlerini kaybetmeden, standartlara uygun olarak verimli bir şekilde işlenmesini, korunmasını ve depolanmasını sağlamak.
Çalışma alanları Gıda mühendisleri tarımsal hammaddelerin güvenli, ekonomik ve besleyici gıda maddeleri oluşturulmasından sorumludur. Gıda mühendislerinin çalışma konuları tüketici istekleri ve gelişen teknoloji ile birlikte sürekli olarak değişim göstermektedir.
Çalışma alanları Üretim Gıdaların işlenmesi, muhafazası ve yeni ürünlerin geliştirilmesi konusunda araştırma yapar, Üretim sırasında çıkabilecek sorunları giderir, işlemlerin aksamadan devamını sağlar, En az maliyetle en iyi ürünün üretilmesi konusunda çalışmalar yapar, Üretimi, hammaddeden tüketiciye ulaşıncaya kadar tüm aşamalarında denetler, kalite kontrolünü yapar.
Çalışma Alanları Kamu sektöründe; Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Türk Standartları Enstitüsü ve belediyelerde çalışma olanakları vardır. Bankalar
Çalışma Alanları Özel sektörde; Gıda işletmeleri Yemek sektörü Gıda pazarlama Soğutma teknolojileri Biyoteknoloji işletmeleri vd.