27.ULUSAL PATOLOJİ KONGRESİ Patoloji Laboratuvar Tasarım Kriterleri
PROF. DR. ÜMİT İNCE Mehmet Ali Aydınlar Acıbadem Üniversitesi Ana Bilim Dalı Başkanı TEMEL BALTAOĞLU Teknik Danışman -Makine Mühendisi FARNAZ TAGHVİMİ Medikal Tasarım Yöneticisi -Mimar BORA ATAY Mekanik Tasarım Yönetici -Makine Mühendisi
Patoloji Laboratuvar Tasarım Kriterleri MİMARİ TASARIM
Sağlık Bakanlığı Kriterleri Tıbbi laboratuvarın fiziki alanı; Tıbbi laboratuvar teknik alanı Destek alanları Ofis alanları olmak üzere üç temel kısımdan oluşur.
Sağlık Bakanlığı Kriterleri Tıbbi patoloji laboratuvar teknik alanı; Boyama/özel işlem odası/alanı, Doktor mikroskopi inceleme odası/alanı, Arşivleme odası, Kimyasal buhar veya gazlar için özel olarak havalandırma sistemi bulunan makroskopi odası.
Sağlık Bakanlığı Kriterleri Basit hizmet laboratuvarı Eğitim ve kapsamlı hizmet laboratuvarı
Sağlık Bakanlığı Kriterleri Basit hizmet laboratuvarı: Laboratuvar teknik alan Laboratuvar destek ve ofis alanları toplamı : En az 10 m2 : En az 10 m2
Sağlık Bakanlığı Kriterleri Eğitim ve kapsamlı hizmet laboratuvarı: - Her bir laboratuvar dalının ayrı konumlanması durumunda her biri için; Tıbbi laboratuvar teknik alanı : En az 30 m2 Tıbbi laboratuvar destek ve ofis alanları toplamı : En az 20 m2 - Merkezi olması durumunda; Tıbbi laboratuvar teknik alanı : En az 40 m2 Tıbbi laboratuvar destek ve ofis alanları toplamı : En az 30 m2
Sağlık Bakanlığı Kriterleri Eğitim veya kapsamlı hizmet laboratuvarları teknik alanlarının toplamının 100 metrekareyi aşması durumunda, bu alanın en az % 30 u kadar tıbbi laboratuvar destek ve ofis alanları tahsis edilir.
Planlama Sağlık bakanlığı kriterleri sadece laboratuvar alanını tanımlamaktadır. Ancak bu veriler bir patoloji laboratuvarının tasarımı için yeterli değildir. Patoloji laboratuvar planlama aşamaları ; Kapsam Koordinasyon İş akışı
Kapsam Patoloji laboratuvarı boyutunu ve akışını belirleyen faktörler; Hastanenin büyüklüğü ve kapsamı Ameliyathane ve yatak sayısı Yapılacak tetkiklerin çeşitliği Yaklaşık çalışacak kişi sayısı Hastane dışına hizmet verip vermediği Eğitim amaçlı kullanılıp kullanılmayacağı
Koordinasyon
İş Akışı Giriş holü ve Örnek kabul bankosu Doktor çalışma odaları Laboratuvar alanı Arşiv Depo Soyunma ve dinlenme alanı
İş Akışı
Örnek Kabul Alanı
Patolog Odası Laboratuvar alanına hakim ve uygun uzaklıkta İzole ve sessiz olması Aydınlatma ve iklimlendirme Mikroskopa yaklaşmak için uygun masa dizaynı Masa büyüklüğü mape, bilgisayar, kitap ve mikroskop yerleşimine uygun masa boyutu Kişisel eşya, printer ve kitaplık yerleşimi
Patolog Odası
Laboratuvar Teknik alanı
Laboratuvar Teknik Alanı Patoloji laboratuvar alanı çalışanların minimum efor ile maksimum iş yapma amacına uygun planlanmalıdır. Cihaz ve tezgahların doğru olarak yerleştirilmesi Laboratuvar alanının duvarlar ile bölünmemesi Laboratuvarda kullanılan renkler, farklı ışık kaynakları ve malzeme dokuları
Depo, Arşiv ve Dinlenme Alanları Depo Sarf malzeme ve kimyasallar bulunur. Patlayıcı ve alev alıcı maddeler ve sıkıştırılmış gaz tüpleri aynı alanda özel dolaplarda veya farklı alanlarda depolanır. Arşiv Blokların ve lamların saklanabileceği çekmeceli özel dolaplar bulunmalıdır. Sağlık bakanlığına göre: Blokların 20 yıl, Lamların 10 yıl saklanması gerekir
Kullanılan Malzemeler Laboratuvar alanında kullanılan malzemelerin, Kolay temizlenebilir Kimyasallardan zarar görmeyecek Yüzeyde atık tutmayacak
Kullanılan Malzemeler Zemin Kaplamaları Derzsiz ve kolay temizlenebilir Yoğun trafiğe dayanıklı Kaygan olmaması Epoksi ve PVC bu alanlarda sıkça kullanılan döşeme malzemeleridir. Ancak epoksi leke tutma ve kolay çizildiğinden tercih edilmemelidir.
Kullanılan Malzemeler Patoloji alanında mikrotomlardan çıkan parafin kesitlerin çevreye yayılmaması için önlem alınması gereklidir.
Mobilya Tasarımı
Kullanılan Malzemeler Mobilya Tasarımlarında Laboratuvar tezgahları rahat çalışılabilecek yükseklikte 90 cm Cihazların rahatlıkla sığması için tezgah genişlikleri min 80 cm Alt dolapların tekerlekli olması temizlik ve gelecekte yapılacak olan değişiklikler için kolaylık sağlayacaktır.
Kullanılan Malzemeler Mobilya Tasarımlarında Tezgahlar cihaz ağırlıklarını taşıyabilecek, sallantı ve titreşim yaratmayacak şekilde tasarlanmalıdır. Cihaz kablolarının tezgahların üzerinde yer kaplamaması için cihaz yerleşimine bağlı priz yerleri ve yükseklikleri baştan planlanmalıdır. Cihazlar yerleşimi yapılırken elektrik prizlerinin, su, gaz ve hava vanalarının önü kapatılmamalıdır.
Kullanılan Malzemeler Laboratuvar Mobilyalarının; Dolap yüzeyleri MDF üzeri PVC kaplama Compact laminat Paslanmaz Çelik Tezgahlar Akrilik esaslı tezgahlar (Corian) Paslanmaz Çelik
Kullanılan Malzemeler
Patoloji Laboratuvar Tasarım Kriterleri MEKANİK-ELEKTRİK TASARIMI
Havalandırma Laboratuvar alanı hacmi saatte en az 6 kere değişecek şekilde havalandırma sistemi yapılmalıdır. Genel laboratuvar alanı hastane içerisindeki diğer alanlara göre negatif basınçta tutulmalıdır. ANSI/ASHE/ASHRAE Standard 170-2013 Ventilation of Health Care Facilities. Standard 170
Havalandırma Havalandırma debisi hesap örneği: - Laboratuvar alanı: 40 m² - Tavan yüksekliği: 3 m - Laboratuvar hacmi: 40 x 3 = 120 m³ - Olması gereken saatlik hava değişim miktarı: 6 kere /saat - Gerekli hava debisi: 40 x 3 x 6= 720 m³/ saat * Laboratuvar alanına hizmet veren havalandırma cihazı en az 720 m³/ saat olmalıdır.
Havalandırma Laboratuvar alanı dışarısında kalan doktor ofisleri ve çalışma alanlarında saatte en az 2 kere hava değişimi sağlamak gerekmektedir. Uzun çalışma saatleri ve yüksek konsantrasyon sebebi ile bu odalar laboratuvar alanına göre pozitif basınçta tutulması tavsiye edilir. Bu durum oda içerisinde üfleme havasının emiş havasından daha yüksek olması ile sağlanabilir.
Havalandırma Havalandırma menfez yerleşimleri tezgahların üzerinde hava akımı yaratmayacak şekilde yerleştirilmelidir. Menfez boyutları arttıkça hız düşecektir. Böylece tezgahların üzerindeki hava akımı ortam konforu değişmeden azaltılabilir.
Havalandırma Laboratuvar alanlarında havalandırmada gerekli şartların oluşabilmesi ve kontrolü için açılan pencere olmaması gerekmektedir. Laboratuvarlarda gerekli taze havanın sağlanması için klima santrali cihazları kullanılmalıdır. Bu santrallerde hava filtrelenip sıcaklığı ayarlanarak laboratuvar alanına verilir.
Klima Santrali Klima Santrali İç Görünümü
Klima Santrali
Makroskopi Kabini
Makroskopi Kabini Makroskopi cihazının bulunduğu odada yüksek miktarda yapılan emiş için mutlaka bir tamamlama havası vermek gerekmektedir. Tamamlama havası cihazın bulunduğu odanın hemen dışına yapılarak doğal bir hava kilidi oluşturularak kokunun dışarı çıkması engellenmelidir.
Makroskopi Kabini Makroskopi kabini ve laboratuvar alanında bulunan çeker ocak ana sistemden bağımsız ayrı fanlar ile tek tek atmosfere atılmalıdır. Fanların atışının yapıldığı yer mümkünse bulunduğu binanın çatısından taze hava cihazlarının emişlerine karışmayacak uzaklıkta ve insanların hava alma yüksekliğinden daha yukarıdan olmalıdır. Mevcut binalarda veya çatı katına ulaşmanın fiziki olarak mümkün olmadığı yerlerde bu atışlar uygun filtreler bulunan sızdırmaz özel kabinler içerisinden yapılabilir.
Tehlikeli Atık Bertarafı Makroskopi kabininden çıkan atıklar tehlikeli atık toplama varillerine aktarılır. Laboratuvar kimyasal atık kodlarına göre akredite firmalar tarafından toplanmalıdır.
Isıtma - Soğutma Laboratuvar içerisinde kullanılan cihazlar ve ekipmanlar ısı yaydığı için mutlaka soğutma sistemi yapılmalıdır. Literatüre göre laboratuvar içerisindeki hava sıcaklığı 21-24 C arasında olmalı ve +/- 3 C den fazla ani hava sıcaklığı değişikliği olmaması sağlanmalıdır.
Sıhhi Tesisat Laboratuvar alanındaki lavabolarda sıcak su, soğuk su ve distile su hattı bulunmalıdır. Gider borulularının montajı ileride tıkanmayacak şekilde doğru eğimde yapılmalıdır.
Yangın Sistemi Yangın Dolabı Sprinkler ve Yangın Dedektörü
Elektrik Tesisatı Laboratuvar genel aydınlatması çalışma tezgahları üzerine çalışan kişinin gölgesi düşmeyecek şekilde yapılmalıdır. Kullanılan aydınlatma armatürleri IP65 koruma sınıfında olmalıdır. Standartlara göre en az 500 lüx aydınlatma seviyesi olmalıdır.
Elektrik Tesisatı Aydınlatma sisteminde dim ( değişken aydınlatma şiddeti) yapılması tavsiye edilmemektedir. Laboratuvar çalışma tezgahları üzerine en fazla 1,5 m aralıklarla 3 lü priz grubu olmalıdır. Her 2 grupta bir grubun içerisinde data hattı bulunmalıdır. Laboratuvar içerisindeki buzdolapları data hattı ile merkezi olarak izlenmelidir.
Elektrik Tesisatı Kullanılan her cihaz için ayrı linye olmalıdır. Bu sayede sigorta atması durumda diğer cihazlar etkilenmeyecektir. Tüm laboratuvar alanı kesintisiz güç kaynağı (UPS) ve jenaratör ile beslenmelidir.
TEŞEKKÜRLER