CEDRUS KORKUTELİ KARABAYIR TAŞ YIĞMA TÜMÜLÜSLERİ IŞIĞINDA

Benzer belgeler
15. MÜZE ÇALIŞMALARI ve KURTARMA KAZILARI SEMPOZYUMU

CEDRUS PISIDIA DA DEMİR ÇAĞ İZLERİ THE IRON AGE TRACES IN PISIDIA F. ERAY DÖKÜ

MAĞARALARI VE YERLEŞİM ALANI

Konya İli Beyşehir İlçesi Fasıllar Anıtı ve Çevresi Yüzey Araştırması 2013 Yılı Çalışmaları

Urla / Klazomenai Kazıları

ÇAVLUM ORTA TUNÇ ÇAĞI NEKROPOLÜ NDE ELE GEÇEN LÜLETAŞI MÜHÜR

Kabalis Bölgesi Demirçağ Yerleşim Tipleri ve Gözetleme/Haberleşme Kaleleri

Prof.Dr. ENGİN AKDENİZ

Yrd.Doç.Dr. MURAT ÇEKİLMEZ

Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Cilt 5 Sayı 63 Haziran 2018/ 5

ÖZGEÇMİŞ Kasım, 2017

AIZANOI KAZISI 2013 T.C. ATATÜRK KÜLTÜR, DİL VE TARİH YÜKSEK KURUMU - AİZANOİ KUZEY NEKROPOL KAZISI VE BULUNTULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ PROJESİ

İzmir İli Nif Dağı Kazısı Buluntusu Altın Diademler. Gold Diadems from the Nif Mountain Excavations, İzmir

İzmir İli Arkeolojik Yüzey Araştırmaları

ÖZGEÇMİŞ Temmuz 2018

B.Ü. TUYGAR Merkezi ve Turizm İşletmeciliği Bölümü

BURGAZ KAZILARI 2008 YILI ÇALIŞMALARI

ÖĞRETİM YILI GÜZ DÖNEMİ ARKEOLOJİ BÖLÜMÜ KESİNLEŞMİŞ HAFTALIK DERS PROGRAMI GÜN SAAT

MEHMET AKİF ERSOY ÜNİVERSİTESİ GÖLLER YÖRESİ ARKEOLOJİ ARAŞTIRMA UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM

Prof.Dr. ASLI SARAÇOĞLU

GÜNCEL ARKEOLOJİK BULGULAR IŞIĞINDA GİRESUN İLİNİN DAĞLIK KESİMİNİN PREHİSTORYASI * Salih KAYMAKÇI

ANMED. ANADOLU AKDENİZİ Arkeoloji Haberleri News of Archaeology from ANATOLIA S MEDITERRANEAN AREAS. (Ayrıbasım/Offprint)

2014 Yılı Akhisar Thyateira (Thyatira) Antik Kenti ve Hastane Höyüğü Kazıları

KLA 109 ARKAİK ÖNCESİ EGE ARKEOLOJİSİ. 11. Hafta. Submiken Protogeometrik Dönem

ÖĞRETİM YILI GÜZ DÖNEMİ ARKEOLOJİ BÖLÜMÜ II. TASLAK HAFTALIK DERS PROGRAMI GÜN SAAT

ÖZGEÇMİŞ. ARAŞTIRMA GÖREVLİSİ DOKTOR Gizem KARTAL ARKEOLOJİ TARİH ÖNCESİ ARKEOLOJİSİ.

Sema DOĞAN* HacettepeÜniversitesi. EdebiyatFakültesi. SanatTarihiBölümü. Beytepe - Ankara. semad@hacettepe.edu.tr. semamail@gmail.

PANAZTEPE- MENEMEN KAZISI

The Byzantine-Era Daily Use Pottery Found in the Thermal Spring in Allianoi

HASSUNA YERLEŞİMİNİN KONUMU

PRT 303 KIBRIS ARKEOLOJİSİ Prof. Dr. Vasıf Şahoğlu

ARPAÇAY DA TARİHİ VE ARKEOLOJİK ARAŞTIRMALAR Historical and Archaeological Research in Arpacay

YENİ ARKEOLOJİK ARAŞTIRMALAR IŞIĞINDA İSTANBUL UN (TARİHİ YARIMADA) NEOLİTİK, KALKOLİTİK VE DEMİR ÇAĞI KÜLTÜRLERİ ÜZERİNE GENEL DEĞERLENDİRMELER

ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ ARKEOLOJİ BÖLÜMÜ DERS KATALOĞU

ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ FEN EDEBİYAT FAKÜLTESİ ARKEOLOJİ BÖLÜMÜ DERS KATALOĞU

PANAZTEPE KAZISI. Armağan ERKANAL-ÖKTÜ

Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi

ANTİK ÇAĞDA ANADOLU DERS 11 HELLEN SERAMİK SANATI

UŞAK İLİ NDE BULUNAN NEOLİTİK VE KALKOLİTİK BİR YERLEŞİM: ALTINTAŞ HÖYÜK

ARKEOLOJİ BÖLÜMÜ. 1- Genel Bilgi ve Kısa Tarihçe

Kültür ve Turizm Bakanlığından: SAMSUN KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU KARAR 55.00/ Toplantı Tarihi ve No :

STRATONIKEIA ANTİK KENTİ SU YAPILARI. Antik kent Muğla Milas yolu üzerindedir. Aşağıda görüldüğü gibi Helenistik kurulmuştur.

ATATÜRK KÜLTÜR, DİL VE TARİH YÜKSEK KURUMU KAZI DESTEĞİ: POLEMAİOS ONUR ANITININ KAZI, RESTİTÜSYON VE RESTORASYON RAPORU

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 50, Temmuz 2017, s

HİERAPOLİS, 06/08/14-21/08/14 ÇALIŞMALARI MERMER RESTORASYONU ÇALIŞMALARI

ANMED. ANADOLU AKDENİZİ Arkeoloji Haberleri News of Archaeology from ANATOLIA S MEDITERRANEAN AREAS. (Ayrıbasım/Offprint)

Prof.Dr. İSA KIZGUT ÖZGEÇMİŞ DOSYASI

RESULOĞLU YERLEŞİMİ VE MEZARLIK ALANI 2013 YILI KAZI RAPORU

KLA 109 ARKAİK ÖNCESİ EGE ARKEOLOJİSİ. 3. Hafta. Saraylar Öncesi Çağ

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 58, Kasım 2017, s. 1-9

ANTİK ÇAĞDA ANADOLU ANATOLIA AT ANTIQUITY KONU 3 FRİGLER 1

LİSANS: Selçuk Üniversitesi Arkeoloji Bölümü KONYA Lisans Tezi :Yassı Ada 7 Yüzyıl Doğu Roma Batığı

Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 6, Sayı: 64, Ocak 2018, s

KEYWORDS: Mehmet Akif Ersoy University Faculty of Arts Department of Archaeology, ancient excavations, tumulus.

ALEXANDRIA TROAS ANTİK KENTİ 2013 YILI ÇALIŞMALARI Doç. Dr. Erhan Öztepe

YENİ ARKEOLOJİK ARAŞTIRMALAR IŞIĞINDA İSTANBUL UN (TARİHİ YARIMADA) NEOLİTİK, KALKOLİTİK VE DEMİR ÇAĞI KÜLTÜRLERİ ÜZERİNE GENEL DEĞERLENDİRMELER

2011 YILI RESULOĞLU KAZISI

ÖĞRETİM YILI GÜZ DÖNEMİ ARKEOLOJİ BÖLÜMÜ KESİNLEŞMİŞ HAFTALIK DERS PROGRAMI GÜN SAAT

HABERLER ÖZBEKİSTAN-TÜRKİYE ULUSLARARASI ARKEOLOJİK ÇALIŞMALAR PROJESİ: ÖZBEKİSTAN DA YERKURGAN MERKEZ TAPINAĞI 2013 YILI ARKEOLOJİK KAZI ÇALIŞMASI

ÖZGEÇMİŞ. 4. Öğrenim Durumu : Derece Alan Üniversite Yıl

PRT 303 KIBRIS ARKEOLOJİSİ. Prof. Dr. Vasıf Şahoğlu

ASSOS KAZISI 2015 YILI SONUÇ RAPORU yılı çalışmaları kapsamında aşağıda listelenen alanlarda kazı çalışmaları gerçekleştirilmiştir (Resim 1).

GÜZ DÖNEMİ SEÇMELİ DERS LİSTESİ

T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı. Anadolu Üniversitesi Yılı Side Kazısı Çalışmaları. (12 Temmuz-8 Eylül 2010)

Teos Çevre Düzenleme Projesi ve Uygulanması İle İlgili Çalışmalar:

HADRIANOUPOLIS SURLARI KURTARMA KAZISINDA BULUNAN ROMA VE BİZANS DÖNEMİ KANDİLLERİ

AKSARAY ÜNİVERSİTESİ SABİRE YAZICI FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ ARKEOLOJİ BÖLÜMÜ LİSANS DERS KATALOĞU I.SINIF 1.YARIYIL ZORUNLU DERSLER (1.

YEŞİLOVA HÖYÜĞÜ- İZMİR İN PREHİSTORİK YERLEŞİM ALANI

BAKU-TBILISI-CEYHAN CRUDE OIL PIPELINE PROJECT ARCHAEOLOGICAL SALVAGE EXCAVATIONS PROJECT DOCUMENTS: 2 GÜLLÜDERE

2500 YILLIK YERLEŞİM YERİ: AVŞAR AVŞAR DA ÖREN YERLERİ

HAKKIMIZDA ÇALIŞMA ALANLARIMIZ

Kültür ve Turizm Bakanlığından: KÜTAHYA KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU KARAR 64.04/65 Toplantı Tarihi ve No : Karar Tarihi ve

Yüksek Lisans Ankara Üniv. Sos. bil. Enst. - Arkeoloji (Klasik Arkeoloji)

Dr. Öğr. Üyesi Volkan YILDIZ Y. Lisans Selçuk Üniversitesi Arkeoloji Doktora Selçuk Üniversitesi. Arkeoloji

Kültür ve Turizm Bakanlığından: İZMİR 1 NUMARALI KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU KARAR /687 Toplantı Tarihi ve No :

TÜRKİYE DOĞAL VE KÜLTÜREL VARLIKLARI KORUMA ENVANTERİ ENV. NO. SİT ADI

GİRMELER MAĞARASI LYKİA DA BİR KALKOLİTİK DÖNEM YERLEŞİMİ GİRMELER CAVE A CHALCOLITHIC SETTLEMENT IN LYCIA

OYGU MEZARLARIN ÖZDİRENÇ YÖNTEMİ İLE ARAŞTIRILMASI: NAGİDOS VE PATARA ÖRNEKLERİ

YAKIN DOĞU ARKEOLOJİSİ / GEÇ-HİTİT KRALLIĞI

ŞANLIURFA İLİ MERKEZ İLÇESİ NEOLİTİK ÇAĞ VE ÖNCESİ 2015 YILI YÜZEY ARAŞTIRMASI RAPORU

Figür 1. Euromos Ion Kymationu. Figür 6-7. Klazomenai lahitlerinde Ion kymationu. Figür 8. Klazomenai lahtinde Ion kymationu

2006 YILI ALACA HÖYÜK KAZISI

Yrd.Doç.Dr. Müjde PEKER

BEÇİN KALESİ KAZISI KALE ÇEŞMESİ SONUÇ RAPORU

YÜZEY ARAŞTIRMALARI IŞIĞINDA ISAURA (ZENGİBAR KALESİ/BOZKIR) SERAMİKLERİ

II. İSTANBUL ARKEOLOJİ VE SANAT TARİHİ ÖĞRENCİ SEMPOZYUMU PROGRAMI 11. ARALIK 1. GÜN

YOZGAT İLİ, SORGUN İLÇESİ, BAHADIN BELDESİ, ZEYNEL HÖYÜĞÜ TÜMÜLÜSÜ KURTARMA KAZISI Bahar HASIRCI 1

CEDRUS KARABACAK KÖYÜ KAYA MEZARLARI ROCK-CUT TOMBS OF KARABACAK VILLAGE RAHŞAN TAMSÜ-POLAT

CAM ESKİÇAĞ DA CEREN BAYKAN DANİŞ BAYKAN TÜRK ESKİÇAĞ BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ YAYINLARI

Kültür ve Turizm Bakanlığından: ESKİŞEHİR KÜLTÜR VARLIKLARINI KORUMA BÖLGE KURULU KARAR 03.13/346 Toplantı Tarihi ve No :

Aphrodite nin Kenti Aphrodisias

ARKEOLOG TANIM A- GÖREVLER

COĞRAFİ YAPISI VE İKLİMİ:

BYZANTION UN (İSTANBUL) KOLONİZASYONU ÜZERİNE YENİ DEĞERLENDİRMELER

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ

Bayraklı Höyüğü - Smyrna

Afyonkarahisar İli ve İlçelerinde ve Uşak İli Sivaslı İlçesinde Yüzey Araştırması

PERVARİ İLÇESİ. Siirt deki Kültür Varlıkları

ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ ARKEOLOJİ ANABİLİM DALI DERS KATALOĞU

MUGLA LETOON ANTİK KENTİ ÖZDİRENÇ UYGULAMALARI

Transkript:

CEDRUS The Journal of MCRI cedrus.akdeniz.edu.tr Cedrus V (2017) 11-19 DOI: 10.13113/CEDRUS/201702 KORKUTELİ KARABAYIR TAŞ YIĞMA TÜMÜLÜSLERİ IŞIĞINDA DEMİR ÇAĞ KABALIS VE MİLYAS İLİŞKİLERİ THE IRON AGE RELATIONSHIP BETWEEN KABALIS AND MILYAS IN THE LIGHT OF KORKUTELI KARABAYIR STONE MASONRY TUMULI F. ERAY DÖKÜ İSMAİL BAYTAK Öz: Korkuteli Nebiler Köyü nün 3 km doğusunda Karabayır olarak adlandırılan mevkiide, Antalya Müzesi tarafından 1993 yılında üç adet taş yığma tümülüs kurtarma kazısı yapılmış ve kazılar esnasında bir dinos belgelenmiştir. Bu dinos un, Uylupınar yerleşimi nekropol kazılarında ortaya çıkarılan ve Elmalı Karaburun III Tümülüsü kazılarında tespit edilen diğer dinos larla kurulan ilişki MÖ VII-VI. yüzyıl bölge arkeolojisi için önemlidir. Bu üç dinos un, tümülüs buluntuları olması yanında özellikle Bayındır Tümülüsleriyle başlayan tartışmaya yeni bir boyut getirmeleri açısından dikkate değerdir ve MÖ VII-VI. yüzyıllar içerisinde Kabalis ve Milyas arasındaki ölü gömme tiplerindeki birlikteliğe yeniden göz atmamız gerekliliğini ortaya koymuştur. Abstract: In 1993 in the area called Karabayır, located 3 km to the east of Korkuteli, rescue excavations were conducted by Antalya Museum for three stone setting tumuli. During the excavations a dinos was documented. The connection between this dinos and the other two found during the necropol excavations in Uylupınar and Elmalı Karaburun III is of great importance for the archaeology of the area in VII th -VI th century BC. These three dinos are significant for being tumuli finds as well as adding dimension to the discussion beginning with Bayındır Tumuli. It also requires the necessity to go through the similarity between the burial types in Kabalia and Milyas in VII th -VI th century BC. Anahtar Kelimeler: Kabalis Milyas Karabayır Uylupınar Karaburun Demir Çağ Tümülüs Keywords: Kabalis Milyas Karabayır Uylupınar Karaburun Iron Age Tumuli Giriş Karabayır Tümülüsleri, Korkuteli Karabayır köyünü Nebilere bağlayan yolun 3. km sinde bulunan üç adet taş yığma tümülüstür. Milyas Bölgesi nde taş yığma tümülüs nekropolü halinde onlarca mezarın bulunduğu Bayındır tümülüslerinin 1 35 km kuzeyinde ve Kabalis Bölgesi nde yüzü aşkın şaşırtıcı sayılarıyla tespit edilmiş taş yığma tümülüslerden oluşan Uylupınar yerleşimi nekropolislerinin 2 55 km güneydoğusundaki konumlarıyla dikkati çeker. Antalya Müzesi tarafından 1993 yılında, kaçak kazılar nedeniyle bu üç adet taş yığma tümülüsün kurtarma kazısı yapılmış ve çevrelerinde irili ufaklı birçok tümülüsün varlığı tespit edilmiştir 3. Antalya Müzesi başkanlığında, arkeolog C. Tibet tarafından yürütülen, kuzey-güney doğrultusunda arka arkaya sıralanmış olan bu taş yığma tümülüslerin, kurtarma kazısı sırasında, bir tanesinde olasılıkla kremasyon kabı olarak kullanılan bir di- Yrd. Doç. Dr., Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Fen-Edebiyat Fakültesi, Arkeoloji Bölümü, Burdur. eraydoku@hotmail.com Yrd. Doç. Dr., Dicle Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Tarih Bölümü, Diyarbakır. ismail.baytak@dicle.edu.tr. 1 Tiryaki 2015, 682-685; 2016, 51-74. 2 Dökü Baytak 2015, 208-217 (Benzer örnekler için bk. Uylupınar Yüzey Araştırması Projesi merkez noktası ve çevre araştırmaları 2012 vd). 3 Muşkara 2000, 4.

12 F. Eray DÖKÜ & İsmail BAYTAK nos bulunmuştur 4. Diğerler iki tümülüste ise taş yığmanın altında, ana kayaya oyulan ve üzeri büyük kapama taşları ile kapatılan bir kaya teknesinin (khamosorion), mezar olarak kullanılmış olduğu izlenir. Elmalı ve Antalya Müze Müdürlüklerinden alınan izinle bu alanda yapılan kısa süreli araştırmada, mezarların genel ölçüleri alınabilmiş ve tümülüslerin kazı topraklarında bulunan birkaç seramik parçası belgelenerek Elmalı Müzesine teslim edilmiştir. Ancak Bayındır Tümülüsleri nde olduğu gibi yerleşime ait izlerle karşılaşılmamış olmasına rağmen, bu alanda yapılacak sistematik yüzey araştırmaları ile hem yerleşim hem de başka taş yığma tümülüslere rastlanma olasılığı yüksek görülmektedir. Karabayır taş yığma tümülüsleri hakkında yapılan bu çalışma, Ü. Muşkara nın yüksek lisans tezinde yer alan Antalya ve Burdur müzelerinde bulduğu üç dinos ve aralarında kurduğu dönem ve stil birlikteliğinin aslında daha büyük bir hikayenin parçası olduğunu ve Kabalis ile Milyas bölgeleri arasındaki Orta Demir çağı sonu, Geç Demir Çağı başındaki ilişkileri göstermeleri açısından dikkatlice bir daha incelenmesi gerekliliği nedeniyle başlamıştır. Bu üç dinos tan ilki, Burdur İli Gölhisar İlçesi Uylupınar Köyü çevresinde Burdur Müzesi başkanlığında, K. Dörtlük 5 tarafından 1975 yılında yapılan kazılar sırasında satın alma yoluyla müze envanterine kaydedilmiş Uylupınar Dinos udur. İkinci olarak Mellink in 1971 yılında yaptığı Antalya Elmalı İlçesi Karaburun Tümülüs kazıları sırasında Karaburun III olarak adlandırılan tümülüs buluntusu olan dinos 6 ve üçüncü olarak da konumuz olan Karabayır taş yığma tümülüslerinde ortaya çıkartılan diğer bir dinos tur. Muşkara, çalışmada, salt bu üç dinos, form ve bezemeleri ile karşılaştırılmış ve MÖ VII. yüzyıl sonuna tarihlemiştir. Buna karşın Milyas da bulunan Karaburun III tümülüsü ve Karabayır Tümülüsü nde ortaya çıkartılan dinos lar birbirine form, boyama ve üslupta benzerken, Kabalis Bölgesi Uylupınar yerleşimden bulunan dinos ise farklıdır. Bu konu her iki bölgede Orta Demir Çağı sonu ve Geç Demir Çağı başlarına tarihlenen seramiklerin daha dikkatlice ve her iki bölgenin seramik repertuvarı dikkate alınarak tekrar çalışılmasıyla tam olarak aydınlanabilir. Ayrıca Muşkara nın çalışmasında bu dinos ların buluntu yerleri, mezar tipleri ve kontekstleri hakkında herhangi bir yorum yapılmamıştır. Bu çalışmanın önemli olan noktası ise, araştırmanın yapıldığı tarihte, Uylupınar (Erken Kibyra) olarak adlandırılan taş yığma tümülüs mezarlardan oluşan nekropolisleri henüz tam anlamıyla bilinmezken, bu üç dinos un ve dolayısıyla Milyas ve Kabalis Bölgelerinin birlikteliğini ve ilişkilerini ilk defa ortaya koymasıdır 7 (Fig. 1, 6). Bu çalışmasının ardından, Dörtlük ün Uylupınar kurtarma kazısından ele geçen seramikler üzerine araştırmalar yapan S. Çokay-Kepçe de, Muşkara nın tezine konu olan Uylupınar Dinos unu yayınında değerlendirir. Bu dinos u lokal seramikler arasında, black on buff seramik bölümünde incelemiş, form ve özellikle iki yüzünde iki farklı boyama dekorasyonu ile İonia seramik dekorasyon etkilerini anlatırken Uylupınar Dinos unun MÖ VII. yüzyıl sonu VI. yüzyıl başına tarihlenebileceğini önermiştir 8. Her iki çalışmada ortak olan Uylupınar Dinos unun MÖ VII. yüzyıl sonuna tarihlenerek İonya etkisi altında yerel olarak üretilmiş bir dinos olduğudur. Ancak Kepçe de bu seramiklerin ele geçtiği kazılara, Uylupınar yerleşimi ile ilişkilerine ve alanda bulunan mezarlara çok değinmemiştir. Yukarıda bahsedilen çalışmalar ardından başlayan yüzey araştırmalarında, Uylupınar 4 Muşkara 2000, 4 (Env.No:1.60.93). 5 Dörtlük 1976, 9-14. 6 Mellink 1972, 261, Lev. 57, Res. 11; Muşkara 2000, 3. 7 Muşkara 2000, 21-22. 8 Kepçe 2009, 43-45, Res. 71a-c.

Korkuteli Karabayır Taş Yığma Tümülüsleri Işığında Demir Çağ Kabalis ve Milyas İlişkileri 13 (Erken Kibyra) yerleşimi ve gömü tipleri hakkında daha detaylı bilgilere ulaşılır. Dolayısıyla, yeni bilgiler ışığında MÖ VII.-VI. yüzyılda Kabalis ve Milyas yüksek yayla kültürleri arasındaki ilişkinin yerleşim tipolojisi, nekropolisler ve özellikle mezar tipleri açısından tekrar gözden geçirme gerekliliği ortaya çıkmıştır (Fig. 1). Fig. 1. Uylupınar-Karabayır-Bayındır Tümülüsleri Haritası Korkuteli Karabayır taş yığma tümülüsleri bu gün her ne kadar tahrip olmuş olsalar da, özellikle Geç Demir Çağı Miyas ve Kabalis bölgeleri arasındaki ilişkiyi göstermesi açısından önemlidir. Bu ilişkiye dair sorulara sadece ortak coğrafya, dönem birlikteliği ya da taş yığma tümülüs geleneği değil; aynı zamanda, yukarıda bahsi geçen her üçü de tümülüs buluntusu olan dinos lar ve bölgede tespit edilen seramik buluntular daha yeni cevaplar verecektir. Karabayır Tümülüsleri ni iyi anlayabilmek için ilk olarak sınırları kuzeyde Söğüt Kabalitis Gölü ne dayanan Milyas 9 Bölgesi Geç Demir Çağı Ölü Gömme geleneklerini incelemek gereklidir. Milyas Bölgesi Demir Çağı na iz veren en önemli buluntular, yerleşim ve ya mimari yapılardan daha çok mezarlarıdır. Özellikle Antalya Müzesi tarafından 1986 tarihinde oldukça çok sayıda tespit edilerek, dördü kurtarma kazılarıyla açığa çıkarılan Bayındır Tümülüsleri en dikkat çekici ve tartışmalı, taş yığma tümülüslerdir. Bayındır Tümülüsleri, mimarileri ve özel buluntuları ile bilim dünyasında Phryg Tümülüsleri olarak tanınmıştır. Bu tümülüsleri kazan ve değerlendiren K. Dörtlük, hem D tümülüsündeki ahşap olarak yorumladığı mezar odası mimarisi hem de mezar buluntusu 9 Tiryaki 2015, 682-685; 2016, 388-401.

14 F. Eray DÖKÜ & İsmail BAYTAK olan Phryg metal eserlerinden yola çıkarak MÖ VIII. yüzyıla tarihler 10. Işık ise mezarların mimarisi ve diğer buluntulara çok değinmemiş olmasına karşın, D Tümülüs ü buluntularından fildişi yontucukları özel olarak çalışarak bu eserlerin tarihini MÖ VI. yüzyıl başına yerleştirmiştir 11. Görülen bu iki farklı tarihleme sorunu yeni çalışmalarla cevabını bulacaktır. Taş yığma tümülüslerin Milyas da Bayındır dışında, Elmalı Geçmen de Mellink tarafından tespit edilmiş olmaları ve Arkaik Dönem e tarihlendirilmeleri, taş yığma tümülüslerinin Milyas da sadece Bayındır tümülüsleriyle sınırlı olmadıklarını göstermesi açısından önemlidir 12. Ayrıca Hülden in Lykia çalışmalarında taş yığma tümülüs geleneğinin Kuzey Lykia da yine Arkaik Dönem içerisinde görüldüğünü belgelemiş olması 13 bu geleneğin Lykia ya kadar indiğini gösterir. Bütün bunlar yanında son yıllarda Milyas Bölgesi Geç Demir Çağı ölü gömme gelenekleri üzerine çalışmalar yapan Tiryaki de özellikle Bayındır D Tümülüsü buluntuların, bu alanda Phryg mevcudiyetine işaret etmesi tezine kuşkuyla yaklaşır 14. Dolayısıyla bu taş yığma tümülüsler sadece basit mimari düzenlemeleri ile tek başlarına, ne dönem ne de kültürel kimlik konularında çok şey söylemezken, seramik ve küçük eserlerin de bütüncül bir şekilde çalışılması ile birçok karanlık nokta aydınlanacaktır. Kabalis Bölgesinde ise, son yıllarda artan yüzey araştırmaları ile MÖ VII-VI yüzyıl arasında yoğun bir yerleşim süreci olduğu tespit edinmiştir. Özellikle Uylupınar (Erken Kibyra) Yerleşimi ve çevresinde bulunan ve sayıları 130 u bulan taş yığma tümülüsler bu dönemin gömü biçimini ortaya koymaları açısından çok önemli buluntulardır 15. Kabalis Bölgesi nde görülen taş yığma tümülüsler, 1-30 m çaplarında, yığması ve krepisi kuru moloz taş örgü ile oluşturulan tümülüslerdir. Bu yığma taş mezarların üstü ise, mezar belirteci olan bir phallosla sonlanır 16. Bölge tümülüslerinin mezar odası, kuru moloz taş örgü sandık mezar, kaya tekneleri veya büyük örneklerde moloz örgü duvarlarla oluşur. Ayrıca, 1-1.5 m çaplarıyla izlenen küçük ölçekli olan taş yığmalar; yuvarlak bir şekilde açılmış ve etrafı moloz taşlar ile örülen, özellikle dinos ların urne olarak kullanıldığı kremasyon mezarlar olmalıdır. Uylupınar Dinos u da bu tip tümülüslerden birinde bulunmuştur 17. Bu tümülüsleri Phrygia ve Lydia tümülüslerinden ayıran en önemli örgeler ise yukarıda değinilen basit mezar tipleri yanında üst yığmalarıdır ve halkın bu mezarlara verdiği isme yakışır bir şekilde çağıl, yani moloz taş yığmalardan oluşmuş olmalardır 18. Ayrıca Uylupınar Tümülüs mezarlarının, yerleşimin çevresindeki ovalardan çok dağ veya tepelerde göle bakar şekildeki yerleştirilmiş olmaları da özel bir mekan seçiminin olduğunu anlatır 19. J. J. Coulton tarafından aynı tip mezarların Balboura çevresinde 20 tespit etmiş olmaları bu mezar tipinin bölgenin güney batısına doğru ilerlediğini göstermektedir. Milyas da ise benzer taş yığma üst örtüye sahip tümülüslerden en bilinenleri Elmalı Bayındır, 10 Dörtlük 1988, 174-97. 11 Işık 2000, 1-73. 12 Mellink 1972, 261; Tiryaki 2015, 682-685; 2016, 59-61. 13 Hülden 2006, 263-80. 14 Tiryaki 2016, 59-61. 15 Dökü Baytak 2015, 208-17. 16 Dökü Baytak 2013, 79, Res. 8. 17 Dörtlük 1976, 9-13 (Aynı döneme ait olan ve yuvarlak taş örgü sandık mezarlar içerisinde kremasyon kaplarıyla birlikte bulunmuştur). 18 Dökü 2012b, 239-49; 2014, 230-6; Dökü ve Baytak 2013, 71-89. 19 Dökü 2012, 239-49; Dökü ve Baytak 2013, 71-89; 2015, 208-17; 2017, (baskıda). 20 Coulton 2012, 427-52.

Korkuteli Karabayır Taş Yığma Tümülüsleri Işığında Demir Çağ Kabalis ve Milyas İlişkileri 15 Fig. 2. Karabayır Taş Yığma Tümülüslerinin Konumu Fig. 3. Karabayır Taş Yığma Tümülüsleri Geçmen ve çalışmanın konusunu oluşturan Karabayır taş yığma tümülüsleridir 21. Fig. 4. Karabayır Taş Yığma Tümülüsü (Antalya Müzesi Kurtarma Kazısı Raporu) Karabayır Tümülüsleri tespit edilmiştir. Karabayır da görülen tümülüsün birinin ortasında ana kayaya açılan mezar teknesi ve büyük kapak taşları kazılar sırasında belgelenmiştir. Benzer ve dönemdeş örnekler yukarıda bahsedildiği gibi hem Milyas hem de Kabalis Bölgelerinde tespit edilen, ana kayaya açılan sanduka, üzeri büyük kapama taşları ile kapatılmış ve üstü taş yığma örtü ile sonlanmış tümülüslerdir (Fig. 4-5). Ayrıca Karabayır Tümülüslerinden birinde bulunan Dinos da yukarıda bahsedildiği gibi, Karaburun ve Uylupınar taş yığma tümülüslerinde olduğu gibi kremasona işaret eder. Karabayır Tümülüsleri Elmalı-Korkuteli yolu üzerinde Karabayır-Nebiler Köyü arasında yer almaktadır. İki köy arasında Nebiler Köyü nün 3 km doğusunda köyü gören yüksekçe bir boğaz geçişindedir. Burada yolun hemen yanında birbirine yakın 14-16 m çapları arasında 3 adet yığma taşlarla örülü tümülüs bulunmaktadır (Fig. 2-3). Yapılan çalışmalarda tümülüs mezar kazı toprağında az da olsa seramik buluntu Seramik Buluntular Karabayır Tümülüsleri kazı toprağından bulunan az sayıdaki seramik buluntularından iki örnek, daha önce kazılardan bulunan Karabayır Dinos u ile aynı tarihler içine yerleştirilebilir. Aynı dönem, form ve benzer boyama bezemeli seramikler; Kabalis Bölgesi nde, Uylupınar yerleşimi ve nekropolislerinde yoğun olarak bulunan MÖ VII-VI. Fig. 5. Karabayır Taş Yığma Tümülüsü (Antalya Müzesi Kurtarma Kazısı Raporu) 21 Tiryaki 2015, 682-685.

16 F. Eray DÖKÜ & İsmail BAYTAK Fig. 6. Karabayır-Karaburun III Uylupınar Tümülüsleri Dinos Buluntuları Fig. 7. Karabayır Taş Yığma Tümülüsleri Seramik Buluntu Çizimleri 2015 Fig. 8. Karabayır Taş Yığma Tümülüsleri Seramik Buluntuları 2015 Fig. 9. Uylupınar (Erken Kibyra) Yerleşimi Seramik Buluntuları (Kaide Çizimleri, 2012 Yılı) Fig. 10. Uylupınar (Erken Kibyra) Yerleşimi Seramik Buluntuları (Tabak Çizimi 2012 Yılı)

Korkuteli Karabayır Taş Yığma Tümülüsleri Işığında Demir Çağ Kabalis ve Milyas İlişkileri 17 yüzyıllara tarihlendirilen seramik repertuvarı ile örtüşmektedir 22 (Fig. 10). Karabayır taş yığma tümülüslerinin çevresinde bulunan seramiklerden ilki, tabak formunda kaideye yakın bir gövde parçasıdır ve Black on red grubuna giren konsantrik daire bezemelidir (Fig. 7-8). seramik, iyi pişmiş olup hamurunda çok az kireç ve mika katkılı olup küçük gözeneklidir. Yüzey dokusu mat, pürüzsüz, kendi renginde astarlı kırmızımsı sarı bir renktedir (5YR 6/8 reddish yellow). Bezeme ise siyah çizgi halka bezeme içi çapraz çizgilerle bezenmiş meander motifleri görülmektedir. İkinci parça ise ağız parçası olup bant bezemelidir. İyi pişmiş olup hamurunda yoğun miktarda kireç ve az miktarda da taşçık katkılı olup küçük gözeneklidir. Yüzey dokusu mat, pürüzlü, kendi renginde astarlı kırmızımsı sarı bir renktedir (7,5YR 7/6 reddish yellow). Bezeme ise ağza yakın ve dudakta bant çizgi şeklinde görülmektedir. Burada görülen black on red seramiklerin form ve bezeme birlikteliği, MÖ VII-VI. yüzyıllara tarihlenen Uylupınar yerleşimi, Topraktepe buluntuları ile benzerdir (Fig. 9). Dolayısıyla bu iki parça seramik, Kabalis Bölgesi nde yer alan Uylupınar yerleşiminde karşılığını bulur. Böylece, MÖ VII-VI. yüzyılda yukarıda bahsedilen bu üç dinos ve iki parça da olsa seramik buluntular, her iki bölgede aynı dönemde, benzer gömü geleneklerinin varlığını kesişme noktasındaki konumuyla söyler. Ayrıca gömü geleneği hakkında da, hem ana kayaya açılmış sandukalarda inhumasyon hem de Karaburun III ve Uylupınar taş yığma tümülüs nekropollerinde izlendiği gibi kül kabı olarak kullanılan Dinos lar içine kremasyon yapıldığını göstermesi açısından oldukça önemlidir. Sonuç ve Tartışma Sonuç olarak Kabalis ve Milyas bölgelerinde yoğun olarak, birbirlerine yakın ve çok sayıda taş yığma tümülüslerden oluşan mezarlık alanları tespit edilmiştir. Milyas Bölgesi nde en dikkati çeken örnekler Elmalı Bayındır Tümülüsleri yanında, Karaburun ve Geçmende izlenen taş yığma tümülüslerinden oluşan mezar alanlarıdır 23. Bu alanlar yukarıda da anlatıldığı üzere MÖ VIII. yüzyıl-vi. yüzyıla kadar geniş bir zaman aralığına tarihlenirlerken, tartışmaların birleştiği dönem ise MÖ VII-VI. yüzyıllardır. Benzer bir şekilde Kabalis Bölgesi nde yapılan çalışmalarla da, Orta Demir Çağ sonu, Geç Demir Çağ başlarında izlenen yerleşimlerinin yakınlarında da, yoğun ve sayıca çok görülen taş yığma tümülüsler tespit edilmiştir. Bu tümülüslerden ele geçen seramik materyalin de MÖ VII.-VI. yüzyıllar arasına tarihlenmiş olmaları dikkate değerdir. Kabalis Bölgesi nde görülen bu taş yığma tümülüsler 1 m çapından 30 m çapına kadar değişik büyüklüklerde karşımıza çıkar. Dörtlük ün, Uylupınar yerleşimi mezar alanlarında yapmış olduğu kurtarma kazılarından anlaşılabileceği üzere küçük boyutlu taş yığma tümülüslerde, kremasyon gömünün urneler içine yapıldığı anlaşılmıştır. Burdur Müzesi nde bulunan Uylupınar Dinos unun da, kremasyon gömüler için kullanılmış olduğunu Karaburun III tümülüsünde bulunan Dinos kanıtlamaktadır. Ayrıca Kabalis Bölgesi taş yığma tümülüslerinde izlenen diğer gömü tipleri ise, moloz taşlardan oluşturulan sandık mezar, ana kayaya oyulan khamasorionlar, daha büyük taş yığma tümülüslerde ise, moloz taş duvar örgü oda mezarlar tespit edilmiştir. Bütün bu buluntuların karşılığı Kabalis Bölgesi sınır komşusu Milyas Bölgesi taş yığma tümülüslerinde de tespit izlenmiştir. Konumuz olan Karabayır da, 1993 yılında Antalya Müzesi nin kurtarma kazılarında çok sayıda tespit edilmesine karşın üç adet taş yığma tümülüs açılmıştır. Bu kazılardan kalan fotoğraflar ve yerinde yapılan incelemede birinin şu an Antalya Müzesi nde olan Karabayır Dinos unun içine kre- 22 Kepçe 2009, 29-76; Kaşka 2014, 285-293. 23 Mellink 1972, 261; Tiryaki 2016, 55. Res. 7-9.

18 F. Eray DÖKÜ & İsmail BAYTAK masyon gömü yapıldığı ve yanındaki diğer mezarda ise ana kayaya oyulan bir kaya teknesine inhumasyon olarak gömü yapıldığı izlenir. Dolayısıyla bu gömü tipi hem Kabalis hem de Milyas bölgelerinde karşılığını bulurken, çevrelerinde bulunan seramik parçaları da özellikle Uylupınar yerleşimi ve mezarlarında bulunan MÖ VII-VI. yüzyıllar arasına tarihlenen seramik repertuvarı ile aynıdır. Bütün bu izler yanında, ilk olarak Muşkara nın yukarıda ayrıntılı olarak değinilen Uylupınar, Karabayır ve Karaburun III taş yığma tümülüslerinden ele geçen dinos lar arasında kurduğu bağlantı daha da önemli hale gelmiştir (Fig. 6). Bütün bu arkeolojik veriler, Karabayır Tümülüsleri nin Milyas ın kuzeyinde Kabalis Bölgesi ne dahil olduğunu ismi ile anlatan Kabalitis Gölü (Söğüt Gölü) yakınındaki konumu ile, Orta Demir Çağ sonu, Geç Demir Çağı başlarında her iki bölge ölü gömme tipleri arasındaki ilişkiyi en iyi gösteren örnek olmuştur. Komşu iki bölge Kabalis ve Milyas arasında izlenen bu ilişki sadece ölü gömme adetleri ve mezar tipleri arasında veya arkeolojik buluntular kapsamında seramik verilerle sınırlı olmasa gerektir. Bu alanlarda yapılacak sistematik yüzey araştırmaları olasılıkla yerleşim arkeolojisi içinde bu gibi pek de bilinmeyen zamanlar için çok önemli sonuçlar söyleyecektir.

Coulton 2012 Korkuteli Karabayır Taş Yığma Tümülüsleri Işığında Demir Çağ Kabalis ve Milyas İlişkileri 19 BİBLİYOGRAFYA J. J. Coulton, The Balboura Survey and Settlement in Highland Southwest Anatolia Vol. 1: Balboura and the history of highland settlement; Vol. 2: The Balboura survey: detailed studies and catalogues. BIAA (2012). Dökü 2013 F. E. Dökü, Uylupınar Yerleşmesi (Erken Kibyra) ve Çevresi Yüzey Araştırması 2012. Anmed 11(2013) 239-249. Dökü 2014 F. E. Dökü, Uylupınar Yerleşmesi (Erken Kibyra) ve Çevresi Yüzey Araştırması 2013. Anmed 12 (2014) 230-236. Dökü 2015 F. E. Dökü, 2014 Yılı Uylupınar (Erken Kibyra) Yerleşimi Yüzey Araştırması. Anmed 13 (2015) 208-217. Dökü 2017 F. E. Dökü, Kabalis Bölgesi Demirçağ Kaleleri. (baskıda). Dökü Baytak 2013 F. E. Dökü İ. Baytak, Uylupınar (Erken Kibyra) Yerleşimi Yüzey Araştırması. Ed. B. Hürmüzlü - M. Fırat - A. Gerçek, Pisidia Sempozyumu-Pisidia Araştırmaları I (2014) 71-89. Dörtlük 1976 K. Dörtlük, 1975 Uylupınar Kazısı Raporu. TAD 24/2 (1976) 9-14. Dörtlük 1988 K. Dörtlük, Elmalı Bayındır Tümülüsleri Kurtarma Kazısı. KST 1 (1988) 171-174. Hülden 2006 O. Hülden, Chamber Tombs, Podium or Terrace Tombs, Tumuli Recently Discovered Grave Types Expand the Spectrum of Lycian Graves. Eds. K. Dörtlük - B. Varkıvanç - T. Kahya et al. III. Uluslararası Likya Sempozyumu Bildirileri (2006) 263-280. Işık 2000 F. Işık, Die Statuetten vom Tumulus D Bei Elmalı. Lykia V. Antalya 2003. Kaşka 2014 M. Kaşka Uylupınar Yüzey Araştırmasında Ele Geçen Arkaik Dönem Seramikler. Eds. B. Hürmüzlü - M. Fırat - A. Gerçek, Pisidia Sempozyumu (2013)- Pisidia Araştırmaları I (2014) 285-293. Kepçe 2009 S. Ç. Kepçe, The Pottery from Burdur Uylupınar Necropolis. Adalya XII (2009) 29-76. Mellink 1972 M. J. Mellink, Excavations at Karataş-Semayük and Elmalı, Lycia, 1971. AJA 76/3 (1972) 257-259. Muşkara 2000 Ü. Muşkara, Güneybatı Anadolu dan Black on Red Tekniğinde Üç Arkaik Krater-Dinos. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya 2002 Tiryaki 2015 S. G. Tiryaki, Milyas Tümülüsleri. Ed. Ş. Kazan Nas, I. Teke Yöresi Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Burdur (2015) 682-685. Tiryaki 2016 S. G. Tiryaki, Demirçağ Milyas Mezarlıkları ve Ölü-Gömme Gelenekleri Üzerine Bir Ön-Değerlendirme (Preliminary Evaluations on Necropoleis and Burials of Iron Age Milyas). Adalya XIX (2016) 51-74.