Area (ha) Area (ha) Area (ha) 100 80 60 40 100 20 80 0 20 40 60 80 Age (years) 60 100 40 80 60 20 40 20 0 20 40 60 80 0 20 40 60 80 Age (years) Age (years)
Konu Başlıkları Faydalanmanın düzenlenmesi Temel Kavramlar Zaman terimleri Amaç çapları Amenajman metotları Ara ve son hasılat kesim planları
Meşcere Faydalanmanın düzenlenmesi Ormandan alınacak ürün ve hizmetlerin; Reçete Alan/Miktar (10ha/yıl, 20m3/ha, 4000fidan/ha Tür (Traşlama, siper, ağaçlandırma) Yer (Çamlık mevki, ziyarettepe, 18 nolu bölme) ve Zaman (2010, 2020, 2100) itibarıyla belirlenmesidir? Zaman
Faydalanmanın düzenlenmesi Silvikültürel Müdahaleler (Aktiviteler Actions) ve Performans Göstergeleri (Çıktılar Output) Reçete
1. Aktivite: Silvikültürel Müdahaleler Vejetasyon ve arazi yapısı 1 İşletme aktivite planı aralama 2 ayıklama CC Büyüme & artım projeksiyonu Traşlama Seçme 3? Zaman time
2. Çıktılar: Performans Göstergeleri Gençleştirme alanı (ha)
Gövde sayısı/m3 3 3 hacim (m /yrx10 ) Hacim (m /ha) 100 80 60 40 20 0 Kesim penceresi 20 40 60 80 100 120 T 4 140 Haciim (m 3 /ha) 100 80 60 40 20 0 T 1 T 2 T 3 T 4 20 40 60 80 100 10 Yaş (yıl) 8 6 4 T 1 0.5 0 20 40 60 80 100 120 140 T 1 T 2 T 3 T 4
Zaman Terimleri Tüm ormanlarda Düzenleme Süresi: Aktüeli tüm ögeleriyle optimale yaklaştırma Tesviye Süresi: Aktüeli hacim itibarıyla optimale yaklaştırma Değişiklik Süresi: Değişikliğin sona erdirilmesi, baltalık-koru Amj. Plan Süresi: Planın düzenlendiği süredir, periyot uzunluğu İle orantılı olarak kabul edilmiştir (2006 itibarıyla) Kesim Planı Süresi: Kesim planının yapıldığı süre; SHE süresi Bakım kesimleri dönüş süresi, idare süresi
Zaman Terimleri Seçme ormanlarında Dönüş Süresi: Aynı alana bir sonraki müdahale için geçen süre Geçiş Süresi: Bir çap kademesindeki N lerin bir üste geçmesi Siper Baskı Süresi: Üst tabakadaki ağaçların alınmasına kadar geçen süre Serbest Büyüme Süresi: serbest olarak büyüme evresinden olgunluk çağa gelinceye kadar geçen süredir.
Zaman Terimleri Maktalı ormanlarda Gençleştirme süresi: Olgun meşcerenin kaldırılarak bağımsız gençliğin getirilmesi Özel: Bir maktanın gençleştirme süresi Genel: Bütün bir bölmenin gençleştirme süresi Dönüş süresi: Bakım kesimleri arası zaman aralığı Periyot: İdare süresinin bölündüğü eşit aralık (Kz, Çz, Dş = 10) İdare süresi: meşcerelerin doğal ya da yapay yolla meydana getirilmesinden, olgunlaşarak kesildiği ana kadar geçen ve meşcerelerin olgunluk sürelerinin ortalamasına denk gelen bir üretim süresidir
İdare süresini etkileyen faktörler İşletme Amacı Ağaç türünün biyolojik ve ekolojik özellikleri Üretilecek yuvarlak odun çapı, boyu ve kalitesi Yetişme ortamı özellikleri (bonitet verim gücü) Piyasa şartları (arz ve talep durumu) Meşcere olgunluğu Gençleştirme ve bakım metodu Aktüel-optimal farklılıkları Bol tohum yılı ve materyal değerlendirilmesi için teknik imkanlar (alt sınır) Patolojik (böcek, mantar, rüzgar, yangın)faktörlerin oluşturduğu üst sınır
İdare Süreleri 1. Fiziksel/doğal idare süresi, Patolojik idare süresi, 2. Teknik idare süresi: Meşcerenin belli bir kullanma yerinin istediği çap ve kalitedeki odun çeşitlerinden en yüksek oranda verdiği yaştır. 3. En yüksek odun hasılatı sağlayan idare süresi, 4. En yüksek orman randı sağlayan idare süresi: Son kesimle sağlanan odun ürünleri ile aralama kesimlerinden elde olunan ürünlerinin para değeri toplamından, masraflar çıktıktan sonra geri kalan yıllık net para hasılatıdır. 5. Mali idare süresi : Arazinin max faizle faizlendiği yaş, (amaç faiz%ne ulaşılan yaş/çap), 6. Silvikültürel idare süresi.
Doğal İdare Süreleri Ağaç Türü Saptanan Yaş-Yıl Göğüs Çapı-m Bulunduğu Yer Kim Tarafından Saptandığı Cedrus libani 1180 2,49 Antalya-Güzelsu Asan Cedrus libani 950-1000 2,04 Mersin Çoçakdere Evcimen Cupressus Spp. 1060 2,08 Denizli-Sarayköy Yeşil Juniperus Spp. 1000 + 3,40 Elmalı-Tekkedere Boydak-Asan Juniperus Spp. 1000 + 2,65 Tarsus-Namrun Boydak-Asan Pinus nigra 700 1,50 Kütahya-Domaniç Aytuğ Pinus nigra 730 1.78 Denizli-Eskere Asan Pinus brutia 310 1,20 Fethiye-İncirköy Asan Picea orientalis 850 2,25 Torul-Örümcek Asan Abiec cilicica 200 + 2,00 Antalya-Bucak Bozkuş Abies equi trojani 180 + 1,40 Edremit-Kazdağları Ata Abiesnordmanniana 350 + 1,78 Artvin-Meydancık Gül-Gümüş-Yavuz Taxus baccata 1500 3,00 Çamlıhemşin-Kito N.Aksoy Fagus orientalis 310 2,12 Giresun-Bulancak Asan Castanea sativa 540 3.12 Antalya-İbradı Asan Quercus robur 1000 2,78 Bolu-Saccılar Asan Quercus robur 800 2,26 Düzce-Konuralp N.Aksoy
İdare Süreleri
Hacim m 3 /ha İdare Süreleri Artım m 3 /ha/yıl 20 00 80 60 40 GövdeSayısı/m 3 10/1m 3 0.5/1m 3 20 0 20 40 60 80 100 120 140
İdare Süreleri: Amaç Max Odun Hasılatı Boni tet Sınıfı Meşe Eraslan (1955) Genel Ortalama Artımın Max. Olduğu Yaşlar Yaş/(m³/ha/yıl) Kayın Carus (1998) Kızılçam Yeşil (1992) Sarıçam Alemdağ (1967) Karaçam Kalıpsız (1963) Sedir Evcimen (1963) Ladin Akalp (1978) Ardıç Eler (1988) Kazdağı GöknarıAs an(1984) I 60/4,6 30/11,4 65/11,1 45/10,94 80/11,0 40/7,7 70/10,9 60/3,6 40/11,7 II 65/3,8 40/8,1 70/8,6 55/8,6 80/9,0 50/6,6 75/8,8 70/2,1 47/9,8 III 75/3,3 50/6,1 75/6,5 85/6,9 85/6,8 55/5,2 75/7,2 75/1,2 53/8,4 IV 80/2,9 60/4,7 80/4,7-90/4,8 60/3,9 80/5,8-60/7,4 V 85/2,6 70/3,7 85/3,2-80/2,9 70/2,3 80/4,8-65/6,6
İdare Süreleri: Max Odun Ürünü Boni-tet Sınıf- Ları Göknar Genel Ort. Artım m³/ha Orta Çap cm Genel Hasılat M³/Ha Genel Ort. Artım m³/ha Orta Çap cm Genel Hasılat m³/ha a Genel Ort. Artım m³/ha Orta Çap cm Genel Hasılat m³/ha İdare süreleri 40 Yıl 50 Yıl 60 Yıl I 11,7 20,2 468,33 11,3 26,1 566,79 10,7 32,1 642,16 II 9,7 16,7 388,99 9,8 21,5 488,52 9,5 26,5 567,53 İdare süreleri 50 Yıl 60 Yıl 70 Yıl III 8,4 17,1 420,67 8,3 21,2 500,29 8,1 25,1 567,54 IV 7,3 12,9 365,83 7,4 15,8 444,89 7,3 18,9 513,46 İdare süreleri 60 Yıl 70 Yıl 80 Yıl V 6,5 10,8 391,04 6,5 12,9 458,12 6,4 15,0 516,68
Ağaç Türü Bonitet Sınıfı Hedef GöğüsYüzeyi -m²/ha İdare Süresi Aralığı-Yıl Karaçam (Kalıpsız 1963) I 60 80 180 III 50 60 200 V 40 80 180 Sarıçam (Alemdağ 1967) I 55 70 150 II 53 80 150 III 50 80 150 Kızılçam (Yeşil 1992)* I 45 80 100 III 37 80 100 V 30 80 100 Ladin (Akalp 1978) I 60 100 160 III 50 60 200 V 50 80 200 Sedir (Evcimen 1963) I 47 120 200 III 45 140 200 V 37 140 200 Meşe (Eraslan 1954) I 35 100 200 III 33 100 200
İdare Süreleri: Hizmet Fonksiyonları Maktalı işletmecilik uygulanan koruma öncelikli ormanlarda idare sürelerinin göğüs yüzeyine göre belirlenmesi uygun görülmektedir. Su üretimi Erozyon kontrolü Estetik-rekreasyon gibi fonksiyonların etki dereceleri GY ile ölçülmektedir. izmet akışı birim alandaki GY ile kontrol edilebilir
İdare Süreleri: Amaç GYüzeyi Koruma öncelikli Karaçam Ormanı 60 80 180 Yaş
Servet (m 3 /ha) İdare Süreleri: Amaç Servet Koruma öncelikli Karaçam Ormanı 450 90 200 Yaş
İdare Sürelerinin zamana göre değişimi Ağaç Türü Bonitet Sınıfı 1941 Yönt. 1955 Yönt. 1973 den Sonra plan 3.3.1977 Tarih OGM oluru 12.4.1978 Tarih OGM oluru Karaçam I 150 120-180 100 70-90-100 80 Karaçam II-V arası 120 100 Sarıçam I 150 120-180 - 80-100 80 Sarıçam II-III - 100 Sedir I-II 200 200 - - 80-140(1995) Sedir III-IV-V 100-180(1995) Kızılçam I 150 80 60 40-50 50 Kızılçam II-III 150-60 Göknar 120 120-150 80 100 Ladin I 150 120-150 120 100 90 Ladin II-V arası 100 Kayın I 120 120-150 - 100 Kayın II-V arası - 120 Meşe I 200 200-300 100-120 80-100 80 Meşe Diğer 100-140
İdare Süreleri: Münferit Planlama Ağaç Türü Min-Max Yıl Ortalama Yıl Kızılçam Ormanı 50-80 60 İyi Kaliteli Karaçam Ormanı 160-200 180 Kötü Kaliteli Karaçam Ormanı 80-120 100 İyi Kaliteli Sarıçam Ormanı 160-200 180 Kötü Kaliteli Sarıçam Ormanı 80-100 100 Ladin Ormanı 160-200 180 Sedir Ormanı 160-200 180 İyi Kaliteli Kayın Ormanı 160-200 180 Kötü Kaliteli Kayın Ormanı 60-120 80 İyi Kaliteli Meşe Ormanı 250-300 260 Kötü Kaliteli Meşe Ormanı 60-120 100 Diğer İbreli Türler 60-100 80 Nadir Yapraklı Tür Meşcereleri 160-200 180
İdare Sürelerindeki Son Durum 2004 yılı itibarıyla; İdare süreleri Orman Bölge Müdürlüklerine göre artık farklı kullanılmaktadır.
İdare Süreleri: Yorum 1. İşletme amaçları ve öncelikleri belirlenmelidir 2. Çok amaçlı planlama ve toplum talepleri esas alınmalı 3. Orman bazında planlama teknikleri ile kararlaştırılmalı 4. Silvikültürel istekler dikkate alınmalı 5. Ekonomik veriler dikkate alınmalı (Pazarlama ve talep)
İdare Süreleri Kısaltılması 1. İnce çaplı materyalleri değerlendirme fırsatı 2. Arz-talep dengesinde giderek artan bir açığın olması 1977 de %17 olan endüstriyel odun talebi 1985de %45e çıkmıştır Uzatılması 1. Ormanların koruma fonksiyonlarının öne çıkması 2. Teknik ve idari yetersizlikler 3. Değer artışı
Amenajman Yöntemleri ynı Yaşlı ve Maktalı Koru Ormanlarında. Hızlı Büyüyen ve Tıraşlama Kesimi 1. Gerçek Yıllık Alan Metodu 2. Eşit Hasılalı Yıllık Alan Metodu.Doğal Gençleştirme İle İşletilen AYMKO 1.Gerçek Alana Dayanan Yaş Sınıfları 2. Redüksiyon Alanına Dayanan Yaş Sınıf. Değişik Yaşlı Seçme Ormanlarında 1. 1883 Fransız Hacım Metodu 2. Çap Sınıfı Metotları 2.1.Hufnagl ın Çap Sınıfları Metodu 2.2.Çap Sınıflarının Artımına Dayanan 3.İsviçre Kontrol Metodu. Aynı Yaşlı ve Değişik Yaşlı Koru Orman 1-Genel Eta Formülü 2-Hundeshagen in Faydalanma %Metodu 3-Masson ve Mantel Metotları 4-Fransız Hacim Metodu Bütün Orman Formlarında Kullanılan ve Silvikültür Esaslara Dayanan Nisan 2009, Amenj. Trabzon, Metodu EZB
Türkiye deki Amenajman Yöntemleri-I Amenajman Metodu Kullanıldığı Orman Formu Eta Formülleri ve Esasları 1 Yıllık Alan Metodu 1 Traşlama,Tetar Baltalıklar ve Enerji Ormanlarında 2 - Hızlı Büyüyen ve Kısa İdare Süresi İle İşletilen Koru (Endüstriyel Plantasyon) 2 - Yaş Sınıfları Metodu (veya Periyodik Alan ve Hacim Metodu) Büyük ve Küçük Maktalı Aynıyaşlı Koru Ormanlarında 5 Silvikültüre Dayanan Koru Ormanlarının her Metod (Silvikültür formunda Metodu) Ey = (F/U)*Z*A Bu formülde Ey= Yıllık Eta, F= İşletme sınıf Alanı, U= İdare Süresi, A = Kesim Yaşı Z=Yıllık hacim artımı/ha E p =Vs+z(n/2),E y =(Vs/n)+z/2 Ey= Yıllık Son Hasılat Etası, Vs= İlk periyotta gençleştirmeye alınan meşcerelerin ağaç serveti, n= Periyod Uzunluğu, z= Gençleştirmeye giren meşcerelerin artımları toplamıdır. İlk Plan Süresinde, meşcerelerde gençleştirme ve bakım işlerinin uygulanması ile çıkarılacak Periyodik-yıllık Eta
Türkiye deki Amenajman Yöntemleri-II Amenajman Metodu Orman Formu 3 - Çap Sınıfları Metodları Göknarın saf ve hâkim durumda bulunduğu verim gücü yüksek iyi bonitetli (I-III) ormanlar, işletme amaçları ve koruma hedefleri ne olursa olsun seçme olarak planlanır. (299Tebliğ) 4 Genel Eta Formülü 1-Değişikyaşlı ve Seçme Koru Ormanlarında 2-Korulu Baltalıkların Koru Kesiminde Eta Formülleri ve Esasları Ey=(N 4.V 4 )/a 3 +(N 3 -N 4 )V 3 /a 3 +(N 2 - N 3 )V 2 /a 2 +(N 1 -N 2 )V 1 /a 1 E y =N 1.Z 1 +N 2.Z 2 +N 3.Z 3 +N 4.z 4 Bu formülde;e y =Yıllık Eta, N 1.N 2.N 3..Çap sınıfları Ağaç sayıları, V 1,V 2,V 3, her çap sınıfında orta ağacın hacmi a 1, a 2, a 3, çap sınıfından diğerine geçiş süresi z ı, z 2, z 3, her çap sınıfının artımları Koru ormanlarının her GenelEtaF:Ey=Z+(AV-OV)/a formunda Bu formülde E y =Yıllık Eta, AV=Aktüel Ağaç Serveti, OV= Optimal Ağaç Serveti, a= Tesviye/denkleştirme süresi, Z=Ormanın Toplam Nisan Yıllık 2009, Trabzon, Hacım Artımı EZB
Eta; Ormancılığın ana prensipleri ve ulusal ormancılık amaçları ile orman işletmesinin amaçları; Orman işletmesine konu olan ormanın bugünkü doğal durumu ve koşulları ile ulaştırılacağı optimal kuruluş; Orman işletmesinin bugünkü ekonomik durumu ve koşulları ile üretim koşulları ve özellikle yol şebekesinin durumu; orman ürünleri tüketim yerlerinin gereksinimleri ve orman işletmesine olan uzaklıkları; Orman ürünlerinin piyasadaki sürüm, satış ve fiyat koşulları dikkate alınmak ve Faydalanmayı düzenleyen Amenajman Metodları kullanılmak sureti ile, İlk Amenajman Planı süresinde bir işletme sınıfından alınması uygun görülen (kararlaştırılan) Yıllık (veya Periyodik) Hasılat Miktarıdır (ERASLAN 1982)
Eta ve çeşitleri 1: Alan Etası: Baltalık: traşlamam alanı, Koru: aralama blok alanları 2: Hacim etası (m3) Son Hasılat: Yıllık son hasılata göre Ara Hasılat: yıllık ara hasıalta göre Toplam-Genel: Ara ve son hasılatın toplamı Olağanüstü: Beklenmedik durumlarda alınacak eta
Formüllerle ETA tayini Genel ETA Ey= Z+(AV-OV)/a Hundeshagen in Faydalanma% AE/OE = AV/OV P=OE/OV AE y = 0,0P*AV 3-Mantel-Masson Metotları OV=U*Z*(U/2), OE= U*Z AEy = AV / 0,5U, AEy = AV*0,0p 4-Fransız Hacim Metodu
Devamlı Orman (299 Tebliğ) «Doğaya uygun işletmecilikte bütün silvikültürel işlemler (bakım ve gençleştirme çalışmaları) aynı meşcerede genellikle bir arada küme, grup, büyük grup vb. küçük alanlarda yapılır. Kn ve L in saf/hâkim olarak bulundukları karışık meşcerelerinin iyi ve orta bonitetlerde bulunan, ekolojik ve sosyokültürel fonksiyonlu ormanlar devamlı orman olarak planlanır». A) Hufnagl in çap sınıfları metodu: B) Fransız hacim metodu (temelde uygulanan yöntem)
1883-Fransız Hacim Metodu (299: Devamlı ormanlarda) 0 U/3 genç YS 0 D/3 ince çap sınıfı; U/3 2U/3 orta YS D/3 2D/3 orta çap sınıfı; 2U/3 U olgun YS 2D/3 D kalın çap sınıfı Optimal Kuruluş: Vi, Vo, Vk ağaç servetleri arasında 1 : 3 : 5 oranı var! ProgressiveAzalan Z (yıl) = (½) Vk*0,0P P= V k nin hacim artım %si SonHasılatEy=[Vk/(U/3)]+(1/2)Vk*0,0P AraHasılat = (1/q)Vo*0,0p 1/q= Vo servetinin hacim artımından eta olarak ayrılacak bölümü Ey = [Vk / (U/3) ] + (1/2)Vk*0,0P + (1/q) Vo*0,0p
Formüllerle ETAnın Kritiği Eksikler 1.Nereden (yaş/çap sınıfı?) ve ne kadar alınacağını belirtmez 2.Yaş sınıfları dağılımı ile ilgili bilgi vermez 3.Aktüel yaş sınıfları ile optimal dağılımdan çok farklı ise isabetsiz 4.Durağandır zamansal değişikliklere cevap veremez Kısmi Yararı 1. Aktüel servetin optimalden genelde düşük olması servet birikimini sağlamada önemli bir mekanizma olarak kullanılabilir. 2. Ormanı bütün olarak tek rakamla kavramada yardımcı olur
Üretim/Eta Kontrol Politikaları 900 800 700 600 1. Eşit üretim politikası 500 400 300 200 100 0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100
Kesim Planı 1. Son Hasılat Kesim Planı 2. Ara Hasılat Kesim Planı 3. Ağaçlandırma Planı 4. ODOÜ üretim planı
Nasıl? Son Hasılat Kesim Planı Tüm periyotları kapsayacak biçimde diğer ülkeler Son iki periyodu kapsayacak biçimde 1963-1975 Sadece son periyot için 1975 günümüze
Son Hasılat Kesim Planı Ne kadar? 1. Alan: OPA = F/(U/n) 2. Hacim: Max Odun Üretimi 3. Değer: Max TL,, NBD 4. Hizmet: Max tatmin/kabul
Son Hasılat Kesim Planı 1. Alan: OPA = F/(U/n) OPA=700/(100/10) = 70ha Ne kadar? Çz İşletme sınıf alanı = 700ha SHE Uygun bölmecikler 1. Çz0Y :20ha 2. Çzd/0a :10ha 3. Çzd1 :20ha 4. Çzd2 :20 5. Çzd3 :20 6. Çzd2 :15 7. ÇzÇkd2 :10 +20 +20 +10 +20 OPA kadar!
Son Hasılat Kesim Planı, Hangi meşcereler? İlk periyotta gençleştirilecek meşcerelerin öncelik sırası 1.Yanık alanlar, böcek/mantar zararı görmüş/görmekte olan meşcereler; 2.Gençleştirilmesine başlanmış ve fakat tamamlanmamış meşcereler; 3.Olgun çağa gelmiş ve aşmış meşcereler; 4.Gevşek kapalı olup normal sıklığa ulaşması çok zor görünen meşcereler; 5.Yetişme ortamını tam kullanamayan,tür değişimini gerektiren meşcereler; 6.Kalitesi bozuk olan ve düzeltilmesi olanaksız görünen meşcereler; 7.Üzerinde pek ağaç olmayan çok/bozuk vasıflı meşcereler; 8.Gençleştirme çağına yaklaşan meşcereler. 9.Not: Saf S, Ar >%40 kapalı gençleştirmeye verilmez (299 tebliğ!) 10.Not: Bozuk ve normal meşcereler için ayrı OPA ve 28 nolu tablo düzenlenir
Son Hasılat Kesim Planı Gençleştirme alanlarının; 1. Konumsal yeri? (nerede?) 2. Şekli? 3. Alan büyüklüğü? (alt ve üst sınır?) 4. Komşu alanlara göre durumu? 5. Coğrafi dağılımı?
Silvikültürel Müdahalelerin Kontrolü Üretim alanlarının alan, şekil ve coğrafi dağılımı için doğal olaylar baz alınmalı, Biyolojik kalıntılar bırakılmalı (devrik, çürümekte, dikili kuru) Doğal gençleştirmeye ağırlık verilmeli, ağaç grupları baz alınmalı Plantasyonlara az yer verilmeli, tür değişikliğine gidilmemeli Şekil & büyüklük Dağılım
Kesim alanlarının büyüklüğü ve coğrafi dağılımı Alberta Parça %si Kesim büyüklüğü penceresi (Meşcere) Parça alan sınıfları (ha)
Kesim alanlarının büyüklüğü ve coğrafi dağılımı rtvin 100 90 80 70 Parça sayısı Kesim Penceresi 19 %Oranı 60 50 13 16 40 30 20 10 0 7 8 7 7 6 3 5 4 0 0 5 10 15 20 25 30 35 40 45 50 60 70 75 (Meşcere) Parça alan sınıfları (ha)
Kesim alanlarının büyüklüğü ve coğrafi dağılımı İğneada 80 3 Meşcere sayısı %Oranı 80 70 70 60 Kesim Penceresi 60 50 50 40 40 30 30 20 10 0 2 67 2 4 5 3 2 4 1 2 5 0 10 20 30 40 50 70 >100 (Meşcere) Parça alan sınıfları (ha) 20 10 0
Kesim alanlarının büyüklüğü ve coğrafi dağılımı Camili 80 70 60 50 40 30 Meşcere sayısı 34 %Oranı 20 10 0 1 1 1 2 2 2 2 1 2 3 2 2 3 17 12 14 Kesim büyük Penceresi 5 15 25 35 50 70 100 500 >1000 (Meşcere) Parça alan sınıfları Nisan 2009, (ha) Trabzon, EZB
Kesim alanlarının büyüklüğü ve coğrafi dağılımı İnegöl 600 500 400 300 200 100 0 Meşcere sayısı 6 7 Kesim Penceresi 6 5 4 2 4 4 2 3 3 2 2 2 2 2 1 2 1 5 15 25 35 45 55 65 75 85 95 45 41 40 35 30 25 20 %Oranı 15 10 5 0 (Meşcere) Parça alan Nisan sınıfları 2009, (ha) Trabzon, EZB
Kesim alanlarının büyüklüğü ve coğrafi dağılımı Gümüşhane 300 250 2 65 70 60 200 150 100 50 0 Meşcere sayısı 50 %Oranı 40 30 Kesim alanı penceresi 2 20 3 2 3 2 3 2 2 10 0 2 1 1 2 1 2 1 0 5 15 25 35 45 55 65 75 85 95 (Meşcere) Parça alan Nisan sınıfları 2009, (ha) Trabzon, EZB
Kesim alanlarının büyüklüğü ve coğrafi dağılımı anlızçam Uğurlu 250 200 150 100 50 0 4 6 5 5 4 2 2 3 2 Meşcere sayısı 3 Kesim alanı penceresi 3 3 4 1 3 4 5 15 25 35 45 55 65 75 85 95 37 1 40 35 %Oranı 30 25 20 15 10 5 0 (Meşcere) Parça alan Nisan sınıfları 2009, Trabzon, (ha) EZB
Neden Küçük Maktalı Yas Sınıfları Yöntemi? Geniş alanlarda yapılan tıraşlama kesimleri orman ekosistemini olumsuz etkiler (toprak erozyonuna neden olur, görsel kaliteyi düşürür)
Neden Küçük Maktalı Yas Sınıfları Yöntemi? AB de geniş alanlardaki gençleştirme çalışmaları ile ortaya çıkan aynı yaşlı ve tek katlı ormanlar, bir taraftan böcek ve mantar afetlerini, rüzgar ve fırtına devirmelerini, yangınların yayılış hızlarında yükselmeleri de beraberinde getirmiştir. Koruma ağırlıklı kimi işletme sınıflarında! Uzun idare süreleri ve Uzun gençleştirme sürelerinin hakim olduğu işletme sınıflarında
Gençleştirme Alanları PFA=(F/U)*n PFA A:Büyük varyant = Gençleştirme alanının tamamı Mevcut uygulama Başmühendisin yetkisi Eraslan a göre Traş 4-18ha Diğer 15-25 ha bloklar N = PFA/BA II I V BA=Parsel*10 7 1 5 2 4 8 V 3 10 b 6 BA=BlokAlan c a Blok Parsel 9 6 ParselAlanı=GrupAlanı*3 Grup (Parsel =KMakta)
B:Küçük varyant =Makta*n*giriş sayısı F = 750ha, U =150 yıl, N = 30 yıl PFA=(F/U)*n PFA 150/15=10 N 10 yıl plan süresi! (15=30yıl*0,5ha) 30(gençSüresi)/10(PlanSüresi) = 3 BA=BlokAlan N = PFA/BA II I V BA=Parsel*10 7 1 5 2 4 8 V 3 10 b 6 c a Blok Parsel 9 6 ParselAlanı=GrupAlanı*3 Grup (Parsel =KMakta)
Bir gençlestirme Blok unun daha ayrıntılı sekli ve içindeki küçük maktaların ve gençlestirme gruplarının konumu
Çok tabakalı bir yapı
Konumsal Desen Gösterge türler Kosmopolit türler
Son Hasılat Kesim Planı on hasılat etasının ağaç türleri itibariyle hesaplanması Ep=Vs +z*(n/2), Ey= (Vs/n)+Z/2 Ey= Yıllık Son Hasılat Etası, Vs= İlk periyotta gençleştirmeye alınan meşcerelerin ağaç serveti, n= Periyod Uzunluğu, Z= Gençleştirmeye giren meşcerelerin artımları toplamıdır. Göknar için = 11253 + 363*(10/2) = 11253 + 1815 = 13068 m³ Karaçam için = 661 + 19*(10/2) = 661 + 95 = 756 m³ Kestane için = 449 + 9*(10/2) = 449 + 45 = 494 m³ Diğer = 83 + 3*(10/2) = 83 + 15 = 98 m³ Toplam = 12446 + 394*(10/2) = 12446 + 1970 = 14416 m³
on Hasılat Kesim Planı Ne kadar?-28 Kesim Yılı 000 en 020 ye adar Bölm e No Meşcere Tipi Gerçe k-ha Alanlar Redüksiyon Ağaç Türü Hektarda Toplam Kesim ve HacimM³ ArtımM³ HacimM³ ArtımM³ GençŞekli 144 Gcd2 7,00 4,90 G 207,774 9,028 1454 63 Çk 9,713 0,227 68 2 Toplam 217,487 9,255 1522 65 Gd1 27,00 27,00 G 241,405 4,913 6518 132 Di 1,740 0,045 47 2 Toplam 243,145 4,958 6565 134 GÇkdc2 4,00 2,60 G 276,246 13,184 1105 52 Çk 54,661 1,458 218 6 Di 6,653 0,206 29 1 Toplam 337,560 14,748 1352 59 Ağaç Türleri GÇkdc2 İtibariyle 0,75 Toplam 0,75 G G 275,936 9,499 11253 207 3637 Bölme Çk 77,567 1.231 58 1 Çk 661 19 Di 5,842 0,172 4 - Ks 449 9 Toplam 359,345 10,902 269 8 Di 83 3 Toplam 52,75 49,25 12446 394
Ara Hasılat Kesim Planı 1. Meşcerelerin aktüel ve optimal artımları idare süresi, kapalılık, işletme/bakım amaçları 2. Meşcerelerin silvikültürel durumu ->2 3. İşletmelerin teknik kapasiteleri 4. Sosyal ve ekonomik durum 5. Orman fonksiyonu(ları) ve işletme amacı
Ara Hasılat Kesim Planı Bakım Blokları 1. Eşit alan/hasılat 2. Dönüş süresi 3. İş bütünlüğü, 4. Ulaşım (Yol, taşıma) kolaylığı 5. Pazar yönü E yah = Σ AH/Dönüş süresi Dönüş süresi, ağaç türü meşcere yaşı (genç meşcerelerin fazlalığında daha kısa alınır) yol şebekesinin durumu işletme entansitesi ve bölmeden çıkarma tekniğinin gereklerine bağlı olarak belirlenir
Ara Hasılat Kesim Planı (299 Tebliğ) Aynıyaşlı ve maktalı ekonomik fonksiyonlu odun üretim işletme sınıflarında ara hasılat etası hesaplanırken Ekolojik ve sosyokültürel fonksiyonlu işletme sınıflarında ise kararlaştırılır. Bozuk ve 1 kapalı meşcerelere AHE verilmez Ekonomik fonksiyonlu ormanlarda «AHE = ToplamYıllıkEta SHE» formülüne göre HESAPLANIR! Plan yapımcı AHEnı +/-%10 değiştirebilir ve meşcere tiplerine dağıtır AHEsı, dönüş süresindeki meşcere tipi artımının 2/3ünü geçemez! Toplam Yıllık Eta (Ey)= Z+(AV-OV)/a
ra Hasılat Kesim Planı Kes-im Yılı 1996 2001 Bakım Bloku Bölme No Meşcere Tipi Alanı ha Ağaç Kararlaştırı Eta m³ Silvikül Türü Ha Alanda İşlem I 45 MGnDyb3 2,47 M 20 50 Normal Gn - - Bakım Dy - - Top. 20 50 KsMcb3 4,99 Ks 2 10 Normal M 3 15 Bakım Top. 5 25 Toplam 7,46 - - 75 46 MGnDyb3 4,59 M 20 92 Normal Gn - - Bakım Dy - - Top. 20 92 GnDyb3 1,25 Gn 15 19 Normal Dy - - Bakım Top. 15 19 Toplam 5,84 - - 111 Dönüş Süresi 5 Yıl Gözet İlkeler
Sadece Işıklandırma Kesimi gerekli ve gençlik yeterli olduğu için AHEna verilmiş! Hata/Nadiren!!!
Ara Hasılat Kesim Planı (23 27+29) Kesim Yılı: 2005-2014 D- Ekosistem İyileştirme(Rehabilitasyon) 23 Bölm e No Meşcere Tipi Sembolü Yaş Sınıf ı Bo nite t Sını fı Eği Gerçek m % Alan (Ha) Ağa ç Tür ü Servet (m3) Hektarda Artım (m3) Genel Alanda Servet (m3) Artım (m3) 203 Kncd1-1 2,6 Kn 242,853 11,122 631,000 29,000 VI II 48 Kncd1-2 1,8 Kn 242,853 11,122 437,000 20,000 Silvkü ltürel An eta a m3/ha Am aç İşletmeAmacı R Yan Amaçlar YK Diğer Türler Yapılacak Silvikültür el Müdahale Şekli Kararla ştırılan Bakım Etası (m3/ha) 10 Yıl İçin Silvikült ürel Eta (m3) Bölmeci ğin Kararlaşt ırılan Etası (m3) BLM TOPLAM 4,4 485,706 22,244 1068,000 49,000 L KzLa0-1 5,2 Kz 204 II 55 L KzLa0-2 0,5 Kz R YK BLM TOPLAM 5,7 1,1 L 16,279 0,368 18,000 1,000 270 KnLcd1 V III 62 Kn 77,507 5,189 85,000 6,000 Gn 0,031 0,003 0,000 0,000 R BLM TOPLAM 1,1 93,817 5,560 103,000 7,000
Kesim Haritası (Meşcere)
Ara Hasılat Kesim Planı- 299Tebliğ ab meşcerelerine amenajman planlarında bakım etası kararlaştırılır. Tüm fonksiyonların a meşcerelerine de silvikültürel müdahale yapılması istenir. Yenilenen planlarda koruya tahvil edilen meşcerelere (a çağındaki meşcereler hariç) tahmini bir eta m3olarak belirlenir
Ağaçlandırma ve rehabilitasyon 299Tebliğ 22A Nolu Tablo: «Koruma Alanları Tablosu»: Fonksiyonel açıdan meşcere kuruluşu işletme amacı ve koruma hedefine uygun (ODOÜ, su üretimi) B ve OT alanları Odun üretiminin ekonomik olmadığı B ve OT alanları Üst orman zonlarında yer alıp ağaçlandırılması mümkün görülmeyen alanlar Normal kapalı alanlar içerisindeki <3ha OT ve B alanları 22 Nolu Tablo: Ağaçlandırma alanları: Ekonomik olarak odun üretimin olacağı B ve OT (mülkiyetine de bakılarak) alanları
Artım ve çeşitleri Kalite : Çap/boyların fazlalaşmasıyla teknik niteliklerin Değer: parasal yahut diğer fonksiyonlar itibarıyla değerindeki artım Hacim/Biyokütle: Ağaç servetinin çoğalması
Artım ve çeşitleri Hacim Artımı Cari Artım 1.Yıllık: Bir yıldaki artım 2.Periyodik: bir periyottaki artım 3.Progressive: Z=z*n/2 Ortalama Artım 1.Periyodik: Periyodik artımın periyot uzunluğuna bölümü 2.Kesimlik: Olgunluk yaştaki hacmin olgunluk yaşına bölümü 3.Genel: Olgunluk yaştaki TÜM hacmin (Ara hasılat+ayrılan vs) bu yaşa bölünmesi