4. ULUSAL DENİZ TURİZMİ SEMPOZYUMU KÜRESEL EĞİLİMLER YEREL ETKİLER FOÇA NIN DENİZ TURİZMİ POTANSİYELİNİN BELİRLENMESİ AHMET GÜRSOY 2018
ÇALIŞMANIN AMACI Amaç: Literatürde Foça da deniz turizmi adına icra edilen faaliyetler hakkında bir yayın bulunmamaktadır. Bu araştırmada; 2018 yılı itibari ile Foça da deniz turizmi kapsamı içinde yer alan işletmelerin ve kamu kurumlarının niteliksel olarak tanıtılması, kapasitelerinin, kapasite artırımı imkân veya ihtiyaçlarının belirlenmesi, ilçede deniz turizmine ilişkin gerçekleştirilen ve gerçekleştirilmesi planlanan faaliyetlerin envanter çalışması yapılarak daha sonra bu alanda yapılacak çalışmalara temel ve kaynak oluşturması amaçlanmıştır. 2/31
ÇALIŞMANIN YÖNTEMİ VE METODOLOJİSİ Yöntem: Foça da icra edilen deniz turizmi faaliyetleri hakkında birincil verilere ulaşabilmek ve elde edilen verilerin sadece bu çalışmaya özgü olmasını sağlamak amacıyla veri toplama yöntemi olarak yüzyüze görüşmeler tercih edilmiştir. Foça da deniz turizmi konusunda neler yapılıyor? Sorusuna cevap bulabilmek ve konu hakkında derin bilgi sahibi olabilmek maksadıyla keşifsel bir araştırma gerçekleştirilmiştir (Altunışık ve diğerleri, 2017:75). Metodoloji: Alanında uzman ve sektöründeki konulara ve sorunlara hakim olan örneklem grubu ile nitel bir araştırma yapıldığından, konunun farklı boyutlarının da ortaya çıkarılabilmesi maksadıyla yarı biçimsel mülakat yöntemi seçilmiştir (Altunışık ve diğerleri, 2017:99). 3/31
VERİLERİN TOPLANMASI VE ANALİZİ Verilerin Toplanması: Belirlenen örneklem grubu ile 31 Ekim-10 Kasım 2017 tarihleri arasında, önceden belirlenen yer ve zamanda bir araya gelerek gerçekleştirilen yarı biçimsel mülakatlarda, cevaplayanların onayı alınarak ses kayıtları yapılmış ve yazarak not alma yöntemi kullanılmıştır. Verilerin Analizi: Verilerin analiz edilmesi aşamasında; alınan ses kayıtları tekrar dinlenerek çözümlenmesi ile kalitatif bulgu ve değişkenler saptanmıştır. 4/31
Adı Soyadı ÖRNEKLEM GRUBU Tablo 1: Yüzyüze Görüşme Yapılan Kişiler Kurumu ve Görevi Görüşme Yeri ve Zamanı Mustafa ÇANKAYA Foça Liman Başkanlığı, Başkan Foça, 31.10.2017 Murat Azmi MAYTEREN Işıl Dirim KAVİTAŞ Umut TUTAR Foça Turizm Danışma Bürosu, Turizm Araştırmacısı Foça, 31.10.2017 Foça Belediye Kent Konseyi Turizm Meclisi, Başkan ve Ampuria Tour Seyahat Acentesi, Yönetici Foça Turizm Derneği, Başkan ve S.S. Kuzey Ege Ticari Yatlar ve Gezi Tekneleri Deniz Yolcu Taşıyıcıları Kooperatifi, Başkan Foça, 10.11.2017 Foça, 04.11.2017 Levent MISIR Foça Belediye Yat Limanı, İşletme ve İştirakler Müdürü Foça, 08.11.2017 Ali TEKMAN S.S. Foça Gezi Tekneleri ve Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi, Başkan Foça, 04.11.2017 Ceyhan ÇETİN S.S. Foça Merkez Su Ürünleri Kooperatifi, Başkan Foça, 09.11.2017 Tülay METİN Foça Yelken İhtisas Kulübü, Müdür Foça, 01.11.2017 Hakan OYAL Phokaia Yelken Windsurf ve Kürek Spor Kulübü, Başkan Foça, 01.11.2017 Ercan SAFRAN Foça Windsurf ve Yelken Spor Kulübü, Başkan Foça, 06.11.2017 Nadir NİZAM Yenifoça Windsurf ve Yelken Spor Kulübü, Başkan Foça, 04.11.2017 Aydın AYKUT Foça Dalış Merkezi, Yönetici Foça, 06.11.2017 5/31
FOÇA DA YAT İŞLETMECİLİĞİ İlçemizde, işletme belgeli iki adet yat bulunmaktadır. Bunlar; aynı işletmeciye ait olan Dalgacı ve Tutku isimli yatlardır. Dalgacı isimli yatın 12, Tutku isimli yatın ise 10 kişilik yatak kapasitesi mevcuttur (Özatalay, 2017). 6/31
FOÇA BELEDİYE YAT LİMANI Foça Belediyesi tarafından işletilen yat limanının sınırları; Beşkapılar kalesinin önünden başlayarak, Büyükdeniz sahilinin tamamını kapsamaktadır. Dalgakıranı, iskelesi, ve çekek yeri bulunmayan Yat Limanının bağlama kapasitesi 130 dur. Elektrik, su ve atık alım gibi temel hizmetlerin verilebildiği Yat Limanının 4 personeli bulunmaktadır (Mısır, 2017). 7/31
BALIKÇI BARINAĞI Balıkçı barınağında, 104 metre boyundaki 4. İskeleye 96 adet motorlu veya yelkenli özel tekne bağlanabilmektedir (Çetin, 2017). 8/31
FOÇA TURİZM DERNEĞİ (TUDER) Derneğin amacı; işletmeler arasında koordineli çalışma ve bilgi aktarımının düzenli şekilde sürdürülmesine yardımcı olmak, tanıtımı güçlendirmek, Foça nın genel yapısal kimliğini bozmadan doğaya ve çevreye uyumlu yatırımcıları cezbetmek, Turizm sezonunu hafta sonları ve sadece yaza bağlı kalmadan tüm yıla yaymak için çalışmaktır (Tutar, 2017). 9/31
FOÇA KENT KONSEYİ TURİZM MECLİSİ 2011 yılında, şehrin sorunlarına çözümler bulmak amacıyla ilçenin ileri gelenlerinin katılımı ve Foça Belediyesinin desteğiyle kurulmuştur. Dernek; Foça nın gizli kalmış değerlerini ortaya çıkarmak ve değerlendirmek için çalışmalar yapmaktadır (Kavitaş, 2017). 10/31
GÜNÜBİRLİK GEZİ TEKNECİLİĞİ Foça da iki adet Gezi tekneleri kooperatifi bulunmaktadır. 2017 yılı Kasım ayı itibarı ile işletme belgesine sahip olarak faaliyet icra eden toplam 26 adet Günübirlik Gezi Teknesi bulunmaktadır (Tekman,2017). 11/31
S.S. FOÇA GEZİ TEKNELERİ VE MOTORLU TAŞIYICILAR KOOP. 2008 yılında kurulan kooperatifin toplam 23 üyesi bulunmaktadır. Ortalama 18-24 kişi kapasiteli 24 tekne ile günübirlik koy gezileri, akşamları Gün Batımı ve kış sezonunda hafta sonları amatör balık turları düzenlenmektedir (Tekman, 2017). 12/31
S.S. KUZEY EGE TİCARİ YATLAR ve GEZİ TEKNELERİ DENİZ YOLCU TAŞIYICILARI KOOP. 2012 yılında kurulan Kuzey Ege Ticari Yatlar ve Gezi Tekneleri Deniz Yolcu Taşıyıcıları Kooperatifinin 7 üyesi ve bu üyelere ait 8 adet tekne bulunmaktadır (Tutar, 2017). 13/31
YELKEN VE WINDSURF SPORU Yelken Federasyonuna akredite olmuş ve federasyon tarafından belirlenen standartlarda eğitim vererek sertifikasyon yapabilen Foça da 3 ve Yenifoça da 1 adet Yelken Kulübü bulunmaktadır. 14/31
FOÇA YELKEN İHTİSAS KULÜBÜ 1990 yılında kurulan kulüpte; Üç aylık yaz sezonunda, üçer hafta süren 4 kurs dönemi icra edilmektedir. Her dönemde yaklaşık 30 öğrenciye yelken eğitimi verilmektedir. Kulübün lisanslı 35 sporcusu mevcut olup halen olimpiyat düzeyinde ülkemizi temsil ederek, uluslararası yarışlara katılmaktadırlar (Metin, 2017). 15/31
FOÇA WINDSURF VE YELKEN KULÜBÜ 2014 yılında İngiliz Burnu nda kurulan kulüpte; 20 takım windsurf ile 3 eğitmen tarafından sezonda yaklaşık 100 öğrenciye windsurf eğitimi verilmektedir. Kulübün 15 adet lisanslı sporcusu bulunmaktadır. Aynı zamanda Foça da Stand up Paddle ın yapılabildiği tek kulüptür (Safran, 2017). 16/31
PHOKAIA YELKEN WINDSURF VE KÜREK SPOR KULÜBÜ 2016 yılında kurulan kulüpte ilk sezonda 50 kişiye sörf eğitimi, 30 kişiye de yelken eğitimi verilmiştir. Sörf ve yelken şubesi bünyesinde; 14 adet Windsurf, 9 adet Optimist sınıfı yelkenli, 3 adet Laser sınıfı yelkenli bulunmaktadır. Kürek şubesinde ise; biri tek çifte diğeri iki çifte olmak üzere 2 adet Olimpik durgun su kürek teknesi bulunmaktadır (Oyal, 2017). 17/31
YENİFOÇA WINDSURF VE YELKEN SPOR KULÜBÜ 2011 Yılında kurulan Kulübün halen lisanslı 50 sporcusu olup, ulusal ve uluslararası müsabakalara katılmaktadır. Kulüpte; 80 adet tam donanımlı Windsurf, 4 adet Optimist ve 1 adet Laser sınıfı tekne bulunmaktadır (Nizam, 2017). 18/31
FOÇA DA DALIŞ TURİZMİ Foça daki tek dalış okulu; 2010 yılında faaliyete geçen Foça Dalış Merkezi dir. 23 kişiye aynı anda dalış eğitimi verebilecek donanım kapasitesiyle, Türkiye Sualtı Sporları Federasyonu yetki belgesi ile 1, 2 ve 3 yıldız Dalgıç yetiştirmektedir (Aykut, 2017). 19/31
FOÇA DALIŞ MERKEZİ 2010 yılından itibaren Sazlıca Koyu nda dalış faaliyetlerine devam eden işletmede; 4 adet 3 Yıldız Dalgıç Eğitmen sertifikasına sahip eğitmen ve 3 adet eğitmen adayı Dalış Asistanı ndan oluşan kadrosuyla her yıl yaklaşık 200 dalgıç adayına eğitim vererek sertifikalandırmaktadır (Aykut, 2017). 20/31
AMPURIA TOUR SEYAHAT ACENTESİ 1999 yılında kurulan Acente; TURSAB üyesi olup, Foça daki tek seyahat acentesidir. Turyol organizasyonunda ve Turyol gemileri ile Ayvalık Limanından hareket eden Sakız ve Midilli Adalarına düzenlenen turlara, İzmir ve yakın çevredeki misafirler Ampuria Tour aracılığıyla katılabilmektedirler (Kavitaş, 2017). 21/31
YENİFOÇA YAT LİMANI Yenifoça da 21 Nisan 2016 tarihinde inşaatına başlanan marinanın Ekim 2018 tarihinde faaliyete geçmesi planlanmaktadır. 230 yat bağlama kapasiteli marinada; 492 metre uzunluğunda ana mendirek ve uzunlukları: 40 ve 90 m. arasında değişen 5 adet parmak iskelenin inşaatları devam etmektedir (UDHB, AYGM, Liman Etüt-Proje Yapım Dairesi Başkanlığı, Yenifoça Yat Limanı Proje Dokümanı). 22/31
FOÇA ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ Doğal ve tarihi değerleri yanında, uluslararası sözleşmelerle koruma altında olan Akdeniz fokunun yaşam alanı olması nedeniyle 1990 yılında Foça, Özel Çevre Koruma Bölgesi ilan edilmiştir (Top, B. M., Yolak U., Thomas, L., 2013. Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi Sportif Dalış Turizmi Fizibilite Çalışması. Teknik Rapor Serisi 17: 66 s.). 23/31
BULGULAR; DENİZ TURİZMİ DONANIM ENVANTERİ İŞLETME ADI DALGACI BOAT Tablo 2: Foça daki Yat İşletmeleri TEKNE ADI YATAK KAPASİTESİ DALGACI 12 TUTKU 10 TOPLAM YATAK KAPASİTESİ 22 Tablo 3: Foça daki Yat Bağlama Kapasitesi İŞLETME ADI KAPASİTE TOPLAM FOÇA BELEDİYE YAT LİMANI BALIKÇI BARINAĞI İSKELESİ YENİ FOÇA YAT LİMANI 230 230 130 96 226 TOPLAM KAPASİTE 456 24/31
BULGULAR; DENİZ TURİZMİ DONANIM ENVANTERİ KOOPERATİF ADI Tablo 4: Foça daki Gezi Tekneleri S.S. Foça Gezi Tekneleri ve Motorlu Taşıyıcılar Kooperatifi S.S. Kuzey Ege Ticari Yatlar ve Gezi Tekneleri Deniz Yolcu Taşıyıcıları Kooperatifi ÜYE SAYISI 23 7 TEKNE SAYISI 24 8 TOPLAM TEKNE 32 TOPLAM FAAL TEKNE 26 TOPLAM YOLCU KAPASİTESİ 730 Tablo 5: Foça daki Dalış Turizmi Potansiyeli İŞLETME ADI EĞİTMEN ADEDİ EKİPMAN MİKTARI FOÇA DALIŞ MERKEZİ 7 23 BİR YILDA EĞİTİM VERİLEN KİŞİ SAYISI 200 25/31
BULGULAR; DENİZ TURİZMİ DONANIM ENVANTERİ İŞLETME ADI Tablo 6: Foça da Yelken, Windsurf ve Kürek Envanteri EĞİTİCİ ADEDİ OPTİMİST TEKNE ADEDİ LASER VE DENGİ TEKNE WINDSURF ADEDİ KÜREK TEKNE ADEDİ STAND- UP PADDLE ADEDİ SEZONDA EĞİTİM ALAN KİŞİ SAYISI LİSANSLI SPORCU ADEDİ FYİK 2 15 8 5 - - 120 35 Phokaia Yelken Windsurf ve Kürek Spor Kulübü Foça Windsurf ve Yelken Kulübü Yenifoça Windsurf ve Yelken Spor Kulübü Kaleburnu Su Sporları Merkezi 4 9 3 14 2-80 - 3 - - 20-2 100 15 4 4 1 80 - - 120 50 1 15 10 2 - - 20 - Hotel Club Phokaia - - 10 - - - - - Hanedan Beach Hotel - - 1 - - - - - TOPLAM 14 43 33 121 2 2 440 100 26/31
BULGULAR; Yılın büyük bir bölümünde esen uygun rüzgârlardan, Eskifoça da 3 adet, Yenifoça da 1 adet yelken ve windsurf kulüplerinin faaliyetlerinden ve Foça da bu sporlara ilginin giderek artmasından dolayı; Foça nın bir Yelken ve Windsurf Şehri olduğunu söylemek mümkündür. İzmir merkezine olan yakınlığı sebebiyle, yaz sezonu boyunca ve diğer zamanlarda ise genelde hafta sonları yoğun günübirlikçi turistin ziyaret ettiği Foça nın Deniz Turizmi sektöründe parlayan yıldızı: Günübirlik Tekne Gezileri dir. 27/31
BULGULAR; İŞLETMELER VE YATIRIMCILARIN SORUNLARI Sit Alanları Özel Çevre Koruma Bölgesi Bürokratik İşlem Yoğunluğu SEKTÖRDE HALEN ÇALIŞANLAR İÇİN ZORLAYICI, SEKTÖRE YENİ GİRECEK YATIRIMCILAR İÇİN İSE CAYDIRICI ETKENLERDİR. 28/31
SONUÇ VE ÖNERİLER Foça Belediye Yat Limanının uzun yıllardır tam doluluk oranıyla çalışmasından ve bağlama yeri için 70 adet yat sıra beklediğinden, Foça da bağlama yeri kapasitesinin yetersiz olduğu anlaşılmaktadır. Yenifoça da inşası devam eden ve Ekim ayında faaliyete geçecek olan marinanın mevcut talebi karşılamada faydalı olacağı ancak; Foça dan ayrılmak istemeyen yatçılar için yeni bağlama yerleri yapılmasının gerekli olduğu değerlendirilmektedir. 29/31
SONUÇ VE ÖNERİLER Büyükdeniz deki plansız tonoz yerleşimi, Liman içindeki tekne trafiğini ve Liman içinde eğitim yapan yelken ve windsurf kulüplerini olumsuz etkilemektedir. İngiliz Burnu Koyuna yapılması düşünülen ahşap iskelelerin soruna çözüm olacağı değerlendirilmektedir. Liman açıklarında ve adaların etrafında balıkçılık, dalış ve gezi teknelerinin faaliyetlerini kısıtlayan Özel Çevre Koruma Bölgesinin sınırlarının tekrar düzenlenmesi ve belirlenen yeni sınırlar içerisindeki denetimlerin arttırılmasının faydalı olacağı değerlendirilmektedir. 30/31
SONUÇ VE ÖNERİLER Turizm ile ilgili kamu kurumları tarafından, deniz turizminin diğer sektörlerden farklı değerlendirilerek yerel yönetim ve sektör temsilcilerinin katılımıyla oluşturulacak Deniz Turizmi Kurulu nun sürekli görev yapmasının sektörün gelişimi açısından faydalı olacağı değerlendirilmektedir. Deniz Turizmi sektöründe hizmet veren veya bu sektöre yeni girecek işletmelerin alması gereken belgelerin fazla olması, farklı kurumlar tarafından verilmesi ve denetlenmesi bürokrasiyi arttırdığından, sektörde çalışanları ve yeni yatırımcıları olumsuz etkilemektedir. 31/31
Onlar kentlerini bizim yeryüzünde bildiğimiz en güzel gökyüzü altında ve en güzel iklimde kurdular. - Herodot SON
KAYNAKÇA Altunışık, R., Çoşkun, R. ve Yıldırım, E. (2017), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Sakarya: Sakarya Kitabevi. Aykut, Aydın, 2017, Yüzyüze Görüşme Bulguları, Foça, (06.11.2017) Çetin, Ceyhan, 2017, Yüzyüze Görüşme Bulguları, Foça, (09.11.2017) Dalgacı Boat, http://dalgaciboat.com/index.php (12.11.2017) Gürsoy, Ahmet, Foça nın Deniz Turizmi Potansiyelinin Belirlenmesi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizcilik İşletmeleri Yönetimi ABD, Deniz Turizmi Uzaktan Öğretim Tezsiz Yüksek Lisans Programı, Yayınlanmamış Dönem Projesi, İzmir, 2018. Kavitaş, I. Dirim, 2017, Yüzyüze Görüşme Bulguları, Foça, (09.11.2017) Metin, Tülay, 2017, Yüzyüze Görüşme Bulguları, Foça, (01.11.2017) Mısır, Levent, 2017, Yüzyüze Görüşme Bulguları, Foça, (08.11.2017) Nizam, Nadir, 2017, Yüzyüze Görüşme Bulguları, Foça, (04.11.2017) Oyal, Hakan, 2017, Yüzyüze Görüşme Bulguları, Foça, (01.11.2017) Özatalay, Burhan, 2017 Yüzyüze görüşme bulguları, Foça (04.11.2017) Safran, Ercan, 2017, Yüzyüze Görüşme Bulguları, Foça, (06.11.2017) Tekman, Ali, 2017, Yüzyüze Görüşme Bulguları, Foça, (07.11.2017) Top,B.M., Yolak U., Thomas, L., 2013. Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi Sportif Dalış Turizmi Fizibilite Çalışması. Teknik Rapor Serisi 17: 66 s. Tutar, Umut, 2017, Yüzyüze Görüşme Bulguları, Foça, (04.11.2017) UDHB, AYGM, Liman Etüt-Proje Yapım Dairesi Başkanlığı, Yenifoça Yat Limanı Proje Dokümanı. 38