ÜLKEMİZİN DEPREM SORUNU İLE İLGİLİ GENEL BİR İRDELEME Uğur Ersoy Boğaziçi Üniversitesi, İnşaat Müh. Blm. (ODTÜ 1959 2005) ANTAKYA, KASIM 2012
DOĞANIN GETİRECEĞİ YÜK ETKİLERİNİ KÜÇÜMSEMİYELİM GEÇMİŞTE YAŞANAN FELAKETLERİ UNUTMAYALIM!
-YAPIYA GELECEK YÜKLERİ SAPTARKEN YANLIŞ YERE BAKMAYALIM!! -DENİZİN RESİMDE GÖRÜLEN SAKİNLİĞİNE BAKIP ALDANMAYALIM!!
1999 MARMARA DEPREMİ ÜLKEMİZ İÇİN BİR DÖNÜM NOKTASIDIR!
1999 DEPREMİNDEN SONRA GÖZLENEN OLUMSUZLUKLAR: a)fay A YOĞUNLAŞILDI, DEPREME DAYANIKLI YAPI İKİNCİ PLANA İTİLDİ b)medya, UZMANLARIN (!) GÖRÜŞLERİYLE DOLUP TAŞTI. BİLEN DE BİLMEYEN DE KONUŞTU, HERKESİN KAFASI KARIŞTI.
ÇOK YANLIŞ GÖRÜŞLER KAMUOYUNCA GERÇEK SANILDI: a)betonarme BİNALAR DEPREME DAYANIKLI DEĞİLDİR!!! b)zemin İYİ İSE ÜZERİNDEKİ BİNA DEPREME DAYANIKLIDIR!!! c)beton KALİTESİ İYİ İSE O BİNA DEPREME DAYANIR!!!
ÜLKEMİZİN GERÇEĞİ: MEVCUT BİNALARIN ÇOĞU, GEREKLİ DEPREM GÜVENLİĞİNE SAHİP DEĞİLDİR!
ADAPAZARI DEPREMI 1967
MARMARA DEPREMI 1999 MARMARA DEPREMI 1999
VAN DEPREMİ - 2011
1967 den BU YANA HASAR VE CAN KAYBINI YETERİNCE AZALTAMADIK! ACABA NEDEN...????? a)müteahhitler malzemeden mi çalıyorlar?? b)yönetmeliklerimiz mi yetersiz??
KANIMCA BUNUN EN ÖNEMLİ NEDENİ, SORUNA DOĞRU TEŞHİS KOYAMAMIŞ OLMAMIZDIR. TEŞHİS DOĞRU OLMAYINCA, TEDAVİDEN OLUMLU SONUÇ BEKLENEMEZ
SORUNUN KAYNAKLARI? a) YASA, YENİ MEZUN BİR MÜHENDİSE VEYA MİMARA MEZUN OLDUĞU GÜN TÜM YETKİLERİ VERİYOR! Mühendislikte çok önemli olan deneyim gözardı ediliyor!? b) BİRÇOK PROJECİ YÖNETMELİĞİ ANLAMADAN, DAVRANIŞI BİLMEDEN BİR BİLGİSAYAR YAZILIMI İLE PROJE OLUŞTURUYOR.
c) KADROSUZ, LABORATUVARSIZ İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMLERİ AÇILIYOR! d) MÜTEAHİTLİK VE UYGULAMA İLE İLGİLİ YASALAR YETERSİZ e) PROJE VE YAPIM AŞAMALARINDA ETKİLİ DENETİM SAĞLANAMIYOR
SON KIRK YILDA DEPREMLERDEKİ HASAR VE CAN KAYBINI AZALTMAK İÇİN DEPREM YÖNETMELİĞİ DEĞİŞTİRİLDİ,YASALAR VE KARANAMELER ÇIKARILDI. ANCAK TÜM BU ÖNLEMLER HASAR VE CAN KAYBINI YETERİNCE AZALTAMADI!!
NEDEN YETERİNCE BAŞARILI OLAMADIK? ÇÜNKÜ SORUNA DOĞRU TEŞHİS KOYAMADIK! TEŞHİS DOĞRU DEĞİLSE, TEDAVİ BAŞARILI OLAMAZ!
DOĞRU TEŞHİS İÇİN GÖZLENEN ORTAK HASAR NEDENLERİNİN GERÇEKÇİ OLARAK SAPTANMASI GEREKİR.
GÖZLEM (SON KIRK YIL) EN FAZLA HASAR VE CAN KAYBI 2-8 KATLI KONUT VE İŞYERİ TÜRÜ YAPILARDA GÖZLENDİ
ÜLKEMİZDE DEPREMLERDE GÖZLENEN HASARLARIN NEDENLERİ (2-8 KATLI KONUT VE İŞYERİ BİNALARI) a) MİMARİDE VE TAŞIYICI SİSTEMDE YAPILAN HATALAR b) DONATI DETAYLANDIRMASINDAKİ KUSURLAR c) YAPIM AŞAMASINDA YAPILAN HATALAR ZEMİNDEN KAYNAKLANAN SORUNLAR
SİSTEM SEÇİMİNDE YAPILAN HATALAR
(M p1 +M p2 )/l =V
ADAPAZARI DEPREMİ 1967
DONATI DETAYINDAKİ EKSİKLİKLER VE HATALAR
Detaylandırmada sorunlar Yetersiz kenetlenme Yetersiz bindirmeli ek Birleşimde etriye yok Eleman uşlarında sargı donatısı yetersiz
ADAPAZARI DEPREMİ 1967
MARMARA 1999
MARMARA 1999
YAPIM AŞAMASINDA YAPILAN HATALAR
SORUN, DENETİMİN YETERSİZLİĞİ a)projeye UYULMUYOR b)beton KALİTESİ ÇOK DÜŞÜK
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİ SALT HESAP DEĞİLDİR! HESAP, DAVRANIŞ, ÖNSEZİ VE DENEYİMİN YERİİ ALAMAZ
ÖNEMLİ OLAN: 1- SAĞLIKLI BİR TAŞIYICI SİSTEM OLUŞTURMAK. 2- DOYURUCU ELEMAN BOYUTLARI SEÇMEK 3- SAĞLIKLI BİR DETAYLANDIRMA YAPMAK.
İNŞAAT MÜHENDİSLİĞİNDE GERÇEKLER BASİTTİR! EĞER BİR YÖNTEM, BİR ÇÖZÜM SİZE ÇOK KARMAŞIK BİÇİMDE SUNULUYORSA, BU PROBLEMİN KARMAŞIKLIĞINDAN DEĞİL, SUNANIN AKLININ KARIŞIKLIĞINDAN KAYNAKLANMAKTADIR! Hardy Cross
ÜLKEMİZDE MÜHENDİSLİK DÜZEYİ YETERİNCE YÜKSEK DEĞİL! KARMAŞIK YÖNTEM VE ÇÖZÜMLER, DAHA DOĞRU BİLE OLSA, BİLMİYENİN ELİNDE KÖTÜ SONUÇLAR VEREBİLİR. ÖNCE HERKESİN ANLAYABİLECEĞİ BASİT YÖNTEMLERLE BİNANIN GÜVENLİĞİNİ SAĞLAMALIYIZ.
ANALİZ FILTRE KARAR BİNA MODEL
CAN KAYBINA NEDEN OLAN GÖÇME TÜRÜ
ADAPAZARI DEPREMI 1967
MARMARA DEPREMI 1999 MARMARA DEPREMI 1999 MARMARA 1999
VAN, 2011
DEPREMDE KATLARIN ÜST ÜSTE DÜŞMESİ, DOLAYISIYLA CAN KAYBI BASİT YAKLAŞIMLARLA ÖNLENEBİLİR!
SON 40 YILDA ÜLKEMİZDE OLUŞAN DEPREMLERDEN SONRA YAPILAN GÖZLEMLER, GÖÇME VE HASARIN 2-8 KATLI KONUT VE İŞYERİ TÜR BİNALARDA YOĞUNLAŞTIĞINI GÖSTERMEKTEDİR.
BİRÇOK MESLEKTAŞIMIZ, GÖÇME VE HASARIN DÜZEYİ DAHA YÜKSEK HESAP VE YÖNETMELİKLE AZALTILABİLECEĞİNE İNANMAKTADIR. BEN AYNI KANIDA DEĞİLİM!
PEKİ, GÖÇME VE HASARIN YOĞUNLAŞTIĞI 2-8 KATLI KONUT VE İŞYERİ TÜR BİNALARDA NE TÜR ÖNLEMLER ALINABİLİR?
- KATLARARASI GÖRELİ YER DEĞİŞTİRME SINIRLSANIRSA (RİJİTLİK), - ELEMAMLARIN, ÖZELLİKLE KOLONLARIN SÜNEK DAVRANIŞI SAĞLANIRSA (SARGI) - KESME KIRILMASI ÖNLENİRSE BU TÜR GÖÇME BÜYÜK ORANDA ENGELLENMİŞ OLUR VE CAN KAYBI EN AZA İNER!!!
GEREKLİ RİJİTLİĞİ SAĞLAMAK İÇİN, -KOLON BOYUTLARINI BÜYÜK TUT -PERDE DUVAR OLUŞTUR
OLABİLDİĞİNCE
-GEREKLİ RİJİTLİĞİN SAĞLANMASINDA PERDE DUVARIN KATKISI ÇOK BÜYÜKTÜR. - PERDE DUVAR HATALARA DAHA TOLERANSLIDIR.
BURADA ÖNTASARIM VE DETAYLANDIRMA KONULARINDA YAPILACAK ÖNERİLER HENÜZ TAMAMLANMAMIŞ BİR ÇALIŞMADAN ALINMIŞTIR. KESİN DEĞİLDİR. DENKLEMLERDEKİ KATSAYILAR ÇALIŞMA İLERLEDİKÇE DEĞİŞEBİLİR. YÖNTEM 2-8 KATLI BİNALAR İÇİN GEÇERLİDİR.
VARSAYIMLAR: - 2-8 KATLI KONUT VE İŞYERİ TÜR BİNALAR İÇİN GEÇERLİ - BETON DAYANIMI YAKLAŞIK 20 MP - DONATI S420 - KOLON VE PERDELERDEKİ DONATI BURADA ÖNGÖRÜLEN KOŞULLARI SAĞLAYACAK
N 2 = W Σ A oi (UYGULANAN YÜK) (kn/m 2 ) A oi = Kolonun o kattaki alan payı, m 2 f ck = beton dayanımı kn/m 2
YAKLAŞIK OLARAK, BİNA AĞIRLIĞI ARTI HAREKETLİ YÜK = 10 kn/m 2 Yük ksatsayısı 1.5 alınırsa, w = 15 kn/m2 fck = 20 MPa = 20 000 kn/m2 olursa, N = N 2 EŞİTLİĞİNDEN, A c = 0.0015A o n
ÖNERİ: A c >= 0.002 ΣA oi >= 75 000 mm 2 A Oİ = Kolonun o kattaki alan payı
KOLON + PERDE KESME DAYANIMI TEMEL ALINIRSA Kolonda minimum etriye: φ h 8 < / 200 400 mm, φ8/200 mm h>= 400 mm, φ10/200 mm Perdede minimum donatı: Yönetmelikteki minimum
KİRİŞLERDE ETRİYE: SARGI BÖLGESİ: φ 8, s <= d / 4 SARGI BÖLGESİ DIŞINDA: φ 8, s <= d /2
KOLON VE PERDE İÇİN MİNİMUM BOYUTLAR: (ΣA c + ΣA w ) >= 0.002ΣA p ΣA c Kattaki kolon kesit alanlarının toplamı ΣA w Kattaki perde duvarların kesit alanlarının toplamı ( perde kuvvetli yönde dikkate alınacaktır). ΣA p Bina kat alanlarının toplamı
ÖNERİ ΣA w >= 0.001 ΣA p >= 0.005A pb ΣA c Kattaki kolon kesit alanlarının toplamı ΣA w Kattaki perde duvarların kesit alanlarının toplamı ( perde kuvvetli yönde dikkate alınacaktır). ΣA p Bina kat alanlarının toplamı A pb _ Binanın tabandaki alanı
ÖZET VARSAYIMLAR: -KONUT VE İŞYERİ TÜRÜ YAPILAR - f ck = 20 MPa donatı: S420 - Kat sayısı 2-8
ÖNTASARIM KOLON ENKESİT BOYUTLARI: A c >= 0.0015 ΣA oi veya 0.002 ΣA oi >= 75 000 mm 2
ÖNTASARIM KOLON + PERDE ENKESİT BOYUTLARI: (ΣA c + ΣA w ) >= 0.002 ΣA p
ÖNTASARIM PERDE ENKESİT BOYUTLARI: ΣA w >= 0.001 ΣA p >= 0.005 A bp
DETAYLANDIRMA (minimum) -KOLON UÇ BÖLGELERİNDE SARGI: h < 400 mm, 2-φ8/100 mm h>=400 mm, 2-φ10/100 mm -KOLON ORTA BÖLGESİNDE ETRİYE, h < 400 mm, φ8/200 mm h>=400 mm, φ10/200 mm
PERDE DUVARSIZ BİNA YAPMAYIN! EĞER PERDE DUVAR BURADA VERİLENDEN AZ İSE, O ZAMAN HER İKİ DOĞRULTUDSA AŞAĞIDAKİ KOŞULU SAĞLAYIN: Σ(I/H 2 ) >= γ ΣA pi γ = (0.25 n + 1.5) x 10-6 I- kattaki herbir kolonun eylemsizlik momenti H-kolonun boyu ΣA pi binadaki katların alanlarının topolamı n = binadaki kat sayısı
ÖZETLENEN BU KURALLARA UYULURSA, DEPREMLERDE CAN KAYBI BÜYÜK ORANDA ENGELLENMİŞ OLUR!