SÛRELERİMİZİ tefekkürle ÖĞRENİYORUZ 10. TEBBET SÛRESİ ما ا غ ى ن ع ن ه م ال ه و ما 1 ت ب ت ي دا ا بي ل ه ب وت ب و ام را ت ه 3 ات ل ه ب سي ص ى ل ن ا را ذ 2 ك س ب م 5 ف ي جيد ه ا ح ب ل م ن م سد 4 ح ال ة ال ح ط ب ÖĞRENELİM anlamı Rahmân ve Rahîm olan Allah ın adıyla. 1. Ebu Leheb in eli kurusun (Ebu Leheb helak olsun), nitekim oldu da. 2. Ne malı ne de kazandığı ona fayda verdi. 3. O, alevli ateşe girecek. 4. Karısı da odun hamalı olarak 5. Boynunda ateşten bir ip olduğu hâlde ateşe girecek. 132
Benim adım Tebbet sûresi dir. İsmimin anlamı helak olsun, kahrolsun, zarar görsün demektir. Mekke de indirilen altıncı sûreyim. Beş âyetten oluşmaktayım. Benim diğer adım Leheb dir. Leheb, alev demektir. Sûrede Peygamber düşmanlarının alevli ateşe atılacağından bahsedildiği için bana bu ad verilmiştir. Bir diğer adım ise Mesed dir. Mesed, ip demektir. Ebu Leheb in karısı Ümmü Cemil, boynunda bir iple Cehennem e sürükleneceği için bana bu isim verilmiştir. Peygamber Efendimiz in amcalarından Abdüluzza, ona düşmanlık yapanların başında geliyordu. Abdüluzza nın lakabı Ebu Leheb (yani yüzü parlak, ateş gibi kırmızı) idi. O ve karısı Ümmü Cemil, her fırsatta Resulullah a eziyet eder, hakarette bulunurdu. Resulullah ın (s.a.v.) davet görevinin dördüncü yılıydı. Yüce Allah: Sen en yakın akrabanı uyar. (Şuara sûresi, 214. âyet) buyurarak tebliğini açıktan yapmasını emretti. Peygamberimiz Safa Tepesi ne çıktı. Ey sabaha çıkmış insanlar! diye seslendi. Mekkeliler Efendimiz in etrâfında toplandılar. Resulullah (s.a.v.), - Ben, size şu vadiden, düşman baskınına uğrayacağınızı haber versem, bana inanır mısınız? diye sordu. Onlar, - Evet, inanırız, çünkü sen bize hiç yalan söylemedin. dediler. Resulullah (s.a.v.) istediği cevabı almıştı. Bunun üzerine gerçeği şöyle haber verdi: - Öyleyse Ben başınıza korkunç bir azap gelmeden önce sizi uyarıyorum. Mekkeliler şaşkına döndüler. Az önce doğruladıkları bir insanı elbette yalanlayamazlardı. Ama amcası Ebu Leheb büyük bir kinle ona hakaret etti: Tebben leke ya Muhammed! (Yuh olsun sana, kahrolası! Bizi buraya bunun için mi çağırdın?) diyerek ellerine aldığı taşları Resulullah ın (s.a.v) üzerine atmaya yeltendi. Bu olay üzerine yüce Allah, asıl kahrolacak olanın bunu söyleyen kişi olduğunu bildiren Tebbet (helak olsun, kahrolsun) sûresini indirdi. TEBBET SÛRESİ - ÖĞRENELİM 133
AÇIKLAMA Birinci âyet: Ebu Leheb in iki eli helak olsun (Ebu Leheb kahrolsun), nitekim oldu da SÛRELERİMİZİ tefekkürle ÖĞRENİYORUZ Kur an-ı Kerim de Peygamberimizin düşmanlarından sadece Ebu Leheb in ismi geçmektedir. Ebû Leheb burada peygamberimiz ve O nun yolundan gidenlere düşmanlık besleyenlerin bir simgesidir, tıpkı şeytanın kötülüklerin simgesi olduğu gibi. Ebu Leheb, Abdüluzza nın lakabıdır. Anlamı ise alev babası demektir. Allah Teâlâ, asırlar boyunca Peygamber Efendimiz e, Müslümanlara ve İslâm a karşı ateş püsküren her azılı din düşmanının sonunda alevli bir ateşe atılacağına Ebu Leheb i örnek vermiştir. Lakabı alev babası olan Ebu Leheb, Peygamberimiz e beslediği kininden dolayı kendi kendini Cehennem e sürüklemiştir. Ona Leheb lakabı güzelliğinden ve yüzünün parlaklığından verilmişken yaptığı kötü işler sebebiyle gerçekten de alevli bir ateşi hak etmiştir. Allah Teâlâ kimseyi, güzelliği sebebiyle ödüllendirmez, İslâm ı güzel yaşayanlar kurtulacaklardır. İlk âyette Ebu Leheb in kendisinden değil de iki elinden bahsedilmesi ilginçtir. İki el hem gerçek anlamda hem de mecaz anlamda değerlendirilebilir. Peygamberimiz insanları İslâm a davet ederken Ebu Leheb onu taşlamış ve Sevgili Efendimiz in mübarek ayakları kan içinde kalmıştır (Kurtubi, age, k ayakları kan içinde kalmıştır.mahvolsun, demektir.tir. yaptığı kötü işler sebebiyle, gerçekten de alevli bir ateşi hak etmxx/236.). Yüce Allah, onun iki eli mahvolsun buyurmuştur. Mecaz anlamda iki el; kendisi, gücü ve kuvvetidir. İki eli kurusun bütün bunlar yok olsun demektir. Kâfirler tarih boyunca peygamberlerin karşılarına bilgi ve beyin gücü ile çıkmak yerine, kaba kuvvete ve işkencelere başvurmuşlardır. Âyetin sonunda Allah Teâlâ, O mahvoldu, helak oldu. buyurarak Ebû Leheb in sonunu bildirmiştir. Onun geleceğinin karanlık olduğunu, doğru yolu bulamayacağını ve alevli bir ateşe atılacağını haber vermiştir. İkinci âyet: Ne malı ne de kazandığı ona fayda vermeli. Ebu Leheb ve onun gibi peygamber düşmanları, mallarının, çocuklarının ve sahip oldukları imkânların çokluğuna güvenerek kibirlenirler. Ölümü, Cehennem i ve ahiret azabını düşünmek bile istemezler. Ancak kötü sonuçtan kurtuluş yoktur. 134 Peki Ebu Leheb in sonu ne oldu? Bedir savaşı ndan sonra bulaşıcı bir hastalığa yakalandı. Öldüğünde kimse onun yanına yaklaşmak istemedi. Üç gün ölüsü evde kaldı ve bütün mahalle kötü kokusundan rahatsız oldu. Çocukları bile ondan uzak durdular. Cesedini ücretle tuttukları kölelere gömdürmek zorunda kaldılar. Böylece
ne malı ne de çocukları ona fayda verdi. Ebu Leheb sembolünde olduğu gibi, Allah ve peygamber düşmanlarına onların ekonomik ve askerî güçleri fayda vermeyecektir. Üçüncü âyet: (O), Alevli ateşe girecek. Allah Teâlâ, Ebu Leheb in bu dünyadaki cezasının ardından asıl cezayı ahirette göreceğini haber veriyor: Alev babası olan Ebu Leheb, alevli bir ateşte, yâni son derece korkunç bir ateşte yanacak, demektir. Rabbimiz, Ebu Leheb in kötü sonuna eşlik edecek birisini bildiriyor. Karısı Ümmü Cemil. Peygamber, İslâm ve Kur an düşmanı erkeklerin simgesi Ebu Leheb iken, kadınların simgesi onun karısı Ümmü Cemil dir. Bu şerli kadının kötü özellikleri nelerdi? Bunun cevabı dördüncü âyette özetle verilmiştir: Ümmü Cemil gıybet eder, koğuculuk yapar, laf taşırdı. Bu dedikoduları özellikle Resulullah (s.a.v.) ve İslâm aleyhine yapardı. İnsanları birbirine düşürürdü. Allah Teâlâ onun bu şekilde günah işlemesini, Cehennem e odun taşıması olarak haber vermiştir. Onun odun taşıyıcısı olmasının bir başka anlamı ise, Peygamber Efendimiz e düşmanlığı sebebiyle Mekke nin etrafından dikenleri toplayıp ip ile bağlaması ve sırtında taşıması, geceleyin bu dikenleri Resulullah Efendimiz in geçeceği yollara atmasıdır. TEBBET SÛRESİ - ÖĞRENELİM dördüncü ve beşinci âyetler: Karısı da odun hamalı olarak boynunda ateşten bir ip olduğu hâlde ateşe girecek. Ümmü Cemil in boynun da, çok kıymetli taşlarla süslü bir gerdanlık vardı. Resulullah a (s.a.v.) karşı kin ve nefretinin arttığı bir gün Lât ve Uzza ya and olsun ki, bu gerdanlığı satıp Muhammed e olan düşmanlığım için harcayacağım. dedi. Yüce Allah onun malını bu şekilde harcamasına karşılık, ahiret gününde bu ger danlığın ateşten bir ip olup boynuna sarılacağını bildirmiştir: Boynunda bir ip olduğu hâlde. Rabbimiz soylu bir kadını bu şekilde aşağılamıştır. Ümmü Cemil in bu dünyadaki sonu da boynuna taktığı gerdanlığın ipinden olmuş, bir kaza sonucu kendi kendine boğularak ölmüştür. Günümüzde de Peygamberimiz e ve O nun yolunu takip eden iyi insanlara düşmanlık yapan ve Ümmü Cemil gibi onlara eziyet eden her kadın, dünya ve ahirette benzer bir sonla karşı karşıya kalacaktır. 135
a. Kendimize Uyarlayalım UYGULAYALIM Soruları Tebbet sûresi ile ilgili yukarıda geçen bilgilerden yararlanarak cevaplayınız. 1. Allah Teâlâ, Ebu Leheb e niçin gazap etmiştir? 2. Ebu Leheb ve Ümmü Cemil hangi tür insanların simgesidir? SÛRELERİMİZİ tefekkürle ÖĞRENİYORUZ 3. Ebu Leheb ve onun gibi olanların dünyadan ve ahirette sonu nasıldır? Yazalım... b. Anlamının Zıddını Bulalım Sorular: 1. Ebu Leheb simgesinin karşıt özelliklerine sahip erkekler kimlerdir? 2. Onlar, Peygamber Efendimiz e ve velilere karşı nasıl bir tavır içerisinde olurlar? 3. Ümmü Cemil simgesinin karşıt özelliklerine sahip kadınlar kimlerdir? 4. Onlar Peygamber Efendimize ve velilere karşı nasıl bir tavır içerisinde olurlar? 136
Yazalım... c. Duaya Çevirelim 1. Duanızın birinci kısmını Kendimize Uyarlayalım bölümünde yazdıklarınızdan yararlanarak yapınız. 2. Duanızın ikinci kısmını Anlamının Zıddını Bulalım bölümünde yazdıklarınızdan yararlanarak yapınız. TEBBET SÛRESİ - uygulayalım Yazalım... 137