Tarım Ekonomisi Dergisi Turkish Journal of Agricultural Economics ISSN 303-0 http://journal.tarekoder.org Yayımcılara Göre Ç ftç Uygulamalarının Sürdürüleb l rl ğ : Ege Bölges Örneğ * Özlem YILDIZ, Murat BOYACI * Bu makalen n hazırlanmasında, lk yazarın doktora tez nden faydalanılmıştır. Ege Ün vers tes Z raat Fakültes Tarım Ekonom s Bölümü, Bornova, Makale Künyes Özet Araştırma Makales Sürdürüleb l r tarım tekn kler n n ç ftç ye aktarılmasında kamu yayım kuruluşları oldukça öneml d r. Bu çalışmada, kamu yayımcıları ç ftç uygulamalarının ne düzeyde sürdürüleb l r olduğunu değerlend rm şlerd r., ve ller nden yayımcı le görüşülmüştür. Yaş ortalaması 38.7 olan yayımcıların 8.'u z raat fakültes mezunudur. Meslek deney mler ortalama yıldır. Yayım çalışmalarındak hedefler llere göre farklıdır. 'da ver m artışı, 'de çevre koruma le lg l hedefler öncel kl d r. Z raat fakültes mezunu yayımcılar sürdürüleb l rl kle lg l konulara daha fazla önem vermekted rler. Çalışmada ç ftç uygulamalarının sürdürüleb l rl ğ n ölçmek amacıyla gel şt r lm ş olan Ç ftl k Sürdürüleb l rl k Endeks nden yararlanılmıştır. Yayımcılara göre ç ftç ler n 36.'s sürdürüleb l r değ ld r. olarak ç ftç ler n sürdürüleb l rl k düzey düşüktür. e göre sürdürüleb l rl kler açısından ç ftç ler arasında farklılık yoktur. Meraların korunması, düzenl toprak tahl l, yeş l gübreleme ve erozyona karşı önlem alma g b bazı temel sürdürüleb l r öner ler n ben msenmes bölgede stenen düzeyde değ ld r. Öncel kle kırsal kes mde sürdürüleb l rl k konusunda eğ t m ve tanıtım çalışmaları le farkındalık yaratılmalıdır. Sürdürüleb l r uygulamaların ben msenmes n n olumlu etk s ç ftç tarlası le sınırlı kalmayıp, çevre ve toplum sağlığına katkı yapacaktır. Anahtar kel meler: Sürdürüleb l r Tarım, Ç ftl k Sürdürüleb l rl k Endeks, Kamu Yayımcısı. SorumluYazar Özlem YILDIZ ozlem.y ld z@ege.edu.tr Gel ş Tar h :.0.07 Kabul Tar h : 3..07 Tarım Ekonom s Derg s C lt:3 : Sayfa:7-80 DOI 0.48/tarekoder.36436 Sustainability of Farmers' Practices According to Extensionits: Case of Aegean Region Abstract The public extension organizations are the most important actor for the transfer of sustainable agricultural practices to the farmers in Turkey. In this study, public extension workers evaluated the sustainability levels of the farmers' practices. For gathering the data, interviews with public extension workers were done in Izmir, Manisa, and Provinces. The average age of extensionists is 38.7 and 8. of them graduated from agricultural faculties. The professional experience of extension staff is years on average in the research area. The targets in extension activities are different according to the provinces. Productivity increase in Manisa and environmental protection in Izmir are the priorities of agricultural production. Extensionists, who graduated from the agricultural faculties, pay more attention to sustainable applications. The Farm Sustainability Index was developed to measure the sustainability levels of farmers' practices in the study. According to the extensionists, 36. of the farmers are not sustainable. Generally, farmers have a low level of sustainability. There is no difference between farmers in terms of sustainability by the provinces. The adoption levels of some basic sustainable suggestions such as protection of the grassland, regular soil analysis, green fertilization, taking erosion protection preventions by farmers are not at intended level in the region. The awareness should be created through training and introducing activities on sustainability in rural areas. In case of adopting of sustainable practices, the positive impact is not limited in the farmer's field, it contribute to environmental and community health, too. Key words: Susta nable Agr culture, Farm Susta nab l ty Index, Publ c Extens on st..giriş Kırsal kes m n yaşam düzey n yükseltmek, toplumun ve sanay n n gereks n mler n karşılamak, dış p yasalarda rekabet edeb lmek, çevre, ekonom ve nsan kaynakları g b boyutları d kkate alarak sürdürüleb l r yaşamı gerçekleşt rmek g b hedeflere ulaşılmasında yayım öneml b r araçtır (Boyacı ve Yıldız, 007). Doğal kaynakların sürdürüleb l r kullanımı ve sürdürüleb l r tarım tekn kler n n ç ftç lere yayımı açısından değerlend r ld ğ nde, bölgedek kamu yayım kuruluşlarının önem ortaya çıkmaktadır. Tarımsal yayım; kırsal alanda yaşayanların yaşam düzeyler n yükseltmek amacıyla yürütülen yet şk n eğ t m çalışmalarıdır (Boyacı, 06). Tarımsal yayımda öneml amaçlardan b r davranış değ ş kl ğ gerçekleşt rmekt r. Ç ftç ler n kend yaşamlarında etk n b ç mde kullanab lecekler yararlı b lg ve tekn kler n ç ftç lere let lmes ancak bu b lg n n uygulamaya
Yıldız, Boyacı / Tarım Ekonom s Derg s 3 (), 07 dönüşmes le anlam kazanacaktır (Ceylan, 00). Yayım faal yetler n gerçekleşt ren, kırsal kes mde yaşayanların yaşam düzey n yükseltmek amacı le yet şk n eğ t m çalışmaları yürüten ve hedeflenen davranış değ ş kl ğ n kolaylaştıran k ş ler yayımcı olarak anılmaktadır. Artan nüfusun beslenmes ç n tarımsal üret m n arttırılması ne kadar öneml se, gelecek nes ller ç n doğal kaynakların sürdürüleb l rl ğ o kadar öneml d r. Tarımsal üret m le lg l kararlarda kamu yayımcılarının öneml aktörlerden b r olduğu b l nmekted r (Bunchner et. al., 6, Yıldız, 05). Bu çalışmanın temel amacı, yayımcıların ç ftç uygulamalarının sürdürüleb l rl ğ le lg l görüşler n değerlend rmekt r. Ayrıca, yayım çalışmalarında sürdürüleb l r uygulamaların yer n bel rlemekt r.. MATERYAL ve YÖNTEM İstat st k Bölge B r mler Sınıflandırmasına göre, Ege Bölges 'ndek üç alt bölgeden en fazla tarım alanına sah p, tarımsal üret m potans yel ve kırsal nüfus başına tarımsal üret m değer en yüksek olan, ve gayel olarak seç lm şt r. Seç len üç l n Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (GTHB) İl Müdürlükler le yapılan görüşmelerle, ller tems l edeb lecek n tel kte, her lden üçer lçe saptanmıştır. 'da Germenc k, Söke ve Sultanh sar; 'da Sal hl, Akh sar, Kula; 'de Bergama, Menemen ve T re lçeler kapsama alınmıştır. Araştırma alanındak GTHB İl ve İlçe Müdürlükler 'ndek yayımcılar le görüşülmüştür. Araştırma kapsamındak l ve lçelerde görevl kamu yayımcıları 3 k ş d r. Örneğe alınan l ve lçelerdek bütün yayımcılar kapsama alınmış ancak, ankete katılmayı kabul eden yayımcı le görüşülmüştür (Ç zelge ). Yayımcıların ankete katılım oranı 46. olmuştur. Çalışmada, ç ftç ler n ve yayımcıların tutum ve davranışlarının ölçülmes nde beşl l kert ölçeğ kullanılmıştır (Malhotra, 00). L kert ölçeğ, :Kes nl kle katılmıyorum, :Katılmıyorum, 3:Kararsızım, 4:Büyük Ölçüde Katılıyorum, 5:Kes nl kle Katılıyorum şekl nde fade ed lm şt r. Çalışmada ayrıca, Cronbach's Alpha güven rl k katsayısı kullanılmıştır. Bu katsayı L kert t p ölçeklerde kullanılması uygun olan b r ç tutarlılık tahm n yöntem d r ve değer n 0.7'den büyük olması beklen r. Ancak Cronbach's Alpha değer ölçektek değ şkenler n m ktarına oldukça duyarlıdır. (Pallant, 00). Ç zelge. İl ve lçelere göre görüşülen yayımcı sayıları İl ve İlçe Müdürlükler İl Müdürlüğü Menemen İlçe Müdürlüğü Bergama İlçe Müdürlüğü T re İlçe Müdürlüğü İZMİR İLİ TOPLAMI İl Müdürlüğü Sal hl İlçe Müdürlüğü Kula İlçe Müdürlüğü Akh sar İlçe Müdürlüğü MANİSA İLİ TOPLAMI İl Müdürlüğü Söke İlçe Müdürlüğü Germenc k İlçe Müdürlüğü Sultanh sar İlçe Müdürlüğü AYDIN İLİ TOPLAMI GENEL TOPLAM Yayımcı sı 44 7 3 3 3 0 7 5 6 Yüzde () 4.87 5.0.60 7.34 46.0. 7.35 0.00 6. 6.55 5.5. 5.08 6.55 Çalışmada ç ftç uygulamalarının sürdürüleb l rl ğ n ölçmek amacıyla daha önce yapılmış çalışmalardan yararlanılarak b r endeks gel şt r lm ş ve Ç ftl k Sürdürüleb l rl k Endeks olarak adlandırılmıştır. Endeks, sürdürüleb l rl ğ n ç ftl k ve ürün bazında ölçülmes ne yönel k olup, daha önce gel şt r len göstergelerden, ç ftç ve bölge koşullarına uygun olan 4 değ şken seç lerek oluşturulmuştur. Yayımcılar beşl L kert ölçeğ kullanılarak, göstergeler /değ şkenler değerlend rm şlerd r. Söz konusu 4 göstergen n ortalaması alınarak Ç ftl k Sürdürüleb l rl k Endeks elde ed lm şt r. 7
Yayımcılara Göre Ç ftç Uygulamalarının Sürdürüleb l rl ğ : Ege Bölges Örneğ Ç zelge 3. 6 Ç ftl k Sürdürüleb l rl k Endeks nde kullanılan göstergeler Göstergeler Ç ftç ler doğayı koruyor K myasalların kullanımında öner lere uyuyor Yayım öner ler ne uyuyor Doğru gübreleme yapıyor Sert fikalı tohum/fidan kullanıyor Doğru (zaman ve m ktarda) sulama yapıyor Anız yakmıyor Ç ftl k gübres kullanıyor Aşırı toprak şleme yapmıyor Ek m nöbet uyguluyor Meraların korunmasına özen göster yor Erozyona karşı önlem alıyor Düzenl olarak toprak tahl l yaptırıyor Yeş l gübreleme yapıyor 3. BULGULAR Ankete katılan yayımcıların yaşları 3 le 60 arasında olup, ortalaması 38.66'dır, 44.63'ü 40 yaş ve üstüdür. 3.55' kadın, 73.45' evl d r. Yayımcıların 84.75' ün vers te, 5.5' yüksekokul ve tarım l ses mezunudur (Ç zelge ). Ç zelge. Yayımcıların bazı k ş sel özell kler K ş sel Özell kler Eğ t m 33 3.76 7 57.45 38 80.85 8 55.37 50 60.4 0 4.55.5 7 44.63 Kadın 36 43.37 8 38.30 6 34.04 70 3.55 Erkek 56.63 6.70 3 65.6 07 60.45 Evl 68 8.3 4 5.06 38 80.85 30 73.45 Bekar 5 8.07 3 48.4.5 6.55 Fakülte 68 8.3 44 3.6 38 80.85 50 84.75 5 8.07 3 6.38.5 7 5.5 Yaş Grupları 40 ve üstü Meden Durum 3-3 C ns yet Yayımcıların 35.03'ü Ege,.'u Adnan Menderes, 8.48' Atatürk, 8.48' Ankara, 3.5' Gaz osmanpaşa, 'u Uludağ, 'u Trakya ün vers tes mezunudur (Ç zelge 3). Mezun olunan fakülteye göre değerlend r ld ğ nde, 8.'s z raat fakültes 6.'s tarım ön l sans programından mezundur. Ayrıca, 0.'s gıda ön l sans, kt sad ve dar b l mler, let ş m, orman ve veter nerl k fakülteler nden mezundur. 73
Yıldız, Boyacı / Tarım Ekonom s Derg s 3 (), 07 Ç zelge 3. Yayımcıların mezun oldukları ün vers teler Mezun olunan ün vers te Ege () 6 35.03 Adnan Menderes () 0. Atatürk (Erzurum) 5 8.48 Ankara (Ankara) 5 8.48 Gaz osmanpaşa (Tokat) 7 3.5 Uludağ (Bursa) 6 Trakya (Tek rdağ) 6 Çukurova (Adana) 5. Selçuk (Konya) 5. Akden z (Antalya) 4.6 Anadolu (Ön l sans) 6. 8 0.7 Bel rtmeyen 3.6 TOPLAM Yayımcıların z raat fakültes nden mezun oldukları bölümler n arasında bahçe b tk ler (5.5), tarla b tk ler (.38) ve b tk koruma (5.86) lk üç sıradadır. Bunu toprak, tarım ekonom s, zootekn, tarım mak naları, tarımsal yapılar ve sulama ve d ğer bölümler (peyzaj m marlığı, süt teknoloj s, b tk sel üret m programı ve hayvansal üret m programı) tak p etmekted r (Ç zelge 4). Ç zelge 4. Z raat mühend s olan yayımcıların mezun oldukları bölümler Bölümler Bahçe B tk ler Tarla B tk ler B tk Koruma Toprak Tarım Ekonom s Zootekn Tarım Mak naları Tarımsal Yapılar ve Sulama 37 3 3 4 8 4 6 45 5.5.38 5.86.66 7.58 7.58 5.5.76 4.4 Deney mler le 37 yıl arasında değ şen yayımcıların ortalama meslek deney mler.04 yıldır. Yayımcıların 54.4'ünün meslek deney mler ortalamanın altındadır (Ç zelge 5). Ç zelge 5. Yayımcıların meslek deney mler Deney m yıl ve daha az 37 44.58 46.8 37 78.7 6 54.4 3 yıl ve üstü 46 55.4 5 53. 0.8 8 45.76, ve GTHB İl Müdürlükler n n, ç ftç eğ t m ve yayım programları (005 yılından t baren) ncelend ğ nde, yet şt r c l k ve alternat f ürünler n yaygınlaştırılması g b genel hedefler n yanında son yıllarda sürdürüleb l r uygulamalar le lg l çeş tl faal yetler n de yapıldığı görülmekted r. Sürdürüleb l r tarım le lg l konularda, ç ftç toplantıları, kurslar, demonstrasyonlar, l ftletler, broşürler ve telev zyon 74
Yayımcılara Göre Ç ftç Uygulamalarının Sürdürüleb l rl ğ : Ege Bölges Örneğ programları hazırlanmaktadır (GTHB İl Müdürlüğü, 0a; GTHB İl Müdürlüğü, 0; GTHB İl Müdürlüğü, 0). Yayımcılara göre, yayım faal yetler nde yer alması gereken konuların başında hastalık ve zararlılarla mücadele (4.6) gelmekted r. Çevre koruma (4.08), entegre mücadele (4.04), organ k tarım (3.4), gübreleme le lg l b lg ler (3.), y tarım uygulamaları (3.66), toprak şleme () le lg l konular sırasıyla tak p etmekted r Cronbach's Alpha değer ne göre (0.87) ölçek güven l rd r (Ç zelge 6). İl ndek yayımcıların, organ k tarım, y tarım uygulamaları ve entegre mücadele konularına verd kler önem d ğer llerden farklıdır. (Ç zelge 7). Ç zelge 6. Yayımcılara göre yayım faal yetler nde yer alması gereken konular Konular Ortalama Std. Hastalık/zararlı Mücadele 4. 0.78 4. 0.587 4. 0.78 4.6 0.803 Çevre koruma 4.06 0.0 4.6 0.736 4.06 0.0 4.08 0.07 Entegre mücadele 4. 0.77 3.8 0.75 4. 0.77 4.04 0.84 Organ k tarım 4.4 0.857 3.8 0.74 4.4 0.857 3.4 0.30 Gübreleme 3. 0.886 3.85 0.780 3. 0.886 3. 0.865 İy Tarım Uygulamaları 3.88.04 3.55 0.6 3.88.04 3.66.060 Toprak şleme 0.08 3.38 0.45 0.08 0.3 Cronbach's Alpha:0.87 Ç zelge 7. e göre yayım faal yetler nde yer alması gereken konular (Kruskal Wall s) Konular İy Tarım Uygulamaları Entegre Mücadele Organ k Tarım Sıra ortalaması 6 75..35 7.70 84.6 78.48.67 6.4 8.66 Kh kare değer Serbestl k dereces P değer 0.04 8.57** 5.63* 0.060.630*** 0.003 *** α=0.0** α=0.05*α=0.0 Yayımcıların çalışmalarındak hedefler yörede üret len ürünlere, ç ftç ler n sosyal yapılarına, GTHB'nın hazırladığı programlara, yayımcıların mot vasyonlarına göre değ ş kl k göstereb lmekted r. Görüşülen yayımcıların çalışmalarındak öncel kl hedefler n n başında kal te artışı gelmekted r. Bunu ver m artışı, çevre koruma, pazarlama olanaklarının gel şt r lmes ve yen ürün çeş tler n n tanıtılması zlemekted r. Cronbach's Alpha değer 0.65 hesaplanmıştır (Ç zelge 8). 75
Yıldız, Boyacı / Tarım Ekonom s Derg s 3 (), 07 Ç zelge 8. Yayım çalışmalarındak hedefler Yayım hedefler Kal te artışı 4.4 0.687 4.64 0.568 4.60 0.77 4.56 0.68 Ver m artışı 4.5 0.778 4.43 0.580 4.55 0.746 4.38 0.7 Çevre koruma 4.40 0.86 4.6 0.87 4.04 0.77 4.7 0.887 Pazarlama olanağının gel şt r lmes 4.7 0. 4.8 0.85 3.85.04 4.6 0.46 Yen ürün çeş tler n n tanıtılması 3.8 0.84 4.06 0.734 3.74 0.0 3.4 0.840 Cronbach's Alpha: 0.65 e göre yayımcıların çalışmalarındak hedefler farklılık göstermekted r. 'dak yayımcılar ver m artışını, 'dek ler se çevre koruma le lg l hedefler n öncel kl tutmaktadır. Organ k tarım faal yetler n n l nde uzun geçm ş neden yle 'de çevre koruma le lg l hedefler n yüksekl ğ ne yol açtığı düşünülmekted r. Ayrıca, ve 'da pazarlama olanaklarının gel şt r lmes konusundak yayım hedefler 'dan daha öneml d r. Kal te artışı bütün ller ç n en öneml, yen ürün çeş tler n n tanıtılması se en az öneml hedeft r (Ç zelge ). Ç zelge. e göre yayım çalışmalarındak hedefler (Kruskal Wall s) Hedefler Ver m artışı Kal te artışı Yen ürün çeş tler n n tanıtılması Çevre koruma Pazarlama olanaklarının gel şt r lmes Sıra ortalaması 80.86 03.4 8.4.84 4.05 3.05.56 78.8 4.50 6.5 76.67 88.05 4.84 73.5 4.0 Kh kare değer Serbestl k dereces P değer 7.4** 0.08.38 0.37.65 0.7 5.3* 8.540 0.068 6.700** 0.035 ** α=0.05*α=0.0 Araştırma alanındak GTHB İl Müdürlükler n n, ç ftç eğ t m ve yayım programlarında sürdürüleb l r uygulamalar le lg l yayım çalışmalarının yapıldığı b l nmekted r. Yayımcılar sürdürüleb l r tarım le lg l konuları çalışmalarında bazen kullanmaktadırlar. Cronbach's Alpha değer 0.77'd r (Ç zelge 0). 76
Yayımcılara Göre Ç ftç Uygulamalarının Sürdürüleb l rl ğ : Ege Bölges Örneğ Ç zelge 0. Sürdürüleb l r tarımla lg l konulara yayımda yer verme eğ l mler Konular İy tarım uygulamaları tekn kler 3.70 0.07 3.6 0.8 3.40 0.70 3.60 0.06 Sürdürüleb l r tarım tekn kler 3.70 0.866 3.4.06 3.30.40 3.54.006 Entegre mücadele tekn kler 3.4.086 3.43.058 3.66.85 3.5.03 Gıda güvenl ğ le lg l tekn kler 3.64.3 3.45.57 3.30.06 3.50.4 Organ k tarım tekn kler 3.30.0 3.34.07. 0.8 3..008 Cronbach's Alpha:0.77 Ancak, mezun olunan fakülteye göre değerlend r ld ğ nde z raat fakültes mezunu olan yayımcıların sürdürüleb l r tarım le lg l konuları çalışmalarında d ğerler ne göre daha fazla kullandıkları bel rlenm şt r (Ç zelge ). Ç zelge. Mezun olunan fakülteye göre sürdürüleb l r tarıma yayım faal yetler nde yer verme eğ l mler (Mann Wh tney U) Yayım yöntemler Mezun olunan fakülte Sıra ortalaması Sıra toplamı Entegre mücadele tekn kler ne Z raat 45.76 3305.00 66. 0.00 Sürdürüleb l r tarım tekn kler ne Z raat 45.03 3345.00 64. 880.00 İy tarım uygulamaları tekn kler ne Z raat 45.4 333.00 65.8 83.00 Mann Wh tney U değer Z değer P değer 485.000*** -.50 0.00 45.000*** -3.573 0.005 458.000*** -3.585 0.006 *** α=0.0 Görüşülen yayımcılardan, ç ftç uygulamalarının sürdürüleb l rl ğ n Ç ftl k Sürdürüleb l rl k Endeks değ şkenler n kullanarak beşl L kert ölçeğ ne göre değerlend rmeler stenm şt r. Buna göre yayımcılar, ç ftç ler n sert fikalı tohum ve fidan kullanımı (3.5) ve aşırı toprak şleme yapmama (3.04) konularında ç ftç ler orta düzeyde değerlend rmekted r. Ç ftl k gübres kullanmaları (.6), yayım öner ler ne uymaları (.88), doğru zaman ve m ktarda sulama yapmaları (.86), k myasalların kullanımında öner lere uymaları (.78), ek m nöbet uygulamaları (.6), anız yakmamaları (.6), doğru gübreleme yapmaları (.58), ç ftç ler n doğayı korumaları (.53), meraların korunmasına özen göstermeler (.48), düzenl toprak tahl l yaptırmaları (.33), yeş l gübreleme yapmaları (.8), erozyona karşı önlem almaları (.6) konularındak uygulamaları gerekt ğ g b yapmadıklarını düşünmekted rler (Ç zelge ). Yayımcılara göre ç ftç ler n tarımsal faal yetler n n sürdürüleb l rl k düzey düşüktür (.68). Ç ftl k Sürdürüleb l rl k Endeks değ şkenler kullanılarak yapılan bu değerlend rmede, Cronbach's Alpha değer n n 0.800 hesaplanmış olması Ç ftl k Sürdürüleb l rl k Endeks ölçeğ n n güven l r olduğunu göstermekted r., ve ller nde çalışan yayımcılar arasında ç ftç uygulamalarının sürdürüleb l rl ğ le lg l değerlend rmeler farklıdır. Buna göre, l ndek yayımcılara göre ç ftç ler erozyonla mücadele etmekted r fades en düşük ortalamaya sah p faded r. l ndek yayımcılara göre, ç ftç ler anız yakmıyorlar fades en düşük ortalamaya sah pt r. l ndek yayımcılara göre se, ç ftç ler k myasalların kullanımında öner lere uyuyorlar, doğru gübreleme yapıyorlar ve yayım öner ler ne uyuyorlar fadeler d ğer llere göre en düşük ortalamaya sah p fadelerd r (Ç zelge, Ç zelge3 ). 77
Yıldız, Boyacı / Tarım Ekonom s Derg s 3 (), 07 Ç zelge. Yayımcılara göre ç ftç uygulamalarının sürdürüleb l rl ğ Değ şkenler Ortalama Std. Sert fikalı tohum/fidan kullanıyor 3.54 0.786 3.66 0.84 3.34.006 3.5 0.867 Aşırı toprak şleme yapmıyor.8 0.8 3.7 0.868 3.0 0.74 3.04 0.8 Ç ftl k gübres kullanıyor.4 0.888.8 0.67.8 0.8.6 0.888 Yayım öner ler ne uyuyor.76 0.70.8 0.6 3.06 0.7.88 0.736 Doğru (zaman ve m ktarda) sulama yapıyor.80 0.7.6 0.77.8 0.6.86 0.76 K myasalların kullanımında öner lere uyuyor.5 0.78.74 0.80 3.5.063.78 0.00 Ek m nöbet uyguluyor.7 0.874.55.4.5 0.75.6 0.3 Anız yakmıyor.73.04.6 0.86.77.37.6.0 Doğru gübreleme yapıyor.4 0.70.7 0.800.7 0.64.58 0.77 Ç ftç ler doğayı koruyor. 0.87.57 0.6.6 0.74.53 0.76 Meraların korunmasına özen göster yor.35 0.88.66 0.5.53 0.7.48 0.8 Düzenl olarak toprak tahl l yaptırıyor.3 0.687.43 0.87.43 0.853.33 0.774 Yeş l gübreleme yapıyor.3 0.738.7 0.76.0 0.686.8 0.7 Erozyona karşı önlem alıyor.3 0.770.34 0.867.85 0.780.6 0.87 GENEL.64 0.435.7 0.45.7 0.43.68 0.445 Cronbach's Alpha: 0.800 Ç zelge 3. e göre yayımcıların ç ftç uygulamalarının sürdürüleb l rl ğ le lg l görüşler (Kruskal Wall s) Serbestl k Konular Sıra ortalaması Kh kare değer dereces 3.6 Anız yakmıyor 4.44 5.0* 75.8 K myasalların kullanımında öner lere uyuyor Doğru gübreleme yapıyor Yayım öner ler ne uyuyor Erozyona karşı önlem alıyor.68 7.4.56 78.05 08.00 8.34 77.7 00.54 8.34 8.0 0.4 8.05 *** α=0.0 ** α=0.05 *α=0.0 78 P değer 0.08.000** 0.0.55*** 0.003 0.8** 0.006 5.78** 0.075
Yayımcılara Göre Ç ftç Uygulamalarının Sürdürüleb l rl ğ : Ege Bölges Örneğ Ç ftl k Sürdürüleb l rl k Endeks değ şkenler kullanılarak ç ftç ler n sürdürüleb l rl k puanları bel rlenm şt r. Bel rt len 4 değ şken beşl L kert ölçeğ ne göre puanlanmış olup, görüşülen yayımcılara göre ç ftç ler n sürdürüleb l rl k puanları, 8 le 66 arasında değ şmekted r. Sürdürüleb l rl k Endeks değ şkenler le ç ftç ler n sürdürüleb l rl k puanlarının bel rlend ğ gruplandırma kullanılarak yapılan değerlend rmede yayımcılara göre ç ftç ler n 36.6'sı sürdürüleb l rl k konusunda başarısız, 4.5' zayıf,.43'ü orta,.6'u y, 0.56'sı se çok y d r (Ç zelge 4). Ç zelge 4. Yayımcıların ç ftç ler sürdürüleb l rl k bakımından puanlaması Puanlama Başarısız ( 35) 3 38.55 6 34.04 6 34.04 64 36.6 Zayıf (36-43) 4 4.40 5 53. 44.68 87 4.5 Orta (44-5) 8.64 5 0.64.5.43 İy (5-5).0.3.3 3.6 Çok İy ( 60).0 0 0.00 0 0.00 0.56 4. SONUÇLAR Yaş ortalaması 38.66 olan yayımcıların, 3.55' kadın, 73.45' evl ve 84.74'ü ün vers te eğ t ml d r. Ün vers te eğ t ml ler n 8.'s z raat fakültes mezunudur. Ortalama meslek deney mler yıldır., ve GTHB İl Müdürlükler n n uyguladıkları ç ftç eğ t m ve yayım programlarında sürdürüleb l r tarım tekn kler ve çevre korumaya yönel k çeş tl faal yetler n yapıldığı bel rlenm şt r. e göre yayımcıların hedefler farklıdır. 'da ver m artışı, 'de se çevre koruma hedefler öncel kl d r. Ç ftl k Sürdürüleb l rl k Endeks değ şkenler kullanılarak yapılan değerlend rmede yayımcılara göre, ç ftç ler n sürdürüleb l rl k düzey düşüktür. Yayımın yıllardır üret m ve ver ml l k artışına odaklanması, organ k tarım ve y tarım uygulamaları g b sürdürüleb l r yaklaşımların özel sektör tarafından sözleşmel olarak yapılması kamu yayımında sürdürüleb l r tekn kler n yaygınlaşmasını engellem şt r. Bulgular ışığında, yayım faal yetler le sürdürüleb l r uygulamaların yaygınlaştırılması ve sürdürüleb l rl k düzeyler n n yükselt lmes ne yönel k aşağıdak öner ler gel şt r lm şt r: Bölgede tarımsal g rd ler n doğru ve etk n kullanımı açısından ç ftç lere götürülen yayım çalışmalarının olduğu b l nmekted r. Bu çalışmaların daha etk l olab lmes ç n, yayım faal yetler ç ftç koşullarında ve ç ftç ler n akt f katılımı le gerçekleşt r lmel d r. Kırsal kes mde sürdürüleb l rl k konusunda eğ t m ve tanıtım çalışmaları le farkındalık yaratılmalıdır. Sürdürüleb l r uygulamaların ben msenmes n n olumlu etk s ç ftç tarlası le sınırlı kalmayacak, çevre ve toplum sağlığına katkı yapacaktır. Sürdürüleb l r üret m tekn kler le mevcut ç ftç uygulamalarının karşılaştırılarak değerlend r ld ğ demonstrasyon, tarla günü g b faal yetler yapılmalıdır. Sürdürüleb l r tarım tekn kler n n (organ k tarım, y tarım uygulamaları, entegre mücadele g b ) başarı le uygulandığı köylere ç ftç gez ler n n düzenlenmes, ç ftç den ç ftç ye b lg akışının sağlanması neden yle önemsenmel d r. H zmet ç eğ t mlerde, yerel koşulların ve olanakların d kkate alınması ve eylemler n bel rlenmes ndek etk s neden yle yayımcılara katılımcı yaklaşımlar konusunda becer ler kazandırılmalıdır. Entegre mücadele ve düşük dış g rd le üret m g b sürdürüleb l r s stemlere, h zmet ç eğ t m ve yayım programlarında uygulamalı olarak daha fazla yer ver lmel d r. Yayım örgütler nde sürdürüleb l r tarım uzmanlarının sayıları arttırılmalıdır. Bu amaçla, Bakanlıktak z raat mühend sler n n l sansüstü eğ t mler nde sürdürüleb l rl k le lg l konular teşv k ed lmel d r. Kamu yayım örgütler, araştırma kuruluşlarıyla (kamu, özel, ün vers te g b ) sürdürüleb l r tarım konusunda çalışmalara daha fazla yer vermel d r. Sürdürüleb l rl k sadece tarım değ l, kalkınma pol t kası olarak da değerlend r lmel ve hayatın her boyutunu kapsadığı unutulmamalıdır. 7
Yıldız, Boyacı / Tarım Ekonom s Derg s 3 (), 07 KAYNAKLAR Boyacı, M., 06. Tarımsal Yayım, Ege Ün vers tes Z raat Fakültes Tarım Ekonom s Bölümü Basılmamış Ders Notları. Boyacı, M. ve Yıldız, Ö., 007. Türk ye'de Tarım Danışmanlığı Model n n İşley ş Üzer ne B r Araştırma, E.Ü. B l msel Araştırma Projes 005-ZRF-00. Bunchner, R.P., Gr eshop, J.I.,Connell, J.H., Krueger, W.H., Olson, W.H., Hasey, J.K., P ckel, C. and Edstorm, J., 6. Grovers Prefer Personal Del very of UC Informat on, Cal forn a Agr culture, 50(3):0-5pp. Ceylan, İ.C., 00. Tarımsal Yayım ve Haberleşme Ders Notu, www.agr.ankara.edu.tr/economy/8 TYI_DERS_NOTU.doc, (Er ş m Tar h :6 N san 04). GTHB İl Müdürlüğü, 0. Ç ftç Eğ t m Yayım Şubes Kayıtları,. GTHB İl Müdürlüğü, 0a. Ç ftç Eğ t m Yayım Şubes Kayıtları,. GTHB İl Müdürlüğü, 0. Ç ftç Eğ t m Yayım Şubes Kayıtları,. Malhotra, N.K., 00. Market ng Research: An Appl ed Or entat on Global Ed t on, Prent ce-hall Internat onal, New Jersey. Pallant, J., 00. SPSS Surv val Manual: A Step by Step Gu de to Data Analys s Us ng SPSS, 4th Ed t on, McGraw-H ll Internat onal. Yıldız, 05. Ege Bölges 'nde Sürdürüleb l r Tarıma Tarımsal Yayımın Katkısı ve Üret c Eğ l mler, Ege Ün vers tes Fen B l mler Enst tüsü, Tarım Ekonom s Anab l m Dalı Basılmamış Doktora Tez,. 80