1.2.29 28 Yılındaki Akaryakıt ve LPG Sektöründeki GeliĢmeler ġubat 29 BASIN TOPLANTISI / ĠSTANBUL 1 / 4 SUNUġ PETDER Faaliyet Konuları ve Üyeleri 28 YILINDA PETROL SEKTÖRÜ : Akaryakıt, LPG ve Madeni Yağ konularında önemli pazar gelişmeleri, 28 yılının önemli sektörel konuları, AB sürecinde petrol sektörü, 29 YILI SEKTÖR BEKLENTĠLERĠ 2 / 4 1
1 m3 1.2.29 PETDER ÜYELERĠ Altınbaş Petrol ve Ticaret A.Ş. Belgin Madeni Yağlar BP Petrolleri A.Ş. BP Gaz A.Ş. DELTA Akaryakıt Tic.A.Ş. ERK Petrol Yatırımları A.Ş. MOBIL Oil Türk A.Ş. PETROL OFİSİ A.Ş. Shell & Turcas Petrol A.Ş. The SHELL Company of TURKEY Ltd. Shell Gaz Ticaret ve Sanayi A.Ş. TOTAL Oil Türkiye A.Ş. TURCAS Petrol A.Ş. FAALĠYET ALANLARI : AKARYAKITLAR, (Beyaz ve Siyah Ürünler) LPG ÜRÜNLERĠ, (Tüplü, dökme, otogaz) MADENĠ YAĞLAR, (atık yağların bertarafı) HAVACILIK YAKITLARI DENĠZCĠLĠK YAKITLARI 3 / 4 28 YILI YAKIT TÜKETĠMLERĠ / Benzinler Toplam benzin tüketimi %9,7 oranında azalarak 2,96 Milyon m 3 olmuştur. 6, 5, 4, 3, -%7,4 -%3,4-%2,9-%9,7 Son 1 yılda toplam benzin türleri tüketimi 6 milyon tondan 3 milyon tona gerilemiştir. 2, 1, Kurşunsuz Benzin (RON 95) Süper Benzin/Katkılı Kurşunsuz Normal Benzin Kurşunsuz Benzin (RON 97) 4 / 4 2
1 m3 1.2.29 28 YILI YAKIT TÜKETĠMLERĠ / Benzinler Benzin tüketiminin % 96,4 ü 95 ve 97 oktan kurşunsuz benzindir. Katkılı kurşunsuz benzin tüketimi 18. m 3 e inerek piyasadan çekilme noktasına gelmiştir. 1% 9% 8% 11.7% 6.4% 3.6% 1.5% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % 81.9% 85.9% 27 28 Katkılı Kurşunsuz Kurşunsuz Benzin (RON 97) Kurşunsuz Benzin (RON 95) 5 / 4 28 YILI YAKIT TÜKETĠMLERĠ / Motorinler Toplam motorin tüketimi %,9 artarak 15,5 milyon m 3 olmuştur. 18, 16, 14, 12, 1, 8, 6, 4, 2, % 8,1 %,9 % 8,4 % 1,9 Kırsal Motorin Motorin (Düşük Kükürtlü ) 6 / 4 3
1.2.29 28 YILI YAKIT TÜKETĠMLERĠ / Motorinler Motorin (Düşük Kükürtlü) tüketimi bir önceki yıla göre % 24,4 artmıştır. 1% 9% 8% 7% 6% 5% 4% 3% 2% 1% % 17.6% 21.7% 82.4% 78.3% 27 28 Kırsal Motorin Motorin (Düşük Kükürtlü) 7 / 4 28 YILI YAKIT TÜKETĠMLERĠ / LPG 28 yılında otogaz LPG tüketimi % 4,1 artarken tüplü ve dökme LPG tüketimindeki azalma nedeniyle toplam LPG tüketimi % 2,5 azalmıģtır. 4,, 3,5, 3,, 2,5, 2,, 1,5, 1,, 5, - 2,5 % 216,47 171,768 1,32,434 1,168,81 4,1 % 2,6,263 2,89,869 27 28 Dökme LPG Tüplü LPG Otogaz LPG 8 / 4 4
1 m3 1.2.29 28 YILI YAKIT TÜKETĠMLERĠ / LPG 28 yılında otogaz LPG nin toplam LPG tüketimi içerisindeki oranı % 6,9 a yükselmiģtir. 1.% 9.% 8.% 7.% 6.% 5.% 4.% 3.% 2.% 1.%.% 6.1% 5.% 36.9% 34.1% 56.9% 6.9% 27 28 Dökme LPG Tüplü LPG Otogaz LPG 9 / 4 BEYAZ ÜRÜNLER (Benzinler ve Motorinler) Beyaz ürünlerin tüketimi % 1 oranında azalarak 18,44 milyon m3 olmuştur.. 2, 18, 16, 14, 12, 1, 8, 6, 4, 2, % % 5,9 % - 1, % 5,8 Kırsal Motorin Motorin (Düşük Kükürtlü ) Kerosene Kurşunsuz Benzin (RON 95) Süper Benzin/Katkılı Kurşunsuz Normal Benzin 1 / 4 5
Milyon Ton 1.2.29 OTOMOTĠV YAKITLARI (Benzin Motorin OtoLPG) 28 yılında otomotiv yakıtları %,3 oranında azalmıştır. Oto LPG Kullanımı % 4,1 artarak 2.1 milyon ton olmuştur. 2 18 % 6,3 16 % 8,5 % -,3 14 12 1 8 6 4 2 Kırsal Motorin Motorin (Düşük Kükürtlü ) Benzinler LPG Otogaz 11 / 4 OTOMOTĠV YAKITLARI Otomotiv yakıtları pazarındaki oto LPG payı artmakta, benzinlerin payı ise azalmaktadır. 1% 9% 8% 11,5% 12 % 14,5% 13,1% 7% 6% 5% 4% 3% 74% 74,8% 2% 1% % 27 28 Motorinler Benzinler Otogaz LPG 12 / 4 6
1 ton 1 ton 1.2.29 SĠYAH ÜRÜNLER Siyah Ürünler tüketimi, 28 yılında % 6,2 oranında artmıştır. 7, 6, 5, 4, 3, 2, 1, Fuel Oil No:6 86% Kalorife r Yakıtı 14% Fuel Oil No:6 Kalorifer Yakıtı 13 / 4 TOPLAM AKARYAKITLAR 28 yılında toplam akaryakıt tüketimi (beyaz ve siyah ürünler toplamı) 18,1 milyon ton düzeyinde gerçekleşmiştir. 2, 18, 16, 14, 12, 1, 8, 6, 4, 2, Kırsal Motorin Motorin (Düşük Kükürtlü ) Kerosene Kurşunsuz Benzin (RON 95) Süper Benzin/Katkılı Kurşunsuz Normal Benzin Kurşunsuz Benzin (RON 97) Fuel Oil No:6 Kalorifer Yakıtı 14 / 4 7
1.2.29 MADENĠ YAĞLAR 28 yılında toplam madeni yağların tüketimi % 3,1 azalmıştır. 4, 35, % - 3,1 Deniz Yağları ve Gresler 3, 25, 24,883 27,346 22,928 31,53 Kimyasallar 2, 15, 1, 5, 17,836 151,45 18,944 133,97 Dişli ve Transmisyon Yağları Endüstriyel Yağlar MotorYağları 27 28 15 / 4 28 YILI YAĞLAMA YAĞLARI 16, 14, 23,591 % -12,1 28 Gresler 4% Deniz Yağları 9% 12, 1, 8, 6, 127,814 21,589 111,58 4, MotorYağları 39% 2, Endüstriyel Yağlar 32% 12, 27 28 MotorYağları Multigrade MotorYağları Monograde % 1 1, Kimyasallar 9% Dişli ve Transmisyon Yağları 7% 8, 6, 4, Diğer, 39,393 Diğer, 39,67 Proses Proses Yağları, 26,625 Yağları, 28,14 2, Hidrolik, 41,818 Hidrolik, 41,773 27 28 Hidrolik Proses Yağları Diğer 16 / 4 8
1.2.29 28 YILI YAKIT SEKTÖRÜNDEKĠ ĠġLEM HACMĠ Akaryakıt türleri işlem hacmi : 57 Milyar TL LPG türleri işlem hacmi : 12 milyar TL. Madeni yağlar, havacılık ve denizcilik yakıtları işlem hacmi : 6 milyar TL. PETDER üyelerinin faaliyette bulunduğu (Akaryakıt, LPG, madeni yağ, havacılık, denizcilik yakıtları) Sektörlerin Büyüklüğü : 75 Milyar TL 17 / 4 28 YILI AKARYAKIT SEKTÖRÜNDEKĠ ĠġLEM HACMĠ 28 yılında akaryakıt türlerinin işlem hacmi artarak 57 Milyar TL olmuştur. 6, 5, Milyar TL 2,816 % 2 3,662 9,57 4, 9,474 3, 2, 35,36 43,972 1, Sektör Büyüklüğü Sektör Büyüklüğü 27 28 Motorinler Toplam Benzinler Toplam Siyah Ürünler Toplam 18 / 4 9
1.2.29 28 YILI YAKIT SEKTÖRÜNDEKĠ ĠġLEM HACMĠ (LPG) LPG İŞLEM HACMİNİN TÜRLERE GÖRE DAĞILIMI 12, 1, 8, 6, 4, 2, Milyar TL 593 4,3 5,38 645 4,359 6,721 27 28 Otogaz Tüplü Dökme 19 / 4 DOLAYLI VERGĠLER ( KDV + ÖTV) / 28 yılında akaryakıtlar ve oto LPG den sağlanan dolaylı vergiler toplamı 31,6 Milyar TL olmuştur. 35, 3, 25, 2, 15, 1, 5, KDV+ÖTV 11,6 % KDV+ÖTV 27 28 Motorinler Toplam Benzinler Toplam Otogaz Siyah Ürünler Toplam 2 / 4 1
1.2.29 DOLAYLI VERGĠLER ( KDV + ÖTV) / Akaryakıtlar 28 yılında akaryakıtlardan sağlanan dolaylı vergiler toplamı 28,5 Milyar TL olmuştur. 3, 25, 2, 15, 1, 5, 1,66 5,97 18,635 KDV+ÖTV 1,263 5,89 21,325 KDV+ÖTV 27 28 Motorinler Toplam Benzinler Toplam Siyah Ürünler Toplam 21 / 4 DOLAYLI VERGĠLER ( KDV + ÖTV) / LPG 28 yılında LPG türlerinden sağlanan dolaylı vergiler toplamı 5,1 Milyar TL olmuştur. 6, 5, 4, 3, 2, 1, 259 25 1,572 1,744 2,592 3,18 KDV+ÖTV KDV+ÖTV 27 28 Otogaz Tüplü Dökme 22 / 4 11
1.2.29 28 YILININ ÖNEMLĠ SEKTÖREL KONULARI Uluslararası petrol fiyatları, Türkiye deki pompa fiyatları ve vergiler, Sektördeki önemli konular ve geliģmeler, Ulusal marker uygulaması, Serbest piyasa yapısı üzerindeki tehditler, Ġthalat güçlükleri ve aşırı düzenlenmiş piyasa yapısının ülke ekonomisine etkisi, Ġlgili sektörlerdeki geliģmeler (Türkiye ekonomisi, taşıt parkı ve otomotiv endüstrisindeki gelişmeler), 23 / 4 PETROL FĠYATLARI 28 de Brent tipi ham petrol fiyatları ortalama 97,24 $/varil olmuştur. USD/Varil 14. 12. 1. Q2 : 121,18 USD/Varil Q3: 115,9 USD/Varil 28 Ortalama : 97,24 USD/Varil Q1 : 96,66 USD/Varil 8. 65,1 USD/Varil 72,4 USD/Varil 6. 54,6 USD/Varil Q4 : 55,47 USD/Varil 4. 38,2 USD/Varil 2. Günlük Ortalama Brent Dönem Ortalaması Kaynak : Platts 24 / 4 12
1.2.29 PETROL FĠYATLARI 28 yılında petrol fiyatları Dünya tarihinde görülmemiş bir dönem geçirmiştir. 28 yılı ham petrol değişim grafiği : 15 14 13 12 11 1 9 8 7 6 5 4 96,66 USD/Varil 121,18 USD/Varil 115,9 USD/Varil 28 Yıl Ortalaması; 97,24 USD/Varil 55,47 USD/Varil Günlük Brent Tipi Ham Petrol Üç Aylık Ortalama 25 / 4 ULUSLARARASI PĠYASALARDA ÜRÜN FĠYATLARI (PLATTS CIF MED) 28 yılında uluslararası piyasalarda ürün fiyatları ham petrol fiyatlarına paralel dalgalanmalar yaşamıştır. K. Benzin (95) ve motorinin akdeniz (Platts CIF MED) piyasasındaki günlük satış kotasyonları aşağıdaki grafikte görülmektedir. 16 14 USD / Ton 12 1 8 6 4 2 Motorin K. Benzin (95) 26 / 4 13
İstanbul Avrupa Yakası Şişli İlçesi Pompa Satış Fiyatı TL/Lt Günlük OrtalamaBrent Türü Ham Petrol Fiyatı USD/Varil 1.2.29 ÜRÜN FĠYAT HAREKETLERĠ VE VERGĠLERĠN PAYI Pompa fiyat hareketleri, dünya petrol fiyat hareketleri ve rafineri çıkıģ fiyatları ile paralel bir süreç içinde seyretmektedir. 3.5 15. 13. 3. 2.5 11. 9. 2. 7. 1.5 5. 1. 3. 95 Oktan Kurşunsuz Benzin YTL/Litre Motorin YTL/Litre Düşük Kükürtlü Motorin YTL/Litre Otogaz LPG YTL/Litre Günlük ABD Dolar Kuru YTL/USD Günlük Ortalama Brent Ham Petrolü USD/Varil 27 HAM PETROL FĠYATLARI ĠLE POMPADAKĠ ÜRÜN FĠYATLARI ARASINDAKĠ FARKLAR : 28 yılında kamu oyunda; Neden ABD doları cinsinden ifade edilen ham petrol fiyatlarındaki hareketler aynı oranda akaryakıt pompa fiyatlarına yansımıyor? sorusu önemli bir tartışma konusu olmuştur. Vergiler: Tüketiciye sunulan benzin, motorin oto LPG gibi nihai ürün fiyatı içinde ham petrol fiyatı ile ilişkisi olmayan ve sabit bir rakam olan ÖTV ile fiyatın yüzdesi üzerinden hesaplanan KDV gibi, toplam pompa fiyatının % 5 - % 65 arasında bir bölümünü oluşturan vergiler bulunmakta ve son aylarda dolaylı vergilerin toplam fiyat içindeki payı artmaktadır. Nihai ürün hammadde farkı: Kamuoyuna petrol fiyatı olarak yansıyan fiyat, ABD doları cinsinden uluslararası piyasalarda oluşan işlenmemiş ham petrolün anlık varil fiyatıdır. Buna karşılık pompada tüketiciye sunulan benzin, motorin ve oto LPG, işlenmiş nihai ürün, fiyatları da nihai ürün fiyatıdır. Bu nedenle, fiyatlar arasındaki ilişki hammadde ve nihai ürün fiyatı ilişkisi açısından da ele alınmalıdır. Döviz kuru etkisi: Dünya borsalarında oluşan ham petrol fiyatları ABD doları,pompada oluşan fiyat ise YTL cinsindendir. Dolayısı ile pompa fiyatında kur etkisi bulunmaktadır. Diğer maliyet unsurları: nihai ürün fiyatlarının arz talep, mevsim etkilerinin yanı sıra, rafinasyon giderleri, nakliye, lojistik, depolama ve dağıtım giderleri ve zorunlu petrol stoklarının maliyetleri gibi çeşitli diğer unsurlarda toplam maliyete ham petrol fiyatlarından bağımsız bir şekilde etki edebilmektedir. 28 14
1.2.29 DOLAYLI VERGĠLERĠN POMPA FĠYATI ĠÇERĠSĠNDEKĠ PAYI Otomotiv yakıtlarındaki sabit ÖTV ve oransal KDV nihai pompa fiyatı içerisinde en önemli bileģenlerdir. LPG Otogaz.56.27 TL / Litre Kırsal Motorin.93.43 Motorin 1..44 K. Benzin (95) 1.48.49..25.5.75 1. 1.25 1.5 1.75 2. 29 DOLAYLI VERGĠLERĠN POMPA FĠYATI ĠÇERĠSĠNDEKĠ PAYI Benzin, motorin ve otolpg de dolaylı vergiler, toplam pompa fiyatının önemli bir bölümünü oluģturmaktadır. 28 Yılı Ortalama Pompa Fiyatı Ġçerisindeki Dolaylı Vergilerin Payları : K. Benzin (95) Motorin Kırsal Motorin Fuel Oil No:6 LPG Otogaz 61.42% 49.55% 48.47% 35.73% 46.35% 3 15
1.2.29 DOLAYLI VERGĠLERĠN POMPA FĠYATI ĠÇERĠSĠNDEKĠ PAYI Benzin, motorin ve otolpg de dolaylı vergiler, toplam pompa fiyatının önemli bir bölümünü oluģturmaktadır. 29 Yılı BaĢında Pompa Fiyatı Ġçerisindeki Dolaylı Vergilerin Payları : K. Benzin (95) Motorin Kırsal Motorin Fuel Oil No:6 LPG Otogaz 65.79% 53.34% 58.27% 35.73% 47.75% 31 SEKTÖRDEKĠ ÖNEMLĠ KONULAR VE GELĠġMELER Sektörde, iç ve dış çevrelerde ülkemizin serbest piyasa yaklaşımına ilişkin önemli soru işaretleri oluşmuştur. Rekabet Kurumu tarafından yayınlanan Akaryakıt Sektör Raporu, sektörün rekabetçi yapısı hakkında çok önemli tespitler içermektedir. Ulusal marker uygulamasında, cihazlar, ölçüm teknikleri, ortam koşullarından kaynaklanan çok ciddi sorunlar yaşanmaktadır. Sektörde uygulanan cezalar arasında haksız, orantısız ve sektörel bazda farklı uygulamalar yaygınlaşmaktadır. Petrol Piyasasında aşırı düzenlenmiş (over regulated) bir piyasa yapısı oluşmuştur. Akaryakıtların ithalatında karşılaşılan sorunlar ve diğer operasyonel zorluklar ülke ekonomisine büyük zarar vermektedir. 28 yılı başında ciddi boyutlara gelen madeni yağların akaryakıt olarak kullanımı, Maliye Bakanlığı nca yapılan ÖTV düzenlemesi ile tamamen olmasa dahi büyük ölçüde engellenmiştir. 32 16
1.2.29 ARAÇ PARKINDAKĠ YILLIK DEĞĠġĠM Türkiye toplam araç parkının sayısal değişimine bakıldığında son dört yılda oldukça yüksek olan artış oranı görülmektedir. 14,, 12,, 1,, 8,, 6,, 4,, 2,, 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 28 Kasım Otomobil Minibüs Otobüs Kamyonet Kamyon Motosiklet Özel Amaçlı TaĢıtlar Yol ve ĠĢ Makinaları Diğer (Traktör, ĠĢ Makinası Dahil) 33 / 4 YILLIK ARAÇ SAYISINDAKĠ NET DEĞĠġĠM Türkiye araç parkına son üç yılda her yıl otomotiv yakıtları tüketimine doğrudan etki edecek 55-6 bin araç katılmaktadır. 8, 7, Adet / Yıl 6, 5, 4, 3, 2, 1, 23 24 25 26 27 28 Kasım Otomobil Minibüs, Otobüs Kamyonet, Kamyon Diğer 34 / 4 17
1.2.29 ARAÇ PARKI VE OTOMOTĠV YAKITLARINDAKĠ DEĞĠġĠM Otomotiv yakıtları tüketimi ve araç sayısı değişimi bir önceki yıla göre %,2,15,1,5 -,5 1996 1997 1998 1999 2 21 22 23 24 25 26 27 -,1 Toplam otomotiv yakıt tüketim değişimi Toplam araç sayısı değişimi 35 / 4 AB ile Türkiye PETROL Sektörü karģılaģtırması Benzin ve Motorin Tüketimleri (Milyon Ton) Türkiye, benzin ve motorin tüketiminde AB Ülkeleri ile kıyaslandığında altıncı en büyük tüketime sahiptir. Kaynak : EUROPIA, 26 report 36 / 4 18
1.2.29 AB VE TÜRKĠYE ĠSTASYON SAYILARI İstasyon Sayıları (Adet) Türkiye, istasyon sayısı açısından AB Ülkeleri ile kıyaslandığında dördüncü en büyük istasyon ağına sahiptir. Kaynak : EUROPIA, 26 report 37 / 4 AB PETROL ENDÜSTRĠSĠNĠN GÜNDEMĠ Ġklim değişikliği ve çevre kaygıları 22 yılına kadar yenilenebilir enerji kullanımı toplamda % 2 ye ulaşacak, CO 2 emisyonları % 2 azaltılacak; Karbon ticareti ve borsası yaygınlaşıyor.. Enerji verimliliği Avrupa Temiz Hava programı revizyonu Akaryakıt kalitesi, biyoyakıtlar ve denizcilik yakıtları direktiflerinde revizyon çalışmaları Enerji arz güvenliği, stratejik petrol stokları direktifinde revizyon çalışmaları, 38 / 4 19
1.2.29 SUNUM SONU, TEġEKKÜRLER 39 / 4 4 / 4 2