İSLAMI İLİMLERDE METODOLOJİIUSÜL- IW3 TEFSIR NASIL BIR ILIMDIR? Tarhşmalı İ1mi İhtisas Toplantısı 15-16 Mayıs 2010 Çamlıca Sabahattin Zaim Kültür Merkezi İstanbul2011
~ en " sar ISBN: 978-605-5309-0()..8 Sertifika No: 17576 İSLAMi İLOOER ARAŞTIRMA V AI<FI Tarbşmalı İlmi Toplantılar Dizisi: 60/3 Tarbşmalı ilmi ihtisas Toplanblar Dizisi: IIU3 KitabınAdı İsliimf himlerde Metodoloji- III Tefsir Nasıl Bir İlimdir? Yayın Hazırlığı Dr. İsmail KURT-Seyit All TÜZ Organizatör - Editör Doç. Dr. Murat SÜLÜN Marmara Ü. İlahiyat Fakültesi Kapak Tasarım AydaALACA Baskı-Cilt Vesta Ofset 0212 648 06 38 ı. Baskı: Aralık2011 İletişim: Ensar Neşriyat Tic. A.Ş. Kıztaşı Caddesi, 10 Fatih/İstanbul Tel: +90 (0212) 49119 03-04 Faks: (0212) 49119 30 www.ensamesriyat.com.tr- ensar@ensamesriyat.com.tr
TEFSİR İLİM MİDİR? Zeki DUMAN" "Tefsir ilim midir? İlimse Nasıl Bir İlimdir?" sorusunun ciddi olarak sorulup tartışma konusu yapılacağıru, doğrusu hiç düşünmezdim. Daha doğrusunu söylemek gerekirse, "Tefsir İlim midir?" konusunda, yazmak değil, üzerinde konuşmak bile bana sıkıntı vermektedir. "Tefsir İlimdir'' denilse ne, denilmese ne? Başlangıçtan günümüze dek Kur'an-ı Kerlı:n'in veya müstakil halde sfuelerinin,. yüzlerce, hatta binlerce Tefsirinin yazıldığı bir gerçektir ve halen yazılmaya devam etmektedir. Bunların usillsüz, metodsuz, kuralsız ve ilkesiz olarak yazıldığıru kim iddia edebilir?! Hatta ilahiyat Fakültelerimizde bazı akademisyenler de bu tefsirlerin metodları ve özellikleri üzerine Yüksek Lisans ve Doktora tezleri yapmış ve yapmaktadırlar. Bu akademik çalışmalar bu tefsirlerin sistematik ve belli bir yöntem dahilinde yapıldıklarını ispat etmektedirler. Fakat bütün bu gerçekiere rağmen bazı İlahiyat Fakültelerindeki Kelamcı ve Fıkıhçılannuz, her ne hikmetse özel sohbetlerinde, ilmi ortamlarda, makalelerinde; hatta sınıflarda "Tefsir İlim Değildir" söylemini sürdürmekte, bazı meslektaşlarmuz da bunlara katılmaktadır lar! Günümüz Türkiye'sinde bu işin başını çeken Prof. Dr. Hüseyin Atay Hocadır. Atay ve "Atay'ın Tefsirle ilgili değerlendirmeleri büyük ölçüde isabetli gözükmektedir." diyen Doç. Dr. Mustafa Öztürk ve benzeri iddia sahiplerine göre; Tefsir Neden İlim Değildir? Çünkü "Tefsirin kendisine ait kaide, kural ve ilkeleri bulunmamaktadır." Soru: Peki, istenirse bugün akademik çevrelerce Tefsire özgü kaide, kural ve ilkeler belirlenip yazılamaz mı? ' Prof. Dr., Erciyes Ü. ilahiyat Fakültesi Dekaru.
TEFSİR İLİM MİDİR? Z. DUMAN 49 İddia: "Tefsir ilmi diye müstakil başlı başına kanunları, belli kaideleri ve diğer ilimlerden ayrı niteliği olan bir ilim yoktur." Soru: Bugüne kadar müstakil bir Tefsir UsUlü yazılmadığını farz etsek bile, peki, bugün Tefsir.yazmış olan ve yazmakta olan akademisyenler ve diğer müfessirler tarafından, hem de uygulamadan gelerek "... Diğer ilimlerden ayrı niteliğe sahip bir Tefsir İlmi" vaz' edilemez mi? İddia: "Mesela, Kelam bir ilimdir, U sill-i Fıkıh bir ilimdir, belağat bir ilimdir." deniliyor. Soru: Peki, bu ilimler gökten mi indiler; yoksa belli bir süreçte kural, kaide ve yöntemleri konulup geliştirilmiş değil midir? İddia: "Müfessir olabilmek için daha önce yazılmış tefsirleri okumak değil, bu üç ana disiplini ve onların yardımcılarını iyi okuyup hazınetmek şarttır(!)." Bu söze, ancak gülünili... Yine Öztürk'ün naklettiğine göre, Molla Fenari (v. 1431) Aynii'l-A'yan adlı Fatiha süresinin Tefsirinde demiştir ki: "Tefsirle ilgili hakikatiere tetkikle vakıf olmanın yolu, evvelemirde Tefsirin efradını cami' ağyarıru maru' bir tanımının yapılmasından geçer." Tefsirin böyle bir tanımı bulunmadığı ve usulü yazılmadığı için Tefsir ilim değildir, dedikten sonrc;ı. Molla Fenar!, birkaç tarif naklederek Tefsirin ilim olmadığını ispata çalışır.ı 1 Sözgelimi Molla Fenfui, Kutbudclin er-razi (v. 766/1364) ile Taftaziinl'nin tariflerini ele alarak şöyle bir miihiyet soruşturması yapmıştır: Kutbudclin er-razi'nin: "Tefsir, Allah Te'alarun Yüce Kur'an'daki muradııun bahis konusu edildiği bir faaliyettir." Şeklindeki tarifini tartışmaya açmış ve bu tanımı efradını cami bir tarif olarak bulmamıştır. Sonra da Taftaziinl'nin (v. 792/1390) "Tefsir murada delalet açısından Allah' ın kelarnının ahvalini bahis konusu eden bir ilimdir." Şeklindeki tarili sorunlu bulmuştur. (...) Oysa tefsirde, med, imale, kasr gibi birçok kıraat bahsinde olduğu gibi mana ile ilişkisi olmayan ve/veya manaya katkısı bulunmayari konulan da kapsar. Diğer taraftan Taftaziinl'nin tanımında geçen "ilim" kavramı yaygın ve yerleşik llsani örfte usill, kavaid ve/veya bunlar sayesinde oluşan yetiler (meleke) için kullanılır. Oysa tefsir, birkaç konu hariç, alt başlıkları itibariyle tikel mes'eleleri ihtiva eden tümel ilkelere (kavaid) sahip değildir. Tefsirde usill ve kaide boşluğu ancak diğer ilimierin desteğiyle giderilebilir. Sonuçta Taftaziinl'nin tefsir tanımı da hem yetersiz hem de birçok yönden şerhe muhtaç niteliktedir. (Bkz. Molla Fenfui, Aynü'l-A'ylin, s.
so TEFSİR NASIL BİR İLİMDİR? Peki, Tefsirin efradıru cami' ağyfu:ıru maru' bit tanımı yapılamaz mı? UsUlü yazılamaz mı?" Şu sorulara insaf sahibi hiçbir ilim adamnun "Ha yu... " diyebileceğini düşünemiyorum! Tefsir ilim değildir, diyenierin argümanları genelde bu maruyettedir. Görülüyor ki, bu ilim adamlarımız ilim gerçeğinden, onun bilimsel kriterlerinden ve tarifinden hareketle değil, kişisel çarpık tariflerden, birtakım vehimlerden ve kavram kargaşasından hareketle iddialarıru ispatlamaya çalışmaktadırlar. Taşköprizade (v.1561), Katip Çelebi (v. 1657) ve Cevdet Paşa (v. 1895) gibi ilimierin tarif ve tasnifi ile ilgilenen aj.imler, ''Bir şeyin ilim olabilmesi için konusu, hedefi, amacı, metodu, terminolojisi ve ilkelerinin olması gerektiğini; hatta manasından kaynaklanan sorunları, bu sorunlan çözümleyecek yine kendinden elde edilmiş ilke ve yöntemlerinin olması gerektiğini söylüyorlar. Bu zaviyeden bakanlar için, hiç şüphesiz, Tefsir ilmi de, Allah'ın Kelfuru:'nı konu edinen, müfessirin takati ve dilin elverdiği ölçüde Arapça olan nazmında murad edilen manalan anlamaya çalışan, insanların dünyevi ve uhrevi saadetlerini sağlayacak şekilde Kur'an'ın. İlahi rehberliğini mü'minlere sunan ve teker teker veya bütün halinde ayetlerdeki murat edilen mana ve hikmetleri beyan eden değerli ve faydalı bir ilimdir. Başlangıçtan itibaren yapılan tefsirler de ilkesiz, kaidesiz ve usulsüz değildi elbet... Kaldı ki, tahkik ehli bir kısım müfessirler ve UsUl aj.imleri ya müstakil olarak; sözgelimi Kafiyeci'nin yaptığı gibi, et-teysir fi Kaviiid-i İlmi't-Tefsir adıyla Tefsir ilminin kaideleri hakkında özel kitap yazmış veya Taberi, Zemahşeri, Razi ve Kurtubi gibi kimi müfessirler de tefsirlerinin mukaddimelerinde yahut içerisinde; yeri geldikçe tefsirdeki sistemlerini,. ilkelerini, kaide ve kurallarını açıklamışlardır. En azından iyi bir okuyucu bu tefsirl~ri dikkatle ted.kik ettiği zaman onlardan her birinin Ulfunü'l-Kur'an bilgileiihin, önemli ıstılahların, olmazsa olmaz ön bilgi ve kuralların, vazgeçilmez yöntem ve kaidelerin mevcudiyetini; yani Tefsir UsUlü bilgilerinin mevcudiyetini tespit edebilmektedir... S. (Mustafa Öztürk'ün Osmanlı Tefsir Kültürüne Panoramik Bir Bakış adlı yayımlanmanuş makalesinin 15. sallifesinden naklen).
TEFSİR İLİM MİDİR? Z. DUMAN sı Şu gün itibariyle en son Tefsir yazan bir akademisyen olarak "Beı;anü'l-Hak (Kur'an-ı Kerim'in Nüzul Sırasına Göre Tefsiri)" unvanıyla üç ciltlik bir Tefsiri (2006, 2008 Ankara) neşretmiş bulunuyoruz. Uygulamadan gelerek Kelfunullah'ın tamamnu şamil terimler, yöntemler (Tefsir ve Te'vil), efradıru cfuni', ağyaruu maru' tanımlar getirmiş; birtakım objektif usiiller, kurallar, kaideler ve ilkeler belirlemiş ve bunları bizzat Kur'an'a uygulayarak kişiden kişiye pek değişmeyecek nitelikte mana ve maksadiara erişmiş bulunmaktayız. Şu anda ise, Tefsir, İlmü't-Tefsir ve İlmu UsU.li't-Tefsir bölümlerini içeren Tefsir UsUlü /Metodoloji kitabımızı hazırlamakla meşgulüz. Yapmış olduğumuz alh yıllık yoğun Tefsir çalışmamızda Tefsir ilminin, ayetlerdeki murada delalet eden mana ve maksatlara erişmede takip edilen başlıca iki yöntemini; Tefsir ve Te'vil'i yeniden tanımladık; Kur'an'ın tamamı için geçerli nitelikte bir kısım "Tefsirde Ön Şartlar", "Genel Kaideler" ve "Temel İl.keler" koyduk; böylece ilim ve insaf sahibi kişilerin üzerinde ittifak edebilecekleri isabetli anlamlara, yeni bilgilere ve erişilmez addedilen manalara erişti.k. Hatta İslam Dünyası'nda, özellikle mezhepler arasındaki pir kısım tartışmalara sebep olan manararın ya ayetlere prensipsiz, yöntemsiz ve kuralsız yaklaşımlarından veya farkında olmadıkları sapmalar yahut da tarafgir yaklaşımlarından kaynaklanmış olduğunu tespit ettik... Bu cümleden olarak Kelfun İlim adamlarımızın bu ilmin dört temel mes' e lesi ile ilgili ayetlere isabetli olmayan manalar verdiklerini; dolayısıyla çoğunlukla Mu'tezileye karşı savundukları bazı fikirlerinin tutarlı olmadığını görmüş olduk. Zaman zaman bu fikirlerimizi ehli ile paylaştık ve paylaşmaya da devam etmekteyiz. "Tefsir İlim Değildir" diyen Kelfuncılarımızın tefsirde ne derece başarılı(!) olduklarını ve Tefsirin ancak ehline bırakılması gereken farklı bir ilim dalı olduğunu göstermek için burada bu dört m es' eleden, sadece birine yer vermek istiyorum. İsteyenler diğerleri için Beı;anü'l-Hak nam Tefsirimize bakabilir ler. "Yedullahi Fevka Eydihim" ayetinin Te'vili... ~, $... ~ ~ # "t,, ~ ~ "' ~... $ş.:;j ~.ft ~ L;.;~..!..>V.? r-f-~ Jy ~ı~ al.:ı~l;! L;.;!..!.t~l;! &.+JI.:ıı.. ~ 1 i.w:, - ~ a1 t:lı. ~~Lu = i -?. --~ - ; r.fj "Seninle biatlaşanlar, ancak Allah ile biat etmişlerdir; Allah'ın eli de onlann ellerinin üzerindeı;di. Kim vermiş olduğu sözünden dönerse, kendi aleı;hine dönmüş
52 TE.FSİR NASIL BİR İLİMDİR? olur; kim de Allah'a verdiği sözü tam olarak yerine getirirse, Allah da ona büyük bir ödül verecektir" 2 Ayetteki "f-t!-:1-!l J..;i :Uı ~ 1 Yedullahi fevka eydihim" cümlesi, kelamcılarımız tarab.ndan genellikle "Allah'ın gücü onların güçlerinin üzerindedir" şeklinde te'vll edilmiştir. Kanaatirnizce, Kelamcıların yaptıkları bu te'vll., ayetten anlaşılması gereken asıl mananın aniaşılmasına da engel teşkil etmektedir. Kaldı ki, İmam- ı Azam Ebu Hanife'ye göre böyle bir te'vll,,... caız. d e ğil" dirl"3. "Tefsir'de UsUl Ve Temel İlkeler" adlı ders notumuzun "4. 3. Murat Edilen Manayı Anlamada Ön Şartlar ve Temel İlkeler" ana başlığı ve "4. 3.3.1. Ayetleri Metin İçi ve Metin Dışı Bağlam 1 İç ve Dış Bütünlükler Çerçevesinde Anlama:" alt başlığında demişiz ki: "Evrensel bir dil kaidesidir; 'her kelime, ancak kendi bağlamında anlam kazanır.' Kur'an için de aynı kaide geçerlidir... Kelimeler kendi bağlamlarında anlam kazanclıklan gibi her ayet de, tarihi ve kültürel arka planıyla birlikte; (ı) ya kendi lafız bütünlüğü içerisiiıde, (u) veya siyak-sibak (öncesi ve SOI}I"ası) bütünlüğü içerisinde, (ın) veya tematik paragraflar bütünlüğü dahilinde, (ıv) veya ResUlüllah'a bir vahiy halinde inzal edilen ayet ya da ayetler topluluğu (pasaj bütünlüğü) içerisinde makul bir anlam kazanır ve murat mana olduğu düşünülebilir. Eğer bu dört adımda hala metinden murat edilen mana anlaşılamamış ise, (v) ayet dini telakki ve Sünnet de dahil Kur'an bütünlüğü içerisinde aniaşılmaya çalışılmalıdır. Ayrıca tam ve kusursuz bir Tefsir, gerekirse te'vll. sürecinden sonra metinden keşfedilen makul her mana, mutlaka, öncelikle Kur'an'a arz edilmeli; oradan doğrulayıcı bir cevap alınmışsa ne ala; fakat ayete verilen manayı doğrulayıcı bir cevap alınamadığı takdirde hiç olmazsa ayete verilen mana Kur'an ve Sünnet ile çelişmemelidir." Ayetler bütün halinde okunup aniaşılmaya çalışılmadan, varsa şayet Kur'an'daki izdüşümleri görülmeden; özellikle tarihi arka plan göz ardı edilerek verilecek mananm, maksadını aşan bir mana olma ihtimali her zaman için mevcuttur!4 Tefsirde Temel İlkelerden, sadece bu kaideyi söz konusu ayete uygulayarak "yedullahi fevka eydihim" cümlesini te'vll. etmenin uygun ı Fetih, 48/10. 3 Ebu Hanife, el-fıkhu'l-ekber, s.71, 72. ~ Bkz. Duman, M. Zeki, "Tefsir' de Usı11, Yöntem ve Temel İlkeler" yayımlanmanuş kitap çalışması, s.14. -...
TEFSİR ilim MİDİR? Z. DUMAN 53 olup olmayacağını görebiliriz: Tarihi. Arka Plan: Bu ayetteki biatlaşmanın, hicretin altıncı yılında, sırf umre yapmak maksadıyla Mekke'ye gelip Hudeybiye' de yerleşen 1400 Sahabenin Kabe'yi ziyaret etmelerine izin verilmemesi; özellikle de en son elçi olarak gönderilen Hz. Osman'ın dönüşünün gecikmesi ve "öldürüldü" şayiasının çıkması üzerine Hz. Peygamber ashabını biatlaşmaya çağırdı. Hudeybiye' de, bir ağaç altında bu biat gerçekleştirildi. "Andolsun ki Allah, ağaç alhnda seninle biatlaşırken mü'minlerden razı olmuştur... ll 5 ayeti de bundan söz etmektedir. Buna "Biatu'r-ndvan" da tabir edilir... Biat 1 Bey' at Kavramı ve Ş ekli: Bir kimsenin egemenliğini tanıma; sözleşme yapma, ahit, anlaşma gibi milnalara gelen biatın şekli ise, her sahablnin, sağ elinin içi Hz. Peygamber'in sağ elinin içine gelecek şekilde eli üzerine koyup O'nun söylediği sözü, aynen tekrar etmesinden ibarettir. Ayeti Kendi Bütünlüğü İçerisinde Arılamak: "tf-~l J) ~~ ~ Yedullahi fevka eydihim" ayetini te'vil edenler, genelde ayetten yalnız ~1 ~:,S ~ı ~bölümünü çıkarhp evvelini ve sonrasını terk ederek mana vermektedirler. Böylece "Yedullahi fevka eydihim" cümlesini tarihsel ve metinsel bağlarnından koparıp müstakil. olarak değerlendir-mektedirler. Bizce bu, doğru bir yaklaşım değildir. Çünkü bu yaklaşım la bağlarnından kopanlan kısma her mana yakıştırılabilir. Fakat yakıştırılan bu mananın Allah'ın murad ettiği mana olup olmadığı tarhşılabilir. Kanaatimizce her ayete, öncelikle kendi bütünlüğü içerisinde mana verilmeli ve o bütünlük içerisinde Allah'ın murat ettiği mana aniaşılmaya çalışılmalıdır. Bütün halinde ayetin meili ş öyledir: "Sana biat edenler, ancak Allalı'a biat etmişlerdir. (Biat esnasında) Allah'ın eli de onların elleri iizerindeı;di... Artık kim (Allalı'a) verdiği sözden dönerse, ancak kendi aleı;hine dönmüş olur; kim de Allah ile yapmış olduğu bu sözleşmeı;i tam olarak yerine getirirse, Allalı ona büyük bir mükafat verecektir. "6 D eğe rlendirme: "Allah'ın eli de onların elleri üzerindeydi" ibaresi, s Fetih, 48/18 6 Fetih 48/10.
54 TEFSİR NASIL BİR İLİMDİR? Allah'ın da bu biatlaşmaya bizzat iştirak etmiş olduğunu; verilen sözün, görünüşte Peygamber' e, gerçekte ise Allah' a verildiğini söylemek için getirilmiştir. Özellikle hasr ifade eden "illa" dan l;>aşka ayetin sonundaki; "... Kim de Allalı'a verdiği sözü tam olarak yerine getirirse, Allah ona büyük bir mükafat verec~ktir, ''7 cümlesi, bu gerçeği açık ve net olarak ortaya koymaktadır..". Öyleyse denilebilir ki, bu ayetin lafzında söylenen ve söylenmek istenen mana, müteşabih olmadığı gibi anlaşılması güç de değildir; aksine, maksadına uygun olarak ayetteki her iki mana da açık, net ve anlaşılır durumdadır. Ayette müteşabih olan, sadece "yedullah"tır. Ancak buradaki Allah'ın eli ve hakikatinin bilinmemesi, ayete murad edilen mana yönünden herhangi bir kapalılık getirmemiştir; aksine ayetteki maksadın, yani biatlaşmanın gerçekte Allah'la yapıldığını ve Allah'ın, Reswü vasıtasıyla mü'minlerden söz aldığının daha açık ve seçik olcirak aniaşılmasına katkıda bulunmaktadır. Baştaki hasr ifade eden ve sonundaki açık dinuelere rağmen, eğer "yedullahi fevka eydihim" cümlesi olmasaydı, Allah'ın bu biatlaşmaya bizzat iştirak ettiğini ve mü'minlerin de gerçekte Allah'a biat verdiklerini bu derece açık ve net olarak anlamak mümkün oimazdı. Sonuç: Bu durumda ayetteki "yedullah", tabirini "Allah'ın kudreti" veya, Allah'ın nimeti" şeklinde te'vil etmek, maksadı aşan bir mana olduğu açıktır! Yukarıda da nakletmiştik, Ebu Hanife'ye göre böyle bir te'vil, "Allah'ın kendisi için ispat ettiğini (yed) nefyetmek anlamına geleceği için caiz değildir!"s Ayette müteşabih olan, sadece "yedullah"tır. O da maksut değildir. Çünkü 'Allah'ın eli nasıldı?' 'Allah elini oruarın ellerinin üzerine nasıl koydu?' vb. soruların sorulması anlamsız ve gereksizdir... Zira ayetin mana ve maksadı lafzında açıktır; indiriliş amaaysa, Allah'ın elinin hakikati hakkında bilgi vermek değil, ayetin lafzındaki racih manadır. Bu makul manaya rağmen "Yedullah", "Allah'ın gücüdür," "kudretidir" veya "nimetidir" şeklinde te'vil edilecek olursa, ayette maksadl!ll aşan şu mana ortaya çıkar: Seninle biatlnşmılm~ ancak Allalı ile biat etmişlerdir; Allalı'm giicii ve kııdreti anlamı güç ve kudretlerinin üstündedir. Kim vermiş olduğu sözünden dönerse, kendi nleıjlıine dönmüş olur; kim de Allalı'a verdiği sözü tam olarak yeı ine ; Fetih, 48/10. s Ebfı Hanife, el-fıklııı'l-ekber, s. 71, 72.
TEFSİR İLİM MİDİR? z: DUMAN 55 getirirse, Allah da ona büyük bir ödül verecektir," Tefsir İ1.im midir" Soruswta Gelince, Yapmış olduğumuz bu örnek Tefsir denemesi, zannederim Tefsirin ilim olup olmadığı anlatmaya kafi gelecektir. "Nasıl Bir İlimdir?" sorusuna gelince; düşünmeden konuşmayı kendisine yakışbrmayan nice ilim adamları bilirler ki, her ilim 1 disiplin mevzusuyla, kendisine ait zengin terı:runolojisiyle, geçirdiği tarihsel süreç ile; hatta sorunları, bu sorunları halledebilmek için yine kendinden elde edilmiş çözüm yöntemleri, ilke ve kaideleriyle ilimdir. Bu anlamda Tefsirin, elbette muvzuu, anlama ve hayata uygulama m es' eleleri ve bunları halletmek için kendinden üretilmiş killli kaide, kural ve ilkeleri vardır. Nitekim "Tefsir" ve "te'vil", Kur'an'ın tamamını ayet ayet anlamak için baş langıçtan beri uygulanmakta olan iki Tefsir yöntemidir. Az önce örnek Tefsir denemesinde uygulanan ön şart, kural ve kaidelerin Kur'an'ın tamamına uygulanabilir nitelikte olduğu da açıktır. Uygulanan bu yöntem ve kaideler sonunda, her ilim ve insaf /adalet sahibi kişinin kabul etmekte tereddüt elineyeceği isabetli bir mananın ortaya çıkacağı muhakkaktır... Sonuç olarakderiz ki, "kesin redd..." manhğıyla yaklaşıp bozuk birkaç tarif ele alınarak her ilim el eştirilebilir. Oysa başlangıçtan itibaren Tefsir, İlmü't-Tefsir ve İlmü Ust1li't-Tefsir kavramlarının UsUl kitaplarında etimalojik ve semantik açılardan anlamları açık ve seçik olarak tanımlanmış; terimsel olarak pek çok tarifleri içerisinde "efradıru cami' ağyanru maru 111 sayılabilecek tarifleri yapılmış, esaslı külli kaideler ve temel ilkeler belirlenerek bizzat Tefsire uygulanmıştır. Şunu da belirtmeliyiz ki, Tefsir ilmi, ele aldığı ayet, paragraf ya da pa metin içi ve metin dışı bağlam ve bütünlükleriyle birlikte Kur'an'ın sajları, tamamını anlama faliyeti olduğu ve ayetlerle ilgilin tüm alanlan kapsadığı için murad-ı İlaruyi tespitte yegane ilim dalıdır. Kelam yalnız akaid ile, Fıkıh ahkamla, Tasavvuf ahlak ve nefis terbiyesi ile ilgili ayetleri konu edinmekte; ihimleri de genelde mevzuları ile ilgili 500 ila 1000 kadar ayet; bir kısım ayetterin ise cüz'1 kısımlarıyla ilgilerımektedirler. - istisnaları olmakla birlikte, bu ilim adamlan Kur'an'ın tamamına bir müfessir gibi vakıf olamazlar; ayetler ve sfueler arasında ilgi kuramazlar. O sebeple bunlar Taberi, Zemahşeri, Razi, Kadı el-beydavi, İbnKesirve Elmalılı gibi Kur'an'ın bütününü bilen müfessirlerin tefsirlerine daima ihtiyaç duyarlar.
56 TEFSİR NASIL BİR İLİMDİR? Şu da bir gerçektir ki, Kelam, Fıkıh, Tasavvuf vb. İslami ilimler için özel hazırlanmış olan usill ve kaideler, mevzu ve muhatapları itibariyle Kur'an'ın tamamına uygulanabilecek veya birbirinin yerine kullarulabilecek yöntemler de değildir. Fıkhın; zahir, nass, muhkem, müteşabih, mücmel gibi manada açıklık ve kapalılık ifade eden terimlerinden bir kısim Kur' an' da hiç geçmeyen tabiiier, bir kısmı ise Kur'an'a aykırı tanımlada tahdid edilmişlerdir. Bu ilim dallarının usillleri Kur'an'ın tamamını anlama hususunda yeterli olamaz.. Öyle zannediyoruz ki, bir kısım ilim adamlarırruz, işte bu yüzden, İslami ilimler arasında Tefsir ilmine üst düzeyde yer vermişlerdir. Tüm bu mülahazalarla deriz ki hem Tefsir ilmi hem de Tefsir Usillü İlmi, İslami İlimlerin hepsinin üstünde ve Kur'an'ı anlama yönüyle hepsine hizmet veren bir üst bilim dalıdır. Tıpkı Yasama, Yürütme ve Yargı ilişkisinde olduğu gibi aralarında anlama ve uygulama ilişkisi farkı vardır; Tefsir ilmi Kur'an'ın tamamını ayet ayet anlar, diğer ilim dalları ise mevzularına göre uygularlar. En son tahtilde denilebilir ki, Kur' an' ı bütün halinde ve ayet ayet anlama işi sadece Tefsir ilmi'ne aittir...