İŞ GÜVENLİĞİNDE ÖZEL RİSK GRUBU OLARAK MEVSİMLİK GEZİCİ TARIM İŞÇİLERİNİN MARUZ KALDIĞI KAZALAR
Sürdürülebilir tarımsal üretimin kalbidir. Mevsimlik Tarım İşçiliği
Mevsimlik Tarım İşçiliği Geçici İkamet ettikleri yerlerde ya da yakınlarında iş görürler. Başkalarının tarımsal arazilerinde saatlik, günlük ya da iş periyoduna bağlı olarak çalışırlar. Gezici Asıl ikamet ettiği yerde gece kalmazlar. Göç ettiği yerde mevsimlik veya işin doğasına bağlı geçici süre tarım işçisi olarak istihdam edilirler. Bu amaçla geçici mesken kurarlar. Sezon bitimi evlerine dönerler.
Mevsimlik Gezici Tarım İşçileri Sayıları konusunda ulusal düzeyde herhangi bir istatistiksel veri yok. Tahmini 300 bin kişi civarında (ÇSGB). Fiilen kayıt dışılar ve çocuklar ile birlikte en az bir milyonluk bir nüfusu kapsadığı tahmin edilmektedir.
Mevsimlik Gezici Tarım İşçiliği Tarım işçiliğinin en zor biçimlerinden birisidir.
Mevsimlik Gezici Tarım İşçileri Mevsimlik gezici tarım işçileri tüm dünyada, olumsuz yaşam, taşıma ve çalışma koşullarıyla karakterize edilir. Uygun olmayan çalışma ve yaşam koşulları bu işçileri ölüm ve yaralanmalara sebep olan çok çeşitli risk ve tehlikelerle karşı karşıya bırakmaktadır.
Amaç Mevsimlik gezici tarım işçilerinin çalışma ve yaşam koşullarının iyileştirilmesine yönelik çabaların sonuca ulaşmasında doğru ve yeterli verilerin ortaya konulması son derece önemlidir. Bu çalışma Adana ve Manisa kırsalı örneğinde mevsimlik gezici tarım işçilerinin maruz kaldıkları kazaları inceleme yönüyle literatüre katkı sunmayı amaçlamaktadır.
Yöntem Mevsimlik gezici tarım işçilerinin Adana ve Manisa ili kırsal alanında 2005-2015 yılları arasında mağdur olarak karıştıkları olay raporları istatistiki olarak incelenmiştir. Veriler kazanın türü, sebebi, sonucu ve zamanı, mağdurların yaş ve cinsiyeti ile diğer faktörler yönünden analiz edilmiştir.
Kazaların Aylara Göre Dağılımı Aralık Kasım Ekim Eylül Ağustos Temmuz Haziran Mayıs Nisan Mart Şubat Ocak 0 10 20 30 40 50
Kazaların Günlere Göre Dağılımı Pazartesi 60 50 Pazar 40 Salı 30 20 10 0 Cumartesi Çarşamba Cuma Perşembe
Olay Sayısı Saatlere Göre Kazaların Dağılımı 120 100 80 60 40 20 0 05-08 08-11 11-15 15-19 19-23 23-05 Zehirlenme 5 11 21 30 15 7 Taşıma 25 7 16 27 8 7 Y.Düşme 3 13 19 16 10 2 Diğer 3 12 24 33 10 4 Toplam 36 43 80 106 43 20
Kazaların Gerçekleşme Alanları Ulaşım aracı 29% Çalışma ortamı 33% Yaşam ortamı 38%
Kaza Şekline Göre Olayların Dağılımı Y. Düşme 19% Diğer 20% Zehirlenme 28% 40 30 20 10 0 Taşıma 27% 17% 16% 22% 23% Minibüs/otobüs Kamyonet Traktör Binek araç Motosiklet 22% Zehirlenme Taşıma Yüksekten Düşme Diğer 32 28 24 20 16 12 8 4 0 10% 7% 11% 7% 3% 3% 14% Araç çarpma Kesici/delici alet Yanma Makine/motor Diğer 27% 18% Düşme Elektrik Boğulma Yıldırım
Kazazedeler Yaralı H/T Ölü KazaSayısı %46 %54 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 Zehirlenme Taşıma Y.Düşme Diğer Kaza: 330 Mağdur: 1015 Ölü: 59 H/T: 51 Yaralı: 905 %47 %53 %39 %61 %67 %33 %70 %30
200 Kazazedelerin Aylara Göre Dağılımı 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 Toplam Taşıma Zehirlenme Y.Düşme Diğer Zehirlenme Taşıma Y.Düşme Diğer Toplam
Kazazedelerin Yaş Grupları 250 200 150 100 50 0 14>yaş 15-20 21-30 31-40 41-50 51-60 61<yaş Zehirlenme Taşıma Y.Düşme Diğer
Yaş Grubu ve Cinsiyetlere Göre Kazazedeler 70-74 65-69 60-64 55-59 50-54 45-49 40-44 35-39 30-34 25-29 20-24 15-19 10-14 5-9 <4-125 -75-25 25 75 125
Kazazedelerin Öğrenim Durumları 14% 2% 3% 3% 2% 4% 3% 16% 1% 2% 11% 1% 3% 5% 2% 76% 74% 78% Cahil Okuryazar İlkokul Ortaokul Lise Çocuk
Zehirlenmenin Aktörleri Gıda Y.Düşme 8% Diğer 10% Taşıma 57% Zehirlenme 25% İlaçlı ürün CO %47 %53 İlaçlama Pestisit temas Kimyasallar İlaç içme Böcek Ot/Mantar
Taşımaya Bağlı Ölüm ve Yaralanmaların Aktörleri Minibüs/Midibüs Diğer Y.Düşme Zehirlenme Taşıma 57% Kamyonet Traktör Otobüs %39 %61 Diğer
Taşımaya Bağlı Ölüm ve Yaralanmalar İşçiler çalışacakları şehirlere aracıların kiraladığı, çoğunlukla kendilerinin yol ücretini ödediği minibüs veya otobüslerle, konakladıkları yerlerden günlük çalıştıkları alanlara ise traktör römorku veya kamyon/kamyonet kasası gibi vasıtalarla taşınmaktadır.
Taşımaya Bağlı Ölüm ve Yaralanmalar Ülkemizde her yıl onlarca mevsimlik tarım işçisi ilkel koşullarda taşınmanın bedelini canlarıyla ödemektedir.
Yüksekten Düşmeye Bağlı Ölüm ve Yaralanmaların Aktörleri Araç Taşıma Diğer Y. Düşme 8% Zehirlenme Ağaç %67 %33 Merdiven Yamaç Kuyu/Kanal Duvar Araç Diğer
Diğer Kazalara Bağlı Ölüm ve Yaralanmaların Aktörleri Araç çarpma Yanma Taşıma %70 %30 Y. Düşme Zehirlenme Diğer 8% Düşme Kesici/delici alet Elektrik Makine/motor Boğulma Silah Cisim düşme Yıldırım Sıkışma Tüp
Ölümler % 75 % 25 <14 15-24 25-34 35-44 45-54 55> Zehirlenme Taşıma Y.Düşme Diğer Kasım Ekim Aralık Ocak 12 10 8 6 4 2 0 Şubat Mart Nisan Eylül Mayıs Ağustos Temmuz Haziran
Ölüm Sebepleri Pestisit 7% YanmaBöcek Y.Düşme 2% 2% Yıldırım 5% Sıkışma 3% 5% Düşme 3% Ezilme 10% CO 7% Boğulma 12% Çarpma/Çarpışma 25% Devrilme 19%
Mevsimlik Gezici Tarım İşçileri Yaşama ve barınma ortamının uygunsuzluğu Sağlıksız barınaklar Yaşam alanında biriken atıklar Hijyen sorunları Temiz içme kullanma suyunun olmayışı Sağlıksız tuvalet Dengesiz beslenme Kaza ve yaralanmalar Yılan, akrep, böcek sokmaları Üreme sağlığı sorunları Ağır çalışma koşullarının getirdiği riskler Uzun çalışma saatleri Aşırı sıcak ve soğukta iş görme Tarım ilaçlarına maruz kalma, toz-toprak, iş güvenliği eksikliği vb. Sosyal güvence eksikliği Çocukların eğitimden mahrum olması Sosyal hizmetlere ulaşamama Hizmete erişememe kaynaklı erken ölümler ve hastalıklar
Sonuç Sorunların çözümüne yönelik toplum katılımı Bu sosyal azınlık grubunun sağlık, çalışma ve yaşam şartlarını iyileştirerek maruz kaldıkları hastalık, ölüm ve yaralanmaları azaltmaya katkı sağlar. Farkındalığın artırılması
Sonuç Mevsimlik gezici tarım işçilerinin yaşam ve çalışma koşulları, maruz kaldıkları risk ve kazalarla ilgili daha detaylı veri toplama yoluyla yapılacak çalışmalar Sağlık risklerinin ortadan kaldırılması için üretilecek politika ve eğitim programlarının geliştirilmesine de yardımcı olacaktır.