HASTALIK VE HASTANEYE YATMANIN ÇOCUK VE AİLEYE ETKİSİ Prof.Dr. Güler CİMETE II. Çocuk Sağlığı sempozyumu 29 Mayıs 2009 İstanbul
Çocuklarda Hastalık kavramı Gelişimi 0-2 yaş; Anlayamama, akıl erdirememe 2-6 yaş, Olağanüstü güçlere bağlama, kötü, bulaşıcı 7-10 yaş; içselleştirme 11-18 yaş; fizyolojik ve psikolojik yönünü anlama
Çocukların hastaneye yatmaya gösterdikleri tepkileri etkileyen faktörler Çocuğun yaşı, zihinsel gelişim düzeyi Hastalığın akut ya da kronik olması Ağrı, izolasyon, hareket kısıtlılığı ve engellenmeler İnvazif işlemler ve sıklığı
Tepkileri etkileyen faktörler Hastane için dürüstçe hazırlanma durumu Daha önceki hastane deneyimleri Çocuğun daha önce yaşadığı stres deneyimi Aile üyelerinin anksiyete düzeyi Çocuk ve aile üyeleri arasındaki ilişki
Çocukların genel tepkileri 8-9 yaşa kadar hastalık ve hastaneye yatmayı ceza olarak algılar Sağlık personeli ile korkutulmuştur, anksiyetelidir Regresyonu kullanırlar
Genel yaklaşımlar 1-7 yaş yanında tanıdığı eşya, oyuncak olmalı Müdahaleler dürüstçe anlatılmalı Anlamadığı sözcükler kullanılmamalı 3 yaş üstü çocuk bakımına katılmalı
Genel yaklaşımlar Displini ihmal edilmemeli Etkili iletişim yöntemleri kullanılmalı Yanında güvendiği bireyler bulunmalı
YAŞ GRUPLARINA GÖRE HASTALIK VE HASTANEYE YATMA ALGISI VE TEPKİLER
0-1 YAŞ ÇOCUK Hastalık değil ağrı acı yaşaması önemlidir Tanımadığı ortam, insanlar, sesler, girişimler korku-anksiyete yaratır Rutinlerinin değişmesi anksiyete yaratır Ebeveynlerin anksiyetesinden olumsuz etkilenir Stresle başetmek için ağlama, emme, motor aktiviteleri kullanır
0-1 YAŞ ÇOCUK Rutinlerine uyulması, dokunsal uyaranlar, yumuşak ses tonu ile konuşmak, ağrı-acı deneyiminde kucaklamak, çıplak ten teması başetmesini destekler Ayrılık anksiyetesi yaşamaması için ebeveynbakıcı yanında olmalıdır
1-3 yaş çocuk Hastalığı hatalı davranışlarına verilen ceza olarak algılar Hastaneye yatmak ve girişimler suça verilen cezadır Otonomisi gelişmektedir, inatlaşarak çevreyi yönetmek ister, kısıtlamalar öfke ve saldırganlık yaratır Majik düşünce, sınırsız hayal gücü ve fantazileri, hastane ortamını ve girişimleri korku faktörü haline getirir
1-3 yaş çocuk İsteklerini gerçekleştirememesi kontrol kaybına yol açar Ayrılık anksiyetesi yaşar Savunma mekanizması olarak regresyonu kullanır Başetme desteği için; Önemli kişiler ve eşyalar yanında bulunmalı Girişimler açıklanmalı, Seçenekler sunulmalı, Dikkati başka yöne çekilmeli, Terapötik oyun kullanılmalı
3-6 yaş çocuk Hastalık ve hastaneye yatmaktan kendini sorumlu tutar Hastane algıları, duyduklarına göre şekillenmiştir Hastaneye yatmaya depresif mood, boyun eğici tutum ile tepki verir
4-6 yaş çocuk Kastrasyon korkusu yaşar, acı verici işlemlere saldırgan tepki gösterir Yanında delme, batırma, kesme sözcükleri kullanılmamalı Tüm yaraların üstü kapatılmalı Fantazileri vardır, hayal dünyaları geniştir olayları yorumu farklıdır Ayrılık anksiyetesi yaşar, ancak iyi tolere eder Başetmek için; regresyonu kullanır
4-6 yaş çocuk İşlemler açıklanmalı Seçenek sunulup kararlara katılmalı Güvendiği kişiler yanında olmalı Acılı işlemlerin ceza olmadığı açıklanmalı Dikkati başka yöne çekilmeli, terapötik oyun kullanılmalı, ağlamasına izin verilmeli
7-12 yaş çocuk Hastalığın nasıl oluştuğunu merak eder, anlayacağı şekilde anlatılmalıdır İnvaziv işlemler korku yaratır Sakat kalmaktan ve ölmekten korkar İşlemer açıklanırsa işbirliği yapar Mahremiyeti önemli, saygı duyulmalı
7-12 yaş çocuk Kararlara katılmak ister, seçenekler sunulmalı Okul ve arkadaşlarından ayrılması anksiyete yaratır, bağlantı kurulmalı Acılı işlemler sırasında güvendiği kişi anında olmalı Cesur görünme çabası stresini artırır İnkar, regresyon, represyonu kullanır Başetme yöntemleri öğretilmeli
13-18 yaş adolesan Hastalığın fiziksel yönünü öğrenmek ister Fiziksel değişiklikler önemli, beden imajı değişikliği travmatik etkili Bağımsızlığı önemli, kontrol kaybı ve engellenmek öfke ve küskünlük yaratır Duygularını rahat ifade edemez, anlaşılmayı bekler Akranlarından ayrılmak dışlanma, beğenilmeme anksiyetesi yaratır
TEŞEKKÜRLER