DOLAR YÜZDE 30 İÇ PİYASA YÜZDE 100 ARTTI Dünyada ve Türkiye de kur manipülasyonuyla sarsılan ekonomik dengeler sanayici, yatırımcı ve girişimcilerin gözünü yurt içi piyasalara çevirmesine vesile oldu. ABD nin papaz Bronson u sebep göstererek Türkiye üzerinde oluşturduğu kur baskısı Türkiye ile ABD arasındaki ekonomik savaş ı başlattı. Türkiye devleti bu süreçte başta ABD olmak üzere tüm dünya ülkelerine daha milli bir politika izleyip 70 yıldır olduğu gibi diz çökmeyip dik bir duruş gösterdi. Yerli ve milli ürünleri tercih edilmesi gerektiğini, uluslararası ticarette her ülkenin kendi para birimleriyle ihracat ve ithalat yapması gerektiğini ve dolar kullanmayarak ekonomik tavır gösterdi. Tüm dünya ekonomisini çok yakından ilgilendiren bu manipülasyon sürecinde Türkiye ve yaşadığımız Batı Akdeniz Bölgesinde gözlerin iç piyasaya çevrilmesini sağladı. Bazı fırsatçıların aynı fiyata mal ettiği ürünleri dövizin artışını mazeret göstererek yükseltmesinin önünü açtı. Kur artışının %30 lar civarında olduğu halde iç piyasada %100 ü geçen artışların olması hükümetin ve toplumun dikkatini çekti. Ekonomik savaş sürecinde sanayiciler, yatırımcılar ve girişimciler ne gibi ekonomik tedbirler aldı, hangi metotları uyguladı ve nasıl ayakta kalınır konularını araştırdık. Madalyonun bir yüzünde arz diğer yüzünde talep varken, işverenlerin gözüyle bu dengelerin nasıl sağlanacağını tespit etmek için %100 dövizle çalışan Telekomünikasyon sektöründe önde gelen firmalardan Burdur kent merkezinde faaliyet gösteren Özkayalar İletişim in sahibi Yusuf Kaya (Özkayalar) ile bu konuda söyleşi yaptık ve Kaya dan değerlendirmeler aldık. DERGİ AYRINTI Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Cilt 6 Sayı 67 Ekim 2018/ 47
DERGİ AYRINTI: Sayın Yusuf Kaya (Özkayalar), öncelikle dövize dayalı sektördeki faaliyetinizi dergimize anlatır mısınız? YUSUF KAYA: Özkayalar İletişim olarak bizler Burdur da faaliyet gösteren, iletişim ve elektronik sektöründe yer alan bir işletmeyiz. Elektronik malzemelerin, cep telefonu ve aksesuarlarının ticaretini yapmaktayız. Aldığımız mamullerin neredeyse %100 ü dövizle alınmakta ve vatandaşa Türk Lirasıyla satmaktayız. İşletmemizde her model cep telefonları ve cep telefonu aksesuarları, elektronik malzemeler yer almaktadır. Bu ürünlerin ilimizin tüm ilçelerindeki ticari işletmelere teminini sağlamaktayız. DERGİ AYRINTI: Gündem konusu olarak, ABD nin Türkiye üzerinde uygulamaya çalıştığı ekonomik savaş konusundaki değerlendirmenizi alabilir miyiz? YUSUF KAYA: Türkiye gerek coğrafi konumu gerek yeraltı ve yer üstü zenginlikleri ve gerekse genç nüfusuyla ABD nin hatta Avrupa nın ekonomik alanda büyümesi istenmeyen bir ülkeyiz. Bunun içindir ki 70 yıldır her 10 yılda bir darbe her 3 yılda bir de döviz kuru baskısı Türkiye üzerinde oynanmakta. Türkiye üzerine önceleri gizli baskılar kurup manipülasyonlar yapılırken artık açıktan yapılmaya başlandı. Ülkemizin birlik ve bütünlüğünü bozmaya çalışan bunun gibi manipülasyon ve baskılar ilk kez bir siyasi iktidar tarafından karşı çıkılarak Türkiye nin bu baskılara boyun eğmeyeceği 48 /Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Cilt 6 Sayı 67 Ekim 2018
açıkladı. Dünya ekonomisinin geçen yüzyılda olduğu gibi beş büyük devletten oluşmadığını, artık Türkiye gibi nüfusu genç ve dinamik yapısı bulunan ülkelerin de kalkınarak dünya ekonomisinde yerini alması gerektiğini Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan BM toplantısında dahi açıklandı. Ülkemizin bu sağlam altyapısı ve kur manipülasyonuna karşı gösterdiği dik duruşu Türkiye nin çeşitli ekonomik tedbirler almasına da sebep oldu. Bu tedbirlerin başında diğer devletlerle özellikle mali konularda yapılan anlaşmalarda yerel para birimlerinin kullanılması, dolardan vazgeçilmesi yer aldı. Günümüzde Türkiye Cumhuriyeti Devleti olarak Çin Halk Cumhuriyeti hariç diğer tüm ülkelerle yaptığımız ekonomik anlaşmalarda; ihracat ve ithalatımızda ABD nin Dolarını kullanmama kararı alması hem üretilen ürünlerin hem de ithalattaki manipülasyonların önüne geçmiştir. Ancak kur üzerindeki baskının iç piyasada dövizle hiç ilgisi olmayan ürünlerin kurun üzerinde artış olması iç piyasadaki fırsatçıların yaptığı devlete ve topluma bir hainlikten başka bir şey değildir. DOLARLA ALIP TÜRK LİRASIYLA SATIYORUZ DERGİ AYRINTI: Bu süreçte siz hangi durumlarla karşı karşıya kaldınız? YUSUF KAYA: Dünyadaki kur fiyatlarının artmasından ve döviz dengelerinin bozulmasından en çabuk etkilenen sektör telekomünikasyondur. Çünkü iletişim sektörü kur dalgalanmaları karşısında kırılganlık gösterir ve çabuk etkilenir. Üretilen mamullerin neredeyse %80 i yurt dışından gelmektedir ve bu da dövize bağlıdır. Türkiye nüfusunun genç olması bu sektörün hareketli olmasının bir göstergesidir. Diğer ülkelere göre genç kuşağın daha fazla olması hemen herkesin elinde bir akıllı telefon bulunmasına vesile oldu. Bu da iletişim sektörünü en canlı sektörlerden biri haline getirdi. İşletmemizde tüm model cep telefonları, telefon ve iletişim aksesuarlar ve araç-gereçleri bulunmaktadır. Ve bayilerimize bu mamulleri sağlamaktayız. Dolar kuru üzerinden satın aldığımız malzemeleri Burdur un bütün ilçeleri ve çevre illere ulaştırmaktayız. Bu mamulleri dövizle aldığımız halde bayilerimize ve müşterilerimize TL olarak vermekteyiz. Devletimizden şu anda kur politikaları üzerinde başka devletler ile bir direnç göstererek yerel para birimleri kullanılması üzerine anlaşmalar yapılmakta. Mamullerimizin %80 i Çin üzerinden geldiği için Çin Hükümetiyle de yerel para birimi kullanmak üzerine anlaşma yapılırsa hem ithalatta hem de ihracatta bu büyük sektörün sorunları da çözülmüş olur, iletişim sektörü üzerindeki baskı da kalkmış olur. Bizler de arz talep dengesini göz önünde bulundurup, kur manipülasyonuna bir fırsat olarak bakmıyoruz. Çünkü bu bir devletin beka sorunudur. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Cilt 6 Sayı 67 Ekim 2018/ 49
DOLARDAKİ YÜKSELME EKONOMİK SEYRİMİZİ DEĞİŞTİRMEDİ DERGİ AYRINTI: Efendim, dolardaki yükselme satışlarınızı ve cironuzu olumsuz etkiledi mi? YUSUF KAYA: Ülke olarak ve işverenler olarak dolardaki yükselmenin işlerimizi olumsuz etkilemediğini söyleyemeyiz fakat kur dalgalanması olsun ve diğer yaptırımlar olsun tüm bu olumsuz durumları mümkün olduğunca az hasarla atlatmak önemlidir. Ülke ekonomimiz, milli kaynaklarımız, milli servetimiz, kişi başına düşen milli gelirimiz ABD nin, Avrupa nın ve hatta Uzakdoğu bloğunun uyguladığı bu yaptırımlar karşısında dik bir tavır gösterip, az hasarla bu süreci atlatacağımıza inanmaktayım. Dünyadaki çoğu ülkelerin ekonomileri altüst olurken, çoğu devletler Dünya Bankasından kredi alabilmek için sıraya girerken Türkiye Cumhuriyeti Devleti her defasında ayakları yere sağlam basan ve ekonomisi çökmeyen yapısıyla dikkat çekmektedir. YENİ EKONOMİK HARİTADA BAŞARISIZ OLDULAR DERGİ AYRINTI: Politik anlamda siz böyle bir kriz ortamının oluşturulmasını öngörüyor muydunuz? YUSUF KAYA: Biz Burdur da faaliyet gösteren bir işveren olarak son birkaç yıldır ABD ve Avrupa dan bu tür bir yaptırım uygulanacağının bilincindeydik. Bu tür teşebbüslerle Türkiye de bir kriz ortamının oluşturulması ve bir istikrarsızlık sağlanması amaçlanmaktaydı. Etrafımızda ABD nin Suriye ve Irak politikaları gibi politik anlamda 50 /Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Cilt 6 Sayı 67 Ekim 2018
15 Temmuz sürecinde umduğunu bulamayan ABD nin günümüzde ekonomik savaş olarak adlandırılan bir girişimde bulunacağını öngörüyorduk. Nihayetinde ABD başta olmak üzere Avrupa daki bazı devletler kur manipülasyonu gibi bir atak daha geliştirdi. Doların Türk Lirası nı ezdiği bir ekonomik harita oluşturulmak istendi. Fakat bunda da başarısız olundu. TÜRK LİRASI DEĞER KAYBETMEMELİ DERGİ AYRINTI: Sayın Kaya, söyleşimizde son olarak eklemek istediğiniz mesajınız var mı? YUSUF KAYA: Döviz kurlarındaki dalgalanma tüm devletlerin ekonomisini olumsuz etkilediği gibi ülkemizin ve Burdur da iletişim sektöründe faaliyet gösteren bizim gibi işletmeleri de etkiledi. Önemli olan bu tür olumsuz durumlarda Türkiye Cumhuriyeti devleti gibi dik duruş sergilemek ve diz çökmeyip fırsatçılık yapmamaktır. Bu duruşu sergilerken de özellikle iç piyasadaki arz talep dengesinin bozulmaması gerekir. Biz, ülkemizin maruz kaldığı bu ekonomik yaptırımları fırsatçılığa çevirmeden, müşteri portföyümüzü genişleterek, dövizle satın aldığımız ürünleri Türk Lirasının değer kaybetmemesini önemseyerek ticari faaliyetlerimize devam ediyoruz. Göller Bölgesi Aylık Hakemli Ekonomi ve Kültür Dergisi Ayrıntı Cilt 6 Sayı 67 Ekim 2018/ 51